schaak
met bijzondere schal
in zijn stem geboren
Bijzondere Breugel
door
Arie van Pas
Speciale uitgave
Bloemen
Japans
geschikt
Redding
a m mm
uimjÊM
I
m&m i
bbb
m i
s u u
1 B4.C Bj
B B B
A
B B m w
„Kleine zetjes"
■bh 15?
«p m
Li m v
mm s m
B
ri iTi ui
w i» s m
S© s s© r Ia
:s r
f e i i b
p m fill
m w m w
B B W W H
-g-jnirir
W i
w
3
3
i€?
r
m
w m i
mm
w m}
H r
fe? 1
P w
i
l n
lATtROAG 10 MEI 1969
„Stop zei Willem
Royoords met donderende
stem. Stop, stop, stop. Het
toneel of. Allemool de zool in.
Alleen die jongen met de
bolle wangen dat was ik
en die andere knaap blij-
ven op het podium. Hij veeg
de de spelers de mantel uit.
Ik kreeg er ook van langs.
Moest dit doen en dat doen
en niet zó maar zo.
En toen ging de grote Wil
lem, de directeur van het Ne
derlands Toneel, in de zaal
zitten naast de lui die kers
vers van de toneelschool kwa
men. De repetities voor de
revue ter gelegenheid van het
vijfentwintigjarig kronings
feest van de Koningin (in
1923) begonnen weer. Enkele
minuten later schreeuwde de
baas opnieuw: stop! Draaide
zich een kwartslag om en zei:
kijk, die jongen met de bolle
wangen speelt nou toneeel.
Zien jullie dat? En hij komt
niet eens van de toneel
school
Henk Angenent steekt een si
gaartje op. Rommelt in een
kastje en haalt een plakboek
met kranteknipsels te voor
schijn en een map met foto's.
Herinneringen aan een glo
rieuze tijd toen hij zoals
dagblad De Tijd eens schreef
de troubadour van het belcanto
was. Twintig jaar lang zong de
thans zevenenzeventigjarige An
genent bij de Nederlandse Ope
ra. Acht jaar geleden nam hij
afscheid van de Opera in de
stadsschouwburg in Amsterdam
met La Traviata van Verdi. Hij
speelde in dat stuk de rol van
dokter Grenvil
Een leven van zingen, reizen,
lesgeven Henk Angenent
.Schei jij er maar mee uit, zei
broeder Leo tegen me in de
klas toen we zangles hadden.
•Te zingt veel te hard. Dat was
een klap voor me. Thuis we
woonden in Den Haag zon
den we allemaal even graag.
Mijn vader had een mooie ba
riton. Hij nam me mee naar de
uitvoeringen van de Franse
Opera. Voor tien gulden in de
maand werd ik, toen ik acht
tien was, koorzanger bij deze
Opera. Voorts oefende ik het
beroep uit van glazenier. Waar
heb ik al niet in meegespeeld
on gezongen: in cabarets (onder
Pisuisse), revues (onder Nap de
la Mar), in opera's, operettes,
musicals. Een jaar of vier gele
den vertolkte ik nog een flinke
rol in de musical Oliver van
Lionel Bart's. We speelden het
stuk in de Luxor in Rotterdam
en in het City Theater in Am
sterdam. Oliver heeft vijf maan
den gedraaid".
Het zonlicht valt op de in de
hoek van de kamer staande
/leugelpiano. Op de piano een
ooes. Het oranjekleurige beest
wordt wakker en rekt zich tot
een sierlijke boog. De zangeres
mevrouw Hermien Emmery
Angenents nog jonge huisgeno
te komt binnen; lacht vrien
delijk, haalt koffie en zegt:
„Henk heeft zoveel beleefd, kan
zoveel anekdotes vertellen, hij
zou er een boek mee kunnen
vullen". Angenent: „Ja, ik
denk dat ik nog eens begin aan
het schrijven van een roman".
„Als ik de kans kreeg mijn
leven opnieuw te beginnen,
werkte ik weer precies zo. Ik
zou andermaal operazanger
worden, maar ik zou het dan
misschien iets meer zoeken in
het komische. Het acteren bij
het zingen heeft mij altijd erg
gelegen. Bij het variété van
Nap de la Mar leerde ik wat
spelen was, de echte knepen
van het vak. Je leerde het to
neelspelen in de praktijk. Op
de toneelschool brengt men je
ile techniek bij van het lopen,
net zich bewegen, het spreken,
enz. Dat is allemaal prachtig
maar om iets te bereiken moet
je een geboren acteur zijn. Ko
van Dijk bijvoorbeeld Ko is
een goede vriend van me
neeft het van binnenuit. Hij is
*en volbloed toneelspeler. Ko
heeft wel op de toneelschool ge
zeten. maar hij was een slechte
leerling".
