VERZET LAAIT FEL OP
brand in
in Jeruzalem
DE GRUYTER START
APPELOORLOG
Het Kwartet
Ook in Brno doden en gewonden RUMOER ^A Commentaar
Betogingen in veel
Europese steden
melkhazelnootjes
JAMIN
Veranderlijk
1 jLl
PACHMANN
IN ARREST
Mogelijk hearing
over vrijlating
drie Duitsers
MOSKEE Sprake
Avondklok ingesteld
Stil protest Angstige spanning heerst
i\
de ef teling
Haags museum
bleef dicht
ONDERZETTEGEL«ÏW OF PLACE-MAT hJ v kiezen
I
I
Nieuwe Leidse Coiiramil
Directeur: F. Diemer
Hoofdredacteur: Dr. E. Diemer
CHRISTELIJK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMGEVING
„Stantvastich is ghebleven
mijn hert in teghenspoet!"
Vrijdag 22 augustus 1969 - 51ste jaargang
vooraanstaande
prot. christelijke
dagbladen
Hoofdkantoor Leiden
Steenstraat 37
Postbus 76
Telefoon 31441
Giro 58936
Abonnementsprijzen p. w. 1,10, p. m. 4,70, p. kw. 14,10
Klachtendienst bezorging 18.00—19.00 uur
BRNO Terwijl in Praag tientallen tanks de straten schoon
veegden, vielen in Brno drie doden en twaalf gewonden door kogels
uit geweren van politie en militairen. Dit bleek vanmorgen uit een
verklaring van het presidium der Tsjechoslowaakse communistische
partij.
Deze Moravische stad, even groot als Utrecht, was evenals Praag
de gehele dag het strijdtoneel van woedende demonstranten en een
niets ontziende politie, die geholpen door militairen, grote moeite
had de orde te handhaven.
K Het gewelddadig optreden in Brno
■begon in de morgenuren, toen dui-
Izenden mensen eerst met waterka-
nonnen en later met vuurwapens
werden verspreid. Het Vrijheidsplein
werd al snel tot verboden gebied ver
klaard. De betogers vonden elkaar
-hter terug op het Plein van de 25e
bruari (de dag waarop in 1948 de
ïunisten hun machtsgreep de-
110 gram van 124 voor 114
niet te geloven voor die prijst
DE BILT Veranderlijke be
wolking met buien. Matige tot
krachtige wind tussen west en
noordwest, later ruimend naar
richtingen tussen noordwest en
noord. Ongeveer dezelfde tem
peraturen als vandaag.
DE BILT Tussen een lage'
drukgebied waarvan het centrum
vanmorgen boven Zuid-Zweden
lag en een gebied met hoge baro
meterstanden waarvan de kern in
het zeegebied ten noorden van de
Azoren lag, werd het afgelopen
etmaal onstabiele lucht over
West-Europa getransporteerd.
Hierin vormden zich talrijke
buien die op enkele plaatsen het
onweerstadium bereikten. Ook in
ons land werd op de meeste
waarnemingsstations vanmorgen
regen afgetapt.
Vooruitzichten voor zondag:
Aantal uren zon: 2 tot 10, min.
temp.: 0 tot 5 graden onder nor
maal, max. temp.: 0 tot 4 graden
onder normaal, kans op een droge
periode van minstens 12 uur: 80
procent, kans op een geheel droog
etmaal: 50 procent.
Strandweer
Ook morgen nog te slecht
strandweer met een krachtige
noordwesten wind. Nu en dan
buien, afgewisseld door opklarin-
Temperatuur ongeveer 17
graden, zeewater 18 graden.
VOORUITZICHTEN: Tijdens
het weekeinde langzame verbete
ring met een afnemende buienak-
tiviteit.
BAROMETERSTAND: heden
10 uur 75.4 cm (1005 millibar),
•tijgend.
Zon en maan
28 augustus zon op 5.36, onder
19-48; maan op 18.07. onder
27 aug. V.M.
Daar kwam het lot hevige botsin
gen, waarbij de demonstranten de
straten openbraken en de politie met
stenen bekogelden. Met traangasgra
naten, gummiknuppels en geweerkol
ven werd de menigte van de barrica
den verdreven, maar de soldaten
hadden te weinig mankracht om de
betogers de baas te kunnen.
Zij grepen naar hun geweren. Eerst
werd in de lucht geschoten, maar het
vuur kwam steeds lager. Uit een
wegvluchtende groep bleef een man
liggen. Hij werd gewond en door de
aanvallers zelf weggevoerd.
