Heffing van collegegeld
schrikt de studenten af
STRUD OM INSPRAAK
NIET ONTLOPEN
Computer boekhouder van
tienduizenden boeren
Citroen 50 jaar aan top
met gedurfde lijnen
COMMISSIE IN NOTA:
INKOMENSVOORZIENING
Miljoen Japanse auto's
in Japan teruggeroepen
„Na afloop studie tegenprestatie"
Pooltrip
Jan Janssen greep
zege in Leiden
Tsjechische beker
voor Dukla Praag
Stroomonderbreker verplicht
bij automatische auto's
7
DINSDAG 24 JUNI 1969
PROF. AN DRIES SEN
DEN HAAG De meerderheid van de Commissie studie
financiering wetenschappelijk onderwijs (de commiss'ie-An-
driessen) stelt zich achter de visie dat de overheid een in
komensvoorziening moet treffen voor de studenten, waarhij
geen rekening wordt gehouden met het ouderlijk inkomen. In
deze visie wordt voorts de heffing van het collegegeld afgewezen.
Ter voorkoming van een dub
bele bevoordeling (tijdens de
studie door een studieloon en
na de studie door een hoger in
komen) moet, indien en voorzo
ver de studenten een inkomens-
voordeel genoten hebben tenge-
volge van de studie, na afloop
van de studie een tegenprestatie
worden gevraagd.
Dit kan doqr een heffing op het
meerinkomen boven een bepaald be
drag van de afgestudeerde. Nadere
regelingen over het maximum jaar
lijks en in totaal terug te betalen
bedrag en eventueel een maximum
leeftijd van terugbetaling moeten nog
j De uit vier man bestaande Britse
poolexpeditie is gisteren, na een
tocht van ongeveer 5700 kilometer
over de Noordpool, in Engeland te
ruggekeerd. De reis, die zestien we
ken heeft geduurd, begon in Canada
en met honden en sleeën ging het
aanvankelijk voorspoedig op Spits
bergen toe, mhar hier kampten de
mannen met slecht weer. Helikop
ters hebben hen ten slotte opgepikt,
maar bij aankomst in Portsmouth,
Engeland, waar een grote menigte
hen verwelkomde, leek het wel alsof
ze een onbezorgde vakantie hadden
genoten.
Op de foto, met twee van hun hon
den, van links naar rechts: vooraan
Wally Herbert (leider), majoor
Kenneth Hedges (medisch adviseur),
achteraan Freddie Church (de man
die in het achterland de radiocon
tacten,onderhield), Alan Gill en de
geoloog dr. Roy Koerner.
worden vastgesteld, aldus de meer
derheid van de commissie-Andriessen
in een gisteren verschenen discussie
nota.
Opheffen
De commissie (onder voorzit
terschap van prof. dr. J. E. Andries-
sen) is het eens over een aantal uit
gangspunten. Zo vindt zij dat over
heidsmaatregelen op het gebied van
studiefinanciering erop gericht moe
ten zijn milieubelemmeringen, die
voortgezette studie in de weg staan,
op te heffen.
De studiefinanciering mag geen
middel zijn ter verbetering van de
selectie in het onderwijsproces. Het
aandeel van de lagere milieus in het
voortgezet, hoger en wetenschappe
lijk onderwijs is ver achtergebleven.
Deze „sociale selectie" is onverenig
baar met de grondbeginselen van een
democratische maatschappij, meent
de commissie.
De meerderheid vindt dat op de
student geen financieel risico mag
drukken. Zo'n risico zal met name
studenten uit de lagere milieus
afschrikken. Door een financieel risi
co te verbinden aan de studie, kan op
het onderwijs ook een ongewenst
stempel worden gedrukt.
Zij concluderen dan ook tot afwij
zing van collegegeld. Heffing van col
legegelden wordt volgens deze com
missieleden bovendien bemoeilijkt
omdat de kosten van de opleiding
technisch haast niet te bepalen zijn.
Engeland: Trekking van
half miljard dollar
LONDEN De Britse regering wil
onmiddellijk een half miljard dollar
opnemen van het krediet van een
miljard dollar dat het Internationale
Monetaire Fonds vrijdag beschikbaar
heeft gesteld.
