Voeding wereldbevolking
tussen ratten
DIREKT NA DE ARRESTATIE
ADVOCAAT INSCHAKELEN
VERGT INSPANNING VAN CHEMICI
door prof. dr. J. W. E. C.e«e» rSSSSSSZ*
door Henk Houtman
DOOR MONIQUE FLOOR
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 196»
(derf de Tweede Wereldoorlog heeft men zich bijzonder intensief beziggehou-
jen met de voeding van de mensheid. Daarbij werd vooral gelet op de kwanti
teit, de kwaliteit vanuit het standpunt van de consument en de kwaliteit met
jetrekking tot de voedingswaarde. Het kwantiteitsprobleem heeft direct te
haken met de enorme groei van de wereldbevolking. Om de huidige wereld-
volking op voldoende wijze te voeden, is een verdubbeling van de wereld-
dselvoorraad noodzakelijk. Echter verwacht men dat de wereldbevolking
igen het jaar 2000 verdubbeld zal zijn en dit betekent dat tegen het einde van
i wereldvoedselproduktie viermaal zo hoog zou moeten zijn. De
- hogere kwaliteit met betrekking tot smaak, uiterlijk en gemakkelijke
janteerbaarheid neemt toe naarmate de levensstandaard stijgt in het bijzonder
i welvarende landen en naarmate de verbindingen tussen de landen
j intensiever worden. Het feit dat voedingswaarde niet uitsluitend kan
sgen het jaar 2
leze eeuw de
rraag naar hoge
janteerbaarheid
n de welvaren
jnderling intens
Vetten bestaan uit triglycerides
at zijn grote moleculen die elk uit
■ie aan glycerol gehouden vet-
iren bestaan. De vetzuren hebben
tvertakte koolstofketens van ver-
hillende lengten. Ketens van
ihttien koolstofatomen komen het
Jieeste voor. Enige Cis-vetzuren
llen herhaaldelijk in dit artikel
porkomen zodat het nuttig is deze
noemen: met drie dubbele bin-
gen: linoleenzuur; met twee
bbele bindingen: linolzuur; met
dubbele binding: oliezuur;
der dubbele binding: stearine-
ur.
aan-^of afwezigheid van dubbele
dingen in de vetzuurketens van de
glyceriden is van het allergrootste be-
voor alle eigenschappen van vet-
De katalytische hydrogenering
kt een selectieve verwijdering van
bele bindingen mogelijk en is der-
ve een belangrijk techniek voor de
ging van een vet. Hieronder iets
de invloed van dubbele bindingen
de verschillende kwaliteitscriteria.
gebruikskwaltiteit is een bijzonder
ewikkelde aangelegenheid voor alle
sumptiegoederen. Met betrekking tot
ten zijn er twee hoofdaspecten die de
aliteit bepalen, namelijk smaak en
tuur. Dq voorkeur van de consument
nt sterke regionale verschillen die
ht met een bepaalde traditie verbon-
zijn. Dit kan wat textuur betreft
het best geillustreerd worden aan de
d van twee belangrijke vetten, na-
ijk margarine en vanaspati.
oor margarine, die voor het eerst in
opa als een vervangingsmiddel voor
er op de markt werd gebracht, fun-
rt boter tot op zekere hoogte als
aal, wat niet impliceert dat er geen
jectieve verbetering ten opzichte van
standaard boter mogelijk is.
r vanaspati, dat in sommige Azia-
"ie landen een vervangingsmiddel
ghee is (een vet verkregen uit buf-
nelk), bepaalt laatstgenoemd produkt
kwaliteitscriteria.
