Kunstverzamelaar uit
naar
waarheid
„Gezag is gezag
een domme kreet
is
Mensensmokkel:
twee arrestaties
si.
Nederland-Vredeland
houdt referendum
Spoorwegen kunnen
tot 1975 66 miljoen
bezuinigen
HIJ!
Arend van de Berg leeft met doeken en litho's
Banketbakker
Contacten
Vrachtauto terug;
lading verdwenen
Minder gebruik
van chocola
Stuk waarheid
Huib Goudriaan
Onlustgevoelens
Drempelvrees
De nieuwe muziek
COMMISSARIS VERKERKE:
55
MEER MENSELIJK CONTACT
Roofoverval
per fiets
ZATERDAG 23 NOVEMBER 1968
Verlies voor Kwatta WEER SLACHTOFFER IN BERLIJN
Een novemberdag. Een ka
mer in een oud stuk Rotter
dam. Een man tegenover me,
die zegt„Het is fijn 's mor
gens wakker te worden en te
weten dat je weer mag leven,
en dat je weer allerlei dingen
mee kunt maken. Maar dat
dreigt gewoon te worden, alles
ric wordt zomaar aangenomen, hè."
Het behoedzame licht van
de herfst valt op schilderijen en
El/[aquarellen. De man heeft een
sachte stem en de innig-tevre-
den lach van een kind. Waar
om die lach
Het antwoord is dat Arend
ran de Berg leeft in een we-
■feld, die hq als schooljongen
Til zocht. „Een jaar of zeven
tien geleden ben ik ermee be
tonnen: het zqn nu 170 litho's,
kquarellen en schilderqen. Ik
jiad al vroeg interesse, op mijn
tiende jaar al.
Eigenlqk is het gekomen
loor een schoolreis naar Den
Haag. In Huis Ten Bosch ont
dekte ik het, dal ik schoon-
leidszin had. Ik las ook veel,
k ging naar bibliotheken om
joeken over kunst te raad-
ilegen; van Rotterdam-Zuid,
iraar ik woonde liep ik naar
iet museum."
De jonge Arend had het niet zo
hakkelijk: „Vader trouwde voor de
weede keer en toen moest ik het
luis uit, en stond ik op straat, hè.
Iet was midden in de winter, ik zat
p het politiebureau en na een week
wam directeur Kraan van het Te-
uis van Werkende Jongens aan de
festzeedijk me afhalen. Van m'n
«tiende tot m'n eenentwintigste ben
l daar geweest.
Ik was eerst op de ambachtsschool
wilde timmerman worden
door die strubbelingen thuis
k eraf gegaan. En in het tehuis
ik de gedachte banketbakker te
•n worden,
en ik banketbakkersleerling was,
het zo slecht, in 1943, dat ik
werk kwam. Daarna ben ik in
and terechtgekomen; voor land-
inning op Helgoland.
Wilhelmshafen maakte ik een
bombardement mee; daar heb
n gedicht over gemaakt."
eerste regels:
„De lichtkogel werd uitgeworpen
de stad was rood verlicht
en kinderen begonnen te huilen".
(et slot:
,De stad. een zee van vuur
het leven verstrooid
ST door vogels, naar alle windstre-
In 1945 kwam Arend van de Berg
Mf rug in Rotterdam. Hij werkte bij
dekkledenfabriek. bij de expedi-
van Jamin, op de tabaksafdeling
Van Nelle, als nachtwaker bij
ieum Boymans en nu werkt hij in
idienst bdj een plasticfabriek.
1950 begon hij met het
P zamelen van schilderijen, tekenin-
en litho's. Pas na 1960 kwam hij
contact met de kunstenaars, die
"kénnen als iemand aan wie ze
werk kunnen laten zien met de
„Arend, wat vind jij ervan?"
1960 ging ik met Ton Oorth
naar een tentoonstelling in Arn-
en toen maakte ik met verschil-
kunstenaars kennis: Jos
i, Ciano Slewert (het meeste
wat ik heb is van hem) en
les Kemper."
t>e 47-jarige vrijgezel heeft jaren
btereen een groot deel van zijn in
nen in de kunst gestoken. En hij
rd een verzamelaar, van wie schil-
Charles Kemper zegt: „Gezien
financiële mogelijkheden een
t collectioneur."
laar Arend van de Berg is meer
een groot verzamelaar. Hij Is le
nd, die zonder middelbare school
itudie kunstgeschiedenis, het ver-
|d tussen kunst en alledaagse wer-
ijkheid is gaan zien. En dit ook
delijk weet te maken aan ieder-
dle zich daarvoor interesseert.
