Saunabad verhoogt weerstand
Bron van
rust en
veerkracht
Kamperen met kinderen
OP DE FIETS VOEL JE JE RIJKER
dialoog
AAN HUIS
IS PRETTIG
Drukte en
oud worden
Chocofondue
Ontspannen in hete lucht en ijskoud water
VITALISEREND INTERVIEW
DOOR JEANNE DE VLIEGER
WEGGOOI-INSTRUMENTEN
5
ZATERDAG 15 MAART 1969
Vandaag de laatste reacties op
het hedendaags verkeer. Mevrouw
C. te A. maakte eens een tocht
met een vriendin die pas haar rij
bewijs had: „Het was haar eerste
lange rit. Ze stond dan al heel
vroeg voor de deur; zó vroeg dat
we nog in bed lagen. In grote
haast maakten wij ons klaar om
mee te gaan. Toen wij een eindje
onderweg waren, riep mijn man In
eens: „Ik heb mijn pantoffels nog
aan!" Mijn vriendin weer terug, ze
had „de zenuwen". Toen Ik haar
vroeg waarom ze toch zo'.n haast
had, zei ze: „Hoe vroeger je weg
gaat, hoe minder auto's er op de
weg zijn." Na vijf uur rijden arri
veerden we heelhuids.
Op de terugreis zei mijn vriendin
na een uurtje rijden: „Ik word niet
goed". Nou, bang was ik niet,
maar ik dacht: hoe krijg ik die
auto tot stilstand als er wat mei
haar gebeurt? Het bleek dat mijn
vriendin naar van de honger was;
zij was weggereden zonder te
hebben gegeten. Gelukkig lag er
nog brood in de auto, dat ik haar
met stukjes gevoerd heb. Je zag
haar bijkomen. In het eerste
restaurant dat wij tegenkwamen
hebben we koffie gedronken.
Mijn vraag is nu: Is het eigenlijk
niet noodzakelijk dat iedereen met
de handelingen van een auto op
de hoogte moet zijn, al heeft hij
geen rijbewijs?"
Het lijkt ons wel gemakkelijk.
Denk eens aan de lange vakantie-
ritten. Je hoeft je enkel maar te
verstuiken en je kunt niet meer
rijden. Vakantiegangers naar het
buitenland raden wij dan ook aan
er op uit te trekken met twee
personen die een rijbewijs hebben.
Mevrouw G. te D. houdt een
lofzang op de fiets: „Men moet
weer eens een keer over polder
weggetjes, door de duinen, over
heidepaden en over de kronke
lende bospaadjes gereden hebben
om goed te beseffen hoe heerlijk
het is tot de natuur te komen. Op
de flets kan men zich rijker en
gelukkiger voelen dan in de
duurste auto. Zonder parkeerpro
blemen kom je overal en in het
spitsuur verplaats je je vlugger.
Als je overspannen bent helpt
een flinke fietstocht beter dan me
dicijnen, en het is een sportieve
manier om de spieren soepel te
houden. Eén ding nog: we moeten
wel zelf trappen om vooruit te ko-'
men...."
Tot slot enkele opmerkingen van
de heer O. te H.:
„Het wordt hoog tijd dat de re
gering en een grote bevol
kingsgroep zich bewust worden
dat een auto in het geheel geen
luxe is. Automobilisten dienen te
oedenken dat zij al jarenlang rege
ringstekorten dekken met verho
gingen in wegenbelasting en ben
zine. Verenigt ul
Verkeerslessen op de lagere
scholen dienen uitsluitend in de
praktijk gegeven te worden, even
als dat het geval is met rijlessen.
Wanneer gaat een kind ooit theo
retisch aan het verkeer deelne
men? De borden dienen in de
praktijk te worden geleerd. Tevens
kan men het kind erop wijzen dat
het verkeersgedrag der ouderen
zeer veel te wensen overlaat. Een
kwartiertje bij een kruispunt staan,
levert daar zeker tientallen voor
beelden van op. En dan op de
fiets het verkeer in. Uiteraard kan
een onderwijzer geen klas van
dertig kinderen in de gaten hou
den. Misschien zijn er wel moe
ders zo flink om een en ander In
overleg met de school te regelen
en kunnen zij bij dit praktisch on
derwijs assisteren."