Geschrokken gingen de betogers uit
een. Via luidsprekers werd de bin
nenstad van Brno tot verboden ge
bied verklaard. Ieder die zich na vijf
uur vanmorgen in het centrum op
hield. was vogelvrij.
PRAAG
Ook in Praag was het gisteren de
gehele dag onrustig. Na de machtige
demonstratie van duizenden mensen
op het Wenceslasplein gistermiddag
om twaalf uur, werden tanks ingezet
om de straten schoon te vegen. Een
politieman raakte gewond toen 800
betogers in een park uiteen werden
gejaagd. Velen zochten een veilig
heenkomen in een vijver.
De situatie werd steeds onoverzich
telijker. Tegen elf uur gisteravond
rolden de eerste tanks het Tvl-plein
op. Barricades werden omvergereden.
Op het Wenceslasplein was het in
middels rustig geworden. Over doden
of gewonden in Praag werd niets be
kendgemaakt.
Het bureau van het centrale comité
der communistische partij werd zeer
streng bewaakt. De Tsjechische lei-
i ders waren tijdens de nu drie dagen
durende onlusten voortdurend bijeen.
Vanmorgen ging het leven in Praag
weer zijn normale gang. Tanks en
pantserwagens waren van het Wen
ceslasplein verdwenen. Bussen en
trams waren vol. In de winkels werd
druk gekocht.
JOURNALISTEN
Journalisten worden in het land
niet meer toegelaten. De correspon
dent van de New York Times, Paul
Hofman, werd aangezegd het land
binnen 48 uur te verlaten.
Overal in Europa werden betogin
gen gehouden als protest tegen de
Russische invasie. De politie moest
ingrijpen in West-Berlijn, Genève,
Luzern, Zürich, Bern, Venetië, Ko
penhagen, Londen en Bonn.
Zie verder de indrukken van
Link van Bruggen op pagina 7
en LS op pagina 11 over Tsjecho-
slowakije.
STADSGEHOORZAAL
BREESTRAAT
LEIDEN
dit blad van maandag j.l.
PRAAG De Tsjechoslowaakse
schaakkampioen Ludek Pachmann in
in zijn woning in Praag gearresteerd.
Op 16 juni werd hij geschorst wegens
herhaaldelijk protest tegen de inval
van de Warschaupact-troepen in Tsje-
DEN HAAG Waarschijnlijk zal
de vaste Tweede-Kamercommissie van
justitie binnenkort een hearing hou
den over de vraag of de drie Duitse
oorlogsmisdadigers in de Bredase
strafgevangenis moeten worden vrij
gelaten. Zoals bekend onderzoekt mi
nister Polak van Justitie de mogelijk
heid Aus der Fünten. Fischer en Ko-
talla op grond van een wetswijziging
in vrijheid te stellen.
Hoewel de meeste Kamerfracties
hierover zijn verdeeld, neemt men
aan dat de meeste partijen zich niet
tegen een hearing zullen verzetten.
Op deze hearing zullen ook tegen
standers van vrijlating aan het woord
moeten komen.
Het initiatief van een hearing is
uitgegaan van de KVP-fractie, die de
i instanties die voor vrijlating pleiten,
heeft aanbevolen een hearing aan te
vragen.
Hoewel minister Polak met opzet
het accent heeft gelegd op een moge
lijke wetswijziging, leggen steeds meer
partijen ert verenigingen de nadruk
op de consequenties die deze wijzi
ging zou hebben, namelijk de vrij
lating van de tot levenslang veroor
deelde Duitsers.
Minister Polak van Justitie voelt er
in beginsel weinig voor, de drie gratie
te verlenen. Hij heeft daarom naar
andere mogelijkheden gezocht, waar
van een wetswijziging er een is.
Jonge Arabieren, woedend gewor
den door de brand in de Al Aksa-
moskee in Jeruzalem, stromen hier
uit het geteisterde gebouw. Luidkeels
Jehad (heilige oorlog) roepend,
sjouwen zij een marmeren steen met
een tekst uit de Koran naar buiten.
De boycot in Praag is algemeen
geweest. Hoeioe'. de winkels donder
dag officieel open waren, kwam er
niemand iets kopen. Sommige
winkeliers deden daarom de rol- j
luiken maar dicht.
's-HERTOGENBOSCH Het
grootwinkelbedrijf P. de Gruyter
heeft vanmorgen het startschot
gelost voor een vermoedelijk
hevige appeloorlog. In alle
supermarkten en een aantal
daarvoor geschikte winkels van
het bedrijf wordt een plastic
draagtas met twee kilo James
Grieves verkocht voor 98 cent.
