„REIS'' NAAR DE MAAN Bonn wil geen Swap-regeling Uniek pretpark in West-Brabant T aokslagvaar dig 'J Russen experimenteren in Middellandse Zee Geen enkel land zegde verdrag Montreux op Centrale icinkiers vergaderden Luns: prettig om minister meer te geen zijn STAKING DREIGT BIJ AALTENSE KNOPENFABRIEK 5 DINSDAG 10 DECEMBER 1968 Da omgeving van Paderborn, bi) Warburg, West-Duitsland, wordt be heerst door centuriontanks: de gecombineerde NederlandsDuitse leger- oefening Whittep heefth et stadje tot manoeuvreterrein gekozen. Op de foto: een centurion die over een kort tevoren door de troepen geslagen brug over het riviertje de Diemei rijdt. Aan de (vreedzame) strijd nemen ook 17 Leopardtanks van de Wehrmacht deel. Zoals bekend heeft Nederland er 40 van dit soort in bestelling. irap st i situaL ïel u ndati BAZEL De presidenten van f 58.4 Centrale Banken hebben gis- iren in Bazel op de Bank voor Uernationale Betalingen (BIB) maandelijkse vergadering 'li^hriftgezag (29) boeiende discussie spitst zich toe het door mij gesignaleerde verschil 1 BIdeologie" tussen de leer van Jezus Hag die van Paulus. Dat is m.i. voor de irne ossing van het Schriftgezag-pro- inekiem van groter belang dan de zgn. t en tmythologisering". v F[ heb betoogd dat de reformato- Cahe kerken blijkens hun leer hoger Ihuttag toekennen aan Paulus' recht- dijrdigingsleer („door het geloof al- neve dan aan het laatste oordeel van T P|is (Matth. 25 vs 31-46), waarin land 1-doen essentieel wordt verklaard Kwapr verkrijging van eeuwig heil. d iverse inzenders hebben erop ge- vkn dat de leer van Paulus niet in znd is met die van Jezus, omdat B qis meermalen ook het geloof van di ntieel belang noemt en Paulus ome rtnalen ook wijst op de noodzaak het doen van goede werken. Het iet geloof of werken, maar geloof Ast irerken, aldus dr. L. Heslinga. MG derdaad,, dat is het ook. Maar ik nergens een tekst vinden, waarin M Paulus duidelijk het-goede-doen H ntieel noemt voor de verkrijging M eeuwig heil. Bij hem zijn ze Meij chts" vruchten van geloof, geest en G Skbaarheid en dat is in theologisch er V/ cht een wezenlijk verschil. In Ro- A ten 4 vs 5 zegt Paulus zelfs, dat H bij „niet werken" het geloof tot stele chttgheid gerekend wordt! Slo ituurlijk behoeft er voor degenen, •ouwmiet gebukt gaan onder het juk Klei losse teksten maar de Bijbel naar Rgeest proeven, op dit punt geen Juis Instelling te bestaan. De ellende is ■ssieler dat die discrepantie door de A Mjrmatorische kerken (in hun leer) in het leven is geroepen. Zie zon- 23 (vragen 59 t/m 64) van de HC, ruit tevens blijkt hoe men Paulus stus heeft laten „overheersen": de itel wordt 21 keer, Jezus slechts 5 11 geciteerd en dan uitgerekend die teksten, die precies in het „straat van de samenstellers der HC :en. flukkig zijn heel veel theologen er langzamerhand wel over eens, de HC (o.m. door het eenzijdig *n van „bewjjsteksten") itische herziening behoeft, snslotte nog even iets over de ag. waarom ik niet aanvaard dat Bijbel van A tot Z Goddelijk ispireerd is, terwijl ik wel geloof de woorden van Jezus (eveneens mensen weergegeven) wél Godde- zeggingskracht hebben. Wel, cen- iig omdat ik geloof dat Jezus Gods lis. onderzoekt hoe de Bijbelse hriften tot stand zijn gekomen die de haren ten berge. We hikken helaas niet over de au- itiek gesproken en geschreven rden en daarom moet ik aanne- l dat de verslaggevers" ze zo 1 mogelijk hebben weergegeven, geldt ook voor de woorden van 'us, maar zijn woorden hebben mij niet „so wie so" Goddelijke flngskracht, eenvoudig omdat hij Gods Zoon is. Dat