i
Esthetische vorming
en spelen met taal
ederlandse vinding
vouw-
tM
Waarom bij blije moedertjes?
AMADEUS
Hapje na het slapen
iopie en Dick de Fyter:
creatief zijn met kinderen
SAUNA
Damrubriek
Russisch
Il
iM
9
s
i
9 9 m
w
1
e
li
a
Si
9
m
i
m
9
w
m
m
te
m
m
M
m
4
nn
u
K
m
FJ
F)
m
J
ij,
!§J
m
y
i
n
m
n
y
w
y
n
a
i
m m
y
te
-J
i
EB
dialoog
ZATERDAG 21 JUNI 1969
DOOR JEANNE DE VLIEGER
vd* Een leerkracht voor creatief spel kent
J^jde lagere school helaas niet. Toch
heeft ieder kind in grote mate het
vermogen tot spelen in zich. Na de
kleuterschool echter is leren nage-
sjjjnoeg geen spelen meer De Volks
Universiteit in Rotterdam tracht dit
bo€ manco op te heffen door cursussen
voor kindéren. Dit jaar is voor de
ION
eerste maal geëxperimenteerd met
creatief spel, taal als spel, creatief
bezig zijn met kinderen. De laatste
twee cursussen geleid door Dick en
Jopie de Fijter, jong echtpaar uit
Barendrecht, zelf met drie kinderen,
die, hoe kan het anders, thuis ge
stimuleerd worden zich kunstzinnig
te uiten.
Bij een moeder, die les geeft in tekenen en schilderen, mag je lekker kliederen en jezelf zijn.
De cursus creatief bezig
zijn met kinderen had met
een groot succes. Mevrouw
De Fijter startte met twee
groepen kinderen op de
woensdagmiddag. De kinde
ren konden zich uitleven in
tekenen en schilderen,
scheurwerk en collages,
boetseren en handvormen
met klei, kortom ze moch
ten lekker kliederen naar
hartelust.
„Ik laat ze vrij en geef
.slechts aanwijzingen. Ze moe
iten hier niets per se. De esthe
tische vorming van het kind
jvind ik een van de voornaamste
(dingen in de opvoeding. Als ze
[(daarin gevormd zijn, kunnen ze
tok andere dingen. Je hebt het
B zoveel zaken nodig: de eta-
l/eur, de winkelier, de stoffeer-
per. Ook de huisvrouw moet
fcreatief zijn wil je geen saaie
ploof worden."
Jopie de Fijter haalde toen
kij zeventien jaar was de akte
tekenen LO aan de Academie
voor Beeldende kunsten in Den
Haag. „De didaktiek van het
onderwijs boeide me geweldig.
Ik ben altijd bezig gebleven.
Met naaien, koken, bakken
maar ook met schilderen kun je
als vrouw creatief zijn. Het
leidt tot smaakvorming, handi
ge vingers, gevoel voor verhou
ding en kleur. Ik heb ons huis
en de tuin zelf ingericht".
„Dick is onderwijzer aan de
ds. J. van Haeringenschool. Het
hoofd, mejuffrouw T. J. Schip
per, vond het jammer dat er op
school te weinig tijd was voor
kunstzinnige vorming. Ik geef
daar nu na schooltijd les in te-
mend
oor 1
lijk I
md
■oud I
wan ij
?n prl
lel tij
mot
ent
gen.
■den
eve\
knoli
?mpei
rkiei
»t Vi
de
-#■ In een handomdraai klapt de vouw-sauna open als een
kenen en handenarbeid. De kin
deren zijn nauwelijks absent en
vinden het gewoon jammer, dat
in de vakantie de lessen niet
doorgaan. Met een teken
wedstrijd, uitgeschreven door
een bedrijf hier, heeft de school
een mooie prijs gewonnen. De
kinderen hebben er een fijne
reis aan over gehouden. Plezie
rig bezig zijn vind ik belangrij
ker dan de resultaten zelf. Zélf
iets maken is een therapie voor
kinderen met een gestoorde mo
toriek. In de kinderen zie me
zelf."
Mevrouw De Fijter verloor al
vroeg haar vader en een zusje
stierf toen ze schoolkind was.