•it leidt tot een paradoxale situatie
•t betrekking tot de kwaliteit van de
hiur: vanaspati moet een korrelach-
structuur hebben omdat ghee een
jelijke structuur heeft, terwijl kor-
ichtigheid in margarine bijzonder
jewenst is omdat deze dan de zachte
:tuur van boter niet heeft. Het vaak
:iteerde gezegde „East is East and
ist is West and never the twain shall
:t" zou het bestaan van een derge-
jke tegenstrijdige situatie niet on-
ïrsteunen. Twee huisvrouwen die in
pelfde straat in Nederland of in het
irenigd Koninkrijk wonen, kunnen
b verschillende voorkeur wat betreft
|ctuur hebben.
De huisvrouw, die haar margarine in
keukenkast bewaart, zal een produkt
gemakkelijk smeerbaar is bij ka-
irtemperatuur prefereren. Haar buur-
puw, die de margarine altijd in de
ielkast bewaart, zal tot de conclusie
len dat hetzelfde produkt zo hard als
steen is. Zij geeft de voorkeur aan
irgarine die goed smeerbaar is wan-
ÏJer deze uit de koelkast komt, d.w.z.
lat
at
kei
t'
Apparatuur voor onderzoekingen op het gebied van de homogene katalyse in de nieuwe
vleugel van het Vlaardingse complex van de Unilever researchlaboratoria in ons land.
bij een temperatuur van 4-6 graden C.
Zondagsmorgens wanneer het gezin wat
langer aan tafel blijft, wil ze ook niet
hebben dat in die tijd de margarine
vloeibaar wordt wanneer die op kamer
temperatuur komt.
In principe kan aan al deze eisen vol
daan worden door juiste keuze van de
vetcompositie met de juiste graad van
onverzadigdheid en de juiste verdeling
van dubbele bindingen over de vetzuren
en triglycerides Voor de consument
bestemde vetten zijn derhalve zeer ge
compliceerde mengsels van triglyceri
des
De textuur van een vet bij een be
paalde temperatuur hangt in de eerste
plaats af van de fractie welke gekristal
liseerd is, wat betekent van de fractie
vast vet, en ten tweede van de grootte
en vorm van de kristallen, die een net
werk kunnen vormen waarin de vloei
bare olie opgesloten is. Kristallisatie is
het resultaat van een regelmatige stape
ling van de koolstofketens der vetzuren.
Zoals uit de structuurformule blijkt,
veroorzaakt een dubbele binding in een
koolstofketen een knik die regelmatige
stapeling moeilijker maakt. Een lagere
temperatuur dan die voor volledig ver
zadigde vetten is nodig om de beweging
van de ketens, welke karakteristiek is
voor een vloeistof, ongedaan te maken.
Om deze reden hebben sterk onverza
digde oliën een laag smeltpunt.
Het tweede belangrijke kwaliteitscri
terium is geur. Zuivere glycerides heb
ben geheel geen geur en men kan zich
afvragen waarom de meeste vetten toch
een bepaalde geur hebben. Het ant
woord is dat deze vetten reageren met
de zuurstof uit de lucht. Als gevolg van
dit oxydatieproces, worden vluchtige
stoffen gevormd die de geurintensiteit
verhogen. Op een bepaald ogenblik
worden afgemeten op basis van calorieën, wordt in toenemende mate overheer
send in het licht van de zeer snelle toeneming van onze kennis op medisch,
biologisch en biochemisch gebied. Een juist evenwicht tussen de bestanddelen
van het dieet van de mens wordt nu even belangrijk geacht als de energiewaar-
de. Vele stoffen zijn voor het menselijk leven onontbeerlijk en gebrek aan deze
componenten kan tot bepaalde ziekten leiden. Deze problemen hebben betrek
king op alle gebieden van de menselijke voeding en de chemische wetenschap
heeft in hoge mate bijgedragen tot een uiteindelijke oplossing. Kunstmeststoffen
en pesticiden hebben de voedselproduktie sterk verhoogd, conserveringsmidde
len en moderne verpakkingswijzen helpen om kwaliteitsverlies gedurende opslag
tegen te gaan, terwijl synthetische vitaminen tot een evenwichtige voedings
waarde bijdragen.
geeft dit aanleiding tot verschillende
ziektesymptomen.
