Sigarettenhandelaren
voor de gek gehouden
vervul je
hartewens...
met
de
zilvervloot
Zoutramp
Landarbeiders vragen
nieuw loonsysteem
Biafraans
bolwerk
gevallen
sparen...
verstandig
en
handig
VAKBEWEGING VAN
SCHOLIEREN IN
EXAMENOPSTEL
VOORZITTER DIJK:
WINKELIERS DE DUPE
Spasski
de
m
nam
vijfde
leiding
partij
Slovan in finale
van Europacup II
A. C. Milaan
torpedeerde
Engelse
droom
Kwart miljoen
voor ia rise ARP
11
DONDERDAG 24 APRIL 1969
(Vervolg van pag. 1)
Rijkswaterstaat ziet het gevaar ook
wel in en heeft dan ook al toegezegd
de rivier ondieper te zullen maken,
maar de hoogheemraadschappen zijn
er niet helemaal gerust op, dat dit
tijdig zal gebeuren. De dijkgraven
hebben minister Bakker vanmorgen
duidelijk proberen te maken dat het
minder diep maken van de rivier
gelijktijdig moet geschieden met het
graven van de geul.
Experiment
De „verondieping" van de rivier
bevindt zich volgens het ministerie
van verkeer en waterstaat nog in het
stadium van het experiment. Men is
ten westen van de Van Brienenoord-
brug bezig over een lengte van 750
meter bij wijze van proef de Nieuwe
Maas ondieper te maken. Rijkswater
staat doet dit door grof zand in de
Nieuwe Maas te storten en dit af te
dekken met grof grind.
Slaagt deze proef, dan zal de
Nieuwe Maas van de Van Brienen-
oordbrug tot aan de monding van de
Hollandse IJssel, over een afstand
van vijf kilometer, op deze manier
minder diep worden gemaakt. Dit
gigantische karwei zal ongeveer
veertig miljoen gulden kosten. De
rivier, die in dit gedeelte een diepte
heeft variërend van tien tot twintig
meter, zal dan nog slechts acht me
ter diep zijn.
Niet voldoende
Deze maatregel alleen zal niet vol
doende zijn om de zoetwatervoorzie
ning van de polders in het gebied
tussen het Noordzeekanaal en de
Europoort te waarborgen, menen de
hoogheem ra a dschappen
Delfland kon vroeger zoet water in
laten via de parksluizen in Rotter
dam. Nu Rotterdam aan zout water
ligt is Delfland sinds een aantal ja
ren geheel aangewezen op de water-
aanvoer van Rijnland, dat bij Gouda
zijn vers water binnenlaat. Via de
Ouderijn, de Vliet en de Schie krijgt
Delfland tegenwoordig vers zoet wa
ter. Als gevolg van de lange weg, die
het door de boezemwateren van Rijn
land moet afleggen, is het water zo
heel erg fris niet meer als het einde
lijk Delfland bereikt.
Kanaal
Als tweede urgente punt op het
verlanglijstje van de hoogheemraad
schappen staat nu de aanleg van een
kanaal van Waddinxveen naar Voor
burg. Dit kanaal, dat in het eerste
gedeelte een breedte moet hebben
van 25 meter en verderop van 150
meter, zal Delfland en met name het
Westland en de andere tuinbouwge
bieden in de omgeving van Rotterdam
van zoet water moeten voorzien.
De kosten van dit kanaal 46
miljoen moeten naar de mening
van de drie hoogheemraadschappen
worden gedragen door de beheerder
van de Nieuwe Waterweg' en de
Nieuwe Maas, dus het Rijk.
Om de voorziening van het gehele
gebied met zoet water veilig te stel
len, zal er voorts een tweede kanaal
moeten komen, dat water uit het
Amsterdam-Rijnkanaal naar de boe
zemwateren van Rijnland zal moeten
voeren. Ook de kosten van dit pro
ject negentig miljoen gulden
zullen voor rekening van het Rijk
moeten komen.
Dit kanaal, dat van Maarssen naar
Bodegraven moet lopen, zal een grote
capaciteit krijgen: de breedte wordt
ongeveer vijftig meter. Het zal, even
als het eerste kanaal, niet voor de
scheepvaart bestemd zijn.