Jopie had moeilijk contact met
moeder. „Ik was een geremd
kind, maar ik kon mezelf zijn
met tekenen. Ik leefde dan in
mijn eigen wereldje, dat com
penseerde het gemis aan vader.
Ik werk nu, zoals ik het vroe
ger zélf graag had gewild. Dat
geeft een enorm zelfvertrou
wen. Geremde kinderen komen
los".
„Ik heb moeilijke kinderen
op mijn lessen spontaner zien
worden, tot blijdschap van de
ouders. Tijdens de lessen mogen
ze drinken en zingen. Er was
een meisje dat precies haar
vriendinnetje na-tekende. Ik
vond het allemaal best. Tot
langzamerhand het kind een ei
gen stijl ging ontwikkelen, haar
fantasie was geprikkeld".
„Je staat er paf van, hoe wei
nig ouders hun kinderen verf,
papier en kleurpotloden
verschaffen! Een kind dat niet
klaar kwam zei ik: maak het
dan thuis af! „Juf, 'k heb geen
kleurpotloden". Wat doe je
dan met je zakgeld?, vroeg ik."
De drie dochters, Antoinette,
Gerdien en Jacqueline, mogen
met moeder mee naar cursus.
Antoinette verleent hand- en
spandiensten, schildert zelf
graag en goed, Gerdien is dol
op opstellen en de kleinste
boetseert als de beste. „Maak
die neus maar eens mooi rood"
zegt moeder, en bij 't boetseren:
„denk erom dat ik er geen barst
van zie". Ze keurt niets af,
prijst alleen. De meisjes zijn
vrij, spontaan, zonder brutaal
te zijn.
Gerdien: „Zou ik journaliste
kunnen worden?" Antoinette
informeert ernstig wat er alle
maal voor nodig is. Veel fan
tasie? De waarheid en niets dan
de waarheid, meisje en „tussen
de regels door luisteren". Ze
heeft begrip voor primeur, de
brede rug, het luisteren naar
mensen. Gerdien kijkt hevig
geïnteresseerd. „Jij wordt nog
wat" voorspel ik en dan gaan
ze glunderend naar bed.
„Ik hoop dat ze alle drie een
baan kiezen die ze naast het
huishouden kunnen uitoefenen.
Ja, dit is natuurlijk een fijn
beroep naast je gezin", bekent
mevrouw De Fijter. Dick draagt
trots de produkten aan die zijn
vrouw vervaardigde, een vaas,
een lamp, kaarsenstandaard
met geboetseerde roos, een pul
letje, schilderijen, meest van
bloemen en heel zonnig en
evenwichtig.
Spelen met taal hoe doe je
dat? Dick: „Het viel me op dat
schoolkinderen zich moeilijk
kunnen uitdrukken. Ze zijn wel
visueel, niet verbaal ingesteld.
Ze lezen veel minder dan vroe
ger, maar kijken televisie. De
fantasie wordt door de beeld
buis geremd, wordt althans niet
geprikkeld. Dat ontdek je in
een klassegesprek".
„Er gaat bij mij geen taal- of
leesles voorbij, of ze moeten
vertellen. Ik laat ze bijvoor
beeld een voorgelezen verhaal
tekenen, of schrijf trefwoorden
op, als een soort geraamte,
waaromheen de kinderen zelf
het lichaam ('t verhaal) bou
wen".
„Lezen en vertellen door de
Dick de Fijter: „Kinderen van
nu hebben een kleine woorden
schat. Dat is geen gebrek aan gave,
ze worden gewoon niet getraind.
Hier ligt een terrein braak!"
kinderen bevordert de spreek
vaardigheid, een goede
uitspraak, conversatiemoge
lijkheden, ontwikkeling, fan
tasie. Na de vakantie ga ik met
mijn vrouw samen aan de Van
Haeringenschool die lessen ge
ven, 3.50 'per maand voor vier
volle lesuren. Ik „speel met
taal" door middel van vertellen,
Jopie bouwt op die taal verder,
de kinderen kunnen 't uitbeel
den door tekenen, plakken,
kleuren. De lessen zijn na
schooltijd".
„Moderne kinderen hebben
helaas een kleine woordenschat.
