ZICH
WAARDGRACHT UITTE
Hearing gaf hart
weer lucht
Oranjeboomstraat: afbraak
ondanks bewoonbaarheid
lmi gaat
deelnemen
n Kerko
Wethouder Menken (toch aanwezig):
déze nood desnoods laten voorgaan op verkeer
Commentaar
Gemeenteraad moet
ultimatum stellen
KINDERCIRCUS ROBERTI
VIER DAGEN IN LEIDEN
George Brown
naar Leiden
Brandpunt
reportage
volgende week
nieuwe loose courant
3
VRIJDAG 15 AUGUSTUS 1969
LEIDEN Naar ons vanmor
gen door de persdienst van de
KRÖ is meegedeeld, zullen de
filmopnamen, die gisteren van
de Waardgracht en de omgeving,
alsmede die van de gisteravond
gehouden hearing, vanavond niet
op het scherm worden gebracht.
In verband met de situatie in
Noord-Ierland zal het overgrote
deel van de uitzending daaraan
zijn gewijd. De reportage, die
zeven tot tien minuten zal gaan
duren, wordt nu uitgezonden op
donderdag 21 of zaterdag 23
augustus.
het hek van de dam zou zijn als
het Waardgracht-comité erin zou
zijn geslaagd zomaar b en w en
de raad op te trommelen", aldus
voorzitter Walle. Ook hij was van
mening dat het geld verkeerd
wordt uitgegeven. Waarom heeft
Leiden een tekort van f 53 mil
joen?!
Ook de kansen voor de buitenpar
lementaire oppositie werden door
de aanwezigen met zorg tegemoei-
gezien. Wanneer die geen gelegen
heid krijgt zich te ontplooien en zich
te uiten, is de democratie de dood
steek toegebracht, aldus een van de
sprekers
Ratten
Aan de Brandpunttelevisieploeg,
die opnamen van het gebeuren
maakte, vertelden bewoners van de
Waardgracht én omgeving, alsmede
enkele oud-bewoners van de erbar
melijke omstandigheden. De, tochti
ge kamers, de vochtige atmosfeer,
de stank van o.m. verstopte riole
ringen. het ongedierte, de ziektever
schijnselen en andere moeilijkhe
den kwamen ter sprake.
Een greep uit de opmerkingen: wij
slapen met vijf mensen op een
piepklein zolderkamertje, waar de
regen door de dakpannen sijpelt;
ik moet twee kinderen, van 10 en
2 jaar te slapen leggen op een ka
mertje van 2 bij 3 meter; elke
week kan ik een zakje gruis uit
mijn huis brengen, veroorzaakt
door de vele muizen: 's avonds lo
pen de ratten door de kamer, ter
wijl we naar de televisie zitten te
kijken; we moesten 's winters in
ons bed naar de televisie kijken
om nog een beetje warm te blij
ven, toen mij een stookverbod werd
opgelegd: ik moest f 5000 voor een
krot betalen, omdat ik in het cen
trum zit; ik wil hier wel weg, maar
het aangeboden huis kan ik niet
verwonen en: waarom moet de
burgemeester in een huis van
f 250.000 wonen, terwijl ik een kind
van nog geen twee jaar, overleden
aan de ziekte van Weil naar het
graf breng.
Doorstroming
Mevrouw Kerling probeerde het:
wat willen de mensen nu eigenlijk?
In de buurt blijven wonen, versprei
ding of verbetering van de bestaan
de woningen? Zij bleek, desnoods
onder dwang de doorstroming te
willen bevorderen. Ujt de reacties
werd duidelijk dat de bewoners
slechts actie willen, in welke vorm
is niet belangrijk. Zij schreeuwen
om hulp.
Mevrouw Van der Biom-Vijlbrief
ageérde tegen de genomen maatre
gelen. We moeten geen woningen af
breken als de binnenmuren buiten
muren worden. In de jaren dat er
nog ruimte was om te bouwen, zijn
veel te dure woningen neergezet.
Nu staan er 53.000 dure woningen
leeg in Nederland- Wethouder Men
ken memoreerde de vele vorderin
gen op huizen krachtens de woon-
ruimtewet 1947: het effect was een
rechtsgeldig beroep van de huis
eigenaren.
Voorzitter Walle las ten slotte
een solidariteitsverklaring voor van
de Scholierenactiegroep Leiden.