Komt dit tweede kanaal er. dan
zullen er op de Waal nog bijkomende
werken voor de scheepvaart nood-
(Van onze soc.-economische redactie)
AMERSFOORT Voorzitter P. J. Dijk van de Nederlandse
bond van christelijke sigarenwinkeliers sprak gisteren zjjn teleur
stelling uit over de geringe verbetering van de winstmarge op siga
retten, terwijl de ruimte hiervoor toch aanwezig was.
Ten spijt van alle nota's, overleg met Kamerleden en standsorgani
saties, brieven, telegrammen en besprekingen met de industrie en
overheid, aldus de heer Dijk, zijn wij niet verder gekomen dan het
handhaven van de procentuele marge.
Hij zei gisteren op de jaarvergade
ring: „Ik wil openlijk verklaren, en
dat mag in de pers, dat de minister
van financiën en de bewindsman van
economische zaken, alsook de detail
handel en de groothandel door de si
garettenindustrie op verschrikkelijke
wijze voor de gek zijn gehouden."
De industrie heeft, zegt hij, een
laakbaar spelletje gespeeld. Met het
ministerie van financiën was de in
dustrie overeengekomen, de sigaret-
tenprijzen in de meest gangbare klas
se met 25 cent per pakje te verhogen.
Dit bedrag was al in de Troonrede
genoemd.
De fiscus zou hierdoor een meerde
re opbrengst krijgen van 141 miljoen
en voor industrie en handel zou ex
tra beschikbaar blijven 49 miljoen.
Bij handhaving van de procentuele
marge zou hiervan 20 miljoen aan
de detailhandel toevallen. Van het
begin af aan vond de detailhandel de
ze verdeling onredelijk en verlangde
herstel van de oude marge van 10.8
procent.
Concurrentie
Achteraf is gebleken zei de heer
Dijk, dat enkele industrieën andere
plannen in het hoofd hadden en de
vrijgekomen bedragen wilden ge
bruiken voor onderlinge concurrentie.
Om hun onwil tegenover de detail
handel te verzachten, maakten zij
voor regering en Kamer een vrien
delijk gebaar en hielden ze een paar
miljoen beschikbaar voor detaillisten
die in het grensgebied, vooral met
België, werden gedupeerd door de
daar veel lagere prijzen.
Volgens de heer Dyk heeft de de
tailhandel het plannetje van de in
dustrie direct doorzien. De industrie
heeft kans gezien, regering en Kamer
een rad voor de ogen te draaien.
Turmac en de British American To
bacco Company hebben de vrijgeko
men middelen, en ook het grootste
gedeelte, dat voor de detailhandel zou
vrijkomen, aangewend om een con
currentie op leven en dood te voeren.
VEENDAM Doordat zij geen
voorrang verleende kwam mevrouw
J. F. Veninga-Van Linge uit Veen-
dam gistermiddag in frontale botsing
met een vrachtauto. Ze was op slag
dood. Haar auto raakte in brand
maar kon door omstanders snel wor
den geblust.
zakelijk zijn, die nog eens ƒ35 mil
joen vergen.
Er zal ten slotte nog een derde wa-
tertransportkanaal moeten komen,
dat water voor de verversing en de
peilbeheersing aanvoert vanuit de
(zoete) randmeren tussen de IJssel-
meerpolders en de kust van Noord-
Holland.
Dit kanaal zal onder het IJ-meer
door moeten lopen, daar het IJ-meer,
in tegenstelling tot het IJsselmeer en
de randmeren, met zoet zal blijven.
Dit derde kanaal zal ongeveer ƒ85
miljoen gaan kosten.
De hoogheemraadschappen staan er
op dat in ieder geval de twee eerst
genoemde kanalen worden aange
legd, want al wordt de rivipr „ver-
ondiept", zij willen niet kwetsbaar
blijven voor de mogelijkheid, dat het
zeewater zover het land binnendringt,
dat wateraanvoer via de Hollandse
IJssel niet meer mogelijk zou zijn.
MOSKOU Uitdager Spasski
heeft gisteren de leiding genomen in
de titelmatch met wereldkampioen
Petrosjan. De stand is nu 32.
Spasski hanteerde in de vijfde par
tij vrij uitgediepte damesgambiet
vaarwateren uit de dertiger jaren. De
laatste jaren is dit speltype vooral
door Paul Keres verder ontwikkeld.