„Ik was bijna vijftig jaar
toen ik rog naar het conservato-
ïium ging in Den Haag. Kreeg
daar lessen van professor Lo-
thar Wallerstein, een jood. Van
hem leerde ik ook regie. En
later werd ik zijn assistent.
Wallerstein is in de oorlog met
nermissie van Seys-Inquart en
Hitler via Lissabon naar Ame
rika gegaan. Prompt kreeg ik
ook een aanbieding uit Ame
rika. Wallerstein was één van
de grootste figuren op toneelge
bied die ik heb gekend".
Wekelijks geeft Angenent
nog les aan zo'n twaalf leerlin
gen. „Ze komen van heinde en
ver. Er is zelfs een leerling bij
uit Meppel. En één komt he
lemaal uit Gendringen bij de
Duitse grens. Lea de Boer, de
bekende harpiste uit Korten-
hoef, steekt bij mij ook nog al
eens haar licht op. Ja, en dan
heb ik als leerlinge het achttien
jarige zangeresje Marianne
Ouwerkerk uit Nieuwendijk. Ze
zingt liedjes bij de gitaar Ma
rianne heeft een aardig stem
metje Daar zit wat in".
„Er zijn tegenwoordig veel
zangers en zangeressen, maar
ze zouden er niet aan te pas
zomen als er geen microfoon
was. Wal ze vandaag aan de
dag doen in allerlei orkesten en
orkestjes, is geen zingen: het is
wat hees gefluister of een hoop
herrie. Natuurtalenten zijn nog
iltijd zeldzaam. Je moet met
een bijzondere schal in je stem
geboren worden om bijvoor-
oeeld over een orkest van ze
ventig man heen te komen.
Wat je ziet op de televisie en
wat ie hoort op de radio is aar
dig, maar dat zijn geen echte
zangers en zangeressen. Ik ge
loof dat er een kentering begint
te komen in de rage van de
heatmuziek. Het is me opgeval
len dat de mensen die beatavon-
den en dergelijke organiseren,
er al niet meer zoveel heil in
zien. Verheugend is dat opera
concerten de laatste tijd veel
door jongeren worden bezocht"
Namen van bekende zangers
•n zangeressen, die bij Ange
nent hun opleiding kregen, pas
seren de revue: Greet je Koe
man („.vas een begrip voor de
Nederlandse Opera"), Nel Du-
val, Lea de Boer, Johan van
der Zalm Siemen Jongsma,
Chris Scheffer. Hermien Em
mery.
Henk Angenent was ook re
gisseur, speelde in Duitsland,
trad vele malen op voor de ra
dio. Men heeft mij wel eens
gevraagd directeur te worden
van de Nederlandse Opera
Maar ik slaap liever lekker. In
de oorlog en kort daarna ging
het uitstekend met de Neder-
'andse Opera. We hadden een
uitstekend koor. Maar toen
kwamen er mensen aan de top
die hun vak niet verstonden en
ie zaak ging failliet. Ach ja,
het gaat er in Holland vaak
niet om wat je bent, maar wie
je bent"
Hermien Emmery luistert
met aandacht en bewondering
naar de opmerkingen van haar
leermeester Een enkele keer
vult ze het verhaal aan. „Henk
kreeg van Nap de la Mar een
zilveren horloge met ketting;
aardig hè?"
Na het derde kopje koffie
vraagt de slanke in een groene
Jurk getooide Hermien: „Zullen
we een glaasje inschenken?"
Angenent: „Er is geen drup
meet in huis" Kijkt abrupt op
zijn horloge en zegt: „Het is
halfzeven. Er komt direct nog
••en leerling...."
POSÏPH1L V i*69
Evenals in Zwitserland verenigin
gen bestaan onder de titel Pro
Telephon of Pro Aero, is in België
enkele jaren geleden een vereni
ging zonder winstgevend doel op
gericht onder de naam Pro Post.
waarvan het bestuur in handen is
van de Belgische posterijen. Men
zou het een club van vrienden van
de post kunnen noemen.