„Weest in het verkeer niet al
leen bedacht op dingen, maar
vooral op mensen en hun gedra
gingen. Leer kleine kinderen al te
letten op degeen die de auto
bestuurt: heeft hij of zij je al ge
zien? Ook al staat een stoplicht op
groen, een automobilist dient re
kening te houden met die oude
vrouw die daar een beetje star
voor zich uitkijkend richting zebra
nadert.
Vooral oude mensen hebben de
neiging zich pardoes in het ver
keer te storten. Zou verkeersvoor-
lichting groepsgewijs aan hen, ook
niet een punt van overweging
moeten zijn? Ik denk aan de be-
jaardensoos, met dia's bijvoor
beeld: want voetgangers hebben
ook rechten en veelal zie je de
oudere mens schichtig op voetgan
gersoversteekplaatsen, in plaats
van dat ze zeker en rustig hun
weg vervolgen.
Wat voetgangers betreft: Laat er
nog érgens In onze overbezette
Randstad ruimte zijn tot rustig
wandelen, ook voor moeders met
jonge kinderen. Ik pleit voor par
keren met bij de ingang grote par
keerplaatsen voor fietsen, brom
mers en auto's en verder: alléén
wandelpaden," aldus de heer S.
de J. te V.
Als peuter kleuter wordt, maar nog te jong is voor de
kleuterschool, breekt voor de moeders de moeilijkste tijd
aan. Zo'n kleuter heeft te veel energie die hij niet kwijt kan
en mama heeft meer te doen dan alleen op hem te letten.
Juist voor deze periode heeft „Speelgroep aan huis" van
Marie Winn en Mary Ann Porcher aardige suggesties.
Het boekje stelt jonge moe
ders voor om samen met an
dere moeders een speelgroep te
vormen. Iedere moeder houdt
op haar beurt de kinderen bij
zich aan huis bezig. Haar col
lega-moeders hebben dan en
kele ochtenden de handen vrij.
Hoewel we ons niet aan
de indruk kunnen ont
trekken dat mannen het
leven rustiger opnemen
dan vrouwen, blijkt toch
dat de vrouw gemiddeld
drie a vijf jaar ouder
wordt dan de man. En wel
om het feit dat de man in
het jachtige leven in
hoogontwikkelde landen
meestal onder groter
druk komt te staan dan
de vrouw.
Merkwaardig toch! De
vele jaren doorgebracht
op de redactie van een
uitgeverij waar acht he
ren achter hun bureau
zaten, leerden mij dat
mannen wel druk kun
nen dóen maar het vaak
niet echt druk hebben.
Terwijl zeven jaar erva
ring in 't huishouden mij
bijbrachten dat moeders
met kinderen het erg
druk kunnen hebben. Veel
energie wordt er van
hen gevraagd.
Maar wij zijn er ken
nelijk op gebouwd de
drukte het hoofd te bie
den, terwijl de drukte de
man zij het hier wat
cru uitgedrukt het
hoofd gaat kosten. Re
cente onderzoekingen
hebben nl. aangetoond,
dat de gemiddelde leef
tijd van de man de ten
dens vertoont verder te
dalen terwijl die van de
vrouw de neiging heeft
te stijgen.
Dat al die drukte in
onze gezinnen daarbij
ook voordelen kan
brengen, stelt ons in staat
het daag'lijks werk met
nieuwe moed aan te pak
ken!
JEANNE
De schrijfsters hebben een
schat aan verantwoord ma
teriaal verzameld en getoetst
aan de praktijk. In dit geval
een bestaande speelgroep en
een kleuterklas. De activiteiten
zijn onder meer het inrichten
van een speelhoek, werken met
materiaal zoals klei, verven,
buitenspel, wandelen en onder
weg waarnemen, bijvoorbeeld:
„Wat doet die agent? Waar
gaat die bakker met dat brood
heen? enzovoort; te veel om op
te noemen.
Voordelen zijn, dat het kind
nu gemakkelijk met andere kin
deren leert spelen en naar ande
ren leert luisteren. De moeders
kunnen nu net zoals dat op
school gebeurt hun kind met
anderen vergelijken wat groei
en ontwikkeling betreft.
Het fijne is dat men dit boek
je als een soort „kookboek" kan
gebruiken: men neemt er uit
wat aantrekkelijk lijkt. Het
boek is in het Nederlands ver
taald en aangepast aan onze ge
woonten door mevrouw E.