Spreekwoorden? Ze kennen er
niet een. Er ligt een terrein
helemaal braak. Dat is geen ge
brek aan gave, nee, kinderen
worden er gewoon niet in ge
traind. Ouders geven hun kin
deren geen „leesvoer". Onze
Antoinette maar we hebben
geen televisie komt met vier
boeken thuis van de biblio
theek."
Mejuffrouw A. C. Drost van
de Rotterdamse Volks Universi
teit is laaiend enthousiast over
het echtpaar De Fijter. In sep
tember gaan nieuwe kinder
cursussen van start. Taal als
spel, twee groepen voor kinde
ren van 8 - 10 en van 10 - 12
jaar. Voor de twee groepen van
mevrouw De Fijter mogen de
kinderen wat jonger zijn. De
eerste cursus kost 20, de twee
de 25. De VU voorziet daar
mee in een tekort. Wij leren
onze kinderen ontzettend veel.
Leren we ze ook zichzelf zijn?
Het echtpaar De Fijter rijdt
me naar huis. Kindertekeningen
rollen de wagen uit „Kun je
nagaan, hoé creatief we wel
zijn", spot Jopie.
(Een wereld in wording)
door
John Knittel
213
Groger, die op
de bestuursvergadering zich als een vijand van Amadeus'
sociale ideeën en plannen ontpopt had (hij was een professor
in de economie van ongeveer vierenvijftig jaar), hield zich
afzijdig en stond op zijn grote paraplu geleund, op enige
afstand van de groep. Zijn hoge stijve boord reikte bijna tot
aan zijn oren en zijn smalle, zwarte das was omhooggescho-
ven, zodat een grote koperen boordeknoop te zien kwam. Het
raadslid, dr. Neuville, staarde met droefgeestige blikken door
zijn goudomrande bril naar het uitgestrekte nieuwe meer,
dat reeds op de kaart van Zwitserland was aangegeven,
terwijl dr. Mauli, een advocaat uit Winterthur, wiens etiere-
nek, hoofd en hoge hoed één geheel schenen te vorme^ dat
te zwaar was voor zijn schouders, opmerkingen maakte over
een diner dat twee dagen geleden op een congres van de
Internationale Vereniging van Bankiers te Bazel had plaats
gevonden.
Faeler, de ex-kelner, die een deel van zijn vermogen, dat
uit vele miljoenen bestond, in het elektriciteitsbedrijf gesto
ken had, stond er als een reus bij en luisterde naar wat de
anderen bespraken. Hij had zijn kin ingetrokken, terwijl
zijn slimme ogen naar alle kanten loerden, alsof hij een prooi
zocht.
Schneelin, de bankier uit Bazel, de president - commissaris
had het gezicht van een oude vrouw. Hij was altijd op zeer
goede voet met Amadeus geweest. Hij zat reeds op zijn
plaats, had zijn kraag opgeslagen en zijn ogen half gesloten,
alsof hij aan de Londense beurs en Wallstreet dacht. Het
muziekkorps uit Muttenthal naderde en speelde een vrolijke
mars. De pistonist, die uit de maat was, haalde nog eens diep
ad, n om de rest van het korps in te halen. Nu bleven zij
stilstaan. Zij waren in politie-uniformen gekleed en Sauber-
lin zwaaide zijn stokje om meer leven in hen te brengen.
Tra-rata-pom-tra-la.
Ondertussen dwaalden hun blikken naar de tent van
Mauser af.
Er kwamen nog meer auto's. Er stroomden mensen uil
grote autobussen.
Een vrouw werd ongesteld, zodra zij op de grond stond.
Haar man riep vergeefs om een ziekenauto en een dokter.
Een dergelijke luxe bestond hier niet. Men kon niets anders
doen dan de vrouw op een stille plaats neerleggen. Maar
nauwelijks was zij met haar man alleen, of zij stelde geen
belang meer in haar ongesteldheid.
„Ja, ja, dat komt van al die bochten. Ik heb wel zin in een
glas bier. Ik heb een leeg gevoel in mijn maag. Wat denk je
daarvan?"
