BOEING
's werelds
747:
nieuwste en grootste
iint
ook dit nog
De Gereformeerde
Bond en de
Schriftgezangen
Afrikaans avontuur
lokt Europa
ZATERDAG 14 DECEMBER 1969
HET VLIEGTUIGJE VAN WRIGHT
door
GEERT KAMPHUIS
Volgende week dinsdag is het vijf
enzestig jaar geleden dat de ge
broeders Wright voor het eerst ter
wereld een „vliegtocht" maakten.
Weinigen geloofden toen dat zij een
overwinning op vleugels hadden ge
boekt. De vier op die dag uitgevoer
de vluchten van Orville en Wilbur
duurden dan ook maar 12 tot 54
seconden.
Voor die tijd een hele prestatie
die ons nu vrij kinderachtig aan
doet. Meer ontzag hebben wij voor
de Boeing 747 met een capaciteit
van 490 passagiers, die ter gelegen
heid van Wright's vlucht voor het
eerst dinsdag de lucht ingaat. Het is
's werelds nieuwste en grootste
straalverkeersvliegtuig, waarvoor
26 maatschappijen bestellingen heb
ben geplaatst tot een totaal van 158
toestellen.
Voorafgaande aan deze eerste
vlucht is het toestel al gedoopt met
flessen champagne, van Iedere
maatschappij één waarbij de KLM
was vertegenwoordigd door de
blonde Suzanne Wientjes. Ver
wacht wordt dat de eerste voor
haar maatschappij bestelde 747-ma-
chine, ongeveer tweemaal zo groot
als de huidige straalverkeersvlieg-
tuigen, begin 1971 zal kunnen wor
den afgeleverd. Daarna zullen er
nog twee volgen en er is nog een
optie voor drie stuks.
Tot 1970, het jaar waarin dit
toestel door de luchtvaart
maatschappijen in dienst zal wor
den genomen, zal de Super DC-8
met 234 passagiers het grootste
straalpassagiersvliegtuig blijven.
De KLM heeft deze order geplaatst,
om de vervoerstoename op de
Noord-Atlantische route, samen
met de DC-8-63, te kunnen opvan
gen.
De Boeing heeft een meer dan
dubbele betalende lading en het is
voor het eerst in de bijna 50-jarige
KLM-geschiedenis dat zij van deze
fabriek een toestel betrekt. Onze
nationale luchtvaartmaatschappij is
destijds met Fokker begonnen om
daarna, in de dertiger jaren, op
Douglas over te stappen.
De 57 meter lange cabine beschikt
over tien deuren die elk één meter
breed zijn en bijna twee meter
hoog. Achter de cockpit, op de
eerste etage, bevindt zich nog een
extra passagiersruimte en deze kan
bijvoorbeeld als lounge voor zestien
personen worden gebruikt. Een
wenteltrap zorgt voor de verbin
ding tussen de twee verdiepingen
en verder is er nog een lift in naar
de ondergrondse' keuken.
Ondanks het grote aantal passa
giers, dat de zes en een halve meter
brede cabine kan herbergen, krijgt
men niet het idee in een stampvolle
zaal te zitten. Dit komt, omdat de
twee gangpaden, die breder zijn
dan in de thans gebruikte ver
keersvliegtuigen, de zitplaatsen ver
delen in drie rijen van elk twee,
vier, en drie stoelen.
Ook de stoelen zelf zijn breder en
het interieur is verdeeld in secties.
Om het ruimte-effect verder nog te
vergroten is ook het plafond op gro
tere hoogte aangebracht, dan tot nu
toe gebruikelijk is, omdat de romp-
doorsnede van de 747 bijna twee
maal zo groot is als die van de
DC-8.
In de KLM-uitvoering zal de 747
plaats bieden aan 353 passagiers en
dertien ton vracht. Desnoods kan
het totale aantal passagiers worden
opgevoerd tot 490. De cabinebeman
ning zal bestaan uit vijf pursers en
hofmeesters en tien stewardessen.
Het toestel heeft vier straalmoto
ren, die de machine een kruissnel
heid van bijna duizend kilometer
per uur geven en minder lawaai
maken dan die van de DC-8. De
Boeing 747 heeft een landingsgestel
met achttien wielen, waardoor de
druk per wiel minder is dan van de
huidige straalmachines en gebruik
kan worden gemaakt van normale
start- en landingsbanen.
