Geef
het
kind meer
speelruimte
Een rijp
meesterwerk van Thornton Wilder
Museumbezoek
thuis
DEZE
WEEK
Sfej:
Gezegd
Onze woningen
schieten tekort
ZATERDAG 17 ME! 196?
mfi
Dokter Ph. H. Fiedeldij Dop, kinder-
art» te Amsterdam, merkt bij me-
diech opvoedkundig bureaux en
aan de sociale academie. Hij wordt
daardoor wel eens met zijn neus
gedrukt op maatschappelijke as
pecten van gezondheid en ziek
zijn. Hij is optimistisch gestemd
over de toekomst van onze steden
en dorpen nadat hij gemerkt heeft
dat architecten en bouwers wel
willen luisteren naar zijn kritiek en
dat burgers zich beginnen te roe-
bestuur van de stichting „Wonen"
ren. Hij is lid van het dagelijks
en lid van de adviesraad van de
stichting „Nieuwe Woonvormen".
Indien u hem in zijn hier gepubli
ceerde verhaal te negatief vindt in
gesteld, mag dat gerust, als het er
maar toe leidt dat u kritisch mee
gaat denken!
ER KAN veel in de wereld ge
beuren, maar als er iemand een
vinger naar onze woonwijk
uitsteekt, staan we wel ais één
man recht overeind. De KRO
heeft het geweten. De Haagse
Schildersbuurt kwam in opspraak
•n dus in opstand, raddraaiers
maakten er agentje-pesten van,
•n misschien is dan nog het eni
ge goede van dat alles, dat er
weer een» over de woningnood
wordt nagedacht.
Een eindje verder in Den Haag
epant het ook. De Kamer moet
niet» van de accijnsverhoging
per f juli hebben; minister Den
Toom ziet zijn aanschaffingsbe-
leid door de BTW in gevaar ko
men en is niet van plan dat te
nemen; minister De Block moet
excuus aanbieden wegens het
geven van verkeerde inlichtingen
aan de Kamer (over Verblifa; hij
gaat met minister Roolvink toch
nog eens met de directie ver de
bedrijfssluitingen praten).
Den Uyl van de PvdA
voorspelt belastingverlaging in
twee etappes. De PvdA zal ook
niet met AR en CH in zee gaan
zolang die „de KVP omarmen".
Verder staat de Kamer erg scep
tisch tegenover Invoering van het
centrraal antennesysteem voor
de televisie.
De animo van Amsterdamse
studenten om (na de kortstondi
ge actie in het Maagdenhuis,
waar de administratie van de ge
meente-universiteit zit) de aula
bezet te houden, leed danig on
der het mooie weer. In Nijmegen
worden de president-curator en
volgd in afwachting van een
nieuwe bestuursvorm van de uni-
verslteti.
Dr. E. Jonckheer volgt gouver
neur N. Debrot van de Antillen
op. Dr. P. G. Kunst is weer voor
zitter van de gereformeerde sy
node. De zendingsman prof. dr.
H. Bergema overjlidt, 67 jaar
oud.
Een Chinees-Maleise botsing
tn Koeala Loempoer, tientallen
doden, noodtoestand in Malèisië.
Nixons vredesplan voor Vietnam.
Geen revaluatie van de D. Mark
(een eeuwig besluit, zegt Bonn,
dus wie weet wel geldig tot sep
tember). Tijdelijk Frans president
Poher stelt zich kandidaat en de
socialistische kandidaat Defferre
schuift Mendès-France naar vo
ren alt toekomstige premier. En
de Gaulle vindt zijn Elba in Ier
land.
We weten nu wie van Ajax
moet verliezen: niet Manchester
U, maar AC Milan. Fokker bindt
wers, de grafici slepen langs een
achterdeurtje toch duurtetoeslag
binnen en in de metaal wordt
ook zo'n actie verwacht. De
Amsterdamse raad wijst vesti
ging van Progil af. De Nationale
Nederlanden en de Bijenkorf is
hst vorig jaar best gegaan.