'EGELEN De Duitse vrachtauto
t aanhangwagen, die in de nacht
woensdag op donderdag nabij de
'tse grens werd gestolen, is giste-
bij Roermond teruggevonden. De
'ng. 26 ton koperen platen ter
arde van ruim 150.000 gulden,
ck echter verdwenen.
•nkele jaren geleden is in de dlrec-
omgeving onder dezelfde omstan-
heden 17 ton kobalt ter waarde
i 250.000 gulden gestolen. Ook toen
rd de vrachtauto een dag later op
bosweg terugeevonden. Deze
■1 is nooit opgehelderd.
BREDA Een plotselinge sterke
j daling van de consumptie van choco-
I Ia in ons land dit jaar heeft tot ge-
i volg, dat de chocolade- en cacaofa-
brlek Kwatta dit jaar weer met ver-
j lies werkt.
Deze daling was in het eerste half
jaar gemiddeld 14,5 procent Vorig
jaar verloor Kwatta al ruim drie ton.
De centralisatie en rationalisatie van
de bedrijven zal pas in 1969 vruchten
afwerpen.
WESTZAAN De cacao- en cho-
chocoladefabriek Gebr. D. en M. Groo-
tes, een klein maar zeer oud familie
bedrijf, staakt per 28 december de
productie.
Het bedrijf, dat in 1825 werd opge
richt, produceerde hoofdzakelijk cou
vertures, een halffabrikaat voor ban
ketbakkerijen en bonbonfabrieken.
Een concurrerende invoer uit België
tegen abnormaal lage prijzen heeft
Grootes volgens de directeur de das
omgedaan. Voor het personeel is in
overleg met de vakbonden een af
vloeiingsregeling getroffen.
ZEIST Drie ambtenaren van de
gemeentelijke bouw- en woningdienst in
Zeist zullen zich tegenover de rechter
moeten verantwoorden omdat zij steek
penningen zouden hebben aangenomen.
Tegen betaling zouden zij bouwteke
ningen vervaardigd hebben voor par
ticulieren. waarna ze ervoor zorgden
dat deze snel de ambtelijke molen pas
seerden.
AMSTERDAM De hoofdste
delijke recherche heeft gister
avond twee belangrijke mensen
smokkelaars gearresteerd.
In zijn woning in Amsterdam-
Oost werd de 34-jarige Jan H.
aangehouden. Een uur later werd
in de tuin van zijn huis in Am
sterdam-West de ongeveer even
oude Gerrit K. gepakt.
Jan H. verscheen kortgeleden in
een uitzending van Achter het
nieuws op de tv Het onderzoek van
de Amsterdamse gemeentepolitie in
samenwerking met de rijksrecherche
tegen hem was toen al twee maanden
aan de gang.
Drie Amsterdammers zijn als ge
volg van zijn activiteiten in
Oost-Berlijn gearresteerd. Op 21
april werden 21-jarige Lood van
Bennekom en de even oude Ruud
Sternau in Oost-Berlijn aangehouden.
Zij zijn inmiddels veroordeeld tot
twee jaar en negen maanden gevan
genisstraf.
Eerst nu is bekend geworden, dat
op 1 november de 30-jarige H. H.
Beugel eveneens in Oost-Berlijn in
verband met de mensensmokkel is
gearresteerd.
Gerrit K. trad als contactman op
tussen degenen, die hun paspoort
beschikbaar stelden en de contact
man in Oost-Berlijn. Hij reisde met
zijn .slachtoffers" mee naar
Oost-Berlijn en nam in bepaalde ge
vallen na het nasseren van de grens
de paspoorten in ontvangst en over
handigde deze aan de contactman
daar.
In Boedapest zit Marian Blom uit
Santpoort gevangen en in verband
met een andere zaak, waarin H. een
rol zou hebben gespeeld, bevindt zich
in Frankrijk iemand in arrest, die in
het bezit is van een in 1967 ont
vreemd paspoort.
AREND VAN DE BERG: kunstenaar vertelt over gevoelens van onlust in de samenleving
Arend van de Berg: „Ik probeer,
ook op de fabriek, als je dat zo noe
men kan, reclame te maken voor
geestelijke zaken, voor de grondsla
gen van het mens-zijn. Ik verzamel
ook niet om het bezit, maar om de
geestelijke waarde van het werk in
de tijd dat het is gemaakt.
De mensen staan er niet bij stil dat
er de afgelopen zestig jaar we zijn
van paardentram tot atoomcentrale
gekomen zoveel is gebeurd. Een
kunstenaar brengt dat onbewust tot
uiting in zijn werk, geeft een stuk
waarheid.