wil niet zeggen Paulus niet dikwijls door Gods st geleid is, integendeel. Maar dat evengoed net geval zijn in een f van bijv. ds Lautenschlager aan emeente van Heidelberg-zuid. enige werkelijke toetsnaald, rover de gelovigen beschikken, is s Zoon. En dan zal blijken dat ds. lenschlager (net als Paulus) best eens een ménselijk woordje mee spreken... ida C. J. van Driel over monetaire zaken gehouden. De resultaten van de bijeenkomst zijn niet bekend, aangezien er na afloop geen communiqué is ver strekt. Uit ingelichte kringen wordt ver nomen dat de bankiers voornamelijk gesproken hebben over plannen om de speculatie met „vluchtkapitaal" tegen te gaan. Een groot deel van de bankiers stond uiterst gereserveerd tegenover een dergelijk plan, dat met name gelanceerd werd door dr. Gui- do Carli van de Italiaanse Centrale Bank. In het bijzonder schijnt West-Duitsland bezwaren tegen zo'n plan te maken, omdat het landen met schulden helpt die schulden te hand haven zonder de oorzaken van de schulden weg te nemen. Vólgens Westduitse kringen vormden de „Swap regelingen" waarop het plan Carli is gebaseerd, een instrument voor de oplossing van moeilijkheden op korte termijn niet van die op langere ter mijn. De bankiers hebben verder gespro ken over de monetaire situatie die is ontstaan nadat Frankrijk, West-Duitsland en Engeland na de monetaire conferentie in Bonn twee weken geleden, maatregelen hadden genomen ter stabilisatie van de toestand. De algemene indruk lijkt te zijn dat de maatregelen hun ge wenste kalmerende uitwerking heb ben gehad, hoewel het pond sterling vorige week onder druk heeft gestaan en Duitse marken werden gekocht. 'Pure nonsens' De president van de Britse Centra le Bank noemde gisteren, bij zijn te rugkeer in Londen, persberichten over nieuwe steun voor het pond pu re nonsens. In Washington heeft een woord voerder van de Federal Reserve Bank en van het Amerikaanse mi nisterie van financiën krantenberich ten tegengesproken, dat de Ameri kaanse regering studie maakt van een hervorming van het internatio nale monetaire bestel volgens welke de wisselkoers van valuta's grotere beweeglijkheid zouden krijgen. Mandatjan krijgt nog even de tijd DJAKARTA Brigade-generaal Sarwo Edhie, de militaire comman dant van West-Irian, is nog niet be gonnen met de aangekondigde groot scheepse actie tegen de verzetsbewe ging onder leiding van Lodewijk Man datjan. De generaal heeft laten weten, dat hij Mandatjan nog enige dagen de tijd geeft om zich „over te geven (Van een onzer verslaggevers) HOEVEN Noord-Brabant krijgt er binnen enkele jaren een recreatie-object van nationale allure bij. Naast de toeristische trekpleisters, die de Efteling (Kaatsheuvel) en het Evoluon (Eindhoven) vormen, zal er dan een reusachtig attractiepark zijn binnen de gemeentegrenzen van Hoeven, tussen Breda en Roosendaal. Het miljoenen plan omvat een ruimtevaartpark in de vorm van twee maankraters en een Stenen Dorp met een aantal op ware grootte gebouwde oertijddieren. Spel en studie zijn leerzaam speels gecombineerd. Joop Gee- sinks Artists NV te Amsterdam kreeg de opdracht om de plan nen uit te werken in samenwer king met de bekende ruimte vaartdeskundige prof. ir. dr. J. M. J. Kooy uit Breda. Naast ver makelijke elementen als een „Flintstone huis" en een sport paleis staan nauwkeurig nage bootste Amerikaanse en Russi sche ruimtevaartuigen „op de maan" en zullen de bezoekers per mkantaxi het landschap kun nen verkennen. Gisteren was het zover, dat het project „Lunamara" zoals het thans nog wordt genoemd in ma- quettevorm