„Ik kan uit mijn gegevens con-
cluderen dat de wereld mis
schien nog tien jaar heeft om
oude twisten bij te leggen en tot
wereldwijde samenwerking te ko
men, teneinde de bewape
ningswedloop in te perken, het
milieu waarin we leven te verbe
teren. de bevolkingsexplosie te
bedwingen en het vereiste tempo
te geven aan de pogingen tot
ontwikkeling In heel de wereld
(Oo Thant)
Omdat hij thuis niet uit de voeten kan
aan gemeenschappelijke ruim
ten waar de vader kan knutse
len. Zou het voor de identifica
tie niet beter zijn als hij dat
thuis kon doen? Een opgroeien
de jongen wil best eens ervaren
hoe knap zijn vader is.
De box van de kleuter wordt
zo geconstrueerd dat hij ge
makkelijk kan worden opgebor
gen: weg huisje, waaraan hij
net begon te wennen. En het
huisje dat hij op iets oudere
leeftijd zelf bouwt, moet plaats
maken voor het gebruik van de
kamer door het hele gezin.
Veilige hoekjes in huis zijn
verdwenen, trappen, zolders en
sousterrain kent het moderne
huis niet. Te witte muren en
veel licht door de ramen, alles
op maat van de volwassene, ge
ven weinig aanleiding tot sche
merige hoekjes.
■fc Ruimte scheppen
Schoolkinderen zijn nog niet
toe aan concentratie op hun
werk in een drukke omgeving;
in de hogere klassen van de la
gere school zijn concentra
tiestoornissen schering en
inslag. Natuurlijk ligt dit niet
alleen aan de woning en daar
mee keren wij terug naar de
behoeften waarvan ieder gezin
zich bewust moet zijn, waar
voor we zelf oplossingen moe
ten vinden, maar die we tevens
duidelijk moeten maken aan
degenen die voor ons bouwen.
Het is hoofdzakelijk eea
kwestie van uw eigen instelling
of u in uw nieuwe woning een
ruimte schept die in de
verschillende ontwikke
lingsfasen van uw gezin aan ie
der gezinslid de mogelijkheid
biedt om helemaal zichzelf te
zijn. Een van de grondoorzaken
waardoor in nieuwe wijken de
gemeenschap zo moeizaam tot
stand komt. is dat de mens. die
er woont, zichzelf verliest in de
massa van opeengestapelde
flats. Hij kan er wonen, slapen
en eten, voor werk en recreatie
moet hij elders zijn.
Natuurlijk zijn er mensen die
overal zichzelf blijven, maar de
meesten van ons hebben enige
tijd en aanmoediging nodig om
zich ergens helemaal thuis te
voelen. Onze emoties hebben
altijd twee kanten: we willen,
bijvoorbeeld, best ge
meenschapsmens zijn, maar we
kunnen slechts op positieve
wijze aan de gemeenschap bij
dragen als we ook een plekje
bezitten waar we geheel onszelf
kunnen zijn. We willen onze
nieuwe woning best inrichten
als een echt thuis, maar de
functionele bouw ervan is sterk
gericht op slapen, eten en ge
meenschappelijk verblijven.
Het is duidelijk uitgesproken
door de stedebouwkundigen die
deze woonwijken hebben ont
worpen, dat de mens van de
toekomst in de eerste plaats ge
meenschapsmens dient te zijn.
Het vervelende is, dat 't niet
lukt als het wordt opgelegd: de
mens wil bij zichzelf beginnen
en kan dan pas naar buiten tre
den.
In uw gezin gaat het niet an
ders. De zuigeling moet zijn
stemgeluid leren oefenen door
te huilen, niet al zijn huilen
betekent honger of pijn. Wan
neer hij daarbij wordt afge
remd omdat het de buren
stoort, leert hij niet met zich
zelf te leven.
De kleuter moet zijn eigen
wereldje, op eigen maat, kun
nen bouwen: pas dan kan hij
de woonruimte van de volwas
sen emotioneel goed verwerken.
Het schoolkind moet zich
kunnen afzonderen om te leren
werken, pas dan kan hij de
klassegemeenschap ten volle
aan.
Voorbeelden zijn gevaarlijk.
Als ik zeg dat kleuters met
zand en water moeten kunnen
knoeien, maakt u een zandbak
op het balkon. Als ik zeg dat er
praktische opklapbedden
bestaan en daarmee de ou
derslaapkamer tot ge
meenschapsruimte kan worden,
koopt u zo'n bed. Maar u doet
het zuchtend, het is zo bewer
kelijk. Daarom geef ik liever
geen voorbeelden, het gaat niet
om zaken maar om houding.