Zij drukte haar grote zakdoek tegen haar grote neus en
volgde haar man naar de tent. In de menigte doken hier en
daar bekende gezichten. Hier waren Eugenie en Franz. Ze
waren een dag tevoren aangekomen en hadden Pauline en
Amadeus opgezocht. Zij hadden een kamer in het hotel
Mauser genomen. Eugenie had haar zin doorgedreven, zoals
zij dat gedurende haar hele leven had gedaan. Zij hing aan
de arm van Franz en liep tevreden met hem rond. Met
Amadeus was ook alles in orde en Eugenies gezicht straalde.
Franz ontmoette een half dozijn kennissen. Hij zei tegen
allemaal hetzelfde: -„Ga met ons mee naar de tent." Hij
slaagde er altijd in spoedig een tafel te vinden en hij at en
dronk naar hartelust. Eugenie berispte hem, dat zij niet
wilde hebben, dat hij dikker zou worden. „We moeten een
slank paar vormen en geen stel nijlpaarden", zei ze.
(Wordt vervolgd)
Maak moes van 250 gr. aardbei
en, vermeng dit met een glas ap
pelsap, het sap van V2 citroen, 3
lepels basterdsuiker. Doe in een
kom 2 dl yoghurt en schenk het
aardbeienmengsel al kloppende bij
de yoghurt. Koud serveren en in
glazen opdienen.
Los acht (of meer) theelepels
suiker op in een liter sterke hete
koffie, laat afkoelen, voeg het sap
van een halve citroen toe en twee
borrelglazen rum. Serveer in gla
zen met fijngestampt ijs en een
citroenschilletje op de rand van
ieder glas.
Peuters, die 's middags
nog een slaapje doen, heb
ben daarna vaak behoefte
aan iets eetbaars. Diëtisten
zijn het erover eens dat
tussentijdse hapjes niet al
leen van belang zijn, maar
vaak zelfs essentieel. Geef
liever geen snoep.
Op jonge leeftijd maken
kinderen een stadium door
van snelle groei, gepaard
aan een enorme activiteit.
Het is onmogelijk om paal
en perk te stellen aan hun
eindeloos rondgeloop, ren
nen, huppelenspringen,
spelen, zij hebben dat ge
woon nodig voor een ge
zonde ontwikkeling.
Voedseldeskundigen vin
den dat tussentijdse hapjes
vooral licht moeten zijn en
voedzaam. Licht, zodat zij
geen gebrek aan eetlust
veroorzaken voor de nor
male maaltijden. En voed
zaam, om een positieve bij
drage te vormen aan het
dagelijkse voedselpatroon.
Voorbeelden voor lekke
re hapjes zijn liga met si
naasappelsap, een banaan,
een appel, een schoteltje
rozijnen, een potje yoghurt,
of een bordje cornflakes-
met-meïk. Kinderen vin
den dit laatste lekker om
dat 't knapperig is en van
wege de smaak van de ge
roosterde maïsvlokken.
DZERQ
Een soort vreedzame revo-
utie voltrekt zich: de sauna
erovert Nederland. Reeds
s er een werkgever, die zijn
lersoneel naast de kantine
en sauna aanbiedt; het werk
Goudi|a| er wèl bij varen.
>9-
Wie van sauna-geneugten
oudt, maar er tegenop ziet.
n openbare sauna te bezoe-
in, kan er zelf een aanschaf-
n. Er is weinig ruimte voor
9n >dig, een douche heeft tegen-
iriok 1 °°rdig bijna iedereen en de
w aapkamer kan als rustruimte
enst doen. Blijft: het „zweet-
)kje" en een saunakachel.
te Een enthousiast saunabader,
5 heer P. A. M. van de Bergh,
9r'00' orpstraat 6 in Kerk-Avezaath,
ïtwierp op verzoek van een
iend een inklapbare sauna,
>ze siefie opgevouwen slechts 25 cm
qeen i 'aagt, in bedrijf plaats biedt
verkea in vier personen en tot een
1. F r .eratuur van 100° C kan
i8we«r orden verwarmd in drie
•er nil vartier tijd (aansluiting op
n #telectrisch net),
de stel Tijdens een bijeenkomst in-
oduceerde Kerk-Avezaaths
irste burgeres, -mevrouw G. J.