aan de pers kon worden getoond. Op ware grootte zal het park, 80.000 vierkante meter, dat na bij het Bosbad Hoeven zal worden opgebouwd, volgens een voorlopige schatting 4,5 miljoen gulden gaan kosten. Specialistische technische ap- paraturen en installaties vergen grote bedragen. Met zorg wordt steeds de realiteit nagestreefd. Joop Geesink wees op de waarde volle adviezen van professor Kooy en op de medewerking van de Ameri kaanse zowel als van de Russische ambassade, die recent fotomateriaal beschikbaar stelden. Op ware grootte zullen de maansloep Apollo (USA) en de TV-robots Surveyor (USA) en Lu- nik 13 (Rusland) een plaats in het park krijgen. Diorama's Het ruimtevaartpark zal uit twee in elkaar overlopende delen bestaan; een grote en een kleine maankrater, die beide met tweepersoons ruimte taxi's te bereiken zijn. De uit plexi glas vervaardigde koepel van de taxi's biedt de passagiers een panoramisch uitzicht, terwijl uit een luidspreker Instructies klinken. De grote krater, waaromheen een wand van acht meter hoogte zal wor den opgetrokken, omvat behalve de genoemde ruimtevaartuigen vijf grot ten, waarin een aantal zaken die met de ruimtevaart betrekking hebben, drie-dimensionaal zijn uitgebeeld. Deze „vensters van het heelal" zijn ongeveer vijf meter breed. Op één van deze zg. diorama's zal de bezoe ker door optische suggestie een rea listisch beeld krijgen van het panora ma, dat de eerste astronaut op zijn ruimtewandeling aanschouwde. Tot de verdere attracties zullen o.a. horen een Ruimtebar en de onver mijdelijke souvenir- en fotowinkel. Bovendien kan iedere bezoeker, die dat wil, in authentiek ruimtevaart pak worden gefotografeerd. De kleinere krater omvat een maanbasis met een luisterstation en een observatiepost voor satellieten. Ook zal daar worden getoond, hoe onder grote plastic koepels in de toe komst „aards leven" mogelijk wordt. In een maanverblijf wil men planten laten groeien o.a. om zuurstof te kweken. Meer fantasie Het tweede deel van het park, dat van het Stenen Dorp. is met wat meer fantasie aangepakt, hoewel jon geren en ouderen er hun kennis van de historie wel degelijk kunnen op halen of uitbreiden. Er bestaat een overeenkomst tussen beide delen; het eerste leven op aarde en het eerste leven op de maan. Blikvangers zijn zeven reusachtige uitgestorven dieren, waarvan de Di nosaurus en de Tyrannosaurus de be kendste zijn. De gebouwen van het steendorp hebben elk een zelfstandi ge functie en bieden zowel informatie als vermaak. Naast het „Flintstone huis" zal de bezoeker er een museum met archeologische vondsten kunnen vinden en zal hij een op steen gebak ken en geserveerde pannekoek kun nen eten. Een uitkijktoren zal het geheel completeren. De gemeente Hoeven kan met bosbad en camping reeds tot de gro- HOEVEN: Dit is een maquette van het maanlandschap dat als de plannen doorgaan deel uit zal maken van het ruimtevaart park, dat in Hoeven geprojec teerd is. tere recreatiecentra var. Nederland worden gerekend. Er zijn vier bas sins met verwarmd zwemwater, een zonneweide, een kinderspeeltuin, een vijver met roeiboten en waterfietsen, alsmede een trampolincpark. Binnen kort komen er een midgetgolfbaan en tennisbanen. In vijf jaar tijd is het aantal over nachtingen in Hoeven van 10.000 tot 130.000 opgelopen. Daaruit kon ge concludeerd worden, dat West-Bra bant de „speeltuin van de randstad Holland" in het kader van de dagrecreatie in een grote be hoefte voorzag. Als de eerste subsi dies zijn toegezegd, kan met de de tailstudie voor het nieuwe attractie park worden