schaak Paasversieringen uit andere landen Arie Pols bouwde ##LUCIFERS"VIOLEN rr Torens (2) BOEK - gespecialiseerd - BOEK Commando Navarone Boeken over orchideeën Troeven tegen ZATERDAG 15 MAART 194» Correspondentie aan de heer H. I. Slavekoorde, Goudrelnetstraet 121 Den Haag. Eindspelen met torens op het bord worden geacht de moeilijkste van alle te zijn. Er is dan ook vermoedelijk geen sector uit het eindspel van de schaakpartij, waaraan zoveel literatuur is gewijd als juist aan de eindspelen met torens. De theorie over dit gebied, hoe wel van oudsher sterk doorvorst, is nog steeds niet uitgeput. Nog altijd vinden moderne onderzoe kers fouten In uitspraken en „be wijzen" welke soms vele tientallen jaren hebben stand gehouden als de „absolute" waarheid. In de laatste decennia heeft vooral de Fransman Chéron zich op dit gebied uiterst verdienstelijk gemaakt, niet slechts omdat hij bij allerlei moeilijkheden eigen studies componeerde, maar ook en boven al doordat hij menigmaal kans zag het resultaat van zijn onderzoekin gen te vangen in vuistregels, wel ke iedere schaakspeler kan toe passen. ook al ontsnapt hem de volle draagwijdte van wat er aan onderzoek achter zo'n stelling of vuistregel verborgen is. Het is mede om deze reden dat wij ook ditmaal nog geen afscheid van de eindspelen met torens ne men. OPLOSSINGEN (Torens 1). (1) Studie van Wotawa. Hier zou 1. Kb4? onjuist zijn wegens 1. Th4t 1. en 1. h6? foutief zijn wegens 1. Ta3tl Daarom Is de oplossing: en 2. h6t Kf7 3. h7l Th1 4. Kb4 Tb4 Tblt 5. Ke3l (Niet 5. Kc3? wegens 5. Telt plus 6. Tc8) 5. Tal 6. Kb2 en wint. Na 2. Kh6 of Kh7 of Kg6 komt 3. Kb4l .et een voudigste is dikwijls het beste Maar men moet het dan v/el vinden! Romanowsky. In deze zoals zo vaak In het jindspel om één enkel tempo Ge "n resultaat levert op 1. Kf5 wegens I Ka3 2. Ke5 Ka4 3. Kd5 Ka5 4 Kc5 Ka€ of wel 4. Kc6 Ka6 5. Kc5 Tc7 Daarom wint wit eerst een belangrijk tempo door: 1. Kg6 Ta6t 2 KfS Ta7 3. Ke5 om vervolgens na 3. Ka3 met 4. Kd5 Ka4 5. Kc5 6. Tc8l Txh7 7. Te8t de kroon op zijn werk te zetten. Een voor beeld dat nuttig voor de praktijk kan zljnl l Kd6 3 Ke3 KcS 4. Kd2 Kb4 5. Keil (Niet 5. Tb1? wegens 5. Ta2t 6. Kd3 Ka3) 5. Ta1t 6. Kb2 Txgt. Niel ?oed ware 1. Tb1? TbBI maar evenmin 1. el? Te8?l -2. Tdl Ke7 3. Kg5 Tf8 4. Kg4 b2 5. Kg3 Tb8 6. Tbl Kd6 7. Kf3 Kc5 8. Ke3 Kc4 (1) Studie van F. Dedrle (Ceskosjov. Sach 1917) b c d e f g h Wit aan zet wint. (2) Studie van J. Moravee (Ceskoslov. Sach 1941) b c d e f g h Wit aan zet wint. (3) Studie van J. Fritz (Prace 1953) b c d e f g h Wit aan zet wint. Dr. J. Verkuyl, ds. N. A. Schu- man en drs. A Schippers: Meege nomen voor de vrede. Nadere ver antwoording van het Gereformeerd vredesberaad. Uitgave: J. H. Kok N.V. Kampen. 108 blz., f7.90. Uppsala '68. Rapporten en enke le andere documenten van de vier de vergadering van de Wereldraad van Kerken. Verzameld en persklaar gemaakt door A. van Es. Uitgave: J. H. Kok. Kampen. 110 blz., f4,75. Olaf de Landell: Het klooster van de lichtgroene paters 177 blz., f 8.90. J. P. Guepin; In een moeilijke houding geschreven opstellen. Ori ginele, vlot geschreven zienswijzen en overdenkingen over facetten van de hedendaagse cultuur. Uit gave: Bert Bakker/Daamen N.V., Den Haag. 221 blz., 15,- Elseviers Reisgids, ditmaal over Zuid en West Spanje en Portugal. Met foto's, kaarten en plattegron den. Uitgave: Elsevier, Amster dam/Brussel. 