Een goed voorlichtingscentrum,
zoals dat van de stichting „Wo
nen", heeftbinnenhuisarchi
tecten in dienst die naar u
luisteren en dan pas wat aanra
den, met zorg gekozen uit de
vrijwel onbeperkte voorraad
meubelen.
Woonomgeving
Woning en woonomgeving
kunnen elkaar aanvullen. Ste
debouwkundigen brachten
groenstroken in de woonwijken:
dat verruimt de blik. Men be
gint te begrijpen dat ook de
woonomgeving speelruimte
moet bieden en daarom ver
dwijnen de bordjes met „verbo
den toegang" die deze
groenstroken ontsierden.
Een kleuter, die de omgeving
gaat verkennen, heeft in de -
eerste plaats behoefte aan vei
ligheid. Daarom zou het fijn
zijn als speelplaatsen voor
kleuters een schuurtje hadden
en bankjes en begroeiing waar
je onder of achter kan kruipen.
Kinderen willen klimmen en
springen en moeten daarmee
hun motoriek oefenen: een ge
accidenteerd terrein verdient
daarom de voorkeur. Meestal
echter hebben degenen, die de
speelplaatsen hebben aangelegd,
in hun oor geknoopt dat kleu
ters met zand moeten spelen
ook met water, maar dat is dan
weer moeilijker te realiseren.
De klacht dat een moeder op
zes hoog een kind van luttele
jaren niet alleen kan laten op
de speelplaats lijkt mij niet
juist. Wel moet een kind van
die leeftijd bewaakt worden
dat is een belangrijk deel van
de opvoeding maar ik dacht
dat de mening veld wint dal
bejaarden niet allemaal in een
bejaardenhuis hoeven te wonen
en dat vele flatbewoners gebaat
zouden zijn met enkele medebe
woners van wie kinderen zou
den kunnen leren hoe mensen
oud zijn. Vandaar die bankjes.
En is er dan gelukkiger bewa
king denkbaar?
fa Straatkinderen
Het Nederlandse kind is het
straatkind van Europa. In een
veel hoger percentage dan in de
omliggende landen verblijft ons
kind na schooltijd op straat.
Echter, de straten in nieuwe
wijken zijn saai en onveilig.
Dat ligt niet alleen aan het ver
keer: niemand van de omwo-
Wentn is een primaire levensbehoefte. We wonen vier en
twintig uur per dag. Een gezin met een te klein, gehorig huis
is zich daar ter dege van bewust Voortdurend moeten de
ouders ervoor waken dat de kinderen niet te veel lawaai
maken. Gelukkig komen er steeds meer huizen. We zijn wel
iswaar nog niet zover dat we kunnen kiezen uit een ruim
aanbod, maar de woningnood is grotendeels opgeheven. We
gaan spreken van woningbehoefte. We kunnen ook en dat
is heel belangrijk gaan letten op de kwaliteit van de huizen.
Onze wooncultuur weer
spiegelt het maatschappq-
beeld. Architecten en bou
wers hebben zich ingezet
om uit de woningnood te
raken; men kan niet vol
staan met hen te verwijten
dat zjj fantasieloos hebben
gebouwd. Zq waren boven
dien gebonden aan voor
schriften die weinig speels
heid toelieten. Nu het beter
kan, moeten wq, gewone
burgers, hen helpen om het
beter te doen door onze be
hoeften duidelijk te maken.
We zqn, als massa, hun ano
nieme opdrachtgevers. We
moeten ervoor zorgen dat
we niet anoniem blijven.
i,7 Geluidshinder
Veel mensen zijn gelukkig
met hun nieuwe woning. Ze
hebben zich aangepast. Ze kwa
men veelal uit woonomstandig
heden die onmenselijk waren.
Het is echter de vraag of ze
zich ten volle realiseren hoever
hun aanpassing is gegaan. Wan
neer zij zich op het spreekuur
of bij het medisch opvoedkun
dig bureau melden met een
kleuter die niet wil luisteren,
die op geen enkel verbod meer
reageert, zoeken ze de fout bij
het kind of bij zichzelf.