begonnen. Er zijn aan wijzingen, dat het project vooral met het oog op het nationale karak ter in belangrijke mate gesubsi dieerd zal worden. Europese kunstmaan iverkt voortreffelijk DARMSTAD De derde Europese kunstmaan Heos-a, die vorige week van Kaap Kennedy is gelanceerd, werkt voortreffelijk. Dit deelde giste ren een woordvoerder van ESOC (Europese centrum voor ruimt-opera- ties) in Darmstadt gisteren mee. In het Westboheemse Kraslice (Tsjechoslowakije) de stad is wereldberoemd door zijn muziek instrumentenindustrie wordt een historische expositie gehouden van blaasinstrumenten, van de zeer primitieve tot en met de huidige modellen. Er zijn er wel 600 exem plaren van, een collectie die drie eeuwen bestrijkt. Misschien mag men zo nu en dan een instrumentje bespelen, maar voor deze macrobas tuba zijn wel ultra krachtige longen nodig. BRUSSEL Minister Luns verwacht niet dat hij nog lang minister van buitenlandse zaken zal zijn. In een 55 minuten durende uitzending voor de Belgische televisie zei hij gisteravond dat het meer dan waarschijnlijk is dat in een ander kabi net ook een andere mi nister van buitenlandse zaken zal zetelen. De be windsman kon het zich best voorstellen, dat hij het prettig zou vinden geen minister meer te zijn. Zijn recept voor een goede minister van bui tenlandse zaken: hij moet een zekere afstand kunnen nemen van mensen een zeker mini mum aan tact hebben, ook het buitenland aanspreken, talenkennis bezitten en een goede ge zondheid. Wat dit laatste betreft heeft minister Luns alleen af en toe last van lage bloeddruk. De Belgische tv-kijker kreeg heel wat opinies van de minister te horen. Een daarvan was dat hij zijn populariteit aan de televisie dankt. Hij ge looft dat hij vrij aardig overkomt via de beeld buis. Voorts houdt men kennelijk wel van een luchthartige opmerking af en toe. De moeilijkste beslis singen in zijn leven heeft hij in augustus/septem ber 1952 moeten nemen, toen hij voor het mi nisterschap werd ge vraagd. Hij heeft altijd marine-officier willen worden, maar hij was net twee dagen te oud toen hij zich meldde voor het Koninklijk instituut. Minister Luns kon niet zeggen dat hij aan iets een grondige hekel had in zijn werk. Wel vindt hij de Kamerdebatten al tijd erg zwaar. „Een avond in de Kamer kost een kilo gewicht." Hii bestrijdt dat hij een „rechtste prominent" of zelfs een „typisch re actionair" zou zijn. Voor de oorlog zou men hem bepaald iemand met soci aal vooruitstrevende ideëen hebben gevonden. Maar met het klimmen van de jaren is hij wel wat conservatiever ge worden. Als katholiek ziet hij de ontwikkeling in de re ligieuze wereld niet zon der bezorgdheid aan. Hij heeft geen behoefte aan enige honderden pausen, die het allemaal beter weten. Als de paus heeft gesproken, is voor hem de zaak eigenlijk afge daan. „De pil heeft op mij iets minder invloed uiteraard," zei de mi nister. LONDEN Rusland maakt van de Middellandse Zee een proefterrein voor de geleidelijke introductie van zijn marine in het internationale krachtenspel om invloedssferen. Dit zei gisteren in Londen de com mandant Zuid-Europa van de NA- VO-zeestrijdkrachten, de Italiaanse admiraal Luciano Sotgiu. Hij achtte het ook mogelijk dat de Sowjetunie op deze wijze tot diep in het westelijke verdedigingsgebied wil binnendringen. Het aantal Russische schepen in de Middellandse Zee is gestegen van één onderzeeër en één inlichtingenschip tot ongeveer 45 schepen nü. De verklaring van de Italiaan kwam op een ogenblik dat twee Amerikaanse onderzeebootjagers, de Dyess en Turner, de Zwarte Zee