Men heeft bovendien vastgesteld dat
essentiële vetzuren een gunstige rol
kunnen spelen bij het voorkomen van
atherosclerose en hart- en vaatziekten.
Deze groep ziekten vormt de voor
naamste doodsoorzaak in de meer ont
wikkelde landen. Recentelijk heeft men
gevonden dat in het menselijk lichaam
een groep hormonen prostaglandinen
uit essentiële vetzuren wordt ge
vormd. Men heeft aangetoond dat deze
stoffen belangrijke functies hebben spe
ciaal met betrekking tot de bloedsom
loop, zoals verlaging van de bloeddruk,
regeling van het vrijkomen van vetzuur
uit weefsels en het tegengaan van sa
menklontering van bloedplaatjes.
Men heeft gesteld dat een dergelijke
preventieve werking, zoals die van es
sentiële vetzuren op het voorkomen van
atherosclerose en door trombose geïndu
ceerde aanvallen, via de prostaglandi
nen verloopt. In tegenstelling tot de
gunstige invloed van EFA heeft men
ook gevonden dat te hoge hoeveelheden
verzadigde vetzuren in het dieet niet
wenselijk zijn. Kwaliteit met betrekking
tot voeding impliceert derhalve een vol
doende hoeveelheid linolzuur en een
niet te hoge hoeveelheid verzadigd zuur.
De beschikbaarheid van de verschil
lende oliën en vetten is onderhevig aan
sterke schommelingen mede als resul
taat van zowel klimatologische invloe
den als politieke beslissingen. Uit het
voorgaande is gebleken dat alle oliën en
vetten niet zonder meer onderling ver
verwisselbaar zijn in vetprodukten. Zelfs
binnen een groep oliën die sterk op el
kaar lijken zoals de vloeibare plantaar
dige oliën, bestaan er grote verschillen
in stabiliteit: sojaolie b.v. is veel minder
stabiel dan grondnotenolie. Niettemin
wordt het aandeel van sojaolie in de
wereldproduktie van olie groter mede
door gunstige factoren zoals klimaat,
opbrengst per ha en waarde van ge
perste koeken voor veevoeder.
Natuurlijk zal een weloverwogen
menging tot samengestelde produkten
zoals margarine een zekere mate van
onderlinge verwisselbaarheid verschaf
fen, speciaal wat betreft het smeltge-
drag en de textuur. Geen enkele mate
van mengen zal echter de slechte stabi
liteit van visolie kunnen maskeren. Er
is bovendien een gebrek aan evenwicht
tussen relatieve vraag en aanbod op de
wereldmarkt van vloeibare oliën en vaste
vetten door de eetgewoonten van grote
gedeelten van de wereldbevolking.
Voor deze problemen in velerlei vorm
hebben wij ons in de laatste jaren
gesteld gezien. Precies een eeuw geleden
heeft Mège Mouriès margarine als ver
vangingsmiddel voor boter uitgevonden.
Er bestond een grote behoefte aan een
dergelijk produkt in verband met de
snelle groei van de bevolking in
West-Europa. Een verhoogde vraag naar
margarine leidde echter spoedig tot een
nieuw tekort aan grondstoffen voor dit
produkt.
Op een bijzonder gelegen ogenblik, in
1899, vond Wilhelm Normann het vethy-
drogeneringsproces uit. Volgens dit pro
ces kunnen dubbele bindingen in de
vetzuurketens worden geëlimineerd
door toevoeging van waterstof. Uit het
ontstaat een onaangename geur en zegt
men dat de olie ranzig is.
Verschillende oliën en vetten van
plantaardige en dierlijke oorsprong ver
tonen zeer grote verschillen met betrek
king tot de stabiliteit, het bestand zijn
tegen de ontwikkeling van oxydatie-
geur. Ook in dit geval spelen de dubbele
bindingen een belangrijke rol omdat zij
een activerende invloed uitoefenen zo
dat het vetzuur kwetsbaarder voor oxy-
datie wordt.
