schaak
NAPOLEON BONAPARTE
souvenir voor toeristen
AARDBEIEN straks
een weelde-artikel?
Vakantiekost 6
te
PUZZEL VAN DE WEEK
ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1962
4
Correspondentie aan de
heer H. i. J. Slavekoorde
Goudreinetstraat 125, Oen
Haag.
Op het ogenblik dat wij ons met
het samenstellen van deze rubriek
bezighielden, was het overal druk
kend warm. De bouwvakkers wa
ren zo juist hun jaarlijkse uittocht
begonnen, maar op tal van lagere
echolen werden alweer de eerste
toebereidselen getroffen om vol
moed een nieuw schooljaar in te
gaan. De vakantie van de een be
gint tegenwoordig met de bete
re spreiding daarvan als die
van de ander al achter de rug is.
Vakantie of niet: met zo'n tem
peratuur gaat niemand voor zijn
plezier diep denkwerk zitten ver
richten, tenzij hij gelijk de deel
nemers aan het IBM-toernooi te
Amsterdam zich mag verheugen
In een gekoelde ruimte.
Voi van het zo juist vermelde
denkpatroon hebben wij ons sterk
ingespannen om althans het mate
rtaai van de opgaven van deze
week tot een minimum te beper
ken. Aan weerszijden één koning
en één pion. Dit riep een probleem
op. Immers de theorie der plon-
neneindspelen is eindeloos door
vorst en een groot deel daarvan
kon, juist vanwege het geringe ma
teriaal, In wèldoortimmerde regels
en voorschriften worden vastge
legd. Wie kerrt niet termen als
oppositie, het kwadraat, toege
voegde velden, kritieke veld?n
e.d.? Wie weet niet dat de rand-
pion" er eigen wetten op nahoudt?
Wij houden ons verre van dit
getheoretiseer. U ziet maar, u pro
beert maarl Bedenk b'j het
aanschouwen van I'Hermet's com
positie dat de geest over de mate
rie triomfeert. Bezie met respect
Reti's beroemde opgave met de
onwaarschijnlijk schijnende op
dracht: Wit maakt remise. En als u
begrepen hebt waarom, glimlach
dan tegen opgave 3 welke uit de
zelfde familie stamt.
Hieronder de oplossingen van de op
gaven uit onze rubriek van 6 juli; Va
kantiekost 5.
(1) Bogoljubov Rubinstein. Ru
binstein redde zich els volgt: 1 Ld4!
(De witte koning moet pion b2 blijven
verdedigen, waardoor Lc8 actief kan
worden) 2. Ka3 Lo6 3. b3 Lxc4l 4. bxc4
Kc7 en do spelers besloten tot remise,
omdat de witte pluspionnen niet kunnen
oprukken: 5. Kb4 Kd6 enz.
(2) Tchlgorin Snosko-Borowsky. Wit
1Eindspelstudie van
R. l'Hermet (1887)
Wit aan zet maakt remise.
(2) Eindspelstudie van R. Réti
(1921)
w
1
A
M
A
w
Wit aan zet maakt remise.
(3) Partijstelling, namen
spelers onbekend
f
V///A
WA
f
i§!
k'
:.d
i
m
1 i
+1
1
4 1
Zwart aan zet: welk resultaat?
wint op fraaie wijze. 1. Te7t Kd6 2.
Lg3t Kxc7 3 LxbS Lc6 4. Ld6t en
wit haalt zich op b8 een nieuwe dame
(3) Horwltz. De op papier eenvoudige
oplossing luidt als volgt: 1. Lf2t Kh5 2.
g4t Kh6 3. Kf6 Kh7 (Zwart kan zich
toch niet laten matzetten door 3. Lh77
4 Le3) 4. gS Kh8 5. Ld4l Kh7 (En
ditmaal zou 5. Lh7? door 6. Kxf7 tot
een aftrekmat lelden) 6. Lc3 (Of een
andere tempozet op de lange diagonaal)
6 Kh8 7. a6l en wit zet zwart mat
door zijn koning naar g6 of f7 weg te
spelen.