Het is niet moeilijk om dui
delijk te maken dat beide par
tijen een rol spelen in het con
flict. Maar spoedig blijkt tevens
dat de moeder veel liever min
der zou verbieden, dat ze in
haar eigen jeugd veel meer
vrijheid heeft genoten, maar
dat haar opvoedsysteem bein-
vloed wordt door de buren:
haar kind kan in huis niet
klimmen en springen, niet uit
rennen en driftig worden, dat
maakt te veel kabaal. Eindelijk
vertelt zij ook, dat ze zo moe
wordt omdat het kind 's avonds
uit bed komt en het gezellige
samenzijn met haar man stoort.
Hij is dan in de beste stem
ming, wil met zijn ouders om
gaan omdat hij daar overdag,
door het voortdurende afrem
men, niet de gelegenheid toe
kreeg.
Er zijn in Nederland veel
huizen die een remmende in
vloed op hun bewoners uitoefe
nen: natuurlijk is dit niet de
enige factor die de relatie be
paalt, maar in veel gevallen is
het wel de belangrijkste. Een
goed advies over het alsnog
aanbrengen van voorzieningen
die het geluid dempen en de
aanmoediging sieraan wat geld
te besteden kan uitkomst bie
den: die huizen staan er nu
eenmaal en een andere woning
is vaak een te dure oplossing.
Geluidshinder is een tech
nisch probleem, u en ik kunnen
het niet oplossen. We kunnen
wel duidelijk maken dat we
willen dat dit probleem voor
rang krijgt bij het bouwen van
nieuwe woningen en dat we
weinig geduld hebben voor het
invoeren van nieuwe technische
verworvenheden totdat althans
deze, voor ons familieleven
schadelijke factor uit onze hui
zen verdwenen is.
•fo Eigen plek
We wonen vier en twintig
uur per dag en we krijgen
steeds meer vrije tijd om ons
daarvan bewust te worden. Dat
betekent dat zowel ma als
vrouw behoefte hebben aan
speelruimte. Door het zo te stel
len, heeft u meteen begrepen
dat ik met speelruimte niet een
goed ingerichte kinderkamer
bedoel.
Een moeder van drie peuters
zou zich zo nu en dan terug
moeten kunnen trekken. Een
vader zou moeten kunnen
knutselen. De kleuter heeft een
huisje op eigen maat nodig, hij
zou dat moeten kunnen bouwen
en het zou zo moeten blijven
staan. Een schoolkind heeft een
eigen plek nodig om huiswerk
te maken, de rijpere jeugd moet
zich geheel kunnen afzonderen.
Een lange reeks verschijnse
len in onze maatschappij wijs!
erop dat onze woningen tekort
schieten. In veel gezinnen zou
men veel meer met elkaar pra
ten als er een extra ruimte was
waar men al dan niet televisie
zou kunnen kijken. Bij een
enquteê onder schoolkinderen
zouden we dan minder vaak te
horen krijgen dat ze om zeven
uur in bed kruipen met een
boek om eindelijk rustig alleen
te zijn. verlost van de televisie
in de huiskamer.
Veel gezinnen schaften zich
een caravan aan of een klein
huisje buiten. Niet iedereen kan
zidh dat veroorloven en he'
moest niet nodig zijn.
Om de moeder te ontlaster
komen thans overal kleu
terschooltjes voor twee- en
driejarigen. De meeste kleintjes
zijn daar niet aan toe, maar de
moeder wel: het is zeker uit
voerbaar, echter wel duur, de
zorg dient uiterst individueel
gericht te zijn.
In nieuwe wijken denkt men
In de tijd van de woningnood hebben rigoreuze bouwvoor
schriften ervoor gezorgd dat er voor zoveel mogelijk gezinnen
onderdak kwam, waarbij aan minimum behoeften werd vol
daan. We moeten nu van het snel op elkaar stapelen af en
dat kan, want de voorschriften zijn ruimer geworden. Er is
een toenemend begrip bij bouwondernemers en architecten om
hiervan op de juiste wijle gebruik te maken en overal in het
land beginnen burgers zich hiervoor te interesseren.
In 1908 wees dr. Abraham Kuyper in een
van zijn Stone-lezingen op de bloedmenging
in de Verenigde Staten als belangrijke factor
ter verklaring van de energie en de successen
van de Amerikanen. Zijn opvatting hield een
positieve waardering in voor Het in elkaar
om trouwen van Engelsen, Schotten, leren,
Fransen, Nederlanders, Duitsers, Polen, Rus
sen, Italianen en andere Europeanen. Het ne-
gervraagstuk was toen niet actueel.
