AFSCHEID OPLUCHTING VOOR PRESIDENTEN 0 D.E. en Panter gaan samen Beurs reageert gunstig op komend vredesgesprek NIXON WORDT GOED BEWAAKT „Verhuizing" is maandag een feit VS bestuderen nieuw Frans voorstel Johnson gaat terug naar zijn boerderij in Texas FINANCIEEL WEEKOVERZICHT Naar Witte Huis in een burgertank Gesprek over tempo doeloe? Nederlands team permanent naar Djakarta 7 ZATERDAG 18 JANUARI 1969 Nabije Oosten NEW YORK De Amerikaanse regering bestudeert zorgvuldig het nieuwe Franse voorstel over het Nabije Oosten. Zoals gemeld hebben de Fransen bijeenroeping van de Grote Vier bepleit in overleg met de secretaris-generaal van de VN, Oe Thant. Amerika, Rusland, Frankrijk en Engeland zouden ervoor moeten zor gen dat de resolutie van de Veilig heidsraad van november 1967, waar in staat dat Israël zijn troepen moet terugtrekken uit de bezette gebieden, wordt uitgevoerd. Volgens een woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken blijven de VS van oordeel, dat de voornaamste po gingen om te komen tot een duur zame vrede voorbehouden blijven aan de missie van de Zweed Gun ner Jarring, de „vredesgezant" van de VN. Sympathie Volgens een onderzoek van het Franse instituut voor opiniepeiling, zijn er meer Fransen die sympathise ren met Israël dan met de Arabische landen, niettegenstaande een meer derheid der Fransen de Israëlische aanval op het vliegveld van Beiroet afkeurt. 35 procent van de ondervraagde Fransen sympathiseert met Israël. In september 1967 was het percentage 68 en in juni 1967, ten tijde van de Arabisch-Israëlische oorlog van zes dagen, 56. Thans sympathiseert 7 procent met 4e Arabische landen, tegen 6 procent September 1967 en 2 procent juni 1967). Bij het jongste onderzoek had 19 procent geen voorkeur en 39 proc. geen mening. Wat dc aanval op het vliegveld van Beiroet aangaat: 19 procent is het er mee eens, 53 proc. keurt de aanval af en 28 procent heeft geen oordeel. JOURE Douwe Egberts Tabaks maatschappij N.V. te Joure heeft een belang van 50 procent verworven in de Panter Sigarenfabrieken (H. J. Schuppen N.V.) te Veenendaal. De overeenkomst tussen beide on dernemingen heeft tot doel tot een nauwere samenwerking te komen op het gebied van de export, welke een belangrijk deel van de aktiviteiten uitmaakt. De Panter Sigarenfabrieken zul len hun volledige zelfstandigheid be houden. De huidige directie blijft ge handhaafd: alleen het college van commissarissen zal met twee. door Douwe Egberts te benoemen perso nen worden uitgebreid. De Panter Sigarenfabrieken, die in 1920 werden "gesticht, specialise ren zich in het maken van kleine sigaren. De produktie vindt plaats in vestigingen te Veenendaal. Utrecht en Culemborg. Douwe Egberts is de grootste kerftabakleverancier op de Neder landse markt. De firma beschikt over vestigingen in Europa, Canada en de Verenigde Staten. J^U president Johnson afscheid gaat nemen van het Witte Huis moet hij zich voelen als James Buchanan. Deze scheidende president zei op 4 maart *861 bij het overdragen van het presidentschap aan Abraham Lincoln„Als u even blij bent, waarde heer, dit huis te betreden, als ik me er op ver heug, het te verlaten en naar huis te gaan, bent u de gelukkig ste man in dit land". Vele maanden heeft Johnson naar dit afscheid kunnen toeleven, omdat hij geen herverkiezing wenste en wist, dat op 20 januari een ander zijn plaats zou innemen. Hij kon de grote verhuizing voorbereiden, met name van de wagonladingen documenten, die hij mee naar Texas neemt, waar hij zijn memoires gaat schrijven en wellicht een leerstoel aan de uni versiteit zal aanvaarden. Schommelstoel Wanneer journalisten hierop specu leerden was zijn vaste antwoord: „De enige stoel waar ik naar verlang is de schommelstoel". Niettemin zou hij