Thans is de romp van het ruim
zeventig meter lange toestel nog ge
vuld met benodigdheden voor het
proefvliegen. Tegen het einde van
het volgend jaar kunnen de eerste
bestellingen worden afgeleverd.
Reeds drie Jaar voor de aan
komst van dit gigantische ver
keersvliegtuig, is men bij de KLM
begonnen aan de voorbereiding
van zijn Introduktle. Ondertussen
werd overeenstemming bereikt met
SAS en Swissair, over standaar
disatie van de aangekochte Boeings,
opleiding en technisch onderhoud.
Immers een verdubbeling van ca
paciteit heeft nogal wat voeten in
aarde.
Wat het in gebruik nemen van
een dergelijk toestel eigenlijk wel
betekent, wordt wel het beste ge
ïllustreerd door de volgende nieuw
tjes. Wetenswaardigheden die wer
den ontleend aan een speciaal
Boeing 747 nummer van het blad
KONTAKT. een technisch tijdschrift
van de vereniging van KLM-boord-
werktuigkundigen.
ft Het toestel kost zonder reser
ve-onderdelen f 66,5 miljoen per
stuk. Voor dat bedrag zou men
ook 13.500 standaard Volkswagens
kunnen kopen.
-ft De romp is verdeeld in drie
dekken, heeft 182 ramen, tien deu
ren en dertien toiletten. Deze laat
ste zullen moeten worden ver
schoond, evenals 350 hoofdkussen
tjes, evenzoveel asbakjes en 150
meter gangpad.
■ft Voor het beluisteren van mu
ziek kunnen de passagiers tegen
aparte betaling gebruik maken
van een hoofdtelefoon.
-ft Op Schiphol wil men de ruim
350 passagiers door drie deuren
uit laten stappen en men denkt deze
reizigersstroom in acht a negen mi
nuten te verwerken.
ft Alvorens een nieuwe vlucht te
maken, lal zo'n 1450 liter drink
water moeten worden bijgevuld,
terwijl een schildersbeurtje twee
honderd kilogram verf vergt. Het
brandstofverbruik bedraagt drie- tot
achtduizend liter per uur.
ft Bij het bouwprogramma zijn
50.000 personen betrokken, waar
onder zestienduizend onderaanne
mers in 49 staten en zes landen
buiten Amerika.
ft Eens In de twee jaar krijgt het
toestel een grote beurt, waarmee
drie en een half miljoen gulden Is
gemoeid.
ft Het stabilo van een Boeing 747
is groter dan de vleugel van de
bekende tweemotorlge Dakota.
ft De vrachtvariant zal de be
schikking krijgen over een opklap
bare neus, zodat de vracht direkt
in het hoofdruim kan worden ge
plaatst.
Binnen twintig jaar zal de Boeing
weer uit het luchtruim zijn ver
dwenen, want er wordt al gewerkt
aan een nog grotere luchtcycloop,
met een capaciteit voor duizend
reizigers.
Het colosseum ven El Djem
grond; soms op psalmen, maar
mee6t op andere bijbelgedeelten.
In het voorwoord van de 102
Gezangen staat: „Wij hopen vurig,
dat dergelijke schriftgezangen
vooral hun, die altijd enige reserve
tegenover vrijere gezangen hebben
gehad, zullen kunnen dienen om
de prediking der Schriften te
doen vergezellen door het zingen
daarvan, zoals men dit reeds zo
lang in de psalmen en lofgezangen
heeft gedaan." Deze „men" zijn
dus de hervormd-gereformeerden,
en het is goed dat het hoofd
bestuur van de Geref. Bond Ir.
Smit gevraagd heeft, hierop te re
ageren.
Welnu, de schrijver betoogt dat
schriftgezangen als het ware tus
sen de vrije liederen en psalmen
in staan. Ze zijn geen puur-mense-
lijke dichtstukken, maar ze zijn
ook niet in de schrift als afgeron
de liedbundel gegeven. Invoering
van schriftgezangen in de ere
dienst betekent dan ook „misken
ning van de bijzondere zorg Gods
die naar onze Kerk in artikel lil
van haar confessie belijdt ons
wel het Boek der Psalmen schonk
als liedbundel in het Oude Testa
ment (waarin voor de nieuwtesta
mentische gemeente het gehele
heilshandelen Gods duidelijk op
licht), doch ons geen nieuwtesta
mentisch equivalent heeft gege
ven."