Na afloop van de vergadering
staart een oudere man treurig naar
een prent aan de muur: een hel ver
lichte Kurfürstendamm in Berlijn.
Een ander vraagt zich hardop af
wat vanavond eigenlijk is bereikt.
Zij keren terug naar hun „wonin
gen".
LOEK HESKES
Wethouder Menkep. loco-burgemeester, was gisteravond toch op de Waard-
gracht-hearing. B. en W. hadden op het laatste moment besloten toch niet
helemaal verstek te laten gaan om de kritiek te ontzenuwen dat zij „dus"
geen belangstelling hadden. Er waren ook een paar raadsleden. De wethou
der heeft de stampvolle zaal aan de Langestraat niet zonder hoop naar huis
laten gaan. Hij kon zich indenken, dat B. en W. aan noodgevallen in dit
gebied de voorrang zouden geven boven ontruiming van nog bewoonbare
woningen terwille van het verkeer. Hij noemde het weliswaar niet. maar
de omgeving Oranjeboomstraat is daar een voorbeeld van. De dichtge
spijkerde woningen daar zijn geen krotten.
Verder achtte de wethouder het Waardgracht-comité voor onderhande
lingen met de gemeente zeker representatief.
Het raadslid mevrouw Kerling bleek een voorstandster te zijn van meer
druk op mensen die te goedkoop wonen; de doorstroming moet effectiever
worden.
Deze gedachten onderstreepten nog eens de mogelijkheid van interne op
lossingen. De druk op Den Haag moet verhevigd worden maar Leiden zelf
kan er met de nodige wijzigingen in zijn eigen beleid ook nog wel wat aan
doen.
Zonder uitzondering vinden de bewoners zelf dat zij voorrang moeten
hebben op de lange lijst van woningzoekenden. „Het gaat ons er alleen om
dat we een betere woning krijgen".
Nagegaan moet worden in hoeverre het huisvestingsbeleid aan deze wens,
zo men wil eis, kan tegemoetkomen. Men moet zich dan wel realiseren dat
de woningnood niet als bij toverslag wordt verlicht door groep I ineens met
enkele honderden gevallen te verzwaren. Daar zullen dan toch huizen voor
moeten zijn. En dan nog huizen die voor de bewoners van deze buurt ge
schikt zijn. Daar komt dan (helaas!) nog bij dat de Waardgracht allesbe
halve het enige saneringsgebied binnen Leiden is.
De sanering kan niet worden losgemaakt van de bouw van de Merenwijk
dié" Leiden moet gaan verlossen van zijn chronische ademnood. Daar ligt in
de eerste plaats het perspectief van deze misvormde stad. Iemand zei gis
teravond: het is geen kwestie van geld maar van bouwbeleid. Dat is na
tuurlijk niet waar, maar dat het bouwbeleid een bijzonder belangrijke factor
is in de verlichting van de woningnood en de opheffing van toestanden als
aan de Waardgracht, valt eenvoudig niet te ontkennen. Dat bouwbeleid zal
gedifferentieerd moeten zijn. Mensen moeten wonen waar zy krachtens hun
inkomen horen. Maar daar zal het woningbouwpakket dan ook rekening
mee moeten houden. Dat is in Leiden na 1945 niet steeds gebeurd.
De hearing heeft ons geleerd dat er tussen de bevolking en haar bestuur
ernstige misverstanden kunnen bestaan. Er is een brede kloof. Het perso
neelsbeleid van het gemeentebestuur zal er ook op gericht dienen te zijn,
dat capabele ambtenaren de mensen aan de loketten en in de spreekkamers
te woord staan, mensen die van de situatie weet hebben en die in staat
zijn het zicht op een uitweg open te houdën. De klachten over onprettige
behandeling zijn niet gering. Vervreemding, wantrouwen en onrust liggen
in eikaars verlengde.
Een ander punt is de afbraakmethodiek. Moet een verlaten huis worden
afgebroken als een aangrenzende woning daardoor nog onbewoonbaarder
wordt? Een toch al zo slechte binnenmuur wordt ineens een buitenmuur,
met alle gevolgen van dien.
Sanering is niet alleen gaten maken; zolang er mensen wonen is hun
belang de éérste overweging. Waar nodig en mogelyk ifel het sanerings-
beleid van de gemeente op dit punt moeten worden herzien.