niet de enige ex-president van Ame rika zijn, die college gaat geven. Veel van zijn voorgangers bekleedden na hun ambt de meest uiteenlopende functies, van advocaat tot opperrech ter en van sportvisser tot leider van expedities in onbekende delen van Afrika en Brazilië. Op één na gaven zij allen te kennen na afloop van hun ambtstermijn niet meer naar het huis waar sinds 1 no vember 1800 de presidenten wonen, terug te willen. Alleen Theodore Roosevelt verklaarde in 1908 onom wonden, dat hij „een prachttijd had gehad en ieder uur van zijn presi dentschap had genoten." Hij volgde in 1901 William McKinley op. die na een half jaar presidentschap door een anarchist was neergeschoten. Toen hij in 1904 meedong naar het presidentschap verklaarde hij de voorgaande drieënhalf jaar als een he le ambtstermijn te zullen beschou wen. Over deze beslissing zei hij in 1908 toen hij zich eigenlijk voor nog een termijn verkiesbaar kon stellen: „Ik zou m'n arm hier willen afhak ken," terwijl hij met zijn linkerhand zijn rechterpols aanwees, ..als ik mijn geschreven verklaring van 1904 kon herroepen." Toch terug Theodore Roosevelt was een uit zondering. Weliswaar hebben tien presidenten een tweede termijn door lopen, maar niemand verlangde zo sterk naar een langer verblijf in het Witte Huis. Toen Grover Cleveland aan het einde van zijn eerste ambtstermijn de presidentswoning verliet, vertrouwde hij een vriend toe: „Je kunt je niet voorstellen, wat een opluchting het voor mij is, dat mijn officiële termijn is afgelopen." Het Witte Huis was voor hem een gevangenis geweest. Niettemin keer de hij er vier jaar later in terug. Het Witte Huis, in zijn oorspronke lijke staat een schepping van de Ierse architect James Hoban, is mede een gewone gezinswoning gebleven, waarin lief en leed elkaar afwissel den. Twee presidenten. Harrison en Taylor, Lincoln's zoon Willy en Wilson's eerste vrouw stierven er. Cleveland trouwde er op negenen veertigjarige leeftiid een eenentwin tigjarige bruid. Teddy Roosevelts kinderen gleden er van de trapleu ningen, Truman foeterde er de mu- Nu de roes van de overwinning is uitgewerkt begint voor Nixqn in het Witte Htiis een zenuwslopende tijd. ziekrecensenten uit, die hun gebrek aan enthousiasme over de zang prestaties van dochter Margaret dui delijk hadden laten blijken. Eisenho wer hield zich in de tuin in vorm met golf. Caroline Kennedy reed in dezelfde De eerste presidenten waren bijna allen planters en zij troffen bij hun terugkeer hun bezittingen vaak in zeer verwaarloosde toestand aan. Ma dison. Monroe en Jefferson slaagden er zelfs niet meer in hun bedrijven weer lonend te maken. In het begin van de negentiende eeuw genoten de ex-presidenten geen pensioen en sommigen kwamen vaak ook door slecht financieel beheer in behoef tige omstandigheden te verkeren. George Washington beijverde zich vanuit de stilte van „Mount Vernon" voor de stichting van een universi teit. Hij slaagde er niet in. Meer suc ces hadden Thomas Jefferson, James Madison en James Monroe, die na hun presidentiële termijn, gezamen lijk in Charlottesville de Universiteit van Virginia stichtten. De belangstelling voor het onder wijs komt bij vele ex-presidenten voor. William Howard Taft bijvoor beeld, was nog acht jaar professor. Grover Cleveland president van I Princeton University. Benjamin Har rison, de laatste generaal van de bur geroorlog die president is geweest. I doceerde rechten, maar gaf ook les op de zondagsschool. I Het verlaten van het Witte Huis 1 betekende niet voor allen een vaar- wel aan de politiek. Sommigen wer- tuin op haar pony Macaroni en rende I samen met John-John in vaders 1 werkkamer. De dochters van Johnson dansten er op de nieuwe twist- en beatplaten, terwijl agenten van de geheime