Zwart-Botterop, een moeder
die jarenlang les gaf in kinder
verzorging en opvoeding en een
functie heeft bij het Centraal
Bureau voor Kinderverzorging
en Oudervoorlichting te Rotter
dam.
Voor kinderverzorgsters,
groepsleidsters, ja, zelfs voor
oma's is het een plezierige lei
draad. (Uitg. Ploegsma, Am
sterdam, 220 blz., 10,70.)
C. EMOUS-GIJZEL
Kaasfondue kennen we allemaal,
maar wist u dat u ook een choco
fondue kunt maken? Vooral kinde
ren zullen dit waarderen. Een
pluspuntje Is dat chocofundue zo
wel als nagerecht als „zomaar iets
gezelligs" op een feestje kan wor
den gepresenteerd.
Nodig: twee ons bittere chocola
de, twee dl. koffieroom.
Smelt de chocolade In de ver
warmde room, maar laat deze niet
koken, anders wordt de chocolade
korrelig. In de chocolademassa
„dipt" men aan een fonduevorkje
allerlei lekkernijen, zoals: ananas,
peer (uit blik), gember, partjes si
naasappel, mandarijn, perzik, maar
ook stukjes cake, koekjes, lange
vingers en Marshmallows.
Eventueel vlak voor het opdie
nen nog twee eetlepels cognac of
of kirsch door de saus mengen.
De sauna is ruim tweeduizend jaar oud. Voor
dit traditionele Finse bad blijkt plotseling over
al ter wereld veel belangstelling te bestaan.
Nog deze maand wordt in ons land de Neder
landse Saunavereniging opgericht. Doel: eisen
stellen aan sauna-badinrichtingen, eisen op
ethisch en vakgebied. Voorlopig secretaris de
heer Vermeulen Harderwijk, die zich „de Sau
naman" noemt, voorlopig voorzitter de heer E.
J. Wijburg, die Nederlands oudste sauna in
Rotterdam exploiteert. „Wij willen toe naar
een officieel landelijk examen en een werkver
gunning. Het is nog altijd iets bijzonders als
men behoort tot de kleine groep van Nederlan
ders die regelmatig van de sauna gebruik ma
ken. Wij hebben onze eisen altijd hoog gesteld.
Wij willen dat ook zo houden".
De Romeinen
waren er
al dol op
Aan een sauna-exploitant
die voldoet aan vakbe
kwaamheid en betrouw
baarheid willen we ook een
herkenningsschild uitrei
ken. De heer Wijburg lijkt
op een veertiger, is in de
Na hot heteluchtbad durf je In het Ijskoude zwembad bulten.
zestig. Hij leerde oorspron
kelijk voor scheepsmachi-
nist, was daarna smid, in
zijn vrije tijd jeugdleider, in
het speeltuinwerk, clubhuis
De Arend. Tijdens de crisis
jaren „ik moest in leven
blijven en me buiten de
steun houden" ging hij
clubs trainen, studenten,
politie, leerlingen van de
doofstommenschool. Hij
volgde een cursus sport
massage en ging boksers en
wielrijders masseren.
De eerste sauna startte offi
cieel in 1938. „Van kisten en
planken bouwde ik er een. Nu
is in Nederland het begrip ba
den zeer moeilijk geweest. In
die tijd vond men mij maar een
wonderlijk mannetje. Zelf ver
wierf ik door dit werk veel
mensenkennis, vakbekwaam
heid, een dosis gezondheid en
training. Na het diploma heil
gymnastiek en massage kreeg
ik patiënten toegestuurd van
artsen."
„Die eerste sauna was een ge
waagde onderneming. Tot tien
jaar geleden was ik de enige
sauna-exploitant in Nederland.
Mijn succes heb ik ook aan
mijn vrouw (vroeger verpleeg
ster) en mijn zoon te danken.
Wij werken van 's morgens
vroeg tot 's avonds elf uur. Ik
heb tientallen mensen opgeleid
die nu een goed saunabedrijf
bezitten en adviseer nog velen
omtrent bouw en aanschaf van
een sauna-interieur."