,e eekhoff-van Selms, hoe
u 'en in een handomdraai de
ln iuna openklapt, zoals een kin-
:wl ïrbox.
d In gebruik vergt de sauna
13 gei
ders
„Margriet" een ruimte van
plm. 1.90 m., namelijk 1.40 voor
de eigen diepte plus 50 cm om
erlangs te kunnen lopen. Houd
de afstand tussen douche (of
bad) en sauna zo klein moge
lijk. Trek voor een saunabad
1 tot 2 uur uit.
Voor deze Nederlandse vinding
telt u 1480.neer af fabriek,
maar u bespaart de gang naar
het sauna-instituut en kunt na
een ontspannende sauna meteen
in bed. De volgende morgen
voelt u zich als herboren.
De sauna kan in de logeerka
mer, gang, slaapkamer, bijkeu
ken, garage, na gebruik klapt u
het hok eenvoudig weer naar
de muur, het neemt dan niet
meer ruimte in dan bijvoor
beeld een fink schoolbord.
Raadzaam is het, voor u tot
aanschaf overgaat, het advies te
vragen van een huisarts.
Agafonov
Correspondentie aan de heer A. I.
Ivens, Frankenslag 69, Den Haag.
Zoals reeds in onze vorige ru
brieken betoogd, leveren de Russen
veel stof voor damrubrleken. Het i6
niet altijd even gaaf, als men er
van uitgaat dat wij bijzonder ge
steld zijn op de „scherpe regels",
maar wel zeer de moeite waard.
Dat deze spelers geen robots
doch mensen zijn. bewijst het eer
ste standje, dat wij hier een dood
gewone misgreep zouden noemen.
Si
L,
s»
3|
lS
j
Si
-
7
7
-
Gocljaew
Zwart: 2 t/m 4, 7, 10, 12t/m18, 23
Wit: 25, 27, 31 t/m 34. 38 t/m 42.
44. 48, 50
47-417, 23-28: 33x11, 12-17; 11x22,
16-21; 27x16, 18x47.
Heel fraai is daarentegen weer de
winst van de hier te lande onbe
kende meester Solnikov, uitgevoerd
In de partij:
Zwart: 9, 13 t/m 16, 18. 19,
21, 23 t/m 26
Wit: 22. 27. 28, 30. 32 t/m 35,
37, 38. 40, 45
24-297; 33x24, 14-20; 22-17, 21x12
of 7; 37-31, 20x29 a); 30-24, 19x39;
28x17, 26x28; 40-34, 39x30; 35x4!
a) 26x37; 32x41, 23x43; 27-21, 16x
27; 41-37, 20x29; 34x3, 25x34 3x49.
Om te besluiten een grapje van
de schijnbaar onuitputtelijke artist
op dit gebied
Zwart: 10, 15, 24, dam 1
Wit: 6. 35. 45. dam 17
17-39. 24-29; 39-34, 29x40; 35x44,
1-23 of 7; 45-40, 23x45; 6-1. Bij
zonder leuk.
Om te beginnen ditmaal
enkele opmerkingen uit het
omvangrijke relaas van mej.
N. W. te H. Ze ondervond
het als zeer triest voor een
gynaecologische behandeling
op de kraamafdeling te moe
ten liggen: temidden van al
lemaal blijde moedertjes! Is
dat psychologisch wel juist
En bij een acuut vervoer per
ambulance: waarom ging de ver
pleger naast de chauffeur zitten en
niet achterin? Ik lag met mijn
angst en pijn alleen. Het is goed
dan iemand bij je te weten.
Na afloop van de opname: zou
er wat extra aandacht voor de le
vensomstandigheden van al
leenstaanden kunnen zijn? Er zijn
er toch heel wat, die thuis geen
„opvang-centrum" hebben?
Ik zou er tegenop zien weer
naar een ziekenhuis te moeten, al
dus N. H. te S., die zich de tolk
van -vele ouderen weet door klach
ten te uiten over koude. Veel be
jaarden hebben daar nu eenmaal
eerder last van en ziekenhuizen
zouden er meer rekening mee
moeten houden. Tocht Is ook een
van die dingen.
Hoezeer een plezierige behande
ling in een ziekenhuis van de pa
tiënt zelf kan afhangen, verhaalt
mevrouw A. T. R. te B. Dertien we
ken moest ze er zijn en doktoren
en zusters hebben mij, zegt ze. op
de handen gedragen. Ik kreeg bij
vertrek een hartverwarmend
afscheid en mocht horen: we heb
ben nog veel van u geleerd. Dok
ters kwamen bij mijn bed met hun
kinderen om mij te groeten.