dienst een oogje hielden op hun afspraakjes. IJit publiciteit Na afloop van een meestal zware ambtsperiode haastten de voormalige presidenten zich om het Witte Huis vrij te maken voor hun opvolger. Het verlaten was niet alleen een symbo lisch gebaar, het betekende voor al len een terugtrekken uit de publici teit. De meeste ex-presidenten keer den terug naar hun vroegere woning. Hoe vermoeiend het ambt ook ge- j weest moge zijn, gemiddeld leefden j zij nog elf jaar in betrekkelijke rust. Sommigen trokken zich volledig te- j rug uit de politiek, andere bleven met advies of kritiek het werk van hun opvolgers begeleiden. den gevraagd, maar weigerden, zoals Thomas Jefferson nee zei tegen de portefeuille van Buitenlandse Zaken, die president Madison hem in 1812 j aanbood. William H. Taft kreeg van j alle ex-presidenten de belangrijkste benoeming: in 1921 werd hij Opper rechter, een functie die hij negen jaar lang, tot aan zijn dood, bekleed de. Na de drukke werkzaamheden in het Witte Huis hadden de meeste oud-presidenten echter behoefte aan rust en ontspanning. Vissen staat on der hun hobby's het hoogst genoteerd en Benjamin Harrison kreeg volgens zijn tijdgenoten „de fietskoorts". De eerste ex-presidenten waren nogal honkvast, later veranderde dit Mar tin Van Buren maakte als eerste een reis naar Europa. Ulysses S. Grant trok in drie jaar rond de wereld. Oorspronkelijk wilde hij alleen Euro pa bezoeken, maar na achttien maan den reisde hij door naar Azië. Als eerste westerling werd hij in Japan ontvangen door de Keizer. De meest ontstuimige ex-president was Theodore Roosevelt. Direct na zijn vertrek uit Washington ging hij op expeditie in Afrika en daf was in 1909 nog een hachelijke zaak. Hij schoot er eigenhandig negen leeuwen, vijf olifanten, dertien rhinocerossen en zeven nijpaarden. Na zijn neder laag bij de verkiezingen in 1912 ging hij weer op expeditie, nu in Brazilië, waar hij de River of Doubt in kaart bracht, die naderhand door de Brazi liaanse regering Rio Teodore werd genoemd. De meeste oud-presidenten schre- De Russische ruimtevaarders, drie van de vier, namelijk (van links naar rechtsJelisejef, Sjataloj en Chroe- nof, na hun behouden terugkeer op de aarde met de Sojoez-4, ergens in de Sowjetunie tijdens een pers conferentie. Op dit ogenblik cirkelt de Sojoez-5 nog rond de aarde. AMSTERDAM De vredesonderhandelingen over Vietnam zullen eindelijk een aanvang nemen en de beurzen reageerden op dit bericht gunstig. In Wall Street deed zich een flinke koers stijging voor, die hier, met name voor internationals, overge nomen werd. De scheidende Amerikaanse president heeft een vrij geruststellende economische boodschap aan het Congres ge zonden, waarin hij wel een vertraging van de groei voorspelde, maar toch een gunstige ontwikkeling van het bedrijfsleven. Het is opmerkelijk, dat de conti nentale beurzen en met name Amsterdam zich buitengewoon ge voelig tonen voor de sentimenten, welke New York in beweging zetten. Was men ginds eerst onder de indruk van de hoge rente en de minder gunstige ontwikkeling in het Nt-bijc Oosten, de laatste dagen werd de blik verhelderd door de komende vre desbesprekingen en een mogelijk ge leidelijk aflopen van de oorlog in Vietnam. ven hun memoires of politieke ver handelingen. Ulysses S. Grant begon pas aan het schrijven van zijn memoi res, nadat Mark Twain hem ertoe had overgehaald. Hij was de eerste die schreef om te verdienen. James Buchanan heeft zijn autobiografie niet meer kunnen afmaken. Alhoewel hij een ruim legaat achterliet voor een van zijn vrienden om dit werk te voltooien, is dit nooit gebeurd. Latere oud-presidenten sloten con tracten af met dagbladen voor poli tieke commentaren. Calvin Coolidge bijvoorbeeld kreeg 2400 per keer voor een