Nu dan het initiatief tot een
landelijke vereniging. Ik heb er
geen behoefte aan, heb een goe
de reputatie met vaste cliën-
tièle, ik selecteer en wil een sau
na in alle eer en deugd, en
geen anti-reclame. Dienstbaar
heid speelt in dit bedrijf een
grote rol, daarna stipte netheid
en zindelijkheid."
„Wij Nederlanders zijn heus
niet zo schoon op 't lijf. Voorde
len van de sauna? De huid is
een orgaan, een belangrijk or
gaan, dat zorgt voor de tempe
ratuurregeling bij warmte of
koude. Het beschermt dieper
liggende organen o.a. tegen uit
drogen, en vormt een barrière
voor verschillende bacteriën. In
de huid zetelen tast-, pijn- en
temperatuurzin."
„In de huid worden onder in
vloed van zonlicht stoffen ge
vormd die voor ons onmisbaar
zijn zoals vitamine D. Door een
regelmatig gebruik van de sau
na wordt de weerstand ver
hoogd. Een kout je vatten is er
niet meer bij. De huid krijgt
een betere doorbloeding, een
sauna bevordert de stofwisse
ling."
„Alle organen worden in de
sauna geprikkeld tot optimale
werking. In het bijzonder het
hart zal daarvan de goede in
vloed ondervinden. Een Finse
arts is onlangs gepromoveerd
met o.m. de stelling dat het
hart getraind kan worden in de
sauna."
„Men komt over het al
gemeen genomen in een betere
conditie. Vandaar lat bij Olym
pische stadions meestal grote
sauna's zijn. Wij komen nog
maar pas kijken op saunage-
bied. In Duitsland, Zwitserland
en de Skandinavische landen
zijn tientallen sauna's, vaak
van gemeentewege. Het zieken
fonds betaalt."
„Begon ik aanvenkelijk met
vijftig mensen per week, nu
zijn er zo'n veertig per dag. Er
verrijzen sauna's ir Soijkenisse,
Vlaardingen, Maassluis, Rijs
wijk, Gouda en in Dordrecht
hebben Elly en Hans de Vos
onlangs een sauna geopend met
een binnen- en buitenbassin.
Dit jaar hoop ik mijn sauna
flink uit te breiden, met mo
gelijk op het dak een zonneter
ras. De NCRV-televisie heeft
aan deze sauna een reportage
gewijd. In het programma
„Mens durf te leven" op woens-
Een van de saunageneugten: verplicht rusten om volkomen te ontspannen.
dagavond 19 maart zal het wor
den uitgezonden."
Ik vraag de heer Wijburg
wat hij vindt van de suggestie
van een Rotterdamse lezer, om
van de gemeentelijke badinrich
tingen sauna's te maken. „Uit
het oogtpunt van volksgezond
heid ben ik daar onmiddellijk
voor. Er blijft nog ruimte over
voor particulier initiatief." Mo
gen aanstaande moeders in de
sauna? De heer Wijburg advi
seert iedere saunabezoeker het
fiat van de huisdokter te vra
gen.
Wijburg raakt in vuur als het
over recreatie gaat. „Van pas
sieve recreatie wordt een mens
steeds luier. Een voetballegioen
van supporters? Best, maar nog
beter als duizenden een flinke
wandeling maken langs 't
strand. Zélf sport beoefenen,
iedere dag tien minuten, maar
dan ook iedere dag. Minder
etèn en meer slapen, meer lo
pen en fietsen. Dat advies vindt
de moderne mens te eenvoudig.
Hij slikt liever interessante me
dicijnen, helaas. Onze preventie
ve gezondheidszorg staat nog in
de kinderschoenen."
Ö'p goed geoutilleerde kampeerterreinen kunt u uitstekend bivak
keren, zelfs met babies, zoals uit de praktfyk blijkt. Warmte, droogte
en goede voeding zijn de drie punten waarop u moet letten en bij
babies: een muskietennet over de kinderwagenkap of het kamp
bedje. Zoek een rustig plekje zodat het slaapje niet in het gedrang
komt. Meestal slapen de kleintjes als rozen in de buitenlucht.