zijn binnengevaren voor een „routine- tocht" van vijf dagen. De Russen bestempelden de tocht AALTEN De directie van de Dutch Button Works te Bredevoort bij Aalten moet „zeer binnenkort" het overleg met de vakbonden over een nieuwe cao heropenen. Geeft de leiding van het bedrijf hieraan geen gehoor, dan zal op korte termijn worden overgegaan tot aktie, eventu eel een staking. Dat is overeengekomen tijdens een emotionele vergadering van het personeel met de vakbonden. Sinds de oude cao afliep (31 maart) heeft de directie geen enkele poging ge daan de arbeidsovereenkomst te ver nieuwen. De onrust in het bedrijf wordt nog vergroot door de weige ring van de directie de landelijk overeengekomen loonsverhoging van vijf procent uit te betalen. De bakbonden zullen een eventuele staking van het 70 man tellende personeel steunen. als „agressie" en schending van de Conventie van Montreux, waarin richtlijnen zijn opgenomen voor de doorvaart van oorlogschepen van landen, die niet aan de Zwarte Zee grenzen. Deze zee wordt, behalve door Tur kije, omgeven door de commu nistische landen Rusland, Bulgarije en Roemenië. De twee onderzeeboot jagers beho ren tot de in de Middellandse Zee gestationeerde Amerikaanse Zesde Vloot. Turkije verwierp Russisch voorstel Van een onzer redacteuren ISTANBOEL Het verdrag van Montreux, waaraan de Sow jetunie het recht meent te kun nen ontlenen om te protesteren tegen de aanwezigheid van Ame rikaanse onderzeeboot jagers in de Bosporus en de Zwarte Zee, is al sinds 1956 niet meer officieel van kracht. Maar aangezien geen van de betrokken partijen het verdrag tot dusverre heeft opge zegd, geldt het nog. In artikel 28 van de in 1936 geslo ten conventie staat namelijk dat het beginsel van vrije doortocht in dit geval door de Dardanellen en de Bosporus een onbeperkte geldig heidsduur heeft. Bovendien was be paald dat het verdrag nog twee jaar zal gelden nadat een van de partijen het heeft opgezegd. De Bosporus en de Dardanellen zijn toegangswegen tot de Middel landse Zee. De twee andere zijn de Straat van Gibraltar in het westen en het Suezkanaal in het zuiden. Aangezien de Sowjetunie alleen via de Dardanellen de Middellandse Zee kan bereiken, is het duidelijk dat de ze zeeëngte een belangrijke rol speelt in de Russische strategie. Engeland In de vorige eeuw werd de rivali teit tussen Engeland en Rusland voornamelijk beheerst door het waagstuk van de zeeëngten. Immers, de Britten wilden de Russen als het ware in de Zwarte Zee grenzend aan de Sowjetunie, Bulgarije, Roe menië en Turkije opsluiten. Aan de andere kant probeerden de Russen een toegangsweg tot de Middellandse Zee te krijgen. Volgens de Conventie van Mon treux, op 20 juli 1936 ondertekend, herkreeg Turkije echter het recht om de Dardanellen en de Bosporus, die het Aziatische en het Europese deel van Turkije van elkaar scheiden, te versterken. Een in 1923 ingestelde commissie werd opgeheven onder voorwaarde, dat in vredestijd koopvaardijschepen van alle landen vrije doorvaart heb ben en oorlogsschepen alleen overdag met uitzondering van schepen boven de 10.000 ton, duikboten en vliegtuig moederschepen van andere landen dan de oeverstaten. In oorlog Over de doorvaart van oorlogssche pen als Turkije bij een oorlog be trokken is, en ook wanneer Turkije zich bedreigd acht, zal dit land zelf een beslissing mogen nemen. In an dere gevallen blijven de zeeëngten gesloten, aldus de conventie. Behalve over de beide zeeëngten kreeg Tur kije ook soevereiniteit over de ertus sen liggende Zee van Marmora. Na de Tweede Wereldoorlog ver