wekelijkse kolom van hon derdvijftig tot tweehonderd woorden. Zijn artikelen werden door andere politieke commentaarschrijvers hevig becritiseerd en vaak vaag en niet in telligent genoemd. Niet iedereen is een begenadigd schrijver. En zo maakte Taft het zich gemakkelijk door zijn toespraken te bundelen. Van Johnsons mvmoires heeft mën hoge verwachtingen. WASHINGTON De installatie van Ri chard Nixon maandag als 37ste president van de Verenigde Staten zal de kostbaarste en een van de kleurrijkste uit de Amerikaanse geschiedenis zijn. terwijl de veiligheidsmaat regelen uitgebreider zullen zijn dan ooit. Het afleggen van de ambtseed op het bordes van het Capitool de witte zetel van het Congres zal door de televisie via de communicatiesatellieten in kleur worden uitgezonden naar Europa en Azië en zal het startsein zijn voor drie dagen feestelijkhe den en plechtigheden die naar schatting twee-en-een-half miljoen dollar kosten. Na de beëdiging door opperrechter Earl Warren en Nixons inaugurele toespraak, rijdt de nieuwe president aan het hoofd van een stoet auto's naar het Witte Huis, waar hij samen met vice-presidenl Spiro Agnew een parade zal afnemen die twee uur duurt en waaraan onder meer de onderdelen van de strijdkrachten, muziekkorpsen van scholen en groepen mensen uit alle delen van het land deelne men. feestavond gegeven voor Nixon pn zijn regering, buitenlandse ambassadeurs en hun familieleden en 30.000 andere genodigden. In totaal zijn voor aller- lei feestelijkheden ongeveer 300.000 plaatskaarten Jiy {tttnVll gedrukt die in prijs varieren van 2.5 dollar tot 100 dollar. Hieruit hoopt men de kosten te kunnen bestrijden, die ongeveer 700.000 dollar hoger liggen dan die bij president Johnsons installatie. Het Con gres heeft bovendien 400.000 dollar beschikbaar gesteld. zijn en men krijgt er slechts toegang als zijn naam op een lijst voorkomt. Mevrouw Scheltema, ambassa deursvrouw in Djakarta, heeft onlangs een bezoek gebracht aan mevrouw Soeharto, echtgenote van de Indonesische president. Op de foto: mevrouw Scheltema, die haar schooljeugd in Indonesië heeft doorgebracht, in gesprek met mevrouw Soeharto. Feestavond Onder het motto ..Forward together" wordt maandagavond in vijf hotels en in een museum een Voor de veiligheid van de nieuwe Amerikaanse president en alle andere belangrijke personen wordt zorggedragen door 12.000 leden van de fede rale politie (FBI), de gewone politie, de veilig heidsdienst van het Witte Huis en van het Penta gon. het ministerie van defensie. De kern hiervan vormen de 600 man van de veiligheidsdienst van het Witte Huis. In kringen van de veiligheidsdienst meent men dat één op de twintig mensen in de menigte die Nixon bij diens beëdiging omgeven een veiligheidsfunctionaris zal zijn. Nixon rijdt na de installatie naar het Witte Huis in de presidentiële „burgertank", de nog niet zo lang geleden in gebruik genomen, zes meter lange gepantserde limousine met kogel- en explosievrij glas. Alle gebouwen langs de route zullen gesloten Langs de meer dan twee kilometer lange weg naar het Witte Huis worden op de daken politie-1 mannen geplaatst die via de radio met elkaar in verbinding staan en boven de route zullen drie hefschroefvliegtuigen hangen. De verbindingen tussen de onderdelen van de veiligheidsdienst wor den door middel van 21 radiotelefoonnetten onder houden. Voorts is de plaats waar de president de parade afneemt beveiligd met bijna vier centimeter dik pantserglas. In de zes gebouwen waar de feestelijkheden plaatshebben, zullen politiefunctionarissen de wa ter- en energieleidingen controleren. Een speciale technische staf moet erop toezien dat nergens de elektriciteit kan worden uitgeschakeld opdat nie mand van de verwarring gebruik zou kunnen ma ken