Hor.: 1 rangtelwoord, 6. gem. in N. Brab., 8. armoede (barg.), 13 lijn.
14. vroeger, 15. soort onderwijs (afk.), 17. houding, 18. Europeaan, 20.
vaartuig, 21. gebod, 22. plaats in Gelderl., 24. keurige, 26. bedrog. 27.
ontkenning. 28. zonder geld of goed. 30. gekheid, 31. zoon van Noach.
32. voorzetsel, 33. zoon van Jacob, 35. ingewand van haring. 36. in
sluiting ener vesting, 38. telwoord. 40. bloem. 42. drukte. 44 rivier in
Frankrijk. 47. Ierland, 48. sportterm, 49. bijwoord, 50. jaargetijde, 52.
zijvlak van een baksteen. 54. kweeksel, 56. twee of meer kamers in
elkaar lopende, 58. soort sleutel, 60. voorzetsel, 62. buitenhaven, 64
voorzetsel, 65. familielid, 67. aanloop, 68. plaats in Limb., 71. berggeit. 72.
onderricht, 74, bereide dierenhuid. 76. boom. 77. voorvoegsel. 78. kan
men uit drinken, 80. laag schoven op de dorsvloer. 81. plechtige gelofte,
83. muzieknoot, 84. muurachtige plant. 85. bosvogel. 87. wijs, eer
waardig grijsaard, 88. Europeaan, 89. aanleg.
Vert. 1. ruw noors hout van bepaalde afmetingen. 2. rijschool (afk). 3.
gebod, 4. drietal, 5. achting. 6. lans. 7. zuiver gewicht. 8. spoedig. 9
bljb. figuur, 10. rivier in Nederl.. 11. ledger (afk.), 12. hoop, 16. plotseling,
19. kurk, 21. plaats in Limburg. 23. water In Utrecht. 24. plant. 25. ver
trouwelijk. 26. zelfkant, 28. Nederl. schilder. 29. korte degen. 32. schrik
bewind. 34. myth, figuur. 36. kleurstof om hout te kleuren. 37. gebaar.
38. plant. 39. korter, 40. vis. 41. voorzetsel. 43. afgelegen. 45. buiten
haven. 46. boomloot, 51. lieden van adel. 52. stengel. 53. klein kind. 55.
schaduw van het gebladerte van een boom, 57. onbep. voornaamw, 59.
puntig voorwerp, 60. dessertvrucht, 61. stapel, 63. verstand, 65. uitroep.
66. aanblik, 69. dril. 70. krijgsmacht, 73. alleenzang, 75. 9tof ter vervanging
van spiritus, 78, kolenemmer, 79. voorzetsel. 81 Europeaan. 82. düin-
vallei, 84, eüomschip (afk). 86. muzieknoot.
OPLOSSING VAN DE
VORIGE PUZZEL
HOR. 1, Bost. 4. poets, 8 berk. 12.
ris. 13. kaper, 14. Aller, 15. is. 16.
gesel. 17. pro. 18. ma. 19. oef. 21. Ate.
22. dam. 24. nap. 26. Andel. 28. hes. 31.
t«k. 33. sul, 34 toets. 36. Ot. 38. nar. 40.
koelak. 41. net. «3 venster. 44. dra. 45
Dieren. 47. Ier, 49. Ta. 50. «ngel. 51.
pen, 53. nut. 55. tal, 56. dorls. 58. sik.
61. vos. 62. els, 64. rog, 66. Aa. 68. elf.
69. stelt, 70. pa. 71. Stoma. 73. Allda. 74
tin. 7S. sens. 76. trage, 77. ross.
VERT, 1, brto, 2. eisen. 3. «s. 4.
paste, 5. opeens. eel. 7. tr. 8. blo, 9.
el. 10. rem. II. krem, 13 kee. 14 arm
17. pal, 20. fat. 22 del. 23 beeld. 25
pan. 27. duister. 28 hoe. 29. start. 30
ronde. 32. kavel. 34. toren. 35 skaat. 37
temt. 39. ren. 40. kei. 42. tegel. 46 rel
48. Rus, 51. pos. 52. nietig. 54. tin. 56
dol. 57. slede. 59. kopie, 60. fase. 61
vla. 63. sla. 65. gans. 67 Ata, 68. Ems.