Pro Post heeft al boekjes, die
met filatelie te maken hebben, het
licht doen zien. In 1967 orga
niseerde Pro Post in Brussel een
filatelistische tentoonstelling, die
onder de naam Postphila 1967 veel
succes heeft geoogst Tweehon
derd filatelisten toonden er hun
verzamelingen en er waren veel
bezoekers De posterijen gaven
een velletje uit, waarvan de
toeslag de vereniging aan geldmid
delen moest helpen
Aangemoedigd door dit succes
gaat Pro Post van 1018 mei in
de Descarteszaal van het Rogier-
centrum voor de tweede keer in
Brussel een Postphila houden. Aan
deze tentoonstellingen ontbreekt
het element wedstrijd geheel en al.
De Postphila 1969 wil slechts pro
paganda maken voor de hobby van
filatelie. Behalve officiële inzendin
gen van de posterijen en van het
postmuseum van Brussel en een
aantal studieverzamelingen, zullen
500 kaders voor liefhebbers-ex
posanten voorhanden zijn.
Er zijn voorts wedstrijden ter
aanmoediging van de jeugdige ver
zamelaars. vele andere evenemen
ten en natuurlijk een filatelistische
uitgave van de posterijen. Het is
een velletje van zeer bijzondere
makelij: een reproductie op for
maat 9x12 cm van een pentekening
van Pieter Breughel de oudere De
titel is ..de schilder en de liefheb
ber' Het portret van de schilder
is op een formaat 4 x 5 cm geper
foreerd en op deze manier is dit
gedeelte tot postzegel geworden.
Zo'n velletje van 10 fr 5 fr
toeslag zal gedurende de ten
toonstelling uitsluitend in het Ro-
giercentrum te koop zijn; daarna
zal het van 19 mei - 31 juli op alle
postinrichtingen in België verkrijg
baar worden gesteid.
Van de gereproduceerde pente
kening van Breughel zijn vele
versies bekend, zodat men er he
lemaal niet zeker van is welke te
kening als de echte dient te wor
den aangemerkt Misschien is het
origineel zelf verloren gegaan zo
dat alle nog bestaande tekeningen
copieën zijn. Algemeen wordt aan
genomen dat de figuur een zelf
portret van de schilder moet
voorstellen. Breughel leefde van
1525-1569.
Tejechoslowakije toont ons op
twee postzegels weer eens schat
ten van de Praagse burcht. Als u
het Hradcany-complex gezien
heeft, kunt u zich wellicht voorstel
len hoevele schatten nog in aan
merking komen om op postzegels
gereproduceerd te worden. Op een
van die zegels ziet u een repro
ductie van een wandschildering uit
de kapel van de H. Wenceslaus
die in 924 koning van Bohemen
werd. Het moet een werk ziin van
de schilder Litomerice uit de 14e
eeuw en toont ons een scène uit
het alledaagse leven van de heili
ge, die van het wijnpersen.
Op een andere zegel zien we de
kroningsbanier van 1723. Het gaat
weer over de nationale heilige
Wenceslaus. waarvan een afbeel
ding op de zegel te zien is. Links
beneden ziin nog vijf wapens waar
te nemen Deze staan in werkelijk
heid op de achterzijde van de ba
nier. In het midden de Boheemse
leeuw en daaromheen vier landen-
wapens. Met gebruikte soortge
lijke. rijk met goud en zilver
bestikte banieren om een nieuwe
koning in te huldigen Deze banier
wordt bewaard in de burcht van
Praag. De zegels zijn gisteren uit
gegeven.
NA de Tweede Wereldoorlog is de belangstelling voor
de Japanse bloemsierkunst in ons land hand over
hand toegenomen. Geboren als altaarkunst om de
Goden te eren, bleef de Ikebana, zoals de Japanse
naam luidt, nauw verweven met de levenskunst van
de Japanner. Van religieuse oorsprong groeide zij uit
tot een beschavingsvorm der edelen, om de 15e eeuw
pas een volkskunst te worden. Het grondprincipe is
wel dat iedere schikking asymmetrisch moet zijn en in
de vorm van een halve maan of ongelijkzijdige drie
hoek, met verschillende rustpunten, moet worden op
gebouwd.
De oudste school is de Ikeno-
boschool, die volgens een hoofd
motief van drie lijnen te werk
gaat. genoemd shin (hemel), soe
(mens) en tai (aarde). Door de
plaatsing op verschillende hoog
te van de takken wordt de ver
houding van de mens tot hemel
en aarde tot uitdrukking ge
bracht en deze takken moeten
onderling in evenwicht met el
kaar zijn.
Er werden door de eeuwen
heen diverse stijlen geboren,
maar de Ikenobo bleef de voor
naamste van de klassieke scho
len. terwijl later de Sogetsu
school blijk gaf van een moder
nere vrijere opvatting.