om een aanslag, te plegen. Tenslotte is er een lijst van mensen dié mogelijk gevaarlijk voor de president worden geacht Zij worden discreet in het oog gehouden. Een actie-groep tegen de oorlog in Vietnam heeft aangekondigd morden in epn tent bij het Witte Huis een „tegenbal" te zullen houden. LEIDEN In Djakarta komt een permanente Nederlandse we tenschappelijke vertegenwoordiging voor taal-, land- en volkenkunde. Het gelijknamige instituut in Lei den. dat gespecialiseerd is op Indo nesië, verder Zuidoost Azië en Ocea- nië zal deze vestiging realiseren. Dit gebeurt vanwege het onlangs tussen Indonesië en Nederland geslo ten cultureel akkoord. De vestiging wordt mogelijk door een subsidie van een half miljoen van het ministerie van O. en W. Betreffende de binnenlandse situa tie in de Ver.Staten heeft men uit president Johnson's boodschap aan het Congres de indruk gekregen, dat de vertraagde groei in de economie wel zal meevallen, terwijl het be richt, dat het lopend begrotingsjaar geen deficit maar een overschot zal te zien geven, een stimulans voor het vertrouwen in Amerika betekende. Overschot Voor het komend begrotingsjaar voorspelde Johnson een overschot van bijna 3miljard dollar, terwijl men over het jaar 1967/68 een deficit van meer dan 25 miljard verwachtte. Deze betere beoordeling van de overheidsfinanciën is vooral toe te schrijven aan de verwachting, dat de oorlog in Vietnam minder zal kosten. De betalingsbalans over genoemd jaar heeft voor het eerst sedert 1960 een klein overschot te zien gegeven, hetgeen moedgevend is. Wel houdt men er rekening mede, dat de 10 pet. belastingverhoging voorlopig gehandhaafd zal blijven en deze fiserfe extra last voor be drijfsleven en particulieren, gevoegd bij de dure rente, kunnen tijdelijk een rem op de hoogconjunctuur bete kenen. Binnenkort zal Nixon de macht overnemen, maar men ver wacht niet, dat schokkende verande ringen te wachten zijn. De toestand in het Nabije Oosten blijft overigens een haard van on rust, welke elk ogenblik weer tot een explosie kan voeren. De goudprijzen zijn hoog. mede door het uitblijven van aanbod op de vrije goudmarkt door het voor naamste goudproducerend land Zuid-Afrika. Het is echter niet van belang ontbloot te weten, dat de Ara bische landen zeer afhankelijk zijn voor hun inkomsten van de olie, wel ke in het Nabije Oosten gewonnen wordt door Westerse concerns. Zelfmoord De voorzitter van de raad van bestuur van de Arabian-American Oil Company vestigde daar de aan dacht nog eens op, toen hij verklaar de, dat afsnijding van de olietoevoer naar Westeuropa zelfmoord voor de Arabische productielanden zou bete kenen. Het Nabije-Oosten omvat cir ca 70 procent van de aangetoonde oliereserves der wereld en het stij gend olieverbruik betekent een gunstige factor voor de olielanden rond de Middellandse zee. De olie-inkomsten per jaar bedra gen voor de landen uit het Nabije Oosten circa 8 miljard dollar en die inkomsten stijgen ieder jaar nog be hoorlijk. Zou dit inkomen grotendeels wegvallen door het afsnijden van de olie-toevoer naar Westeuropa, dan zouden de Arabische landen voor de noodzakelijke goederen uit het Westen geen middelen beschikbaar hebben. Ze zullen zich dan ook wel wach ten om hun inkomstenbronnen af te snijden, zoals Nasser deed met het Suez-kanaal, dat zich al meer voor het zeevervoer overbodig gaat ma ken. Flauw Het bovenstaande is van belang vanwege de Kon. Shell, die grote be langen in het Nabije Oosten bezit. Gedurende de laatste weken lag dit fonds door de gespannen toestand rond Israël flauw in de markt en daal de tot f 175. Het is opmerkelijk, dat gisteren de koers opliep tot f 18? een aardige come-back, welke uitging van Amerika. Als Wallstreet zich in de komende dagen goed ontwikkelt