272 blz., f 6,50. Thomas Mann; De Budden- brooks I en II. De wereldberoemde roman over het verval van een Lübeckse patriciërsfamilie. Moder ne vertaling. Uitgave: A. W. Bruna Zn. Utrecht. Deel I 348 blz., Deel II: 332 blz. Per deel f 3.75. William Faulkner: „De wensboom", Satire in een sprookje. Geïllustreerd met fijnzinnige en sprookjesachtige pentekeningen Uitgave: A. W. Bru na Zn Utrecht/Antwerpen. 95 blz f 2,75. Simone en Andrè Schwarz-Bart: Varkensvlees met groene banaan. Poëtische tendensroman in oorspronkelijke vorm. Uitgave: A. W. Bruna Zn.. Utrecht/Antwer pen. 174 blz., 9.25. Rinke Tolman: De Kievit. Een monografie over onze nationale vogel UitgaveBosch Keuning N.V., Baarn. 177 blz., 16,90. Wim Meilink: Doopceel van Jan Claeszen. Verscfhenen als 18e jaargang van de uitgaven „Neder lands Volksleven", winter 1968/1969. Uitgave: „Nederlands Volkskundig Genootschap", Arn hem. 160 blz., f9,50. Verglllus: Het Boerenbedrijf. Uit gave: Bert Bakker/Daamen N.V., Den Haag. 94 blz., 15. P. Ratsma: Rotterdam-Zuid in ou de ansichtkaarten. Reprodukties van oude ansichtkaarten met beschrij vingen en toelichtingen. Uitgave: Europese Bibliotheek. Zaltbommel. 160 blz., f 17.50 M. W Waring: De Getuigen. Grote, historische roman over de Russische revolutie. 570 blz., f 18.- Miljoenen Nederlanders heb ben zeker de film „De kanon nen van Navarone" gezien. Waarschijnlijk zullen er nog meer van dergelijke producten te zien zijn, bijv. „De genadelo zen", „Poolbasis Zebra" en „Commando Navarone". De ontwerper van al deze oor logsverhalen is de schrijver Allstair Maclean, die kennelijk op dit terrein over een onuit puttelijke fantasie beschikt. Al zijn de feiten meestal van twij felachtige aard. de spanningen zijn er niet minder om. Wie Macleans boeken leest, ziet de gebeurtenissen als het ware als een film aan zich voorbijtrekken. Zo ook in „Commando Navarone", waarin Mallory weer de gewiekste en intelligente leider is gesteund door de dappere Andrea en Dusty Miller. Zonder tot rust te mogen ko men na Navarone, wordt het commando gedropt in Joegosla vië. Het gaat ogenschijnlijk om de bevrijding van een door de Duitsers in de val gelokte Par- tizanendivisie. doch al spoedig olijkt dat het commando tot aak heeft de Duitsers te sugge reren, dat er een aanval van de Geallieerden op Joegoslavië te verwachten is met het doel dat zij troepen aan Italië zullen ont trekken. De sleutel daartoe is het opblazen van de zwaar ver dedigde dam in Neretvarivier, die bovendien nog door zijn strategische ligging on kwetsbaar is voor de lucht macht. Natuurlijk klaart het com mando op zeer uitzonderlijke wijze de opdracht. Men volgt gespannen de voorbereidingen, de doodsgevaren, het bijna mislukken.... tot de grote klap. Waar of niet waar, Maclean be zorgt ons spannende lees- en la ter ook filmuren. Het is een uitgave van Elsevier-Amster- dam Brussel (240 blz. ƒ12,50). H STEGGERDA Arie Pole bespeelt een van zjjn „lucifersviolen" VOOR VAARDIGE HANDEN Erg veel verder dan het eenvoudig beschilderen van eieren gaan in ons land de versieringen rond Pasen niet. Met de Kerst is dat anders. Maar in de Oost-Europese landen heeft de volkskunst van ouds her ook Pasen aangegrepen om allerlei kunstige ver sieringen te maken die veelal symbolische betekenis hadden zoals de paasvogel uit Tsjecho-Slowakije, ook wel „heilige geest" genoemd. Twaalfduizend lucifers gebruikte Arie Pols (65) uit Lekkerkerk voor het maken van twee bespeel bare violen. „Als je een sigaret opsteekt, heb je nauwelijks enige aandacht voor de lucifer. Voor mij was er eerlijk gezegd nooit één veilig. Waar ik ook kwam, altijd keek