Een ware kunstenaar kan zichzelf
niet verloochenen, ook al zou hij dat
willen. Het is net als met het
handschrift; wat hij in het dagelijks
leven maskeert tegenover anderen,
komt in zijn werk tevoorschijn.
Voor mij is dit verzamelen ook de
mens ontmoeten in zijn ware zijn. Al
die werken bij elkaar geven een
beeld van wat er leeft onder de
mensen, ook al is het maar een klein
beeld natuurlijk. Daarom verzamel ik
alleen eigentijdse kunst: ik wil mijn
eigen levenssfeer leren kennen.
De kunst van deze tijd is een ui
ting van onlustgevoelens over de een
zaamheid, de angst voor vernietiging
door atoomwapens, de dreiging van
de dood.
De mensen verkeren in een grote
eenzaamheid, en die ontstaat doordat
het geloof aan zeggenschap verliest.
Er is een zoeken van de mensen naar
elkaar, en de kerk heeft daarin altijd
een functie vervult, maar het schijnt
dat die functie nu verloren gaat.
Toch kunnen de mensen hun een
zaamheid alleen maar opheffen door
meer sociaal bewustzijn, door meer
naastenliefde. Je moet in een wel
vaartsstaat kunnen leven zonder bij
gedachten als: wat kan ik ermee ver
dienen."
Arend van de Berg noemt voor
beelden van schilders, die uiting ge
ven en gaven van de onlustgevoelens
van hun tijd.
„In het werk van Van Gogh
weerspiegelt zich al de eenzaamheid
die we nu beleven. Je zou kunnen
zeggen dat hij een voorloper was, dit
al voorvoelde. En Karei Appel schil
dert uit levensangst. In die uit
eenspattingen van kleuren weerspie
gelt zich de angst voor de explosie
van de atoombom, de angst voor ver
nietiging. Ergens is zijn werk een
waarschuwing."
Arend van de Berg vindt dat de
mensen door kunst zich meer bewust
zouden kunnen worden van hun on
lustgevoelens, maar dat drempel
vrees. de sfeer van „de heilige kunst"
teveel mensen ervan weerhoudt naar
musea te gaan.
„De schilderijen zijn alleen maar
mededelingen uit de rijkdom van de
geest, die voor iedereen voor het
grijpen liggen. Dikwijls ontbreekt het
de mensen aan de gave fris te zien, te
kunnen zien als een kind. De mensen
raken ook vermoeid en oververzadigd
door media als televisie en pers."
De sterke nadruk op het sexuele in
de hedendaagse kunst ziet Arend van
de Berg enerzijds als een reactie op
de tabies, die het sexuele lange tijd
in een harnas hielden, anderzijds als
een verzet van het leven tegen de
doodsdreiging, tegen de ondergangs
stemmingen in onze beschaving.
Hij signaleert nogal wat schaduw
kanten van de Westerse beschaving:
eenzaamheid, gebrek aan ge
meenschap. angst voor vernietiging,
de angst van de mens om zichzelf te
zijn.
Maar in de reacties daarop ziet
Arend van de Berg lichtpunten: het
besef van het leven komt weer sterk J
naar voren, evenals het zoeken naar
eerlijk, open en onbevangen tegeno-
ver elkaar staan.
Hij verwelkomt nieuwe vormen als I
in de muziek. „In de moderne muziek j
worden de gewone dagelijkse gelui- i
den zo gebracht dat het de mensen
weer opvalt. Door deze composities
wordt revolutionair uitgedrukt dat
het geluid wordt bedreigd; dat er te
veel lawaai in de steden is, waardoor
we de normale geluiden in de con
certzaal met bevreemding gaan be
luisteren."
Want zijn interesse gaat niet
alleen uit naar de schilder
kunst, maar ook naar de mu
ziek en het toneel. Zijn grote
liefde blijft natuurlijk zijn ver
zameling: de tekeningen en de
schilderijen in zijn huisje in
een stukje oud Rotterdam.
Zou hij ooit iets willen ver
kopen? Arend van de Berg:
„Ik heb er genegenheid voor
gekregen en er zou een lege
plek achterblijven als ik iets
zou verkopen."
DEN HAAG De na
tionale stichting Neder
land-Vredeland gaat in
de week van Kerst een
referendum houden over
de vraag, of de meerder
heid van ons volk gelei
delijke ontwapening van
ons land wil „om door
een voorbeeld misschien
de wereld nog te redden
van de dreigende onder
gang door de steeds meer
opgevoerde bewapening".