69 Sla. 72. on. 73. ar. 74. To.
INZENDINGEN
Oplossingen, uitsluitend op
briefkaart, worden voor donderdag
aan ons bureau verwacht In de
linkerbovenhoek vermelden: „Puz
zeloplossing". Er zijn drie prijzen:
een van f 10 en twee van f 5,
De Romeinse producent Dino de Laurentiis
zorgt dit jaar ongetwijfeld voor de grootste stunt
in de filmwereld. Hij heeft de Russen zover ge
kregen dat zij een leger van ruim 20.000 man op
de been brengen, speciaal trainen en verplaatsen
voor de film „De slag bij Waterloo". Deze film,
waarin Rod Steiger Napoleon speelt, is de eerste
grote co-produktie tussen een Russische filmmaat
schappij en een Westelijke producer. Alleen al
de voorbereidingen voor deze ter ere van de Na
poleonherdenking vervaardigde rolprent kosten 25
miljoen gulden, waarvan de Russische staatsmaat-
schappij Mosfilm tien miljoen dollar betaalt. In
ruil daarvoor krijgt zij de exclusieve vertonings
rechten in alle landen achter het IJzeren Gordijn.
Op 15 augustus Maria
Hemelvaart nu twee eeuwen
geleden, werd Napoleon in
Ajaccio, de hoofdstad van Cor
sica geboren.
Het is vanzelfsprekend dat
zifn naam en die van zijn fa
milieleden onafscheidelijk aan
deze stad zijn verbonden.
Men vindt de namen terug
Napoleon III een bronzen mo
nument geplaatst, waar hij als
Romeins keizer te paard zit,
omgeven door zijn vier broers:
Joseph, Lucien, Louis en Jero
me. Het derde standbeeld staat
op Place Giraud, aan de rand
van de nieuwe wijk. Men legde
daar in 1939 een monumentale
trap aan tegen een prachtig,
woest stukje berg en plaatste
boven op een kleine pyramide
„Nous l'avons vu gravir su
perbe.
Les premiers échelons des
deux"
(Wij hebben hem prachtig de
eerste treden der hemelen zien
bestijgen)
Hoewel dit monument op een
afstand beter "uitkomt dan van
dichtbij, is de omgeving een
grootse wildernis van enorme,
ronde en kleurige rotsblokken.
Ajaccio, de geboorteplaats van Napoleon
in de Cours Napoleon, Rue
Bonaparte, Avenue Ie Consul,
Rue du Roi de Rome, Boule
vard Roi Jerome, Rue Fesch,
Boulevard Madame Mère.
Toch heeft het maar weinig
gescheeld of deze namen zou
den thans heel anders geluid
hebben. Want toen Letitia Bo-
naparte-Ramolino in mei 1769,
na de verloren slag bij Ponte
Nuova, te paard van Corte naar
Ajaccio vluchtte, verdronk, zij
bijna bij het oversteken van
een bergstroom. Drie maanden
later werd Napoleon geboren.
Ajaccio telt niet minder dan
drie standbeelden van „le Corse
aux cheveux plats": op het
marktplein, niet ver van zijn
geboortehuis, staat hij in mar
mer, boven een monumentale
fontein als eerste consul; op
Place Ch. de Gaulle werd onder
een copie van het bronzen
standbeeld van de keizer, dat
eens door Seurre le Jeune ge
maakt werd voor de Colonne
Vendóme te Parijs.
Hij staat daar hoog in de
lucht, zoals men hem algemeen
kent, in zijn klassieke uniform
van veldheer. De vogels maken
in zijn beroemde vierkante
steek hun nest en ze zien neer
op de vele honderden, die dag
in dag uit de vijftig treden be
klimmen, niet alleen om daar
door dichter bij „hun keizer" te
zijn, doch ook om van het
prachtige uitzicht over de Golf
van Ajaccio te genieten.