ik naar al of niet ge bruikte lucifersstokjes. Goede houtjes liggen name lijk niet voor het oprapen De oud-pijpenlegger is trots op het resultaat van zijn creatieve vrijetijdsbesteding. Hoewel velen uit zijn directe omgeving aanvankelijk niet geloofden in de mogelijkheid van lucifersviolenging de heer Pols na zijn pensionering in oktober 1968 zelfverzekerd achter de huiskamertafel vol met lucifers zitten. De eerste viool was binnen drie maanden klaar. Aan de ticeede wordt de laatste hand gelegd. „Het zijn geen violen geworden die op elkaar lijken. De ticeede uitvoering is een verbetering van de eerste. Kijkt u maar. Hier gebruikte ik nog worst- prikkertjes voor de afronding. Nu ik heb ontdekt dat pitriet beter is, gebruik ik dat." Arie Pols pakt voorzichtig zijn zelfgemaakte viool. Geconcentreerd begint hij er midden in de kamer van zijn huis aan de Koninginneweg op te spelen. Als hij stopt zegt hij: „In het begin had ik er wel slapeloze nachten van. Ik was er beslist niet van overtuigd dat ik de ,lucifers-viooFzou kunnen bespelen. Nadat, ik de hals van het instru ment had gemaakt en de viool was gespannen, waagde ik het erop. En hij deed het." Het gezicht van de inwoner van Lekkerkerk glundert weer zoals het dat waarschijnlijk ook deed bij het horen van de eerste tonen uit zijn zelfge maakte viool. Bescheiden Les in vioolspelen heb ik nu eenmaal nooit gehad''' heeft hij zijn creatie ten doop gehouden bij een bejaardenver- eniging. Arie Pols is „bezeten" van een viool. Destijds slaagde hij erin voor f 250.zo'n instrument aan te schaffen. Hij voelde zich een gelukkig man. „Als ik in de stad liep, en ik hoorde in een res taurant een strijkje spelen, dan teas ik nergens meer", erkent hij. „Soms zat ik dan uren naar een violist te luisteren. Een viool hééft het helemaal. Het is een grandioos totaal-instrument." Van de bestaande viool werden zorgvuldig mallen ge maakt. Deze dienden als basis voor de twee op ware grootte nagemaakte „lucifers-violen". De violen bestaan uit tivee. op De luclfers-vlool I» volledig opge bouwd uit lucifer*, die In twee lagen en in tegengestelde richting op elkaar zijn aangebracht. Sommige gedeelten werden met stukjet hout versterkt om de span ning van de snaren te kunnen verdragen. Van het opplakken van lucifers op een bestaand fratna Is dus beslist geen sprake. elkaar geplakte lagen lucifers. Het is frappant hoe de gol ving van het instrument daar in tot uiting is gebracht. Voor het lijmen werd een speciale houtlijm gebruikt. „Het is alles bij elkaar eigenlijk bijzonder vlug ge gaan, dat maken van' die twee violen. Alles heb ik ook zelf gemaakt. Alleen de snaren en een ebbehouten toets heb ik moeten kopen." Verlangend kijkt de viool bouwer uit naar een deskun dige die in staat is de „luci fers-violen" op hun muzikali teit te beoordelen. Arie Pols is niet geheel tevreden met een „dorpswaarderin^' „Iedereen in het dorp praat over mijn violen. Dat vind ik natuurlijk fijn. Het is in we zen toch een morele steun voor je. Naast vissen en fiet sen heb ik weer iets anders ontdekt om mijn vrije tijd door te komen. Mijn vrouw vindt het gelukkig niet zo heel erg als ik in de kamer bezig ben" „Ik moet wel zeggen dat ik soms een rare ben. Als ik iets in mijn hoofd heb, dan hoeft ook niemand erop te rekenen dat ik dat nog eens uit mijn gedachten zal zetten. Dit is eigenlijk ook het begin van het „violen-verhaal"." Arie Pols' vaardige handen hebben duizenden ivelgekozen lucifers van velerlei aard om gevormd tot twee zevenhon derd gram