Het half-klassieke spel stelde Pe
trosjan voor zeer zware defensie-op
gaven, die hij vermoedelijk iets heeft
onderschat.
De analyse van de partij luidt als
volgt: Wit: Spasski, Zwart: Petrosjan.
1. c2c4, Pg8—f6 2. Pblc3, e7—e6
3. Pgl—f3, d7d5 4. d2—d4. c7—c5 5.
c4xd5, Pf6xd5 6. e2e4,
De opening kwam in Moskou als
een verrassing omdat Spasski vrijwel
altijd 1. e4, speelt.
6Pd5xc3 7. b2xc3. c5xd4 8.
c3xd4, Lf8b4v 9. Lel—d2, Lb4xd2
10. Ddlxd2, 0—0 11. Lfl—c4. Pb8—c6
dat 10b6 gevaarlijk is bleek al in
een partti KeresFine. Ostende '37.
12. 0—0, b7b6
Tot op dit ogenblik had wit 5 mi
nuten gebruikt, zwart 17, kennelijk
vreesde de wereldkampioen een
nieuwtje en controleerde hii de
„bestaande speelwijzen".
13. Tal—dl, Lc8b7 14. Tfl—el.
Ta8c8 15. d4d5, gebruikelijk is
hier 15. Df4, het idee van de tekstzet
h wel bekend.
15e6xd5 16. Lc4xd5. Pc6—a5 17.
Dd2—f4, Dd8c7
Begrijpelijk, thans zou 17Df6
tot nadeel leiden door 18. Df6:, Gf6:
19. Lb7:. Pb7: 20. Te7.
18. Df4f5, Lb7xd5 men lette op
een aanvalsmogeliikheid via Pg5.
19. e4xd5, Dc7—c2 20. Df5—f4,
Opwinding veroorzaakte 20. Dc2:.
Tc2: 21. d6, waarna 21Ta2: tot
verlies leidt. Het terugspelen van de
toren naar c8 is dan vermoedelijk de
iutéte verdediging.
20Dc2xa2 21. d5—d6,
Wit nam voor zijn laatste twee zet
ten 20 minuten bedenktijd. Het pion
offer werd algemeen als „riskant."
gezien, in de Moskouse perskamer.
Slechts grootmeester Geiler hield na
drukkelijk vol, dat zwart ver-
lieskansen liep.
21. Tc8d8 Begrijpelijk, maar
tegens de ondertekening van het ei
gen doodvonnis.
22. d6d7. Da2c4 23. Df4—f5.
h7h6
24. Tdlcl, Dc4a6 dekt veld c8
extra, 25. Telc7, b6b5 26.'
Pf3d4/.. Da6b6
Na 26b4 is 27. Te8/., winnend,
bijvoorbeeld 27Dd6 28. Td8:, Dc7:
29. Tf8: Kf8: 30. Dc5+, en wint.
27. Tc7c8, Pa5b7
Evenmin redt 27. g6, wegens 28
Td8:, Dd8: 29. Db5:.
Duizenden sigarenwinkeliers zijn
hiervan het slachtoffer geworden ten
gunste van een aantal aandeelhou
ders. Ook de fiscus trekt aan het
kortste eind, want die zal een veer
moeten laten van 70 miljoen gulden.
Overleg
„Is het niet te gek, dat een paar
buitenlandse bedrijven kans zien een
streep te halen door het beleid van de
overheid, terwijl de betrokken be
drijven aanvankelijk door afspraken
zich hierachter hadden gesteld."
De heer Dyk deelde nog mee, dat
al byna een jaar getracht wordt tot
een verantwoord overleg met de
Stichting sigarettenindustrie te ko
men. Er is slechts een bespreking op
vrijwillige basis gehouden en dat was
twee dagen vóór de behandeling van
het wetsontwerp in de Tweede Ka
mer. Van werkelijk overleg was geen
sprake; op dictotatoriale wijze werd
het standpunt van de industrie ge
dicteerd.
Ook een bespreking op het ministe
rie van economische zaken, waarbij
alle partijen vertegenwoordigd waren
en waarbij van de zijde van het mi
nisterie bemiddelend werd opgetreden,
bleef zonder succes. De detailhandel
heeft nog water bij de wijn gedaan,
maar de industrie bleef halsstarrig.