De HISWA beveelt voor een vierpersoons standaarduitrusting aan:
Vierpersoons bungalowtent, gewicht 37 tot 45 kg f 450 650
Kooktafel, tweepits gaskomfoor, gastank, licht „140 „180
Meubilair: 4 stoelen, tafel, een luie stoel „150 „250
Twee slaapuitr listing en voor de ouders:
synthetische slaapzakken en luchtbedden 120 „165
Twee slaapuitrustingen voor de kinderen:
synthetische slaapzakken en platen profielplastic „100 „120
Kleding 80 120
Bijkomstigheden 50 130
Totaal gemiddeld voor vier personen 1.100 - 1.C00
Wij gaven de kinderen met
een luchtbedden; we hebben
één luie stoel (voor moeder) en
verder krukjes. De tafel kan
ook heel goed zó: tik een ste
vige kist op de kop. Maak
hierin vakjes voor eetgerei,
pannen, voedingsmiddelen. De
kofferkist voorziet u aan de
dekselzijde van formica, aan
de onderkant van vier afschroef -
bare poten, aan de zijkant van
de kist een stevig handvat zo
dat u de tafelkist-koffer mak
kelijk kunt optillen.
Neem voor de kleintjes iets
eigens mee: hun sloopje, dier
baar knuffeldier of -pop, een po
als u niet over een toiletem
mer beschikt. Geef kinderen
zo spoedig mogelijk een eigen
tentje (tussen 65,— en 100,
Voor hen is een mooie katoenen
slaapzak in de handel, die thuis
voor een logerend kind kan
worden gebruikt.
Feldmühle-dekens van papier
zijn ideaal voor bedplassers.
Rubberlaarzen voor het kroost
zijn onmisbaar: daarin wel dik
ke geiteharen sokken. Katoenen
trainingspakken kunnen tijdens
Geef kinderen een eigen tent, liefst met een ritssluiting (muggen)!
Deze tweepersoons dubbeldaks met schaapskooiluifel en bagagepunt van
50 cm, inclusief noklat komt op f 112.
een koude nacht over de pyama
aan.
De ANWB leert u desgewenst
kamperen. Wij deden het ja
ren zonder auto; ieder droeg
een rugzak, zelfs peuter van
twee jaar een „vistasje" met
daarin zijn knuffeldier en een
bad'doek. Kamperen is een
sportief genoegen voor het hele
gezin. Probeer het eens! Goed
kamp. J. de V.
Veel besparing op (dure) arbeid
in de ziekenhuizen betekent het
gebruik van weggooi-instrumenten.
De vervaardiging daarvan is moge
lijk geworden dank zij de ontwik
kelingen op het gebied van de
kunststoffen. Zij zijn gemaakt van
Styron polystyreen van Dow, zoals
men"' weet o.a. in Terneuzen ge
vestigd.
De instrumenten worden gele
verd door een Britse firma, die in
medische apparatuur is gespecia
liseerd. Ze worden luchtdicht ver
pakt en vervolgens door bestraling
gesteriliseerd. De eigenschappen
van het materiaal gaan door die
bestraling niet verloren. a de
operatie wordt het instrument weg
gegooid.
Ofschoon in onze moderne zie
kenhuizen het gevaar van infectie
bij chirurgisch ingrijpen vrijwel uit
gesloten is, kan deze nieuwe toe
passing van kunststof ongetwijfeld
goede diensten bewijzen.
Ze kwam eigenlijk voor een medisch voorgeschreven
massage. „Ga eerst eens in de sauna om uw spieren te ont
spannen", zei de masseur. Daar ligt ze dan languit op een
van de laagste banken in de amphitheatersgewijs gebouwde
hetéluchtkamer, als een poes die zich ontspant in de zon.
Twee verpleegsters die een lange nachtdienst achter de rug
hebben, een dikke moeder die al zeventien jaar saunabezoekster
is en de laagste tree verkoos, en ik, wij laten ons de hitte van
bijna 900 Celsius droge lucht welgevallen. Wij zijn alleen „gehuld"
in slippers, het hout zou te heet aan je voeten zijn.
Ik nam mijn badmuts mee naar binnen, maar dat was mis.
Het rubber geeft een kwalijke lucht af. ,,'t Zou gewoon verteren",
zegt de ervaren saunagaste vermakelijk. „Ik heb reuma", vertelt
ze gemoedelijk. „Er zijn tijden dat ik helemaal niet kan lopen.