In een brief aan het IMF schrijft
minister Jenkins van Financiën dat
de krachtige maatregelen die zijn ge
nomen om een omvangrijke en blij
vend overschot op de Britse beta
lingsbalans tot stand te brengen,
reeds op aanzienlijke schaal vruchten
hebben afgeworpen.
De vooruitgang is echter niet zo
groot en zo snel geweest als de rege
ring had gewild: daarom neemt zij
maatregelen en zal zij weer maatre
gelen nemen die nodig zijn om de
verbetering in grotere omvang snel
ler te doen verlopen.
Minister Roolvink bij iverkgevers:
(Van onze soc.-econ. redactie)
HAARLEM „Veel hoofdbre
kens en strijd zal in de komende
jaren stellig het vraagstuk van
de inspraak en medezeggenschap
in de arbeidsorganisatie kosten.
Wij kunnen die strijd niet ont
lopen, wij mogen het ook niet,
want het ga^t om een der aller
belangrijkste vragen die er in
onze tijd zijn, nl. die van de in
houd en grenzen der menselijke
verantwoordelijkheid."
Minister Roolvink erkende hiermee
vanmiddag de billijkheid van beide
zaken, maar liet in het midden waar
de grenzen precies liggen. Hij maakte
deze opmerkingen in de jubileumver
gadering van de Algemene werkge
versvereniging, die haar vijftigjarig
bestaan vierde.
De bewindsman meende, dat zaken
als inspraak en medezeggenschap ook
tot 'het welzijn van de mens behoren.
Voor de toekomst voorspelde hij een
ontwikkeling, waarin gezocht zal
moeten worden naar het evenwicht
tussen maximale economische groei
en optimaal leefmilieu. Niet altijd zal
aan de economische groei voorrang
gegeven kunnen en mogen worden.
De enorm snelle groei van het econo
misch leven heeft het vraagstuk van
het welzijn van de mens duidelijk
benadrukt.
Inkomenspolitiek
Van 1939 tot 1949 groeide het reële
nationaal inkomen per hoofd van de
bevolking met 15 pet. van 1949 tot
1959 met 28 pet. en van 1959 tot 1969
met 47 pet. In de afgelopen vijftig
jaar zijn de Nederlanders gemiddeld
2maal zo rijk geworden, bij een
bijna volledige werkgelegenheid.
De heer Roolvink erkende, dat dit
gemiddelde nog niet betekent, dat ie
dere Nederlander in dezelfde mate
deelt in deze welvaart. Voor de toe
komst zag hij dan ook de noodzaak,
nog meer aandacht aan de inko
menspolitiek te besteden. „De inko
mensverdeling en de processen, vol
gens welke zij plaats vindt, vormen
een vraagstuk, dat voor het rege
ringsbeleid van steeds groter belang
wordt".
Voorzitter
Dr. T. Potjewijd trad af als voor
zitter van de Algemene werkge
versvereniging. Da voorzittershamer
werd overgedragen aan drs. S. C.
Bakkenist. De AWV-prijs ging naar
mr. W. J. P. M. Fase voor diens
scriptie over medezeggenschap in de
onderneming. Deze prijs beoogt het
stimuleren van studies op het gebied
van samenwerking tussen werkge
vers en werknemers.
Bij de vereniging zijn op het ogen
blik ongeveer 2000 ondernemingen
aangesloten met een totale loonsom
van vier miljard gulden per jaar. De
vereniging draagt een algemeen,
niet-confessioneel karakter. Zij staat
los van andere werkgeversverbonden.
(Van een onzer verslaggevers)
ARNHEM In de komende
nacht zullen in het gebouw van
de Heidemaatschappij banden
gaan draaien en lichtjes gaan
flikkeren van een computer die
straks de boekhouding van
63.000 Nederlandse agrariërs
voor zyn rekening zal hebben
genomen.
Het gaat hier vooralsnog om een
eerste selectie, want er moet nog
worden ingespeeld. Maar binnen af
zienbare tijd zal het in Arnhem ge
vestigde rekencentrum voor admi
nistratie en techniek toch het leeu-
wedeel van 19 in ons land gevestigde
landbouwboekhoudbureaus hebben
overgenomen.