Kees Walle. de verwoede ijveraar achter alle beweging rond de Waard
gracht. die de hearing leidde, stelde ten slotte met algemene instemming
voor dat de raad Den Haag een ultimatum zou stellen. „Wij willen geld ora
arbeiderswoningen te bouwen. Krijgen we het niet dan stoppen we ermee".
Walle vroeg de aanwezige raadsleden persoonlijk of ze in hun consequenties
zóver wilden gaan. Ze kwamen er niet uit.
We vinden het voorstel nogal ondoordacht. In een situatie van gemeente
lijke onbestuurbaarheid valt er alles te vrezen en niets meer te verwachten.
Wat wél van de gemeenteraad mag worden verwacht, is dat zij met ver
nieuwd vuur de strijd tegen de misère in deze stad aanbindt en geen kans
onbenut zal laten. Dat betekent concreet: eigen beleid fundamenteel zeer
kritisch bezien en de deuren in Den Haag zo bewerken dat ze eindelijk
openspringen.
Er mag in Leiden volgend jaar geen politieke groep zijn, die het uit
snijden Vein dit gezwel niet als nummer 1 op haar verkiezingsprogramma
heeft staan. Wie dit over het hoofd ziet, is zijn plaats in de gemeenteraad
niet waard.
Het was er bloedheet gisteravond in dat zaaltje. De lampen van de tele
visie (Brandpunt) joegen de temperatuur naar het kookpunt. Het siert de.
ondanks alles, goedlachse bewoners van de Waardgracht dat zy zelfs in zo'n
atmosfeer huri kalmte wisten te bewaren. Een man die niet tot bedaren was
te brengen (hij kwam niet een6 uit de buurt) werd vakkundig de deur
uitgewerkt.
„Ze hebben hun narigheid eens kunnen uitzeggen. En dat lucht op", zei
dominee Schoonheim naast ons.
Het comité is representatief voor een bevolkingsgroep die het niet meer
kan ven-kroppen door de maatschappij als paria's te worden behandeld en
die daaraan met legale middelen uiting wil geven.
DE GROOT
LEIDEN Dit is de Oranjeboom
straat in Leiden, woningen van
redelijke kwaliteit, waarvan
al een aantal met groene plan
ken is dichtgespijkerd. Het
doel van deze ontruiming is
een zo spoedig mogelijke aan
leg van de noord-zuid-verbin-
ding ter plaatse, die aanslui
ting moet geven op de St.
Jorissteeg naar de Hooigracht
Gisteravond liet loco-burgcmees-
tcr Menkep zich ontvallen, dat
het college van B. en W. en
de raad zouden kunnen be
sluiten de leniging van de
ergste woningnood voorrang
te geven boven dergelijke
voorzieningen ten bate van
het verkeer.
In de gegeven omstandigheden
kan hel stadsbestuur deze
keuze inderdaad niet ontlopen.
Foto N. van der Horst.
LEIDEN Mr. J. E. de Jongh is
met ingang van 1 september benoemd
tot directeur van het kantoor Leiden
van de Algemene Bank Nederland. Hij
volgt de heer H. Tjeenk Willink op,
die directeur wordt van het district
Gelderland. De heer Tjeenk Willink
zal op 27 augustus afscheid nemen.
Kirtspuzzeltocht Wilhelmina
LISSE De fietspuzzeltocht van
..Wilhelmina" is goed verlopen. De
uitslag was als volgt: 1. Th. Hoog
kamer jr.; 2. P. Hoogkamer, 3. C.
van der Mey; 4. Ph. Hoogkamer sr.;
5. J. Hoogkamer; 6. mej. W. Turk;
7. mevr. Leerling: 8. mevr. Ver
schoor: 9. mevr. Buisman.
Daarin lag dan ook de reden van
afwezigheid van de fractievoorzit
ters en het college van b en w; „de
partijen die in de regering zitten,
maken immers ook hier de dienst
uit".
Amptmeyer bestreed fel de ge
dachte als zou geldgebrek de oor
zaak van de voortdurende ellende
zijn. Het geld is er wel. maar hel
wordt op de verkeerde manier uit
gegeven- Dit protest is dan ook niet
alleen bedoeld tegen de woontoe
standen, maar tegen het gehele rege
ringsbeleid, aldus Amptmeyer.
De termen democratie en buiten
parlementaire oppositie die hij in
zijn betoog gebruikte, vonden weer
klank onder het gehoor. Over het
algemeen heerste de opvatting dat
het college van b en w, door geen
gevolg te geven aan de oproep van
het comité op de hearing aanwe
zig te zijn. de democratie in Lei
den een klap heeft toegebracht.