wegende violen. Zwaarder dan gebruikelijk. Misschien komen er nog kopers. De gepensioneerde pijpenlegger stelt dan echter maar één voorwaarde. „De prijs die er dan voor geboden wordt moet niet kin derachtig zijn. Ik wil heel graag de opbrengst bestem men voor de kerkbouwactie van de gereformeerde kerk in Lekkerkerk. In deze kerk heb ik eens op mijn viool mogen spelenDaarom teil ik de lucifers-violenin dienst van de kerk stellen." BERT J. WOUDENBERG Andere vormen zijn de haan, symbool van de vruchtbaarheid en in de christelijke betekenis het symbool van het nieuwe, het licht van de komende dag, zoals Christus de brenger is van nieuw licht en nieuw le ven. Dat ook de vis als uit gangspunt voor talrijke versie ringen wordt gebruikt, behoeft niet te verwonderen. In het boekje „Paasversierin gen" deeltje 21 uit de reeks Vaardige Handen, geeft Hans Fasold talrijke voorbeelden en mogelijkheden waarvan de meeste toch versierde eieren Orchideeën in eigen tuin, door O. Sadovsky en Orchideeën In hui», door W. Haber zijn twee keu rig verzorgde uitgaven van L. J. Veen. Amsterdam. Het nog steeds groeiend aantal liefhebbers dat deze prachtige planten zelf wil kweken en tot bloei brengen. Speciaal het tweede boek zal zich waarschijnlijk in een grote be langstelling mogen verheugen om dat er nu eenmaal In ons land meer orchideeën binnen worden gekweekt dan buiten. Temeer daar de literatuur op dit gebied beperkt van omvang is, kan dit boek voor beginneling en ge vorderde een ideaal naslag- en studieboek worden. Nauwkeurig worden de soorten en kweekwlj- zen beschreven met als uit gangspunt: het hele jaar door or chideeën, tropische flora, voor de kamervensters. Ook aronskelkachtigen en bro- melia's blijven niet onbesproken en de schrijver geeft tal van prak tische tips. tot en met het maken van een kamer- of vensterkas toe. Het boek is verlucht met vele prachtige foto's (waarvan een groot aantal in kleur) en tekenin gen. Dit laatste ksn ook worden ge zegd van het boek. dat de tuincul- tuur behandelt Het Is geschreven op grond van een veeljarige Hef- hebberservaring. Sadovsky heeft zich niet beperkt tot de tropische soorten want hij ontdekte in zijn eigen tuin al spoedig, dat het heel goed mogelijk Is soorten uit de gematigde zone In de tuin als vol- legrondplanten te kweken. Wordt het eerst besproken boek gecompleteerd door een prak tische maandkalender voor de verschillende werkzaamheden, In het tulnboek treft men een tabel van bloeitijden van orchideeën in midden-Europa aan. (Beide boeken In linnen band. plm. 145 pag., f 19.90). als uitgangspunt hebben. Van de eieren worden vogeltjes, haantjes, vissen gemaakt, maar ook fraaie kannetjes. Deze zijn uit Polen afkomstig en symboli seren het water. In Hongarije werden vroeger bij de kerkgang op eerste Paas dag de meisjes door de jongens met water besprenkeld, waarna de meisjes de jongens met eieren beloonden. Het hangen van beschilderde eieren in bo men (echte of zelf gemaakte mi ni-bomen) waaruit de zoge naamde paasboom is ontstaan, zou volgens de auteur ontleend zijn aan de Bijbel, nl. de „le vensboom" zoals die in het boek Openbaringen wordt be schreven. Een van de aardigste eier- werkjes is dat van het ei waar in een opgerold lint zit met een spreuk, tekst of een zeer per soonlijke wens voor degene die het geschenk ontvangt. De werkwijze is als volgt. In een uitgeblazen ei (liefst van gans of eend) wordt voorzichtig in de lengterichting een snee gemaakt. Om afbrokkelen te voorkomen is het nuttig tevo ren een laagje