Er zullen door middel
van advertenties, die drie
miljoen gezinnen berei
ken, per gezin drie, dus
in totaal negen miljoer
stembiljetten worder
verspreid, zodat prak
tisch iedere Nederlande;
boven de achttien zijn of
haar stem kan uitbren
gen.
Mocht de reactie on
voldoende zijn, dan zal
de stichting haar taak als
beëindigd beschouwen.
Wanneer de reactie posi
tief is, zal zij met ver
dubbelde kracht door-
Taan en ook de geestver
wanten In andere kleine
'anden, ook die in
Oost-Europa, trachten tot
internationale samenwer
king te bewegen.
Op Schiphol arriveerde gistermid
dag de 21-jarige onderwijzeres
Annemarie Braafheid uit Curaqao,
die in juli tweede werd bij de Miss
Universe-verkiezingen. Zij komt in
ons land haar vakantie doorbren
gen. Ook zal Annemarie enkele
familieleden opzoeken.
Saboteurs hebben in Jeruzalem
een auto met explosieven tot
ontploffing gebracht. Daarbij
kwamen tien mensen om het
leven. Zeventig anderen liepen
verwondingen op, van wie acht
tien er ernstig aan toe zijn. De
foto toont een beeld van de
ravage, die de explosie aan
richtte.
(Van een onzer verslaggevers)
RIJSWIJK „Gezag is gezag" is een domme kreet. Vroeger
ging men -van het standpunt uit, dat het gezag moest worden ge
ëerbiedigd. Toen ik als jong inspecteur in Rotterdam werkte in
de havenwijken, was het gezag van de gummiknuppel. In deze
tijd wordt het gezag gedemocratiseerd, het wordt een dialoog.
Het verticale wordt veranderd in het horizontale.
Waar het gezag wordt gedemocra
tiseerd, krijg je een heel ander beeld.
Paulus zegt: Het gezag is van God. In
deze tijd is het gezag niet meer sa
craal, maar profaan. Om het nog dui
delijker te stellen in dit tijdsbeeld:
prof. Verdam zegt: Vroeger zag men
kinderen als een erfdeel des Heren.
Nu zegt men: Een kind is het biolo
gisch effect van intermenselijke ver
houdingen.
Aan het woord is commissaris D.
M. Verkerke, die per 1 december is
benoemd tot hoofdcommissaris van
Utrecht. Al direct spreekt hij over de
actualiteit: Over de op de VU door
de Studenten Vakbeweging ontke
tende dialoog met prof. dr. H. van
Riessen over zijn in onze bladen ge
publiceerde artikelenserie over Zuid-
Afrika.
„Het is de spanning van deze tijd.
Het was wel te verwachten dat dit
bij Van Riessen zou gebeuren. Een
dergelijk iets veroorzaakt een schok
effect. Het is alleen maar de vraag
waar ligt de grens. Dan komt men
vanzelf bij hef gezag terecht.
VRIJHEID
Dit gezag moet het algemeen be
lang dienen, maar tevens de grootste
vrijheid laten aan de mens. Vrijheid
is alleen mogelijk waar orde is. Hier
over mag men gerust discussiëren
Maar men kan deze orde pas dan
doorbreken, als er andere regelen
zijn gesteld. Anders komen er brok
ken. We moeten blij zijn met het feit,
dat het huidige gezag zoveel mogelijk
wordt gedemocratiseerd. Dat geldt
niet alleen voor de overheid,
maar ook voor het bedrijfsleven, kort
om voor de gehele maatschappij".
De heer Verkerke meent dat dit
niets afdoet aan de verhouding van
de mens tot God. „Het is allemaal de
laatste jaren anders geworden. Je
moet alleen proberen om je gezag
aanvaardbaar ie maken. Gaat dit
niet, dan moet je verdwijnen".
De commissaris meent, dat de dia
loog thans mogelijk is door de hoge
trap van ontwikkeling, die de mens
heeft bereikt. ,,Er fs nu een grote
mogelijkheid voor communicatie.
Daarom is deze tijd veel boeiender
dan de tijd van voor de oorlog bij
voorbeeld. Alleen het is een bijzon
der moeilijke tijd voor hen die ver
antwoordelijkheid dragen. Daarom
zijn Intermenselijke verhoudingen
belangrijk.