Er was nog een ander aspect, namelijk de vermen
ging van de culturele erfenissen der verschillende
Europese volken. Onder de Immigranten waren immers
ook lieden van betere komaf, uit milieus met een min
of meer hoge cultuur. Dit thema vormt de onmiddel
lijke achtergrond van deze grote roman van Thornton
Wilder (bekroond met de Amerikaanse romanprijs, dc
..National Book Award").
Het vermengingsproces dat hier bedoeld wordt, was
vooral waar te nemen bij de tweede generatie van dc
inwijkelingen. Wilders boek loopt van 1880 tot 1905
en bestrijkt dus een kwarteeuw waarin zich nog vee'
nieuwe immigranten In Amerika hebben gevestigd.
Aan elke integratie gaat een confrontatie vooraf
welnu, wat de lezer in dit ouderwets uitvoerige boel'
meemaakt en wat er een eigen charme aan geeft ic
juist die confrontatie.
Ik werk in deze bespreking nu eens niet van dc
voorgrond naar de achtergrond, maar van de achter
grond naar de voorgrond. Wilder fa immers de schrij
ver o.a. van de wereldberoemde roman The Bridge
of San Luis Rey (1928) met zijn sterke banden aan de
Europese literaire tradities.
Hij leefde van 1906 tot 1914 In Hongkong en Shang
hai waar zijn vader consul was. behaalde in 1920 zijn
graad aan de Yale Universiteit, studeerde daarne aan
Op de speelplaatsen voor scholen spelen meestal maar weinig kinderen. Een klein detail: vooral kjfrn
uit parterreflats. Van daaruit zien de ouders het gevaar van de straat. Er zijn vele landen in Europa wi
speelplaatsen andere mogelijkheden bieden dan een betegelde plek met ijzeren stangen. Het is niet zo t|et
en weinig speelse wereld dan maar eens omgekeerd te bekijken. Het is alweer een kwestie van e
Boeken over het bezit van
beroemde musea zijn niet onge
woon. maa-rr wat nu de uitge
verij Het Spectrum in dit genre
de liefhebbers aianbiedt, mag
toch zeker wel apart worden
genoemd. In zes vorstelijke
banden zijn de rijkste
kunstschatten uit evenzoveel
fameuze collecties in huis te
halen, te weten uit het Louvre
in Prijs, het Britse Museum te
Londen, de Vaticaanse Musea,
het Prado van Madrid en het
Nationaal Museum in Tokio.
Elk boek (23.5 x 29 cm.) bevat
130 grote reproducties. De veel-
kleurendruk is over het alge
meen bijzonder mooi; tal van
afbeeldingen zijn zelfs
meesterstukjes van reproduk-
tietechniek.
Het eerst verschijnende deel
is gewijd aan Frankrijks trots:
het Louvre, eertijds koninklijk
lustoord. sinds Revolutie
„Musée central des arts".
Uiteraard biedt deze interna
tionale Spectrum-uitgave
slechts een kleine selectie uit
de gigantische verzamelingen
van het Louvre, maar d keus
is boeiend en garandeert de be
zitter langdurig kijkgenot.
Na een voorwoord van Jean
Chatelain, beheerder van de
Franse musea, opent het boek
met een korte, heldere inleiding
van René Huygen, de briljante
kunsthistoricus en museum
conservator. Daarna volgt het
op zwaar kunstdrukpapir uit
gevoerde platendeel. dat is
gesplitst overeenkomstig de
museale indeling: oud-Egypte:
klein-Azië: oud-Griekenland en
Rome; Perzië, christelijk Egyp
te en Byzantium; Frankrijk;
Italië; Vlaanderen, Holland,
Duitsland en Spanje. Het zijn,
vanwege de Milanese oorsprong
van serie, Italiaanse kunstken
ners die met puntige en intrige
rende uitleg bij elk stuk voor
een niet vermoeiende rondlei
ding zorgen.
Elk van de (om de twee
maanden) verschijnende delen
wordt afgerond met de geschie
denis van het behandelde
museum de inrichting en de in
houd, alsmede registers voor
naslag.
Het Spectrum brengt deze
circa 176 pagina's tellende boe
ken op de markt voor een na;ar
verhouding lage prijs (ƒ25,- per
deel bij intekening op de gehele
serie van zes of ƒ29,50 afzon
derlijk).