lijm op die plaats te smeren. De snee moet iets breder zijn dan het strookje papier dat voor de wens wordt gebniikt. Vooral geen te dik papier. De lengte hangt af van de spreuk die er op komt. Vervolgens een lusje plakken aan die zijde van het lint (of strookje papier) waar de tekst eindigt. Dit lusje van binnen met lijm insmeren en dan door de gleuf in het ei schuiven. Daarna met een stokje door een van de twee gaatjes die in de boven- en onderkant van het ei zijn gemaakt, voor zichtig door het lusje en dan weer door het tweede gaatje. Als de lijm droog is zit het strookje aan het stokje vast zo dat het tekststrookje kan wor den opgerold. Het opwindstokje krijgt aan beide zijden een kraal. Het strookje voorzien we van een stukje hout of iets der gelijks zodat het niet door de gleuf in het ei kan worden ge trokken Uiteraard wordt het ei versierd. Vervolgens kan het ei zorgvuldig worden ingepakt. ..Paasversieringen" is een uit gave van Zomer en Keuning, Wageningen en kost ƒ3,75. Het bevat reeksen duidelijke voor beelden. waarvan vele in kleur. AAD BEGEMANN Plantenvenster wint veld Dezer dagen staken we het hoofd door een nog glasloos raam van een rijtje nieuw bouwhuizen, die ons voor wat betreft de indeling altijd inte resseren. Tot onze verbazing was er bij de bouw dusdanig aan planten gedacht, dat niet alleen het raam (met twee kleine zijramen) als erker bui ten de gevel uitstak, maar daarvóór een vensterbank van zeker 60 cm breed was aan gebracht, waarop dus zeker drie rijen planten een plaats zouden kunnen krijgen. Men mag het enerzijds jam mer vinden, niet in de erker te kunnen zitten, anderzijds was hier bewust tegemoet geko men aan de toenemende be hoefte aan planten in het inte rieur. Tot dusver waren we een dergelijke oplossing alleen nog maar tegengekomen in een in opdracht gebouwde villa. Een raam met planten is nog geen plantenvenster. Dit is na melijk enigszins aan regels ge- Plantenvenster, beneden naar voren uitspringend. Enkele roos ters dicht bij het raam laten de warme lucht van de radiator onder de vensterbank door. Correapondentl* aan de heer B. J. Nuye, Jeeraveltetraet 22, Rotterdam. Ondanks een correcte bieding, die uit mondt in het juiste contract, gebeuren er vaak onvoorziene dingen, die voor een ver rassende wending kunnen zorgen. Eén van de hinderlijkste Is wel dat alle ontbrekende troeven op één hand zitten, waardoor het contract moeilijk te maken zal zijn, zeker wanneer men op niveau van klein of groot slem is terechtgekomen. Toch is men dan niet direct verloren. Verscheidene mogelijkheden blijven over, zoals het over en weer introeven, al Is dat niet altijd succesvol, bijvoorbeeld wanneer men vijf troeven blijkt te missen. Onderstaand voorbeeld laat zien, hoe ook dan een contract kan worden gemaakt, ook al missen oost/west vijf troeven en moet een klein slem in harten worden gespeeld. V 10 9 6 O 96543 O B1043 A D AV7 O AHV9862 B 10 3 HB87 - O 75 V 9 8 6 5 4 2 Zuid was gever en via een rustige opening van eén harten van west, bereikt hij een zes harten contract, dat gemakkelijk gemaakt zou moeten worden. Opvallend Is niet alleen de kaartverdeling (elke speler heeft renonce in één kleur), maar bovendien blijken de ontbrekende troeven, In dit geval vijf stuks, op één hand te zitten. Niettemin kan het contract worden binnen gehaald. Noord kwam ook al omdat oost ruiten had geboden met schoppen zes uit, die werd afgetroefd. Oost speelde nu één keer troef en zat ineens met een ongunstige verdeling. HIJ vervolgde met twee