LUISTEREN
Als ik over enkele weken in
Utrecht ben. zal ik de eerste tijd
niets anders gaan doen dan luisteren
en kijken en me afvragen: waarom
gebeurt dat daar zo. Ook in het
Utrechtse korps (zo'n 600 man) zijn
de horizontale verhoudingen belang
rijk, zoals overal. Kijk. als een agent
steeds maar omhoog moet met wat
hij te zeggen heeft, wordt de man
doodmoe. Het moet niet meer zo
strak zijn als vroeger. Ik geloo* dat
Amsterdam daartoe de goede stoot
heeft gegeven. Prof Bianchi boe»
gezegd: Een feest moet je organlse-
ren. maar niet Defection «ren. want
dan is het geen feest meer".
De heer Verkerke heeft altijd ac-
'ief meegedaan in het kerkelijke le
ven. Daarover zei hij: De kerk t^opt
j altijd achteraan in het verkeer. Dat
zal altijd zo blijven. De mensen ra- I
Commissaris Verkerke
ken met de waarheden vertrouwd en
zullen die altijd moeilijk inruilen
voor andere. Toch is er in de kerk
altijd een ontwikkeling gaande.
Harvey Cox zegt: De vorm van
godsdienst evolueert mee met de hele
cultuur. Daarom is de Reformatie
ook niet het laatste. Het loopt in de
kerk nu misschien naar een failliete
boel toe, omdat men de vorm niet
weet te vinden. Het gaat om de kerk
vorm. Je moet je afvragen: Moet een
kerkdienst nu altijd zo zijn. zoals die
zich nu en trouwens al eeuwen open
baart? Godsdienstoefening wil zeg
gen, dat je je oefent in de dienst aan
HILVERSUM Een gewapende
man van naar schatting dertig jaar
heeft gisteravond omstreeks acht uur
een Hilversums filiaal van de
Amsterdamse bank overvallen.
In de bank, die in verband met de
koopavond nog geopend was, bevonden
zich op het moment van de overval
drie bankemployés. De indringer
dreigde te zullen schieten wanneer
men hem niet spoedig van de nódige
contanten zou voorzien. Hij stak en
kele duizenden guldens in zijn zak en
stapte vervolgens op de fiets.
Enkele honderden meters verder
zette hij de fiets tegen een muur
om lopend zijn weg te vervolgen.
Bewoners van de Jacob van Cam-
penlaan, de straat waar de bank it
gevestigd, hebben de man gezien en
konden de politie een vrij eenslui
dend signalement verstrekken. De
speurtocht van de politie heeft nog
niets opgeleverd.
Volgens de bankdireetie is de man
er met een vier- vijfduizend gulden
vandoor.
God, dat Je Hem toelaat in je leven
en leeft naar zqn wil. Helaas wordt
in de kerk een andere aanpak legen-
gehouden door de theologen.
Overal zie je, dat de, wat men
noemt de behoudenden, niet alleen in
de kerk. maar in de hele maatschap
pij, trachten om een status quo te
handhaven. Zij bele mmeren echter
de ontwikkeling, al is hr<— standpunt
wel te begitir*00".
UTRECHT De proef met
de centrale radioverkeerslei
ding op de lijn Sauwerd—Roo
deschool heeft aangetoond, dat
dit systeem onder bepaalde
omstandigheden goed bruik
baar is. Het rijkstoezicht heeft
echter bezwaren tegen de toe
passing ervan op baanvakken
met een snelheid van meev dan
tachtig kilometer
Dit zei ir J. P Kosjer, directeur
van de Nederlandse Spoorwegen,
•isterep tildens n Ir-in» voor de
vereniging voor hoger spoorweg-
nersoneel.
Intezrale toepassing van de crvl
zonder aam-ssing var het ma'erieel
zou al een expMtatteb^srorine van
negen procent opleveren. Verder
gaande maatregelen ter vereenvoudi
ging van de exploitatie brengen de
besparingen op twintig procent.
Een onderzoek heeft uitgewezen,
dat 21 lijnen in aanmerking komen
voor integrale toepassing van vereen
voudigde exploitatie fplaatskaarten-
verkoon per automaat of in de trein,
toepassing van verende wissels, die
door de trein zelf worden bediend,
automatisch werkende overwegbevei-
ligingen, enige vorm van centrale
verkeersleiding, vereenvoudigde sta
tionsgebouwen. onbemande stations,
opheff'ne van bagage- of expresgoed-
hehandeling).
De ongesomde mogelijkheden zou
den vo'-rens ir Koster kunnen leiden
tot een hesnarine van 66 miljoen gul
den tot 1975 Hiervoor zijn investe
ringen tot °pn bedraE van 140 mil-
~->P r,r,-»jp
De fofale uitgaven van de Neder-
ander Snnorwegen over 1968 begroot
ir. Koster op 884 miljoen, 36 miljoen
meer dan vorig jaar.