Een van de belangrijke consequen
ties is dat het bijna 1500 man tel
lende personeel, aan deze boekhoud-
bureaus verbonden, nu meer tijd en
gelegenheid krijgt de aangesloten
agrariërs van advies te dienen. Zij
worden immers van hun tijdrovende
cijferwerk verlost.
Unicum
Al zes jaar duren de voorbereidin
gen voor een uniforme, snelle ver
werking van alle typen land-
bouw-boekhoudingen in Nederland.
Er is sprake van een unicum, want
tot nu toe werden landbouwboekhou
dingen niet op grote schaal elektro
nisch vervaardigd. De computer kan
ook de belastingaangiften voor de
aangeslotenen klaarmaken.
Vast staat, dat de aangeslotenen
hun gegevens sneller thuis zullen
krijgen en op grond daarvan meer
dan ooit een slagvaardig beleid kun
nen voeren. De computer verschaft
snel overzichten van bedrijfsresulta
ten, eindbalansen, overzichten van
het vermogensverloop, berekeningen
van premieheffingen, enzovoorts.
Dat deze mechanische verwerking
ook dienstbaar zal zijn aan het ver
krijgen van statistische gegevens, be
hoeft geen betoog. Andere voordelen:
bedrljfsfouten kunnen snel worden
opgespoord en het Landbouw-econo-
misch Instituut, alsmede andere
instellingen kunnen betere gegevens
verkrijgen voor het doorlichten van
de landbouw.
Het ambt van opperrechter in de
Verenigde Staten is weinig benij
denswaardig, want menselijke feil
loosheid is een utopie. Maar zo'n
man moet er nu eenmaal zijn: Giste
ren werd Amerika's nieuwe opper
rechter beëdigd. Na afloop een (ju
ridisch) gesprekje in het Witte Huis:
links de voormalige functionaris Earl
Warren, midden president Nixon en
rechts de huidige opperrechter
Warren Earl Burger.
Uitstel voor
Pijnen mo
DEN HAAG De wielrenner René
Pijnen van de Willem II-Gezelle
ploeg, die op 9 juli zijn militaire
dienst moet gaan vervullen, kan
uitstel krijgen, wanneer hij daartoe
tenminste een verzoek indient.
In antwoord op schriftelijke vragen
van de Kamerleden Dusarduyn en
Jansen heeft minister Den Toom me
degedeeld dat hij bereid is om, indien
hem een dergelijk verzoek mocht be
reiken, de datum van opkomst in mi
litaire dienst voor René Pijnen zoda
nig vast te stellen dat hij kan deelne
men aan de Tour de France.
LEIDEN Jan Janssen heeft
gisteren in Leiden een wielerronde
voor beroepsrenners gewonnen.
Hij had na 91 kilometër 4 sec.
voorsprong op Jan van der Horst, die
als tweede finishte.
De uitslag luidt: 1. Jan Janssen 91
km in 2 uur 3 min 50 sec, op 4 sec: 2.
Jan van der Horst, op 58 sec: 3. Ger-
ben Karstens, op 1 min 5 sec:4. Wim
Schepers, 5. Jan van Katwijk, op 1
min 30: 6. Bart Zoet, op 1 min 55: 7.
René Pijnen, 8. John Schepers, 9. Pe
ter Kisner.
PRAAG Dukla Praag heeft
gisteravond de beslissingswedstrijd
om de Tsjechische voetbalbeker te
gen VCHZ Pardubice met 10 ge
wonnen. De eerste wedstrijd tussen
beide ploegen was onbeslist (11)
geëindigd. Dukla zal Tsjechoslowa-
kije in het tornooi om de Europa cup
voor bekerwinnaars vertegenwoordi
gen.
Eddie Merekx
won weer.
OTTIGNIES De Belg Eddy
Merkx heeft gisteren zijn eerste zege
behaald sinds hij op 2 juni in de
Wielerronde van Italië wegens do
ping werd geschorst. Hij legde de 175
km af in 4 uur 32 min.
Toen André Citroën in 1919
een automobielfabriek stichtte,
was de tijd van de pioniers
reeds lang voorbij. Toch slaagde
hij erin de grondslag te leggen
van een concern, dat, de esca
lerende concurrentie ten spijt,
het ene succes na het andere
behaalde.
Gedurende de vijftig jaar van zijn
bestaan heeft Citroën altijd auto's
gebouwd naar eigen inzicht en op
vattingen. Van de heersende mode
heeft het bedrijf zich nooit veel
aangetrokken.