keer ruiten en troefde de derde af in west. West kwam nu met een lage schoppen, die voor de overge bleven troef van oost werd. Oost kon nu weer een ruitenslag maken, omdat hij wist dat zuid noch ruiten, noch troef bezat. Oost wilde nu west met klaver aan slag brengen, maar noord werkte tegen en troef de af. Toch kon het contract worden ge maakt, omdat noord altijd naar west moet. Niettemin hadden west en oost met een zo sterke kaartverdeling de bieding moeten ein digen met groot slem harten. De bieding verliep evenwel rustig en dat werd tevens de redding van dit contract. Weliswaar kunnen west/oost alle ontbrekende troeven wegha len, maar door de ongunstige rultenverdellng kan1 oost zijn lange ruitenkaart niet benutten. Ruiten boer bij noord wordt altijd een slag. bonden. De breedte zal min stens 1.10 meter moeten bedra gen en hoe groter de hoogte hoe betex de lichtinval. De ruimte voor het raam, waar het zij een vensterbank, hetzij een plantenbak wordt gemetseld, mag niet breder zijn dan 40 - 70 cm, omdat we anders te ver moeten re.'ken en onze planten niet goed kunnen verzorgen. Naast gieten en mesten zullen we ze toch ook van uitgebloei de bloemen en verdord blad moeten kunnen bevrijden. Zo'n plantenvenster kan ge woon loodrecht zijn, maar nog beter is een schuin geplaatste ruit. hetzii van onderen, hetzij van boven naar buiten hellend om de lichtinval te vergroten. Aangezien er in ons land nog weinig aandacht aan planten- vensters wordt geschonken, in tegenstelling tot Duitsland en Zwitserland, hebben we nog niet erva-en welke helling op de duur het beste bevalt. Uiter aard zal een dergelijke oplos sing voor een huis in de rij niet mogelijk zijn, tenzij men toe stemming krijgt zo'n planten venster in de achtergevel aan te brengen Wat de hoogte betreft van vensterbank of plantenbak zal voor de ouderen onder ons een hoogte van 60 - 80 cm het beste voldoen met 't oog op het buk ken. Een lagere bak heeft weer andere voordelen. Als we hem b.v. op 30 - 40 cm hoogte aan brengen, kijken we, zittend in de kamer, op de planten en niet er tegen aan, terwijl bovendien meer licht wordt opgevangen en de planten langer van het daglicht orofiteren. Het gaat er maar om wat 't zwaarste moei wegen. Een plantenvenster dat tot de grond doorloopt is uiterst flatteus als we er een tuin op na houden De planten worden dan in een bak in de grond ingegraven. Om hen voor „kou de voeten" te vrijwaren, kun nen er centrale verwarmings buizen of plastic electrische ver warmingskabels onder gelegd worden Het effect is het mooist als de aanleg binnen zich in de tuin voortzet, zodat nauwelijks het verschil tussen binnen en buiten merkbaar wordt. Daar om zijn groenblijvende heester tjes, conifeertjes, azalea's e.d. voor dit doel als tuinbeplanting aan te raden, zodat de over gang 's winters niet plotseling veel te groot is door b.v. het opruimen van eenjarig zaaigoed en het bovengronds afsterven van vaste planten. In de zomer kunnen we met bloeiende pot planten in huis een goede over gang vormen naar de bloeiende planten in de tuin. Speciaal thermopane glas dat niet condenseert, glasjalouzieën voor de afvoer van warme lucht en een afscherming met verstelbare luxaflex zullen voor ons plantenvenster plezie rige accessoires zijn. Dat men bij nieuwbouw, zij h in de vrije sector, tot de in bouw van een plantenvenster is gekomen wil toch wel zeggen dat dit blijkbaar in een be hoefte voorziet. A. C. MULLER-IDZERDA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1969 | | pagina 16