Op de stenen glooiing tussen
beide trappen leest u de namen
van drie en dertig veldslagen,
waarin Napoleon schitterde. De
naam Waterloo zult u er echter
tevergeefs zoeken.... Wel staan
in het graniet gegraveerd de
twee versregels van Victor Hu-
go:
waartussen op wonderlijke wij
ze toch olijfbomen wortel
wisten te schieten.
Men wijst de bezoekers de
zogenaamde Napoleongrot; de
grot waar hij in zijn jeugd
gespeeld zou hebben. Waarom
zou men met de Corsicanen ru
zie maken door te zeggen, dat
het verhaal over de grot op
fantasie berust?
Napoleon verliet immers
Ajaccio voor de school te Au-
tun, spoedig gevolgd door de
cadettenschool van Brienne, op
negenjarige leeftijd. Toen be
hoorde dit idyllisch stukje berg
nog aan de Jezuïeten, die het
voor het publiek streng afgeslo
ten hielden.
In het stadhuis vindt men een
klein, maar interessant Napole
ontisch museum. Daar wordt
o.a. zijn doopacte getoond. Hij
blijkt tegelijk met zijn zuster
Marianne, eerst twee jaar na
zijn geboorte te zijn gedoopt
Het is elk jaar weer een veeg teken dat het
met de aardbeienoogst spoedig gedaan zal
zijn als onze fruitleverancier ze niet meer uit
kistjes schudt, maar ons miniatuurdoosjes aan
biedt, nauwelijks tot de rand gevuld. En
natuurlijk veel duurder dan we gewend waren.
Straks wordt het nog een weelde-artikel, dat
per stuk wordt verkocht! In deze periode heb-
Zoals u misschien weet,
vormen aardbeiplanten ran
ken, waarop zich jonge
exemplaren ontwikkelen. De
plantjes die het dichtst bij
de moederplant zitten zijn
het sterkste, omdat zij het
beste gevoed worden. De
rest kan beter worden op
geruimd. Wie eenmaal een
aardbeienbed heeft en geen
behoefte heeft aan jonge
planten, kan beter meteen
de ranken wegnemen vóór
er plantjes gevormd zijn,
om de planten krachtig te
houden.
De fout van de meeste
liefhebbers is eigenlijk dat
als ze eenmaal aardbeien
kweken, deze maar jaren
achtereen laten doorgroeien,
tot ze ten slotte nauwelijks
meer een vrucht opleveren.
Hoewel kwekers zullen
adviseren elke twee jaar
onder de naam Napoleon Bona
parte.
Zijn vader, die erg trots was
op zijn afstamming van de
edelman Buonaparte van Flo
rence, tekende echter met „Car
lo Buonaparte". In dat museum
hangen vele prachtige portret
ten van de hele familie, o.a. een
van Louis, koning van Holland,
in vol ornaat, door Charles Ho
ward Hodges.
Van de zestien borstbeelden
van de keizer is dat van Chaudet
voor ons het belangrijkst, om
dat een kopie daarvan in het
Bonnefantenmuseum te
Maastricht staat. Het borst
beeld van zijn geliefde zoon, le
Roi de Rome, dat Napoleon tij
dens zijn laatste levensjaren in
de verbanning naast zijn bed
had staan, is ook in het
museum van Ajaccio. Evenals
het op St. Helena door dokter
Antonmarchi genomen afgietsel
van zijn deerniswekkend do
denmasker.
De kathedraal, die men in
oud-Ajaccio aan de voet van de
citadel vindt, bezit het marme
ren bekken, waarin Napoleon
gedoopt werd. Het is in 1900
van een kunstzinnige opbouw
van marmer en brons voorzien.