Voor een produkt waarbij uiter
lijk en gewoonte zo'n sterke rol spe
len, lijkt dit een riskante zaak, maar
de vaak ongebruikelijke modellen
en constructies die Citroën toepaste,
wonnen steeds weer het pleit.
Het debuut van het merk in 1919
had eigenlijk al 'net karakter van
een doorbraak. Er werd namelijk
gestart met de fabricage van com
plete auto's (seriebouw), terwijl men
toen in Europa nog gewend was bij
de autofabrikant een chassis te ko
pen en daarmee naar de carrossier
te gaan voor het koetswerk.
Het eerste model: de 10 pk type A
torpedo, kon daardoor goedkoper
worden aangeboden, en werd de
eerste populaire Europese auto. Het
succes was zo groot dat al in 1921
een jaarproduktie van 10.000 exem
plaren kon worden bereikt
Klaverblaadje
Een tweede bestseller was de 5 pk
tweezitter, die in 1922 werd gelan
ceerd. en als Trèfle of Klaverblaad
je tot de legendarische modellen uit
de autogeschiedenis is gaan behoren.
Het goedkope, handige en oersterke
wagentje maakte zoveel opgang dat
de dagproduktie van de fabriek in
1925 tot 250 eenheden kon worden
opgevoerd een voor die tijd onge
kend hoog aantal.
In 1925 introduceerde Citroën als
eerste de geheel stalen carrosserie
in het model B 12, dat in 1926 ver
vangen werd door Je B 14, die voor
een stuk sensatie zorgde door zijn
rembekrachtiging op alle wielen.
Tot 1932 beleefde de Franse auto
mobielindustrie gouden tijden. Zij
was, op die van Amerika na, de
grootste ter wereld (253.000 exem
plaren in 1929 met een Citroën-aan-
deel van meer dan 100.000!).
De C 4 en de C 6 uit die periode
werden in Nederland vooral bekend
door de vele taxi's van dit type. De
Rosalie, die in 1932 in deze serie
uitkwam, brak nog in het geboorte
jaar het wereldrecord in snelheid en
afstand op 'net circuit van
Monthléry: 136.183 kilometer met
een gemiddelde snelheid van 104 ki
lometer per uur.
Een jaar later nam de Petit Rosa
lie dit over op netze'fde circuit, reed
133 dagen zonder onderbreking, en
legde ruim 300.000 kilometer af met
een gemiddelde snelheid van 93 ki
lometer per uur. Daarmee sneuvel
den meer dan 100 wereldrecords.
De daarop volgende crisisjaren
brachten Citroën op de rand van de
afgrond. De nieuwe, revolutionaire
wagens, die op stapel stonden: de
„voorwielaandrijvers" 11 Sport en
11 Normal, kostten de laatste finan
ciële reserves. Het bandenconcern
Michelin nam de zaken over; de
„traction avant" kon zijn 20 jaar
geduurd hebbende, succesvolle op
mars beginnen.
Eeendje
Onder druk van de algemene de
pressie werd in 1936 een begin ge
maakt met het ontwerp voor een
zeer licht en zeer goedkoop vervoer
middel: het prototype van de 2 CV.
Het werd, o.a. door de oorlog, 1948
voor deze voor het voetlicht kwam
op de Parijse Salon,
Bijna iedere insider beschouwde
het Lelijke Eendje als een vergis
sing, maar Citroën bleek met name
in het veersysteem oplossingen te
hebben gevonden voor de typische
kleine-autoproblemen. De lage
prijs, het lage benzineverbruik en
de praktische bruikbaarheid beant
woordden bovendien precies aan de
eisen van een verarmde, nog totaal
uit zijn voegen geslagen maatschap
pij.
Twintig jaar lang is de 2 CV nu in
produktie. (Hij werd voortdurend
Japanse autofabrieken hebben in
eigen land ruim een miljoen au
to's, ongeveer 10 procent van alle Ja
panse auto's, teruggeroepen voor
hetstelwerkzaamheden. Het betreft
hier wagens van Toyota, Nissan en
Honda. Het grootste gedeelte van de
gebreken wordt aangetroffen bij het
remsysteem, de stuurinrichting en
de carburateur.