De heer Dijk toonde ten slotte het
vertrouwen dat het departement aan
het eind van het jaar de zaak nog
nader zal bezien, om dan met een
compromisvoorstel te komen. Om de
handelwijze van de sigarettenindustrie
in de toekomst te voorkomen, zal de
detailhandel voortaan bij de aan
vang eisen op het ministerie van fi
nanciën aanwezig te zijn bij het voor
overleg. Men wil zo de industrie de
pas afsnijden voor „nieuwe slinkse
spelletjes".
(Van onze sociaal-
economische redactie)
UTRECHT De heer A. IJska,
voorzitter van de Nederlandse Chris
telijke Agrarische Bedryfsbond
heeft het vanmorgen in de ledenraad
van de bond absurd genoemd, dat
een gezin van twee personen met een
inkomen van ƒ6000 nog ƒ300 belas
ting moet betalen. Een echtpaar dat
het minimuminkomen geniet van
142 per week krijgt ook nog 6,61
belasting ingehouden. Verlichting
van de belasting voor deze groepen
moet volgens de heer IJska beslist
voorrang hebben boven een verla
ging van de progressie in de belas
ting voor de hogere inkomens.
De heer IJska had nog meer bran
dende verlangens in zijn openingsre
de. Zo stelde hij een heel nieuw sys
teem van loonpolitiek voor om uit de
„grote verwarring van lonen en prij
zen" te komen
Hij vroeg om drie dingen voor de
toekomst:
1. Prijsstijgingen die een bepaald
percentage overschrijden moeten wor
den opgevangen door een periodieke
verplichte en overeenkomstige stij
ging van de lonen.
2. Bij de verdere onderhandelingen
Nigeria rukt op
LAGOS Een officiële rege
ringsverklaring uit Lagos meldt
dat Nigeriaanse troepen het
Biafraanse bolwerk Oemoeahia
in handen hebben. De stad zou
veroverd zijn na twee dagen
van zware strijd. De verliezen
aan Biafraanse zijde werden
zwaar genoemd, terwijl de fede-
rale troepen weinig manschap
pen zouden hebben verloren.
De gevechten om de stad hebben 1
volgens de berichten vijf dagen ge
duurd. De laatste 48 uur zou
Oemoeahia onder een zwaar bombar- i
dement hebben gelegen waarbij veel
Biafranen zijn gedood.
Vorige week al werd gemeld dat
duizenden Biafranen uit de stad wa-
ren weggevlucht uit angst voor de
oprukkende federale troepen. Gedu
rende enkele dagen was radio-
Biafra, lie in Oemoeahia was geves
tigd, niet !n de lucht.
Waarnemers geloven niet dat de
val van het Biafraanse bolwerk het I
einde van de nu 21 maanden durende
burgeroorlog zal betekenen. Wel
wordt .Ie federale overwinning be
schouwd als een grote psychologische
slag voor de Biafraanse strijdkrach
ten.
Verbindingen
Alleen de stad Uli is nu nog in
handen van kolonel Ojoekwoe's volge
lingen. Het is niet bekend of verbin
dingen vanuit deze stad met Europa
tot stand zijn te brengen.
BRATISLAVA Slovan Bratis
lava heeft zich gisteren door een
overwinning met 1—0 op het Schotse
Dunfermline Athletic geplaatst voor
de finale van het tornooi om de
Europese beker voor bekerwinnaars
Het enige doelpunt in de wed
strijd welke in Bratislava werd ge
speeld, viel voor de rust. De eerste
halve finale wedstrijd wa.s in een
Pd4c6, Pb7d6, 29. Pc6xd8, gelijk spel (11) geëindigd. Slovan
Pd6xf5 30. Pd8c6, zwart geeft het i ontmoet op 21 mei in de finale het
op. 1 Spaanse FC Barcelona.
zullen de lonen de ontwikkeling van
de produktiviteit kunnen volgen en
zou de overheid er voor moeten wa
ken dat het besteedbare inkomen
niet boven een van tevoren vastge
stelde norm uitkomt.