Een goede kwaliteit kokosolie, die bij
na geheel verzadigd is, kan maanden
lang goed gehouden worden. Wal
vistraan en visoliën, die sterk onverza
digd zijn bevatten vetzuren met maxi
maal zes dubbele bindingen. Deze oliën
ontwikkelen bijzonder onaangename
geuren binnen een paar minuten. Er
worden niet alleen vluchtige fragmen
ten sneller gevormd maar er komen ook
andere typen bij. Een breuk in de keten
met veel dubbele bindingen zal frag
menten produceren die zelf onverzadigd
zijn en deze stoffen hebben een bijzon
der onaangename geur. De geurstabili-
teit daalt derhalve progressief bij een
toenemend aantal dubbele bindingen in
de vetzuurketens.
Als'resultaat van uitgebreid research-
werk is het inzicht wat voedingskwali
teit betreft de laatste tien jaren toege
nomen. Men is het er nu in het alge
meen over eens dat bepaalde vetzuren
voor de mens onontbeerlijk zijn. Daar
deze essentieel voor de gezondheid zijn,
worden deze vetzuren essentiële vetzu
ren (EFA) genoemd. Ze kunnen niet in
het lichaam worden gesynthetiseerd zo
dat zij met het dieet moeten worden
genuttigd. Linolzuur is het belangrijkste
essentiële vetzuur daar het in de natuur
voorkomt. Wanneer EFA niet in vol
doende mate in het dieet aanwezig zijn,
„De gang van zaken bij de arrestatie van iemand die van een mis
drijf wordt verdacht, is zeer duidelijk in strijd met het Verdrag van
Rome, waarin staat dat een arrestant onmiddellijk bij de rechter moet
worden voorgeleid. Tot het moment dat de rechter-commissaris een
bevel tot bewaring geeft, is de verdachte echter zelfs verstoken van
elke rechtskundige bijstand. Gezien in het licht van de rechtszeker
heid behoort een arrestant al tijdens de politieverhoren te worden
bijgestaan door een advocaat. Dit kan in de verdere procesvoering
van groot belang zijn."
Mr. I. E. Hes verduidelijkt
aldus zijn motie, die hij op
een vergadering van de Neder
landse Orde van Advocaten,
onlangs in Leeuwarden gehou
den, indiende. Er is al meer
over dit probleem gediscus
sieerd en voor de Nederlandse
advocaten is .het een duidelij
ke zaak: Tijdens de politiever
horen moet de arrestant zich
kunnen laten bijstaan door
een advocaat. Het kan het
aanzien van de politie alleen
maar ten goede komen. Dat
eist deze tijd van openheid en
medeverantwoordelijkheid.
In dit verband deed prof.
mr. W. F. C. van Hattum, pre
sident van de strafkamer van
de Haagse Rechtbank, op een
bijeenkomst van het Neder
lands Genootschap tot Reclas
sering een opmerkelijke
uitspraak: „De praktijk is dat
iem-and die van een misdrijf
verdacht wordt, van zijn werk
of huis wordt gehaald, op het
politiebureau komt en daarna
met niemand meer contact
kan krijgen. Men heeft in de
regel niet eens de mogelijk
heid zijn eigen vrouw te waar
schuwen, hij krijgt zelfs niet
de gelegenheid te telefoneren.
Het zou zo moeten zijn dat de
president van de rechtbank al
tijd ook in de weekends
onmiddellijk een advocaat toe
wijst."
Prof. Van Hattum voegde
daaraan nog toe: „Zou dat het
geval zijn en zou een ad
vocaat de politieverhoren kun
nen bijwonen, dan zou de po
litie met de in verzekeringstel
ling wel beter oppassen." Tij
dens diezelfde bijeenkomst
toonde zelfs de Haagse of
ficier van justitie mr. W. J.