De sauna, daarna de massage, doen me goed. Het saunabad moet
ik zelf betalen. De rest is voor 't ziekenfonds, 't Loopt nog aardig
op hoorik ga iedere week. Vaste prik. Acht gulden. Maar gezond-
'heid is wel wat waard."
Dan slaat ze op een handige manier een tip van het badlaken
onder haar oksel en wandelt de hete zweetkamer uit, op weg naar
dompelbad en douches.
Ik probeer het zwembad in de tuin, dat voor nieuwsgierige
blikken helemaal is afgeschoten: Hier heerst de buitentemperatuur:
lichte vorst. Het trapje is zelfs glad. Even bijt de kou, maar je
bent zó warm dat het plezierig aandoet.
Als een dampend paard kom je eruit. Nu de rustkamer. „Eerst
afdrogen s.v.p. Rust bevordert het effect van de sauna". Die twee
raadgevingen op bordjes aan de muur laten we ons gezeggen.
Dan liggen we verplicht in heerlijk nietsdoen te relaxen.
Geen kinderen die beslag op je leggen, geen artikel dat af moet,
geen telefoon die rinkelt, geen deurbel die dringend om aandacht
vraagt. Alle zorgen glijden van je af.
De verpleegsters zakken weg in een slaapje. Wij zw'\igen en
knipogen. Tot de dikke moe ze vriendelijk wekt: ,,'t Is tijd voor
een nieuwe zweetkuur". In de saunaruimte is een enorme kachel,
daarop stenen die gloeiend heet zijn. Aan het eind van een
„zitting" gooi je water op die stenen, de damp versterkt de hete-
luchtwerking, en als je in dat water ook nog wat eucalyptusolie
doet, voel je hoe dat prikkelend een weg zoekt in je ademhalings
organen.
Eerst hebben de baadsters manmoedig de grote zandlopers om
gedraaid, ze willen het nu ruim elf minuten in de hete lucht uit
houden; dat lukt ook die tweede keer. Het zweet loopt in straal
tjes; de huid wordt rood. Als het jongste zustertje klaagt dat haar
hart in haar keel begint te kloppen, adviseert de aardige gezette
dame dat ze er uit moet gaan. De één kan nu eenmaal meer hitte
verdragen dan de ander. Een sauna-tijd kun je eigenlijk niet voor
schrijven, dat is zo individueel.
De deur zwaait open; een assistente in wit schort vraagt vrien
delijk of we koffie wensen en hoe we ze drinken. We hebben ons
zojuist schoon aan de haak gewogen. De zusters zijn tevreden: de
jonge moeder wil wat van haar gewicht kwijt; de dikke zegt dat
ze alles doet voor haar lijn. Even later liggen we weer, na de hitte,
de koude daarna, lui in blauw badlaken gehuld.
Daar komt de koffie. „Geen beter leven dan een saunaleven",
zucht het moedertje dat wacht op haar massage. Als je dan be
denkt dat iedereen op dit tijdstip loopt rond te rennen in deze drif
tige werkstad sluit je loom je ogen en geniet.
Eén peinst: „iedere huisvrouw zou zeker elke veertien dagen
zo n opknappertje moeten hebben!" De ander vertelt tevreden dat
haar huid er zo mooi van wordt, en dat ze deze methode be
ter vindt dan met crèmes en poeders een perzikhuidje te suggere
ren De derde zegt dat ze hier wel een kilo afvalt en angstvallig
probeert dat gewichtsverlies te houden door al heeft ze nóg zo'n
dorst na een saunabad zo weinig mogelijk te drinken. Iemand
heeft sinaasappels meegenomen voor de dorst.
We praten zachtjes want een saunabad heeft een kalmerende
werking. We kennen elkaar nauwelijks en genieten van het alge
meen welbevinden dat het deel is van saunagasten. Zouden de
Finnen, die in hun hout- en waterrijk land bijna allemaal een
ei9en sauna bezitten ook zo'n vriendelijk ontspannen houding
X ,?en' deponeer badlaken, handdoek en slippers in de mand
Zelfs geen zorg voor wasgoed. Aankleden, haar borstelen het
valt lekker in model en naar huis.
Die dag en de volgende kan ik bergen verzetten dank zy de re
traite welke dit Finse bad biedt. Zo'n dag volslagen rust, wat kan
dat een mens goed doen!
JEANNE DE VLIEGER