Naast deze prachtig verzorgde
museumreeks la op het gebied van
kunstboeken gewag te maken van
•en soort stunt. Onlangs voltooide
het Spectrum een uit zevenentwin
tig delen bestaand standaardwerk
leunst" In combinatie met de uitge
vers Podium, eveneens in Utrecht,
lanceert men nu als „gelegen
heidskoop" de gehele serie op
slag compleet in huis tegen beta
ling van f 15,- per deel per maand.
Geïnteresseerden kunnen het
eerste deel op zicht ontvangen.
Bij acceptatie en na storting
van (Je eerste termijn volgt ge-
de American Academy te Rome. doceerde aan de
Lawrenceville Academy (1921-'28) en voorts aan de
universiteit van Chicago. Later accepteerde hij onze
twintigste eeuw. zowel om haarszelfs wil als om in
romans en toneelstukken te worden behandeld.
Men ziet het: Wilder is een zeer bereisd en belezer
man. kenner van verscheidene culturen en hun litera
turen; een wereldburger, zoals dat bij ons Couperus
op diens eigen manier is geweest. Wilder Is geer
exclusief, maar een inclusief denker.
De hoofdfiguur John BarrliSgton Ashley, uit de staa'
New York, is een Yankee (maar niet als typel). Zljr
vrouw. Beata Keilerman, van adellijke afkomst, Is eer
Duitse. In hun huis wordt op donderdagavond alleer
maar Frans gesproken. Men heeft daar weet van drie
'iteraturen: de Engelse, de Duitse en de Franse.
Mevrouw Lansing. Euetacla. komt van de Carsïbi
che eilanden en is trots op haar (echte of vermeen
ie) verwantschap met Joséphine de Beauharnals, di«
■net Napoleon getrouwd is geweest. Ze is een Creoolse
De familie Leyendecker is van oud-Hollandse af
.om8t. Olga Doubkov is de dochter van een Russi
;che prins in ballingschap. Porky O'Hara la eert bijna
-olbloed Indiaan.
Vormen van geloof en kerk. zoals de Ruaalsch-
lyzantijnse orthodoxie, het rooms-kathollclame, het
Schotse calvinisme met <?uaker-bestanddelen, het
.gewone" protestantismeleven min of meer ge
soleerd naast elkaar, maar komen vla de personen
uit het boek tot een vorm van confrontatie, vooral In
het denken van de hier voorkomende flauren.
Dit alles geeft de reuk en de smaak aan dit bij-
ronder belangwekkende boek. Maar ook gewoon als
verhaal is het boelend, al zullen sommigen het als
een bezwaar ervaren dat de gebeurtenissen niet
recht-toe recht-aan in chronologische volgorde zijn
verhaald.
Zoals Vestdijk bij ons wel doet, Is Wilder uitge-
gaan van een historisch gegeven. De flaptekst vat
Thornton Wilder
dit als volgt samen: „In het jaar 1902 moest de mijn-
bouwkundig ingenieur John Ashley in Coaltown terecht
staan omdat hij zijn vriend en mijndlrecteur Brecken-
ridge Lansing tijdens een schietoefening zou hebben
gedood volgens de geruchten uit liefde voor
Breckenrldges vrouw Euetacia. John Aehley houdt vol
dat hij onschuldig is. maar kan dit niet met bewijzen
staven. Het gerechtehof eroordeelt hem ter dood.
Tijdens de treinreis naar de plaats van terechtstelling
Naar aanleiding van Thornton Wilder, De Achtsti
roman, uitg. Elsevier. Amsterdam/Brussel, 367
f 16 90.
plaatf
d en
r een èn
vindt echter een zeer vakkundige overval
bewakers worden buiten gevecht gesteld
Ashley verdwijnt met de overvallers zonder el.,
achter te laten." lm
Als we ons dit gegeven vooratellen als een Vs
cirkel, dan plaatst Wilder in z(jn roman deze IjP'
cirkel In een grotere. HIJ geeft aan zijn flgureif»
verleden tot aan die fatale dag, en een toek
daarna.
Het Is vooral het gezin Ashley dat de belangt
krijgt. Llly Aehley wordt zangeres, na het ou<
huls te hebben verlaten. Roger loopt ook w
vlucht naar Chicago. Sophia begint ala veertii
meisje voor haar moeder to zorgen en maakt v
.,moordenaarshul8" (maar Ashley is onschuldl)
goed pension. Mevrouw Ashley draagt de onvi
de smaad met waardigheid Zij brengt haar kli
houding en cultuur bij.