Kolkert zich zonder meer een
voorstander van het bijwonen
door de raadsman van de poli
tieverhoren.
De Commissie-Feber, die
werd ingesteld om de minister
van advies te dienen voor wij
ziging van het wetboek van
strafvordering, kwam ook al
tot de conclusie dat er niets
geheimzinnigs bij de politie
verhoren behoort te zijn en
dat een raadsman toegang tot
deze verhoren behoort te krij
gen. De minister heeft dit ad
vies destijds niet opgevolgd,
hetgeen vele Kamerleden ver
wonderde.
Mr. Hes: „In principe is de
verdachte bevoegd zich bij al
le verhoren door een raads
man te doen bijstaan maar
het wetboek van strafvorde
ring geeft zoveel sluipwegen
aan, dat het in de praktijk zo
is dat een advocaat nooit bij
de pólitieverhoren aanwezig
mag zijn. En die eerste pe
riode, waarin de politie alles
voor het zeggen heeft, is zeer
belangrijk voor de verdachte."
Als de motie van de Neder
landse Orde van Advocaten
ooit nog eens tot een wetswij
ziging zal leiden, brengt dat
wel extra kosten met zich
mee. Mr. Hes: „Die extra-uit-
gave mag geen belemmering
zijn als de rechtszekerheid
daarmee gediend is. Een prak
tische moeilijkheid is, dat er
altijd advocaten beschikbaar
moeten zijn. Men zou tot een
soort piketdienst moeten ko
men, die onmiddellijk kan bij
springen, ook in de week
ends."
De heer Hes, zelf al 37 jaar
praktiserend advocaat, voegt
er nog aan toe: „Een advocaat
mag de politieverhoren na
tuurlijk niet bemoeilijken. Dat
staat overigens al uitvoerig in
de wet vermeld. Bij klaarblij
kelijke strikvragen of verre
gaande intimidatie kan de
raadsman ingrijpen, maar dat
zal over het algemeen niet no
dig zyn. De verhorende re
chercheurs gedragen zich in
de regel correct Alleen de
aanwezigheid van een advo
caat bjj de verhoren werkt al
preventief."
Commissaris J. Boltje, chef
van de centrale recherche van
de Haagse politie, heeft het
volgende commentaar: „In het
wetboek van strafvordering
zijn bepalingen vastgelegd
over het verkeer tussen de in
verzekering gestelde verdach
te en de raadsman. Er zijn
geen bepalingen dat de raads
man de verhoren van de ver
dachte gedurende de eerste
zes uur na aanhouding mag
bijwonen. De politie zal in
principe geen bezwaaj mogen
hebben tegen een wetswijzi
ging waarbij deze bevoegd
heid zou worden opengesteld.
Er zijn echter nogal wat ha
ken en ogen. Immers zal de
politie in verband met de
haar maar beperkt toegewe
zen tijd (6 uur) niet kunnen
wachten met het verhoor van
de verdachte, totdat een raads
man aanwezig is. Het is haar
taak zo snel mogelijk te wer
ken. In veel gevallen is de bij
de wet vastgestelde tijd van 6
uur hard nodig voor het te
verrichten onderzoek, terwijl
in andere gevallen ook de tijd
van vrijheidsbeneming van de
verdachte zoveel mogelijk
dient te worden beperkt.
Vaak zal in geval van
misdrijf en haast altijd in ge
val van overtreding de ver
dachte veel korter dan 6 uur
aan het bureau kunnen ver
blijven omdat het onderzoek
een langere vrijheidsbene
ming niet nodig maakt.
Een andere kwestie, die ove
rigens de politie niet direct
regardeert, is of er voor iede
re aangehouden verdachte
(misdrijf en overtreding) een
raadsman moet optreden. Het
zal in de praktijk de vraag
zijn of er wel voldoende advo
caten beschikbaar zijn om in
alle gevallen deze taak
(overdag 's avonds
's nachts en gedurende de
week-ends) uit te oefenen.