Deze ver beneden de markt lig
gende verkoopprijs is mogelijk door
dat De Gruyter zo'n kwart miljoen
kilo appels van dit ras buiten de
veilingklok heeft kunnen aankopen
bij de fruitveiling Geldermalsen.
Het contract daarvoor werd in mei
al afgesloten.
Volgens veilingdirecteur G. Ben-
tum ligt de prijs van De Gruyter
niet abnormaal laag. De Gelder-
maldense veiling is het contract aan
gegaan omdat zij graag met het Ne
derlandse grootwinkelbedrijf op gro
tere schaal zaken wil doen.
choslowakije, met name in Neder
landse bladen.
Op 22 april deed hij een beroep op
alle sportlieden in de wereld ten
gunste van Emil Zatopek die even
eens wegens verzet van zijn functie
als trainer van de atletiekploeg van
het leger werd ontheven.
Op het ogenblik neemt het groot-
winkelbedrijf in Nederland maar j
vijftien tot twintig procent van de
fruitveilingen af. Hun lage verkoop
prijs is mogelijk door'de grote af-
name en omdat zij andere eisen stel
len dan de handel die via de .vei
lingklok inkoopt.
Verwacht wordt dat andere vei
lingen in de komende weeken even
eens contracten met grootwinkelbe
drijven zullen afsluiten. Het Cen
traal bureau van de tuinbouwveilin
gen in Nederland heeft al een eigen
organisatie in het leven geroepen
voor verkoop van grote partijen op
termijn. Van deze mogelijkheid zou
den ook andere handelaars en gros
siers gebruik kunnen maken.
Deze nieuwe verkoopcentrale
maakt het ook de vele exporteurs
mogelijk, op langere termijn partijen
appels en peren aan te kopen.
Het contract dat De Gruyter in I
mei afsloot voor levering eind j
augustus loopt in feite enigszins op
deze regeling vooruit. De centrale i
verkooporganisatie zou namelijk 1
oktober van start gaan.
De Gruyter ontkent met zijn aan
bieding het ontketenen van een ap
peloorlog te bedoelen: het bedrijf
acht de prijs voor de producent lo
nend en voor de consument interes
sant. Wel betekent deze ontwikkeling
een openbreking van het verkoop
systeem dat tol nu toe voor fruit
heeft gegolden.
JERUZALEM Angstige
spanning heerst in Jeruzalem
nadat gisteren de beroemde Al-
Aksa-moskee in het oude stads
deel door brand is verwoest. Een
kleine duizend Arabische de
monstranten probeerden bij de
moskee te komen, waarbij de po
litie met stenen werd bekogeld.
Er is zelfs een avondklok inge
steld om anti-Israëlische beto
gingen de kop in te drukken.
Arbeiders in de hele Arabische we
reld zullen volgende week een uur
lang staken uit protest tegen de
brand, zo werd gisteravond in Kairo
bekendgemaa kt.
Tegelijkertijd richtte koning Hoes
sein van Jordanië een bewogen op
roep tot de leiders van de Arabische
landen om spoedig bijeen te komen
teneinde Israël terecht te wijzen.
Hoessein voegde daaraan toe, dat
Israël na de bezetting van grote Ara
bische gebieden, ook nog zijn agres
sie richt tegen geheiligde plaatsen.
Hij noemde deze „ramp" niet al
leen een gewetensschok voor de Ara
bieren en de Islamieten maar ook
voor de rest van de wereld.
Eeuwenlang, tot de Israëlische be
zetting, hebben de Arabieren en de
Islamieten er altijd naar gestreefd
onze heiligdommen te beschermen,
maar thans moeten wij lijdelijk toe
zien dat onze heiligdommen worden
vernield en ons land wordt bezet.
President Bourguiba van Tunesië
heeft een brief gestuurd aan de
staatshoofden van alle landen en aan
de secretaris-generaal van de Vere
nigde Naties. Hij schrijft dat „deze
ernstige daad, behalve dat er een
duidelijke minachting voor de hoogst
geestelijke waarden uit spreekt, in
feite bedoeld is om de situatie in het
Nabije Oosten te verslechteren."
Hij voegt daaraan toe dat de „ver
antwoordelijkheid duidelijk ligt bij
de zionistische bezetter".
Arabische top
Men neemt aan dat koning Feisal
van Saoedi-Arabië zal instemmen
met een Arabische topconferentie,
iets wat hij steeds heeft geweigerd.
De Arabische wereld zal in ieder ge
val in internationaal vlak nieuwe ini
tiatieven gaan ontplooien met name
ten aanzien van stappen bij de VN.