Dat Napoleon de grote verering
welke hem na zijn dood te
beurt viel, niet heeft voorzien
blijkt uit de woorden die te le
zen zijn op een rood marmeren
plaat aan de wand van de
preekstoel in de kathedraal. Op
29 april 1821 zei hij op zijn
sterfbed: „Indien men mijn lijk
(uit Parijs), verbant, zoals men
er mijn persoon uit heeft ver
bannen, zo wens ik, dat men
mij begrave bij mijn voorvade
ren in de kathedraal van Ajac
cio op Corsica". Hier liggen ook
de graftomben van Letitia, kar
dinaal Fesch en enkele andere
Bonapartes.
De grote attractie van Ajaccio
is het „Maison Bonaparte", het
geboortehuis van Napoleon. Bo
ven de deur van Place Letitia
nr. 1 staat onder het wapen der
Bonapartes op een marmeren
plaat, dat hier op 15 augustus
1769 Napoleon Bonaparte gebo
ren werd. Er staat bij, dat het
huis in 1923 door prins Victor
Napoleon aan de Franse staat
werd geschonken.
Wie er verder niets van weet
en klakkeloos gelooft wat de
bewaarder van het nationale
heiligdom der Fransen hem
vertelt, zou wel eens een te ho
ge dunk kunnen krijgen van de
welstand der familie, waaruit de
keizer der Fransen werd gebo
ren. .Wie het huis bezoekt, ziet
een statig gebouw van drie ver
diepingen. gelegen tegenover
een aardig in een tuin herscha
pen pleintje. In die tuin staat te
midden van palmen en bloemen
een mooi borstbeel van 1' Aigl-
on. de koning van Rome.
De mooie vertrekken van het
huis zelf, o.a. een feestzaal, ge
ven de indruk, dat de dictator
„van goeden huize" is geweest.
Men ziet met een zekere ont
roering de oude sofa waarop
men de jonge en opvallend
schone moeder Letitia neerleg
de, nadat ze snel per draagstoel
uit de kathedraal naar huis was
vervoerd en haar zoon Napole
on ter wereld bracht, omdat er
geen tijd meer was haar slaap
kamer te bereiken.
Hij ziet er de werkkamer van
de jonge Napoleon en het val
luik, waardoor deze eens als
luitenant, langs een onder
aardse gang moest vluchten.
Door J. H. Kruizinga
toen aanhangers van Paoli hem
zochten.
De waarheid is echter, dat
het echte huis der Bonapartes
niet aan dat idyllisch mooie
pleintje, maar in een smalle
straat stond. Het huis er tegen
over werd pas veel later afge
broken om het „Maison de Na
poleon" wat meer licht en lucht
te geven.
Het echte geboortehuis
bestond uit één enkele verdie
ping, waarboven nog enkele
dakkamertjes waren aange
bracht. In 1793, toen de partij
der Bonapartes cp Corsica de
nederlaag leed tegen de Pao
listen, wisten madame Letitia
en haar kinderen nog juist bij
tijds naar Bastia te vluchten.
Samen met Napoleon, die de
dans ook maar net ontsprongen
was, zeilde de familie naar
Frankrijk. Hun huis in Ajaccio
en alle verdere bezittingen der
famile werden door de politieke
tegenstanders geplunderd en in
brand gestoken.
Pas vijf jaren later, toen Na
poleon in Frankrijk carrière
maakte, liet zijn moeder het
huis herbouwen. Maar nu over
eenkomstig hun nieuwe staat,
met drie verdiepingen, een gro
te feestzaal en mooie wand- en
plafondschilderingen. Van 1 tot
7 oktober 1799 heeft Napoleon
er gewoond, toen hij uit Egypte
terugkeerde. Voor zijn hoog
vereerde moeder nam hij toen
een crucifix en een stalletje
van Bethehem mee. Die staan
er nog.
Het zijn waarschijnlijk de
enige authentieke stukken in
het „Maison Napoleon". Want
de woede der Corsicanen zal
niet veel van het oorspronke
lijke interieur heel gelaten heb
ben. De draagstoel kan echt
zijn, want die behoeft niet per
se in de woning aanwezig te
zijn geweest toen de Corsicanen
er opruiming hielden. En voor
buren was er geen aanleiding
om de bezittingen der Bonapar
tes een veilig onderkomen te
geven met het oog op hun late
re beroemdheid. Dit alles neemt
niet weg dat het boudoir van
Letitia met de sofa, echt of la
ter gereconstrueerd, waarop
Napoleon ter wereld kwam, een
van dé bezienwaardigheden
van deze Napoleonstad blijft.