Het bestuur van Leiden zou onde
mocratisch hebben gehandeld door
het argument te gebruiken „dat
LEIDEN De N.V. Elmi te Lei-
jen en de KNTU te Hengelo (O) heb
ben besloten deel te nemen in Kerko
J.V. te Haarlem. Dit besluit vloeit
port uit de volgende ontwikkelin-
De liquiditietspositie van Kerko
V. maakt een versterking van de
nanciële struktuur wenselijk.
Reeds geruime tijd hebben
Esprekken tussen genoemde onder-
emingen plaatsgevonden over de
oor- en nadelen van een bundeling
1 an krachten. Hierbij werd onder
gezien, dat sommige delen van
e markt op geheel andere wijze
illen moeten worden bewerkt dan
it nu toe. Ook dat de technische
ïtwikkeling van het produkt niet
eer een zaak is van textielindustrie
konfectie-industrie alleen. Daar
naast stelt de voortschrijdende tech-
'iek in automatisering en compute-
zing de individuele ondernemer
oor haast onoverkomelijke proble-
len.
Na een uitgebreid onderzoek
dat de voordelen van samen-
erking het beste gerealiseerd kun-
worden door deelneming van
lmi en KNTU in Kerko. Hierbij
ijft de zelfstandige funktie van elk
partners volledig gewaarborgd.
De bundeling van activiteiten zal
richt zijn op de coördinatie van
oduktie, inkoop, marketing, me-
lanisatie en organisatie.
LEIDEN Affiches aan de muur, waarop leuzen als „De Waard is
beter waard", „Wy willen betaalbare woningen" en .JRecht op goed
wonen, recht op gezond wonen", alsmede herhaalde verzoeken om in
concreto op de gestelde vragen in te gaan, inspireerden gisteravond in
een overvolle zaal van het wykgebouw Geloof, Hoop en Liefde aan de
Langestraat wethouder S. Menken kennelijk tot de onthullende uit
spraak dat naar zjjn persoonlijke mening aan het lenigen van de woning
nood prioriteit moet worden verleend boven een voortzetting van de
doorbraak voor het verkeer, als aan de toenemende ellende geen halt
wordt toegeroepen. Dit zou kunnen betekenen dat nog bewoonbare
woningen, die nu ten behoeve van de doorbraak worden dichtgespijkerd
zoals in de Oranjeboomstraat voorlopig niet aan het woningbezit
worden onttrokken. Deze uitspraak werd de heer Menken, die in deze
„buitengewone spoedvergadering" van het „Comité Waardgracht en
omgeving" als zaakwaarnemer van het college van b. en w. aanwezig
was, ontlokt na soms heftige en verwarde discussies tussen bewoners
onderling en tussen de „slachtoffers" enerzijds en wethouder Menken en
enkele van de aanwezige raadsleden anderzijds. Onder hen waren de
dames Kerling (PvdA) en Van der Blom-Vijlbrief (CPN) en de heren
Andere mededelingen van enige
importantie zijn op deze slecht ge
regisseerde vergadering niet naar
voren gekomen. Of het moet zijn
het aangenomen voorstel dat beoogt
het sturen van een ultimatum van
het college van b en w en de raad
naar de regering in Den Haag met
als enig alternatief: het aftreden
van het plaatselijke bestuur. Een
zaak die wethouder Menken wel
wat te ver ging, met als gevolg zijn
eerder vermelde uitspraak.
Toch liep als een rode draad door
de gehele avond heen dat ..Den
Haag nu maar eents met de neus op
de feiten moet worden gedrukt";
„de Haagse functionarissen zullen
naar Leiden moeten komen, krot in.
krot u-it, tot het ze de strot uitkomt.
tot ze niet meer kunnen slapen van
ellende". Deze woo:rden werden met
een daverend applaus beloond.
PSP-raadslid H. Amptmeyer had
eerder op de avond in niet geringe
mate bijgedragen- tot de stemming.
Naar zijn zeggen zijn de regerings
partijen oprechi onder de indruk
van de woonellende. maar zij geven
voorrang aan ..belangrijkere pro
blemen als defensie en belasting
verlaging voor de hogere Inkomens".
LEIDEN Vlak nadat het Im-
lens grote circus Heros Leiden
eefl verlaten komt morgenmiddag
et kindercircus Roberti in de stad.