Datzelfde zegt ook mevrouw K.
te V. die alle lopende patiënten
zou willen adviseren: biedt je hulp
eens aan, misschien kun je een
zuster helpen met afdrogen, de
vuile borden schikken, de bloemen
verzorgen, „op bezoek" gaan bij
andere patiënten, die weinig be
zoek ontvangen. We moeten, zo
besluit ze, ook als ziekenhuispa
tiënten proberen een licht te zijn
op de kandelaar. Zo kan ook je
zelf de tijd In het ziekenhuis licht
vallen.
Na tweemaal verblijf in een zie
kenhuis leek het M. J. v.d. L te B.
wel heel sterk toe, dat de mensen
achter de modern functionerende
behandeling8- en verplegingstech-
nleken eigenlijk alleen maar de
ziekte belangrijk achten en niet
zozeer de persoon. Het is allemaal
zo onpersoonlijk, zo gehaast. In
Canada vangt men het tekort aan
personeel op, doordat regelmatig
huisvrouwen die daarvoor beschik
baar willen zijn jde nodige hand
en spandiensten in het ziekenhuis
komen verrichten. ZIJ heeft door
ervaring angst voor het ziekenhuis
gekregen en vraagt zich af of er
niet velen zijn die maar wachten
om met klachten naar de dokter te
gaan. omdat ze alleen al bang zijn
opgenomen te moeten worden.
Dan enkele ideetjes van me
vrouw 'L. te L. Waarom geen
hostess die patiënten bij binnen
komst opvangt, begeleidt en weg
wijs maakt? Verder vindt zij dat in
elk ziekenhuis een klachten- of
(positiever) Ideeënbus moest zijn.
Je bent tezeer afhankelijk als pa
tiënt. wordt tenslotte geconsta
teerd. Als je in een zaak niet goed
bediend wordt kun Je naar een
andere gaan, maar dat gaat in een
ziekenhuis niet.
Ter „compensatie" van deze
vrijheid dienen waarborgen
geschapen te worden. Ze is
tenslotte bepaald niet tevreden
over haar huisarts, die haar veel
te vrijmoedig behandelt. Toen zij
hem na zijn eerste visite uitliet en
naar iets over zijn spreekuur
vroeg legde hij zijn arm om haar
heen en gaf toen antwoord. Ik heb
het maar niet tegen mijn man ge
zegd, anders moeten we opnieuw
zoeken naar een andere huisarts.
De zoveelste.
Men praat nu wel steeds over
wat de patiënten meemaken maar
hebt u zich wel eens verdiept In
het werk van een verpleegster?
Mijn dochter is nu derdejaars In
Rotterdam, vertelt G. W. te H.,
maar ik vind het een zware baan,
die nog niet eens zo geweldig be
taalt ook.
Als je nagaat dat een meisje van
achttien hetzelfde moet doen als
oudere collega's: '9 nachts waken,
vaak bij stervenden, soms hart
massage moeten toepassen, doden
moeten afleggen, nu dan Is dat
nogal wat. Na zo'n nacht is ze
vaak afgeknapt en kan dan moei
lijk in slaap komen. Je krijgt ook
geestelijk heel wat te verwerken;
het Is, kortom, zware arbeid, waar
bij de vrije dagen hard nodig zijn
om weer op verhaal te komen. Al
leen uit roeping kun je het doen.
Man doet zijn (haar) uiterste
best. aldus mevrouw C. A. de B.
te R. Betere menselijke benadering
is wellicht mogelijk via een
enquête onder patiënten die het
ziekenhuis gaan verlaten.
Een instructieboekje vooraf? Dat
zou de patiënten maar extra onge
rust maken. Informatie krijg je. als
je er nadrukkelijk om vraagt, heus
wel. Maar: begin met alle kritiek
bij jezelf: praat niet de hele dag
over |e ziekte, vertel eens lete
vrolijkere, doe es wat (een hand
werkje voor de dames) een boek.
Dan schiet de dag lekker op en
kunnen de zustere haar gang gaan,
zegt heel wijs mevrouw H. H. te R.