Napoleon-souvenirs kan men
op heel Corsica kopen, maar in
Ajaccio staat men op dat gebied
voor niets. De vreemdeling
heeft er keuze uit: pijpen in de
vorm van Napoleons kop met
steek, uit kalebassen met zijn
beeltenis, uit stenen, doosjes,
wandelstokken, prenten, al
bums, flessen, penhouders en
boekenleggers, waarop zijn
beeltenis in kleuren is aangege
ven. In beeldjes is een zeer gro
te variatie: wil men Napoleon
zittend, staand, peinzend, in ex
tase, te paard met de hand tus
sen het vest, met kort of lang
haar. met of zonder steek en
jas, in glas, gips, zandsteen,
hout, marmer, graniet, edele en
mindere edele metalen of in
plastiek, men kan in Ajaccio te
recht!
Het „enfant prodigue de la
gloire" is nog gemeen bezit van
alle Corsicanen, hoewel er in
het telefoonboek van Corsica
geen enkele Bonaparte meer
voorkomt. Wel zijn er meer dan
duizend uitspanningen en café's,
hotels en restaurants, die zijn
naam dragen.
ben we altijd een beetje heimwee naar onze
vorige tuin, waar we de aardbeien praktisch
voor het grijpen hadden en langer konden
oogsten. Er gaat niets boven een goede droge,
zon doorstoofde aardbei van eigen erf. En
dan is de maand augustus juist geschikt om
daar eens over na te denken, omdat dan jonge
planten verkrijgbaar zijn.
met jonge planten van start
te gaan, komen de meeste
liefhebbers daar toch niet
toe. Maar u zult er toch geen
spijt van hebben als u in elk
geval om de drie jaar de
bedden omspit en de oudjes
opruimt.
Allicht zult u wel eens ge
hoord hebben van vroege,
middelvroege en late aard
beien. Dan zijn er nog fram-
bozenaardbeien, die even
eens laat zijn, maar tegen
woordig zijn er kwekers die
zich toeleggen op zogenaam
de doorbloeiers, die vanaf
juni tot de vorst vruchten
kunnen opleveren. Enkele
van deze rassen zijn: Reva-
da, Schlüters Erntequelle,
Ada Herzberg en Baron von
Solemacher.
Even is er een rage ge-
-)(• Doorbloeiende en dus doordragende aardbei „Ada Herzberg" met grote vruchten.
weest voor klimmende
aardbeien, maar dat zijn
planten met een gebruiks
aanwijzing. In de eerste
plaats groeien zij beter tegen
gaas of hekwerk dan aan
stokken gebonden. Vervol
gens moeten beslist de eer
ste bloemen weggenomen
worden om de rankenvor-
ming te bevorderen, die bij
de klimmende aardbei nood
zakelijk is. Hoe meer ran
ken, hoe meer vruchten en
juist in augustus-september,
als we geen gewone aard
beien meer oogsten. Steeds
bijmesten met flink wat
koemest is bij deze klim
mers noodzakelijk, terwijl
de voet voor de winter met
blad afgedekt zal moeten
worden.
Is de lust tot aardbeien
kweken ontwaakt, dan moet
u altijd eerst de grond ver
beteren. Over het algemeen
geeft diep spitten en een
kruiwagen oude koemest op
zeven vierkante meter goe
de resultaten, tenzij de
grond zeer zwaar is, dan -
kan met de helft worden
volstaan. Bij het planten
moet het hart van de plan
ten net boven de grond ko
men te zitten en tegenwoor
dig krijgen de planten
meestal 40 cm afstand.
Hebt u al aardbeien in de
tuin, geef ze dan direct na
de oogst gemengde kunst-
mestkorrels om ze weer bij
te spijkeren.
A. C. MULLER-IDZERDA