3. Meer ruimte per bedrijfstak tot
loonsverhoging zou voor bezitsvor
ming, van welke aard ook, gebruikt
moeten worden
Voor de landarbeiders afzonderlijk
vroeg hij voor de toekomst een extra
loonsverbetering, omdat de achter
stand in beloning ten opzichte van de
industrie-arbeider al weer aanmer
kelijk is toegenomen, namelijk van
8,- per week tot 16 - per week, of
twee kwartjes per uur. Dit verschil
vond hij onaanvaardbaar. Voor het
behoud van een kern van vakbekwa
me agrarische werknemers vond hij
maatregelen nodig Het landbouwbe
leid zal hiermee rekening moeten
houden.
De NCAB-voorzitter toonde zich te
vreden over de ontwikkeling van de
werkloosheidscijfers. De werkloos
heid is in een jaar tijds met 24.000
tot 65.000 man gedaald (2.2 pet.). De
werkloze agrarische arbeiders kwa
men van 2518 op 2195, terwijl er nog
een openstaande vraag naar agrari
sche arbeidskrachten is van 970.
Ook in het noorden liep de werk
loosheid terug: van 17.000 naar
14.000, maar de helft van het aantal
agrarische werklozen bevindt zich
nog in de noordelijke provincies.
MANCHESTER U. TEN ONDER
MILAAN Manchester United is
zo goed als uitgerangeerd. De Busby
babes, reeds uitgeschakeld in de
eigen League en de bekerwedstrijd,
gingen gisteravond in een kolkend
San Siro-stadion in de halve-finale
van de Europa Cup roemloos ten
onder tegen een superieur spelend
A. C. Milaan.
De cijfers 20 zijn dan ook nau
welijks een basis waarop Manchester
United straks in Engeland voort zal
kunnen borduren. Temeer omdat de
Italianen, hoewel zelden tot specta
culaire aanvalspatronen komend, de-
defensief een klasse apart zijn.
Manchester beëindigde overigens
het duel met een - „tiental". Dit
doordat linksback Fitzpatrick na een
directe rechtse op de kaak van Kurt
Hamrin vroegtijdig richting kleed
kamer werd gezonden.
Ook Gianni Rivera, Milaans peper
dure troetelkind, speelde het duel
niet uit. Hij werd het slachtoffer
reeds na tien minuten van Nobby
stiles' agressieve ingrijpen. Fogli
verving hem.
MilaanManchester United bleek
tevens een drama voor sympathieke
Bill Foulkes. De 37-jarige veteraan,
overlevende ook van Manchesters
vliegramp in 1958, die in verband
met een waslijst van geblesseerde
spelers, ijlings gemobiliseerd was,
vergiste zich in de eerste helft in
de startsnelheid van Sormani.
Het projectiel dat de voet van
Sormani verliet dompelde Manches
ter ten slotte in een poel van wan
hoop. Een wanhoop die tot gevolg
had dat de Engelse ploeg steeds
meer overtredingen beging. Een
regen van bierflessen en ook fruit,
gevolgd door een treffer van Zweed
se Kurt Hamrin waren het einde
van de Engelse Europa-Cup-droom.
Want wie durft er nog een stuiver
te geven voor de verdere kansen.
Vlak voor tijd liet Rosato zich nog
vervangen door Maldera.
DEN HAAG De actie onder het
motto „negen gulden voor negentig
jaar" in verband met het 90-jarig be
staan van de Anti-Revolutionaire
partij heeft ruim 250.000 gulden op
gebracht.
Ongeveer 17.000 partijleden en
sympathisanten hebben gemiddeld
veertien gulden gestort op het spe
ciale gironummer van het Fonds
AR-Partijstichting. De stichting is
optimistisch over het verdere verloop
van de actie. Een aantal kiesvereni
gingen is nog bezig met het organi
seren van inzamelingen.
OOSTERHESSELEN Het vijfja
rige jongetje H. Tolma is gisteren op
de Boerdijk bij Oosterhesselen door
een vrachtwagen aangereden. Hij
was op slag dood.
NEW DEI.HJ Zestig mensen
zijn verdronken nadat dinsdag een
veerpont zonk in de rivier de Gan-
dak, een van de zijrivieren van de
Ganges. Het ongeluk vond plaats bij
Chapra, in het noordoosten van India.