Voor vervolg zie men pftg. 7
attractiesvoor een
toegangsprijs in
kaatsheuvel
ROTTERDAM Het aan de Lijn
baan gevestigde modehuis Modéla
v.h. Wisburn en Liffmann NV heeft
het modehuis Ferry Offerman in
Amsterdam overgenomen. Tevens
heeft Modéla aan het pand van
Offerman grenzende gebouwen ge
kocht met de bedoeling, deze zaak
uit te breiden.
De ontwerper van Offerman, de
heer Patel, is in dienst van Modéla
overgegaan.
|7R GAAT van het Tsjechoslowaak-
se volk weer een onmiskenbare
sprake uit.
Op de „jaardag" van zijn bezetting
zijn de golven van woede en afkeer
weer hoog gegaan, en opnieuw is ge
bleken welk een drang kan betekenen
het onweerstaanbare verlangen, de
dorst naar vrijheid en naar de mo
gelijkheid zichzelf te zijn te lessen.
Dit zijn zaken waarop de communis
tische leer, zoals die nog te Moskou
wordt aangehangen, zich tot op van
daag verkijkt. Dan meent men er te
zijn met uitschakeling van de mid
delen tot vrije informatie en met in
schakeling van militie en tanks. Dan
kan men wel gaan onderdrukken,
maar blijven doet de ingeschapen
menselijke geest die naar zelfont
plooiing zoekt.
Hoe echter moet het daar nu in Praag
en in die andere Tsjechische steden
en dorpen? Feit is, dat de wereld
onverminderd biyft opgesplitst in sfe
ren en systemen. Dat moet men be
treuren. Ook om zijn ellendige conse
quenties voor mensen en volken die
nu in situaties zijn beland waartegen
over men daarbuiten machteloos staat.
Het oostelijk blok betekent: in de
greep van Moskou. En het Kremlin
heeft al doen weten dat te Moskou
de sleutel ligt. Wie over Praag wil
praten, moet te Moskou zijn. Elke af
wijking van die stelregel wordt afge
wezen. En zelf acht het over Praag
niet te praten.
De vraag van het ogenblik is: wal
zegt niettemin dat nieuwe getuigenis
van vrijheidswil. zoals het Tsjechi
sche volk die heeft geuit, de mannen
ginds in het Kremlin. Zal daar de
hardheid toenemen en zullen zij nog
stugger worden?
Of zal ook eens in het Kremlin iets
doorbreken van het besef dat aan de
geschapen mens. met al het hem in-
geschapene, niet blijvend valt voorbij
te zien in de mate als tot dusver te
dikwijls is geschied? Men ervaart
trouwens in het eigen Russische land
al toenemend appèls in vergelijkbare
richting.
Het volk van Tsjechoslowakjje lijkt
machteloos. Maar kracht gaat er uit
van zijn sprake.
En eens zal de Russische politiek het
karakter aannemen van achterhoede
gevechten tegen de menselijke geest.
DEN HAAG Het Gemeente
museum heeft vandaag zijn poorten
gesloten gehouden. Deze beslissing,
die in overleg met het gemeente
bestuur is genomen, houdt verband
met een soort bezetting door kunste
naars, zoals die inlangs in Amster
dam in het Rijksmuseum (by de
Nachtwacht) is gehouden. De opening
van een expositie van werken van
de Amerikaan Carl André die even
eens vandaag zou zyn, ging mede
niet door.
De kunstenaars zouden ongeveer
met 400 man tijdens de opening van
de expositie komen om problemen
inzake de zg. bruikleenvergoeding te
bespreken. Dat is een vergoeding aan
de maker van een kunstwerk voor
een geëxposeerd stuk. De beroeps
vereniging voor kunstenaars, gewest
Den Haag, had tot de „actie" opge
roepen.
Inmiddels heeft de Amerikaan
André meegedeeld de sluiting van
het gemeentemuseum „een misdaad
tegen de kunst" te vinden. De be
roepsvereniging voor kunstenaars in
Amsterdam heeft minister Klompé
verzocht haar invloed aan te wenden
opdat deze afkeurenswaardige handel
wijze van het Haagse gemeentebestuur
geen doorgang vindt.
De uitgeschreven bijeenkomst van
kunstenaars zou vandaag in een ander
gebouw worden gehouden.
waf u wilt hebben als u 'n nieuwe abonnee opgeeft!
lluandan aan Burtau van dit blad
|K> Ik geef ep als nieuweabonnee:
betaalt: par kwartaal O par maand
alt beloning voor mijn akliviteil kies ik
1 ONDERZET-TEGEL
1 PLACE-MAT
Postzegel is niet nodig als u op de envelop schrijft:
Nieuwe Leidse Courant, Antwoordnummer 267, Leiden.