Bovendien zal ook het
probleem bestaan dat een aan
tal verdachten zich alleen zal
willen laten bijstaan door een
door hen zelf gekozen raads
man en zal het de vraag zijn
of deze altijd beschikbaar en
bereid is als zodanig op te
treden. Een advocaten- piket
dienst is theoretisch wel aan
vaardbaar maar zal in de
praktijk vermoedelijk niet uit
voerbaar blijken te zijn."
voorgaande zal duidelijk zijn dat dit
proces van bijzonder groot belang is.
Het maakt het mogelijk dat. meer dan
ooit tevoren verschillende typen oliën
en vetten onderling verwisseld konden
worden. Maar de betekenis ervan is nog
groter. Vanwege hun bijzonder slechte
smaakstabiliteit zijn oliën afkomstig
van zeedieren als zodanig niet geschikt
voor menselijke comsumptie. Door hy
drogenering van deze oliën kan de
stabiliteit aanzienlijk worden verbeterd
zodat jaarlijks ongeveer 1.000.000 me
trieke ton vet aan de wereldvoedsel
voorraad kan worden toegevoegd welke
hoeveelheid voldoende is voor
100.000.000 mensen.
De problemen betreffende kwaliteit
en kwantiteit zijn dus met elkaar ver
bonden. Wanneer men het ene probleem
oplost draagt dit bij tot de oplossing
van het andere probleem, namelijk het
op afdoende wijze voeden van de op
deze wereld wemelende miljoenen
mensen.
Prof. dr. Coenen heeft over dit
onderwerp geschreven in het Uni-
leverkwartaaltijdschrift Progress
(nr. 2-1969).
ficatie binnen die diersoort aan
te brengen. Zo zijn er bijvoor
beeld voor het kankeronder
zoek enkele stammen met heel
hoge en andere stammen met
heel lage spontane tumorfre
quentie ontwikkeld. Het op
bouwen van zo'n stam soms
met een speciaal type vetzucht
of dwerggroel; vorig jaar werd
in Amerika nog een erfelijke
vorm van diabetes ontdekt
gebeurt volgens speciale foksys-
temen."
In de kamer van mejuffrouw
Kremer hangen lange reeksen
aan elkaar gespelde labels met
gegevens over opeenvolgende
generaties. Zo'n reeks groeit
elk half jaar soms met één la
bel. Aan de hand van de ver
gaarde gegevens bepaalt zij, in
welke richting een stamboom
verder moet worden gefokt.
„Er gaat al gauw tien jaar
overheen voordat een stam fok-
zuiver is voor al zijn eigen
schappen", vervolgt ze. „Door
nationale en internationale con
tacten en door publikaties wor
den gegevens verzameld, ook
over de proefdieren, waardoor
men kan profiteren van elkan
ders uitkomsten. Meermalen
wordt ook levend materiaal uit
gewisseld."
Vanzelfsprekend moet zo'n
met zorg gefokte stam (een
muis fokt op een leeftijd van 3
maanden tot 1 jaar) ook met
I Mejuffrouw dra. Kremer bij enkele proefdieren
extra zorg in stand worden ge
houden. Infectieziekten worden
zoveel mogelijk geweerd, want
een infectieziekte maakt de die
ren voor het werk ongeschikt.
Vrijstaande gebouwtjes met
voor elk gebouw een eigen
aparte personeelsunit vormen
in Zeist een voorzorg om uit
breiding van zo'n ziekte te voor
komen. In Utrecht is altijd een
kleine kern van iedere kostbare
Zeister kolonie aanwezig, zodat
eventueel verloren gegaan ma
teriaal toch weer kan worden
achterhaald. Wie van de verzor
gers verkouden is of met „vui
le" dieren in aanraking kwam,
blijft voorlopig uit de buurt. In
terne discipline rond de hy
giëne is streng; zelfs uw inter
viewster wordt in witte jas ge
stoken. In bepaalde gevallen
wordt speciaal schoeisel gedra
gen.