Hoe dat kan? Heel eenvoudig als je zo vroeg moge
lijk beginUte sparen met de Zilvervloot. Wanneer je
ermee kuni! beginnen? Op iedere werkdag tussen je 15e
en 21e verjaardag;oud-militairen zelfs tot en met23 jaar.
Je spaart 6 tot 9 jaar een bedrag van ten minste f 30,- en
ten hoogste f 300,— per jaar. Na afloop van de spaarter-
mijn (bij huwelijk al na ten minste 3 jaar sparen) ont
vang je over de totale inleg plus rente een belasting
vrije premie van 10%. Wie bijv. 9 jaar f 25,— per maand
inlegt, krijgt maar liefst 'n dikke f 3.500,- terug (f 2.700,—
inleg, zo'n f 500,- aan rente plus een premie van ruim
f 300,—). Daar kim je heel wat mee doen!
Vraag een brochure aan het Ministerie van Sociale
Zaken en Volksgezondheid, afdeling Voorlichting be
zitsvorming, Postbus 51, Den Haag.
(Van onze onderwijsredacteur)
Het opereren van de Seholierenbelangenorganisatie is totnutoe door velen
in het onderwijs wat argwanend bekeken, maar de inspecteurs die verant
woordelijk zijn voor de keuze van de opgaven, hebben deze nieuwe bewe
ging een behandeling op het eindexamen waardig geacht: bij de opsteititeis
van de havo was er een die de kandidaten uitnodigde drijfveren, ontwikke
ling en toekomst van een landelijke organisatie van studerenden aan scho
len voor voortgezet onderwijs te beschrijven. Wat er uitkomt, houdt het
onderwijs lekker voor zich maar dat is inmiddels een bekend verhaal.
De verzameling titels in haar 'geheel is hieronder afgedrukt. Nummer 6
schijnt op enkele scholen erg in trek te zijn geweest. Titel 10 lijkt my niet
gemakkelijk, maar een zegsman met ervaring vindt het laten produceren
van een verhaal waarvan de eerste en laatste woorden gegeven zijn, „wel
?en geestig idee".
De havo-kandidaten waren aan die tien titels met gehouden. De meer
axact dan literair ingestelden konden in plaats van een opstel ook een be
toog over „Structureel geweld" leveren. Hierbij moest gebruik worden ge
maakt van gegevens in vier tekstfragmenten (van prof. Kwant, Martin
Luther King, dr. Roskam en Bas Wielenga). Geen sinecure, denk ik. maar
een enthousiaste rector zegt: „Dat is nu eens fatsoenlijk werk zoals we het
in jaren niet hebben gezien". In ieder geval blijkt uit deze aanpak en uit
die van het vorig jaar, dat de havo met het Nederlands op het examen wat
nieuws wil ondernemen.
ENGELS GELD
Een nieuwe school en een nieuw examen willen niet altijd zeggen dat
men met de opgaven een nieuwe richting uitgaat. Op het examen van de
driejarige mavo-school moest volgens de eerste opgave van handelskennis-
bedrijfsrekenen een bedrag in Engels geld naar een bank in Londen worden
overgemaakt. Met het oog op de voorgenomen herziening van het Engelse
geldstelsel maken vele scholen het de leerlingen met dat Engelse geld maar
niet te moeilijk meer maar mavo-3 ging gisteren in die ontwikkeling
niet mee.
De handelskennisopgaven die de vierjarige mavo kreeg (2 uur), worden
over het algemeen eenvoudig genoemd. De wiskunde van mavo-3 „vrij sim
pel" en de wiskunde van mavo-4 „aardig werk", zij het dat er voor sommige
kandidaten een symbolen-probleem in zal hebben gezeten.
Over het laatste stuk van de handelswetenschappen voor hbs-A 2 uur),
luiden de berichten: „vrij eenvoudig werk". De opgaven boden de kandi
daten gelegenheid tot het ophalen van hun cijfer zegt men.
De drie Duitse brieven die de kandidaten voor hbs-A gisteren geschre
ven hebben (twee en een half uur), hadden betrekking op een bezoek, via
een zakelijke relatie, van Tsjechen aan Nederland. Er vallen weinig bijzon
derheden over te vertellen.
Een beetje vreemd doet het wel aan dat de gegevens niet de geringste
toespeling bijv. bevatten op wat in Tsjechoslowakije al geruime tijd gaande
is. Met dit bleke geschrijf staat de school ineens heel ver van de werkelijk
heid.