Hield men zich vroeger
streng aan het gebruik van uit
sluitend inheemse bloemen en
bepaalde bloemen in bepaalde
jaargetijden, de bloemsierkun-
stenaar Unshin Ohara werd
geïnspireerd door Westerse
bloemen, waarvoor hij lage
wyde schalen gebruikte en
daardoor tot meer informele
schikkingen in staat was.
Hij was ook de uitvinder .van
de ook door ons zo veel gebruik
te bloemprikker en hoewel zijn
..national scenery" stijl, die Mo-
ribana genoemd werd. eerst op
tegenstand stuitte, heeft deze
vrij gemakkelijk te leren stijl
zich stormenderhand ontwik
keld. Op de Oharaschool begon
men aan de opleiding van vrou
welijke leerkrachten, die over
de gehele wereld uitgezwermd
zijn.
In ons land alleen al zijn
veertien officiële leerkrachten
in het bezit van Japanse diplo
ma's. Wij hebben hier een Ne
derlandse Ikebana Club, die
naar buiten treedt door het ge
ven van demonstraties en ten
toonstellingen en het houden
van cursussen in groepsver
band en individueel door de
leerkrachten.
Op de Johanna Westerman-
school, Jan Willem Frisolaan 4
in Den Haag. hebben bestuur
en directie de harmonische ge
dachte en de innerlijke waarde
van deze bloemsierkunst voor
de jeugd zo zeer weten te waar
deren, dat men het Ikebana als
facultatief leervak buiten de
schooluren op het programma
heeft gezet. Men meent dat de
ze kunst bij de leerlingen ge
voel voor schone lijnen, goede
verhoudingen en meer inzicht
in gebruik van het levend ma
teriaal en, meer liefde voor de
natuur weet bij te brengen. En
over de belangstelling en de re
sultaten is men enthousiast.
Werkstukken van deze leerlin
gen zullen op 16, 17 en 18 mei
in de aula van de school te
bezichtigen zijn. De eerste dag
van 16 - 21.30. de tweede van
10 - 21.30 en de derde dag van
10 - 17.00 uur. Deze expositie
maakt deel uit van een bloem
rijke manifestatie van de Ned.
Ikebanaclub, afd. Den Haag,
welker kunstuitingen op een
zéér hoog peil staan.
Ook degenen met een puur
Hollandse verstandelijke en
materialistische inslag, zouden
wij willen aanraden eens een
kijkje te gaan nemen op deze
ontmoeting tussen Oost en
West, waar de lijn prevaleert
A Morlbana-stlJI volgen* de Ohara
school, al* levend landschap aan de
waterkant, bestaande uit bloesem
takken, Irissen, blezen en distels.
boven de kleur, waar zowel rea
listische en non-realistische als
mede abstracte arrangementen
te zien zullen zijn.
A C. MULLER-IDZERDA
Correspondentie aan de heer H. J.
J. Slavekoorde, Goudrelnetstraat 125,
Den Haag.
(1) Eindspelstudie van H.
Iedere sportbeoefenaar kent zijn
momenten van extreme spanning.
Soms in positieve zin, somè in
negatieve, leder kent ook de mo
menten dat hij zich ervan bewust
is dat hij in moeilijkheden verkeert,
zal verslagen worden tenzij ten
zij hij zich weet op te werken tot
extra-Inspanning, die de kiem van
de redding in zich draagt.
Zulk een redding die soms
tot stand komt i „met welwillende
medewerking, van de tegenstan
der", zoals men dat wel noemt
kan de benarde speler grote vol
doening verschaffen. Als hij wijs
is, zal hij er ook uit leren, dat hij
in 't vervolg beter op zijn hoede
moet zijn, zijn tegenstander niet
teveel speelruimte mag laten, zich
sterker in diens bedoelingen moet
verdiepen.
Indien men achteraf zijn „reddin
gen" kritisch beziet, dan kunnen
zij niet slechts tot verhoging van
het eigen spelpeil leiden, maar ook
bijdragen tot het vergroten van het
eigen zelfvertrouwen, een factor
die in het wedstrijdspel van groot
belang is Een speler als Larsen is
er een lichtend voorbeeld van.
In de opgaven van deze week
krijgt u allereerst twee geslaagde
reddingen voorgezet (Opgaven 1
en 2). Maar dan komt er eentje,
die in de partij niet werd opge
merkt en pas later in de ana
lyse werd gevonden. Hiervan
was nota bene Spasski (zwart) het
slachtoffer. In de diagramstelling
speelde hij 1. Lb7? en verloor
na 2. h5 Ke5 3. b4 Kf5 4. Kxe3 Lc6
5. Kd4 Kf6 6. h6 en zwart gaf het
op. Maar in de diagramstelling
was voor zwart een redding aan
wezig! Aan u het genoegen te
proberen het spel van Spasski te
verbeteren.