Ir. Smit heeft ook praktische be
zwaren. Hij ervaart schriftgezan
gen als tussenstation op de weg
naar het vrije lied. Het schriftge
zang opent het vooruitzicht op een
onverkwikkelijk geharrewar over
welke bijbelgedeelten nu precies
lyrisch of hymnisch zijn, of die alle
nu wel geschikt zouden zijn voor
liturgisch gebruik door de gemeen
te enz.
Samengevat: het schriftgezang
heeft nog we! het schriftgezag
achter zich in zoverre de
oorspronkelijke tekst in de Schrift
voorkomt, maar niet in zoverre het
door de Schrift niet voor liturgisch
gebruik wordt gepresenteerd.
He: is daarom dat de Gerefor
meerde Bond het zeer wenselijk
acht, zich ook van het schriftge
zang in de eredienst te onthouden.
Uit piëteit is de Bond wel bereid,
de „Enige Gezangen" van de
Dordtse liturgie aan te houden,
„hoewel meerdere daarvan bij
weglating door niemand zouden
worden gemist".
Naar de mening van de Bond
zou de Kerk dan ook wijs doen,
o.a. ter wille van de liturgische
eenheid zowel naar binnen als
naar buiten, zich van het vrije lied
in de liturgie langzamerhand los te
maken en terug te keren naar „het
kerklied", het boek der Psalmen.
Een helder, rustig en goed gedo
cumenteerd betoog, dat besloten
wordt met een kritische jespre-
king van tekst en melodie der
Schriftgezangen in de con
cept-bundel.
„WIE een gezang opgeeft, laat
het meerdere (de psalmen)
voor het mindere liggen." Dit is,
kort samengevat, het standpunt
van de Geref. Bond in de Her
vormde kerk, dat wordt toegelicht
in een brochure van ir. G. B. Smit:
Gezangen, .<102 gezangen".
Schriftgezangen, verkrijgbaar na
storting van f 2,90 op girorekening
49430 van ds. Timmer te Woerden.
Het actuele van dit boekje (62
blz.) zit (behalve in enige interne
onrust over de gezangenkwestie)
vooral in de zg. schriftgezangen.
Dit zijn liederen die op schriftge
deelten of bijbelteksten zijn ge-
-
Lokkend klinkt een stem over de
Middellandse Zee. „Kom, waar wacht
u op. Alle ingrediënten die u, ver
wende Europese toerist, in uw vakan
tiemaaltijd wilt, bieden wij u: het ge
hele jaar zon, een diepblauwe lauwe
zee, brede stranden, moderne hotels,
ruines, Afrikaans avontuur"
Deze stem uit Noord-Afrika klinkt het
hardst in Tunesië, de jonge onafhankelijke
staat, die in een geweldig tempo werkt
aan zijn opbouw met onmisbaar buiten
lands geld. Reden waarom de laatste ja
ren het toerisme wordt bevorderd. En
met succes! Honderdduizenden Europea
nen, die eens iets anders wilden dan een
„klassieke" vakantie, die niet eens zo
veel duurder is, schudden de schroom
van zich af en trokken naar Tunesië, mét
Marokko nu al een geliefd Afrikaans va
kantieoord.
Deze invasie van voornamelijk
Fransen, Duitsers, Britten. Zweden en in
mindere mate Nederlanders verloopt zo
snel, dat in Tunesië de hotels als pad
destoelen uit de grond schieten.
Ondanks deze snelheid weten de Tune
sische architecten fraaie hotels te schep
pen. 's Winters staan er nog vele leeg,
maar verwacht wordt dat dit binnen en
kele jaren veranderd is. Immers, als er
bij ons sneeuw en ijs ligt, is het in
Noord-Afrika heerlijk mild weer.
In de hotels bestaat de hoofdschotel
uit Frans eten. Logisch, want tussen 1881
en 1965 overheerste Frankrijk Tunesië,
met als gevolg een duidelijk merkbare
Franse invloed. Verder is er vanzelfspre
kend de typisch Tunesische keuken met
als belangrijkste dis couscous, een soort
droge gries met schapenvlees.
Hotels zijn tevens wisselkantoren. Ei
genlijk een vervelende kwestie: de popu
laire president Habib Bourguiba heeft
beslist dat in- en uitvoer van de dinar
verboden is. Vele papieren (die je als
over-geadministreerde Nederlander
toch al zo verfoeit) moeten er aan te pas
komen om te wisselen. Dat spekt natuur
lijk 's lands schatkist, omdat je bij het
inwisselen van dinars minder guldens te
rugkrijgt dan omgekeerd.