Voor hbs-A zit het schriftelijk er nu ook op. De uitvallende vakken voor
het mondeling zijn Engels en aardrijkskunde; Frans, Duits en geschiedenis
worden dus wel mondeling geëxamineerd.
UIT DE TOON
Voor de mulo-kandidaten was er gisteren een Frans verhaal met vragen
(anderhalf uur) over de eigenaar van een goed eethuisje, die keer op keer
mensen met klachten in zijn zaak krijgt Er blijkt een instituut achter te
zitten dat lessen geeft in het overwinnen van verlegenheid. De cursisten wor
den op het restaurant afgestuurd voor oefeningen in schandaal-maken. Een
niet onaardig verhaal, maar of de kandidaten het nu zo aardig gevonden
hebbenHet slot van de geschiedenis schijnt niet door ieder begrepen te
zijn en er waren een paar lastige vragen. De verwachtingen over dit werk
zijn dan ook vrij somber.
Bij Engels (ook anderhalf uur) lag het gunstiger. De belevenis met een
opgezette slang was zo beschreven, dat men zich gemakkelijk in de situatie
kon inleven. Als iemand de vertaling van het woord „snake" niet kende,
heeft hij met dit avontuur toch moeite gehad, maar die vertaling moet men
ten slotte wel gevonden of geraden hebben. De vragen waren goed ge
varieerd, maar wel hoor ik van enkele leraren wrevelige geluiden omdat de
vragenbatterij te ver wordt uitgebreid met aanvullende vragen, die niet al
leen op verduidelijkingen slaan.
Ten slotte voor do mulo-A-kandidatcn de algebra. Als de opgaven te
moeilijk zijn, is men slecht te spreken, maar als ze te gemakkelijk zijn, is
het ook niet goed. Een deel van het werk was zo doorzichtig dat het ook
gebruikt had kunnen worden als voorbeeld voor beginnelingen. „Dit valt uit
de toon", aldus een reactie van leraren die zich wat beledigd blijken te
voelen. De reactie van de kandidaten loog er ook niet om: de beschikbare tyd
was anderhalf uur, maar velen waren al in drie kwartier klaar.
KLEUTERSCHOOL
Over naar moeilijker werk. De Engelse toets van de havo zeven teks
ten met vijftig vragen in twee uur wordt „.aangepakt" genoemd. De mms-
kandidaten, die op hun laatste examendag maar één vak (frans; twee en een
half uur) hadden, werden verblijd met een vertaling die heel lieflijk de be
tekenis van de kleuterschool aan de orde stelde maar met een paar min
der lieflijke obstakels erin. Het hier volgende fragment geeft er een voor
beeld van.
„En/in, le nombre des ndultes est trés réduil par rapport au nombre d'enfants
et pour eux ceux-ci ne sont jamais une gêne. lis sont la pour le comprendre, l'aider
le servir au sens noble du terme."
Vooral over dat „pour eux ceux-ci" mag men zich wel tweemaal bera
den. Maar daar blijft het niet bij. Deskundige zegsvrouwen en -mannen
noemen het hier gebruikte „le comprendre" aanvechtbaar Frans. De bedoeling
is duidelijk, maar waarop heeft dat „le"-in-het-enkelvoud betrekking? Men
vermoedt dat er in de oorspronkelijke tekst geschrapt is; „Naar een artikel
uit Tendances" staat eronder.
Het laatste woord hierover zal nog wel niet gezegd zijn. Verder commen
taar: Waarom krijgt de mms zo'n braaf verhaaltje over de kleuterschool?
Sommige examenopgaven (niet alle: zie het begin van dit verslag) schijnen
meer te zijn afgestemd op een denkbeeldig slag van zoetelijke leerlingen
dan op de nuchtere en lastige, onverschillige en vrolijke troep die in feite
de scholen bevolkt.