en rond Israël geen gekke dingen ge beuren, kan het koersherstel van Kon.Shell zich voortzetten. Van de andere internationale aandelen was Hoogovens beter gestemd, Unilever kwam van 127.40 op 129.70 terwijl Philips de laatste dagen ook beter in de markt ligt, want dit fonds steeg van 158.60 dinsdag j.l. tot 162.60 gisteren. K.L.M. maakte een sprongetje van ƒ217 naar 227. terwijl AKU de eer der behaalde winst niet geheel kon vasthouden en van 130 naar 127.50 ging. American Enka behaalde in 1968 een winst, welke 83 pet. hoger lag dan een jaar daarvoor. Het ver bruik van synthetische garens en ve zels zal dit jaar in Westeuropa met 12 procent vooruitgaan, aldus de di rectie van Du Pont de Nemours Int. De vooruitzichten voor de fabrikan ten van deze synthetische stoffen worden bevredigend geacht. Heine tien qunsl'-i Het jaarverslag van Heineken's Brouwerij werd gunstig ontvangen. De nettowinst steeg vorig boekjaar met 29 procent. De export steeg met meer dan 17 pet., de omzetstijging in het binnenland met 10 pet. Het aan deel van Heineken in de Ned. bierex port bedroeg circa 63 pet. Het wach ten is nu op de invloed van Allied Breweries, welk internationaal con cern op de Ned. markt penetreert. Het bod van Unilever Is nu spned'g op komst. Intussen verbeterde de koers van Heineken deze week van 157 tot 170. Het verslag van Van Gelder Zonen zal straks een belangrijk beter resul taat tonen, aldus werd medegedeeld op een buitengewone aandeelhou- dersvergadering. De orderportefeuille is goed gevuld, maar voor 1969 houdt men zich- op de vlakte vanwege de j loonkostenstijging en de duurdere grondstoffen. Wel verwacht de direc tie een hoger dividend (v.j. 4 pet.) te kunnen uitkeren over 1968. De koers van dit fonds verbeterde van 150 tot 156 pet. Van de overige binnenlandse fondsen noemen wij nog Fokker, die snel omhoog ging, vanwege de mooie orders, die ont vangen worden. De koers verbeterde deze week van 520 tot 569 pet. J. P. Wyers heeft het dividend verlaagd van 20 tot 15 pet., geen onverwacht bericht, hetgeen ook bleek uit het koersverloop deze week. De notering liep op van 245 tot 250 pet Kooplust Centrale Suiker sukkelt de laatste tijd wat. maar de klont werd deze week groter, gezien de koersverbete- ring van 445 tot 464 pet Billiton Mij kwam vën 176 op 185. Bij de ban ken whs er enige kooplust voor aand. Slavenburrr's Bank. nu deze instelling o.a. de te Rotterdam gevestigde firma Kraemer van der Kooy Co heeft overgenomen. Laatstgenoemde effec tenfirma is onder de kleine beleggers heel bekend. Ook de om andere redenen beken de Van der Werf Hubrechts te "s Gravenhage met enkle vestigingen is door genoemde bankinstelling overgenomen. De koers der aand. Slavenburg's Bank stelde zich giste ren op ruim 200 procent. De staatsfondsenmarkt is de 'natste dagen luier gestemd. De jongste 6' pet. staatsienine kwam gisteren op 97Vi pet. Hieruit blijkt, dat de rente voet hier te lande voorlopig wel hoog zal blijven. Referendum vertroebeld VATICAANSTAD - Het .Comité voor de vriiheld van We?teli<k N!euw-Guinea". voorman B. M. R. Tangghama. die in New York zetelt, heeft de steun van het Vaticaan pro beren te verkrijgen om een eerlijk referendum in West-Irian te verzeke ren. Hij bracht daartoe gisteren een be zoek aan het staatssecretariaat van het Vaticaan om aldaar nauwkeurig over de gebeurtenissen in West-Irian te rapporteren. Ons volk. aldus Tangghama, wenst zijn recht op zelfbeschikking geëor- biedigd te zien. Hij memoreerde dat j de vooruitzichten daarop zijn ver- troebeld door een enorme stroom In donesische immigranten, die naar West-Irian wordt gedirigeerd Er zijn daar voorts ongeveer 30.000 Indone- sische militairen aanwezig.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1969 | | pagina 7