Het programma is speciaal sa-
engesteld voor kinderen. Het
rootste deel van de tijd wordt dan
pk gevuld door dierennummers.
Srekteur Rob Roberti heeft een
mini-panters en Afrikaanse
gedresseerd. Zijn
phtgenote, mevrouw Doris Roberti-
tlthoff laat 15 duiven van een
glijde-n. wippen, op motör-
rijden. Ook zijn er paar-
beroepschriften
LEIDEN Woensdag 20 augus-
1» behandelt de Commissie Be-
een tweetal beroep-
tegen besluiten van Bur
gmeester en Wethouders. Om 15
ur wordt het beroep behandeld
an J. Develing tegen een aan-
om de nodige voorzie-
angen t« treffen aan de riolering
'an het hem behorende pand aan
Herensteeg 31-31 a. Om 15.45 u.
de commissie een beroep
'an mevr. Van de Laar-van der
teer tegen een aanschrijving tot
van onderhoudsgebreken
het, perceel Koenesteeg 24.
De vergadering wordt gehouden
n de kamer van Burgemeester en
den en pony's in de show. Een spe
ciale dierenrevue met dwergbokjes,
ganzen en honden wordt verzorgd
door Miss Francine. Clown Henri
co en Alie Foetsie Ben Slof zorgen
voor de komische noot.
Het circus is alleen 's middags
geopend. De tweemast-tent wordt
opgesteld op de Telderskade. hoek
Hoflaan. De openingstijden zijn za
terdag 16 en zondag 17 augustus
om 3 uur, maandag 18 en dinsdag
19 augustus om 4.30 uur.
DEN HAAG George Brown, de
vroegere Britse minister van buiten
landse zaken, zal het Congres van
de Europese Beweging in Nederland
op 18 oktober te Leiden toespreken.
Brown is een fervent voorvechter
van de aansluiting van Engeland tot
de Europese Gemeenschap. Op het
Leidse congres van de Europese Be
weging zullen ook resoluties betref
fende verkiezing van het Europese
Parlement en het sociale en econo
mische beleid van de EEG aan de
orde worden gesteld.
Burgerlijke stand
LEIDEN Geboren: G lij na Lena,
d v J van Guli'k en M J van den
Brand; Ingeborg Margaretha. dvJ
P Laken en J den Edel; Rudolf, z v
W Freke en W van Duijn; Steph'an.
z v W Schwenkel en G Katsiliéry;
Jacqueline. dvH Schaart en A van
der Plas; Jansje Neeltje. d v G
Kraan en A N van den Haven-
Stephan Peier. z v S van der Laar-
se en J Portier: Margot Antonette
Johanna Bernarda. d v L J P M
Tacken en E H J Heidens; Elïne
Augusta, d v J Favier en A I A
Mooy; Hui-bert, z v T Kralt en A
H E de Graaff: Edward Lawrence,
z v G A W Baudoin en M J Lom-
merse: Marleen. dvG van Duiin en
D Hus.
Gehuwd: G Mark en J Nagtegaal:
A H Vreulink en J F Philippo: A
de Water en J Beere-nfenger; W A
Rijsdam en A M D Lijsterburg: J P
Hop en C M Nieuwenhuis: J J Bek-
ker en E W G van Haastrecht; W
Meijer en W van Eij.k; B Neuteboom
en G J van den Burg: K Huisman
en M E van Steenbergen: J Beii en
W F van Gelder; A H Mulder en
A M Assendelft.
Ondertrouwd: G Klerk en C S
Ouwerkerk; H W van Gennip en G
T van Rijn; R Honsbeek en C J
Choufoer; E A V Bakker en J Pi
ket; O W Uyteniboorn en J A Pison;
B J M Cozijn en C S Pont; W van
Delft en J Jongejan; P de Bruin en
J A M E Verhoeven; F Fernandez
Yebra en G M J van Dijk; C J Boon
en M C van Weeren; J P van Meij-
gaarden en C M Choufoer: H J Sie-
val en J C Gijzenij: A J J van Deur-
sen en K Roest: A J M de Natris en
E W M Mathot; R Hochscheid en M
M Mabesoone; P J G G van der
Vight en G J J Stouten; H Dekker
en A F Kanis: P A Erades en M
Robbers; F H L Kok en M C van
Straaten; P G N Kramers en P van
Kampen; G A Timmer en W Beze-
mer; C M Trinidad en D V Dijkhoff.