En verder kunnen kandidaten die beven voor het vonnis over alles wat
zij op papier hebben gezet, zoals geen hoop dan toch misschien vertrouwen
putten uit de gedachte dat hun woorden zorgvuldig gewikt en gewogen
worden. Ziehier een voorbeeld uit de normen voor de beoordeling van de
Engelse vertaling van het gymnasium. Een snipper van deze tekst luidt:
„however slowly and however tentatively." Als „goed of passabel" worden
hierbij de volgende vertalingen beschouwt: hoe... ook; zij het ook nog zo;
langzaam, traag; aarzelend, moeizaam, hoe men ook steeds heeft moeten
proberen, tastend. Voor een halve fout wordt gerekend; zy het slechts; ge
leidelijk, voorzichtig, voorzichtend zoekend, door steeds te proberen. En
.voor een volle fout: zij het ook, echter, zij het langzaam hoewel; aftastend,
met (veel) moeite, trapsgewijs, met veel inspanning, onderzoekend.
Zo is de tekst brokstukje voor brokstukje bekeken. De eindtelling bij dit
werk is: bij geen enkele fout of bij 1 fout een 10; 2 t/m 4 fouten een 9; 5 t/m
7 fouten een 8; 8 t/m 10 fouten een 7; 11 t/'m 13 fouten een 6; 14 t/m 16 fou
ten een 5; 17 t/m 20 fouten een 4; 21 t/m 24 fouten een 3.
Daaronder vermeldt het staatje heel laconiek nog: „etc." De normen voor
de Engelse vertaling van de hbs liggen een tikje anders: hier staat men met
14 fouten nog op een 6, bij 17 fouten op een 5, bij 21 op een 4 en bij 25 op een
3. Daarna de toevoeging dat er een 2 wordt gegeven voor 26 fouten „enzo
voorts." Het zou om te besluiten een te somber perspectief zijn als niet vast
stond dat er maar weinigen zullen zijn die in dat werk meer dan 26 fouten
hebben weten te maken.
OPSTEL VOOR HAVO
(3 uur)
1. De verliezer
2. Bouwen: gisteren, vandaag en morgen
3. De mens en zijn streven naar welvaart
4. Het ruisen van de bomen 's nachts
is van groter leven
de pijn wordt kleiner
staande op de warme grond
tussen hun voeten
(D. Hillenius)
5. „Ik vind bouwen aangenamer werk dan afbreken, maar als 't afbreken
vereist wordt(Multatuli, uit Idee 178).
6. Moet het leven altijd worden verlengd?
De moderne geneesmiddelen, operaties en transplantaties stellen ons in staat
het leven te verlengen, of, anders gezegd, de dood uit te stellen. De vraag
dringt zich op in hoeverre gebruikmaking van die mogelijkheden voor de in
dividuele mens en voor de mensheid zinvol is. Bespreek dit thema onder een
zelf te kiezen titel.
7. Je kunt kiezen uit twee mogelijkheden:
a. Bespreek enige door jou gelezen werken van één moderne schrijver
(prozaïst of dichter) zó, dat de gemeenschappelijke problematiek of
het gemeenschappelijke thema in die werken duidelijk tot uiting komt.
Kies zelf een titel.
b. Bespreek enige door jou gelezen werken van verschillende moderne
auteurs van proza of poëzie zó, dat je de gemeenschappelijke proble
matiek of het gemeenschappelijke thema duidelijk in je beschouwing
laat uitkomen. Kies zelf een titel.
8. De functies van de Ders in democratische en in totalitaire maatschap-
>ijvormen.
9. Er is een duidelijk streven om te komen tot een landelijke organisatie
/an studerenden aan scholen voor voortgezet onderwijs. Bespreek deze be
weging, waarbij je aandacht kunt schenken aan de drijfveren, de ontwik
keling tot dusver en aan de verwachtingen voor de studerenden en voor
het onderwijs. Kies e entitel.
10. Schrijf een verhaal dat begint met de woorden: De druppels spetterden
hoog op, en dat eindigt met de woorden: in de verte lag het station.
Je mag met deze woorden van alles doen (als zin gebruiken, als deel van
?en zin, tussen aanhalingstekens zetten enz.) behalve ze van plaats doen ver
anderen. Bindend is. dat ze werkelijk de allereerste, respectievelijk de aller
laatste woorden zijn van je tekst. Het is natuurlijk wel de bedoeling, dat er
een geheel ontstaat. Dus niet de verplichte woorden aan een willekeurige
tekst „vastplakken", maar van uit het opgegeven begin werken naar de slot
woorden toe.