1
--
a b c d e f g
Hoe kan wit aan zet zich re
(2) Uit een partij van Teich
omstreeks 1920.
4 Qi
a b c d e f g
Hoe kan wit aan zet de neij
ontgaan?
(3) Uit een partij Schamkovij
Spasski (Sovjetunie 191
OPLOSSINGEN:
Oplossingen uit onze rubriek
mei (1) Ahues Leopold. Wit
1 Txf7l Txf7 (Dat moet wel) 2. Dxc7!l
(De genadeslag. Er volgde nog) 2. Td6
3. Dxf7t Kh8 4. Te8t en zwart gaf het
op.
(2) Spielmann Rubinstein. Ia. zwart
had zich veel beter kunnen verdedigen,
en wel met 1. Dh2tll 2. Kxh2 Ld61
en daarmee had hij dameruil kunnen
afdwingen en volkomen gelijk spel kun-
nen krijgen. Op 3. Te5 volgt 3.
Txe5! cn de witte dame gaat door het
volgende aftrekschaak weer verloren.
(3) Aljechin Grlgorlev. Dit Is de
beroemde partij met 5 dames tegelijk op
het bord. Tenminste: als het wéér isl Er
zijn er ook die beweren dat deze partij
a b c d e f g
zet zich
Hoe had zwart
redden?
nooit zo gespeeld Is, maar
tie is. In elk geval: de dlagrai
zo zegt men, was ontstaan na
Er volgde nu 1 Th6l Merkwaard
zulk een open en geladen steil
stille zet het doetl Zwart an
t. Dxfl (Na 1. Lxe3 komt
Kc5 3 Txcötl bxc6 4 Da5t
Dfb4 mat) en het ging verder
Db4t Db5 3. Dd8t Ka6 4. T
Kijkt u nog even naar de stel
ontstaat als zwart 4. Dca4
woorden?!
Correspondentie aan de heer A.
I. Ivens, Frankenslag 69, Den
Haag.
Aan het eind van het seizoen
blijkt er nog volop wedstrijdsport
te worden bedreven.
In Overijssel heeft de nieuwe
kampioen zich aangediend. Joh.
Prinsen versloeg In de tweede
beslissingswedstrijd zijn opponent
G. Baas en behaalde de titel.
In Zuid-Holland zijn wij nog lang
niet zo ver. De deelnemerslijst
heeft nogal wat veranderingen
moeten ondergaan. Thans gaat C.
den Besten aan het hoofd, doch er
kan nog veel gebeuren. Vermoede
lijk zullen de routiniers onder el
kaar gaan uitmaken wie dit jaar de
zegepalm gaat wegdragen, al is de
afstand tussen hen en de overigen
beslist kleiner geworden.
J. Prinsen
3 P P P P
Zwart: 6, 9, 15,16
23, 24, 25
Wit: 26. 27, 30, 32,
38. 39, 40, 45, 50
In een vluggertje speelde
te oppervlakkig 1822 en
als volgt: 27x29 24x42:
16x38; 39—33 38x29 34x3
3x3!
Ook in de volgende
voorgekomen in het door de
niging SWZDV georgani
tornooi waaraan voorn
longeren deelnemen gaf
zich onvoldoende rekenscha
de combinatiemogelijkheden
ons spel aanwezig zijn:
S. de Jong
Zwart: 4. 9. 11. 12, 13, 15.
16. 17. 18. 22. 25. 27
Wit: 23. 24. 26, 29. 30. 31. 33. 34.
36. 38, 43. 49
Dit fragment is uit de beslissen
de partij. Wit vervolgde foutief met
2319, en verloor door 1520I
19x8 a) 12x3; 24x15 18—23;
29x18 22x13; 31x22 17x48;
a) meer verdediging had gege
ven: 24x15 13x35; 15—10 4x15;
33—28 22x42; 31x4 42—48.
Steeds maar weer attenderen wij
op de „kleine zetjes", want er
worden nog dagelijks vele slacht
offers mee gemaakt.
Zwart: 5. 6. 8. 10 t/m 14
18. 19 21
Wit: 28 29. 32, 33. 36 11
43. 44. 45. 48
De laatste zet was 16—21
gee.n schijf- en partijverlies
verde door: 29231 18x29:
19x30; 39—34 30x50:
50x27; 31—27 22x31; 36x20.