Tot deze maatregel is overgegaan
nadat de overkoepelende organisatie
van de Japanse auto-industrie in
een rapport aan het ministerie van
vervoer had meegedeeld, dat bij 2,4
miljoen Japanse auto's fabricage- of
materiaalfouten waren geconsta
teerd.
Om te voorkomen, dat het ver
trouwen van de kopers in de sterk
groeiende (Japanse auto-industrie zal
verminderen, besloot men onmiddel
lijk tot terugroeping van de wagens.
Deze landelijke actie wordt
gesteund door speciale programma's
van radio- en tv-stations.
Citroen-successen: boven de
in 1922 gelanceerde 5 pk Trèfle
(Klaverblaadje) en onder de se
rie 11-15, die meer dan 20 jaar in
produktie bleef.
verbeterd, doch is in opzet altijd
nog dezelfde wagen, die in 1948 het
levenslicht aanschouwde.
De opbloei van de na-toorlogse
conjunctuur bood inmiddels weer
ruimte voor een grotere wagen. In
1955 bracht Citroën de autowereld
in opschudding met de DS 19, die
opnieuw vooruit liep op de tech
nische ontwikkeling van dat ogeh-
blik. Het hydro-pneumatische veer
systeem, de schijfremmen, het ser-
vo-mechanisme voor vrijwel alle be
dieningsorganen, de uiterlijke vorm
het was alles anders dan men
gewend was. Het getuigde van
zo'n scherpe visie op de toekomst
dat deze wagen na 15 jaar nog als
voorbeeld wordt beschouwd van
moderne autobouw, en zelfs nog in
de avant-garde kan worden ge
plaatst.
Middenklasser
In de afgelopen jaren heeft Ci
troën produktieprogramma's uitge
werkt. die een steeds breder gewor
den terrein bestrijken. Nieuwe se
ries als ID 19, Ami 6, Ami 8 en
Dyane werden toegevoegd, de moto
ren werden sterker, details werden
verbeterd. Constructief vindt men
echter altijd de elementen terug, die
oorspronkelijk uit de 2 CV of de DS
19 afkomstig zijn; alle Citroëns heb
ben verder voorwielaandrijving.
Door overname van Panhard en
Berliet en door overeenkomsten met
NSU (thans eigendom van Volkswa
gen), Maserati en Fiat heeft Citreën
het gevaar kunnen ontwijken tot de
..kleine" automobielfabrieken van
de wereld te gaan behoren.
De nieuwe allianties bieden grote
perspectieven voor de naaste toe
komst en ook misschien voor het in
produktie brengen van een midden-
klaswagen, die het vorig jaar door
geldgebrek in de verdrukking raak
te.
Omdat een rem-ingreep b(j auto
matische auto's tijdens het rij-exa-
men vaak niet voldoende effect sor
teert wanneer de kandidaat gas
blijft geven, heeft het CBR een
stroomonderbreker op het dash
board voor de zitplaats van de exami
nator verplicht gesteld.
Door op een knop te drukken
moet de examinator het elektrisch
circuit van de motor onmiddellijk
kunnen uitschakelen.
Hoewel dit voorschrift in eerste
instantie geldt voor rijschoolhou
ders. gaat het ook de kandidaten
aan die in hun eigen auto examen
willen doen.
Vliegen of
rijden V
Deze experimentele Pontiac
van General Motors is. in
clusief de onderbouw, volledig
gestroomlijnd. De naam is
Cirrus en hij lijkt in vele op
zichten op een vliegtuig.
Het instappen geschiedt aan
de achterzijde en wel tussen
(le twee zitplaatsen door. Het
instrumentarium bevindt zich
grotendeels op een tegen het
dak aangebracht console.
Het stuurwiel werd vervan
gen door twee stuurknuppels,
terwijl op het staartstuk twee
remkleppen kunnen worden
uitgeklapt ter verhoging van
de luchtweerstand.
In de achterlichten is een
geheel nieuwe conceptie toe
gepast. Doen zij dienst als rij
verlichting, dan verspreiden
zij een blauw licht, bij rem
men echter worden de lampen
rood.
Als er een noodstop moet
worden gemaakt, klappen er
achter twee grote panelen
naar buiten, waarop krachtig
flikkerende, rode lichten zijn
gemonteerd.