„Proefdierkunde in Ame
rika en Duitsland reeds een uni
versitaire studie neemt het
laboratoriumdier zélf als re
search- object, met het uiteinde
lijke doel dierexperimenten zo
goed en efficiënt mogelijk te
doen zijn. Een van de belang
rijkste eisen is, dat een
proefdier goed gezond moet
zijn", vertelt mejuffrouw Kre
mer. „Proefdieren zijn bijzon
der belangrijk, o.a. voor het
stellen van diagnosen bij ziek
ten, om medicijnen te beproe
ven en ook om levensmiddelen
te kunnen testen."
De met subsidie werkende
TNO-fokkerij is niet opgericht
om de bona fide dieren
handel te gropde te richten.
Toch verdwijnen langzamer
hand vele kleine handelaren,
vooral omdat de laboratoria in
deze tijd zeer hoge eisen stel
len. Zelfs in de wetenschappe
lijk geleide fokkerijen werden
in de afgelopen zes jaar weer
nieuwe methoden toegepast om
de jonge dieren te zuiveren van
ziekten waarmee zij in zeer
vroeg stadium werden geïnfec
teerd. Effectief reinigen ge
beurt bijvoorbeeld door de jon
gen operatief bij de moeder
weg te nemen en ze daarna ge-
isoleerd van de kolonie groot te
brengen.
„Het is ook niet zó gemakke
lijk om met een fokkerij aan te
sluiten bij de vraag", zegt onze
gastvrouw. „In de loop der tij
den hebben we in globale trek
ken geleerd hoe groot de jaar
lijkse afname is. Maar er kun
nen opeens grote bestellingen
binnenkomen. Een griepepide
mie doet bijvoorbeeld de vraag
naar fretten stijgen. Om verze
kerd te zijn van voldoende die
ren laat een industrie ons soms
een aantal van die vrij kostba
re dieren in de kost houden,
zodat op afroep kan worden ge
leverd."
Griezelt u van ratten en muizen? Dan vormt het Centraal
'oefdierenbedrijf TNO bepaald geen prettige omgeving,
larlijks worden alleen al door de afdeling Selectie (met
istien medewerkers) te Utrecht, waarvan mejuffrouw drs.
K. Kremer hoofd is, enkele duizenden muizen en enkele
onderden ratten gefokt. De halverwege Austerlitz en Zeist
afdeling Vermeerdering rekent met getallen van res-
350.000 tot 450.000 en van 100.000 tot 200.000.
van het aan het me-
onderzock service-verle-
TNO-bedrijf is de leve-
an gezonde dieren aan de
Die klanten vinden we
bij medische, wis- en na-
en andere univer-
en bij de toege-
(farmaceuti-
industrie. Van de belang-
/kste voor de wetenschap ge-
I nikte warmbloedige proefdie-
waartoe ook cavia, fret,
en konijn behoren
nog altijd ratten en mui-
70 tol 90 pet. uit.
zijn de academici tevens tot de
ontdekking gekomen dat er een
belangrijke overeenstemming
bestaat tussen erfelijke mense
lijke en dierlijke gebreken.
„Een uit de twintiger jaren
stammende wetenschapsrich
ting onderzoekt of bij bepaalde
diersoorten dezelfde erfelijke
en aangeboren kwalen voorko
men als bij de mens", vertelt
mejuffrouw Kremer, die zich tij
dens haar biologische studie
vooral op erfelijkheidsleer spe
cialiseerde en die een patholoog
als (mannelijke) collega heeft.
„Dan wordt eventueel zo'n
groep dieren daarop geselec
teerd om als het ware een speci-
Close-up van aan proefdierenfamilie
de 18e eeuw werd al dui-
dat deze knaagdieren
gemakkelijk en goedkoop
verzorgen en dat zij zich
heel wèl bevinden in
Geleidelijk aan