klaarden de Verenigde Staten, Enge land en de Sowjetunie op de confe rentie in Potsdam (1945) dat het ver drag van Montreux moest worden herzien. Maar aangezien de partijen het over een nieuwe regeling niet eens konden worden, kwam het zover nog niet. De Russen hebben indertijd aan Turkije voorgesteld, gezamenlijk de verdediging van de zeeëngten te or ganiseren, maar de Turkse regering wilde er niet van weten. Zo is dit „centrale zenuwstelsel" van de Rus sen nog een twistpunt gebleven. De twee Amerikaanse torpedoboot- jagers Dyess en Turner, die gister morgen vroeg de Zwarte Zee zijn binnengevaren, hebben een tonnage dat ligt tussen dc 3000 en 4000. De Verenigde Staten beweren terecht dat zij met hun schepen binnen de tonnenmaat zijn gebleven. Of dat ook geldt voor de bewapening, staat te bezien. Om de gedachten te bepalen: de Bosporus heeft een lengte van 29 ki lometer en de Dardanellen zijn 65 kilometer lang. De breedte van dit water varieert van 1500 tot 8000 me ter en van de Bosporus van 660 tot 3300 meter. De Zee van Marmora ia bijna tweehonderd kilometer lang en tachtig kilometer breed. Vergeefs liggen de guldens afge prijsde banketlétters bij mijn bakker op kopers te wachten. Sinterklaas is uitgezwaaid en de belangstelling der huisvrouwen is op de toekomst gericht. De advertenties beginnen ons al te bedelven onder de patés, de kazen, de bouten, de soepen en de sausen. Je krijgt dan een soort schuldbe sef. Dat je er nog geen ogenblik over- gepiekerd hebt. Dat je een boeren kool met worst zelf best zou vinden. Mijn primitieve reactie is in zulke gevallen om direct het allermoeilijk ste in mijn fantasieën toe te laten. Een voorgerecht van eieren beeldig versierd met rode paprikasteeltje en peterselieblaadjes-bloemetje en dat verzonken in een gekruide gelei. Schoonheid en heerlijkheid, die ik in Parijs zag in elke lekkerbekkenwin- kel en daar zijn er wat van. Maar hoe? Dan de greep in de boekenkast. Heeft meester-kök Henri-Paul Pel- laprat niet honderden fijne recepten tesamengebracht in een 288 bladzij den dik boekwerk, uitgegeven bij Kluwer (Deventer), genaamd De fij ne keuken? Een kapitaal werk met zoveel wen ken en verrassingen, dat je het nooit zal kunnen doorwerken of je moet eten tot het doel van je leven ma- li o kon ken. En zover hoop ik nooit te ko men. Helaas mijn ei in aspic vond ik er niet in. Wel kip in aspic, maar daar stond alleen, dat men gelei over de koude kip moest gieten. Mijn vraag hoe die gelei bij de hand te hebben werd niet beantwoord. Wel er het geheim gevonden van de andijvie a la crème, die ons via de televisie zo smakelijk voorgescho teld wordt. En de boeuf a la mode, waarvoor ik een kilo rundvlees van de tweede soort nodig heb. Wat dat dan ook moge wezen. Cognac, wit te wijn. Ik droom er bij weg. maar vrees dan dat dit gerecht toch niet aan de mijnen besteed is. Ontdek een superkoksrecept om groene kool tot een delicatesse te maken en duik tenslotte in ladingen suikerwerken en taarten. Voel me intens tekortschieten in de dagelijkse aandacht voor de maal tijd. Wist ik, dat paling behalve ge kookt en gebakken op nog vier ex quise manieren bereid kan worden met knoflook of stukjes spek, naar believen. Al lezende kom ik tot het besef, dat mij slechts een keuze tussen twee manieren blijft: of hard stude ren in de komende veertien dagen of het houden op de tomatensoep uit blik, de doppertjes uit glas, en de plumpudding-kant-en-klaar. Met zo'n standaardwerk in de kast gaat men zich wel tot iets verplich ten!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 5