Tenslotte heeft alles nog een diepere achtei.
Voorgrond is de veroordeling en ontsnapping
John Aehley. Wie hebben hem ontvoerd en wie
eigenlijke moordenaar van Lansing? Op het
plan krijgen we de confrontatie der Europese ci
in mensen, levend In een armzalig mijnstadje.
Maar dan het derde planl Dat ie de mensheid,
godsdiensten, haar vragen, haar toekomst. Het j
heeft een sterk filosofische inslag. Wanneer het]
schrijver lukt dit alles te combineren tot een boel
groot verhaal, verdient hij zeker de titel van me«
In zijn vak.
Wilder zet op Amerikaanse bodem een grote 9
pese traditie voort en een werk als dit vormt
onmisbaar tegenwicht tegen het technocratisch^
industriële Amerika van vandaag.
DR. C. RIJNSOd
nenden let meer op de straat,
men ziet er steeds dezelfde
mensen.
In nieuwe buurten wordt
droogweg gewoond. .Verder zijn
er de eenvormige winkels met
de dagelijkse levensbehoeften.
Er is geen een interessant win
keltje geen gezellig cafeetje,
geen krantenstalletje, geen
museum, geen markt, geen
school met een gespecialiseerde
opleiding. Het is voor dit soort
dingen dat mensen uit andere
buurten door de straat zouden
lopen, zoals dat gebeurt in oude
en boelende stadsdelen. Op die
mensen wordt gelet, men kijkt
onwillekeurig naar hen en ziet
dan tevens de kinderen spelen.
Wonen in een stad heeft zijh
nadelen, voordelen zijn de uit
daging en de ontmoeting. Die
ontbreken te vaak in nieuwe
nieuwe wijken. Schoolkinderen
geven, bij navraag, grif toe dat
ze zich op straat vervelen. Ze
hangen wat rond. Er is belang
stelling voor rolland materieel,
de interesse ontwikkeld zich van
een plankje op wielen naar de
bromfiets toe en dat is het
dan wel. Boodschappen doen na
terugkeer uit school wordt als
een zware belasting gevoeld: de
grote winkels hebben geen aan
trekkingskracht. Er vormen zich
zelfs groepen die, om de beurt,
voor een Santal gezinnen tege
lijk de opdrachten uitvoeren.
Ziet u nog vaak hoepele on
len, knikkeren?? Ze lijkeieni
dv/enen. Aan de rand v
stad gaat nog wel eens eei inc'
ger omhoog en een kuil oj
open terrein is altijd druk eni
'ot
In menige nieuwe Iprv
worden de mensen j^'
ker. De eerste vraag ii ,te
vaak die naar een cultge
centrum. Zou het niet t°r
effect hebben als weoc
erin verdiepten hoe w)e
straat weer interessant Br,
nen maken? ent
tSc
lijktijdige toezending va
overige 26 boeken.
De serie is op formaat
27,5 cm uitgevoerd in wtfó h
ren banden en de inhoud 1» I
groepeerd volgens tijdeivc
stijlen van pre-historie to
den.
In totaal verwerft men 'p
mee op meer dan 6.000 i
een „kunstbezit" van 16(_
pro's in kleurendruk en l|v
zwart-wit, plus 1700
encyclopedische overzichtei
Aan die panorama varf
eeuwen cultuur hebben!
even „gesnuffeld" via deiv
delen Barok. De per
toelichtende tekst van 1
Daudy laat zich plezierig P
Uiteraard moest de auteui'
beperoen; nochtans kon#'
vaak tot boeiende karaktefle
ken, al valt het op, dat hijy
fantasie met betrekking v
Hollandse School weieen;
heems is. Dat hij bijv. j
brandts zelfportretten
leert als ver voorgevoerde^
verheerlijking, doet
aan zijn psychologisch
en zijn kennis van de
tiende eeuw.
Waardevol zijn de bijh
van de reeks, t.w. tekste
documenten over kunste
chronologische overzichten]
het met typische manco'i
lijsten met namen, begri)
maten en verblijfsplaatsen'
de besproken schilderijen. I
wat betreft de kwaliteit vi
kleurendruk geven wij de j
keur aan die van het
vre-boek.