De Tunesiërs proberen en wie zal
hun dat recht betwisten? op allerlei
manieren deze dinars uit de portemon
nees van de toeristen te bemachtigen.
Wilt u een foto van een arabier nemen?
Dat kan, mits u maar een fooi geeft.
Langs de stranden, in de straten, bij
hotels, overal staan mannen te venten.
Met jasmijn, schapenvachten, kleden, al
lerlei soorten snuisterijen en souvenirs.
Als u geen interesse in een aandenken
hebt, kunt u dat het beste in krachtige
bewoordingen duidelijk maken, anders
blijven de venters lang aandringen. Wilt
f Iets kopen, toon dan een matige be
langstelling en ga afdingen. Dit han
delsvolkje is daar erg gevoelig voor. En
u bent verbaasd hoeveel een Tunesiër
lijn koopwaar in prijs wil verlagen.
Overigens gelden in enkele plaatsen in
de winkeltjes vastgestelde prijzen.
Niet in Tunis op de souks, waar hon
derden winkeltjes langs overdekte stra
ten zijn samengepropt. Zonder een be
zoek aan deze bonte mengeling van
uitstallingen, waarbij u de stank maar
voor lief moet nemen, kunt u eigenlijk
niet zeggen in Tunesië te zijn geweest.
Het land (driemaal zo groot als Neder
land en vijf miljoen inwoners) draagt
nog duidelijke sporen van een eeuwen
lange overheersing door Phoeniciërs, Ro
meinen, Vandalen. Oostromeinen, Ara
bieren, Spanjaarden. Turken en Fransen.
Meer dan 200 jaar hebben de oorspron-
Geheel in tegenstelling tot deze gloei
end hete zandmassa, is het palmeiland
Djerba, Tunesiës toeristische troef. Op
dit eilandje, door een kilometers lange
dam verbonden met het vasteland, is het
goed toeven voor een zonaanbiddende
toerist. Brede stranden omzomen de kust
met het warme water van de Middel
landse Zee. Er heerst hier een weldadige
temperatuur, die in de winter niet bene
den de tien graden komt.
Langs de stranden staat het nationaal
vervoermiddel, de kameel, geduldig op
de komst van de toerist te wachten. Be
zint wel eer ge begint, want een meestal
een uur durend ritje op zo'n schomme-
kelijke bewoners (Berbers) onder vreem
de invloeden gestaan.
Getuigen daarvan zijn de ruïnes van
de colosseums van Carthago en El Djem,
„waar de leeuwen voor de christenen
werden geworpen", zoals de gids beweer
de.
Verder de uit de zevende eeuw date
rende stad Kairouan met zijn vele fan
tastische moskeeën, het Bardomuseum
van Tunis waar onvergelijkbare mo
zaïeken zijn verzameld. Médenine, waar
geen grassprietje, laat staan een boom,
een beetje schaduw werpt op de
..vestingwallen", die tevens als woningen
dienstdeden.
lend gevaarte is niet altijd een lolletje.
Behalve een ritje op een kameel of een
dromedaris, mag ook een bezoek aan een
oase niet op het programma ontbreken.
Deze waterrijke plaatsen zijn niet alleen
midden in de woestijn. Bij Gabès, een
kustplaats, ligt zelfs een van de grootste
uit het land.
De Tunesische reisbureaus kunnen de
Europeaan inderdaad heel veel bieden.
„Voor de veeleisende Amerikaan is ons
land echter nog niet rijp", meende een
functionaris. De reisbureaus speculeren
ook druk op het snobisme. Weet u wat
het toppunt van snobisme is? Volgens de
gids een Europeaan die verwaand tegen
De souk van Tunis
zijn buurman zegt: Ik ben met vakantie
in Afrika in een oase geweest!
Nog één ding dat de toerist moet weten:
stiptheid is een woord dat kennelijk niet be
staat in de arabische taal. Overigens spreken
alle Tunesiërs ook Frans en daarnaast velen
een mondje Engels of Duits. Onze uitdrukking
„Belofte maakt schuld", is abracadabra voor
de arabier. Hecht maar weinig waarde aan
een afspraak of een belofte, want u komt dik
wijls bedrogen uit. Hoewel ze het bijna over
dreven vriendelijk (meisjes, pas opl) beloven.
De gids kwam er eerlijk voor uit en zei kern
achtig: "Ik vertrouw u meer dan mijn eigen
president!"
door
ADRI DE GROOT
