Bonn trekt aan langste eind
Lot Panagoulis
prestigezaak
Naar een nieuw politiek evenwicht
Steun aan
de Gaulle
frank voor
vernedering
'West-Duitsland had
iets verder moeten
gaan met maatregelen'
FINANCIEEL WEEKOVERZICHT
V'
Na ongeluk
gevlucht
Dode en vier
gewonden
bij Sneek
Junta blijft
BER 1|
ZATERDAG 23 NOVEMBER 1968
ïuisswadat koningin Juliana twee dagen geleden tevergeefs naar Schiphol
»gge,Las gegaan om haar dochter Irene af te halen (de prinses zat toen niet
Keifci het vliegtuig, waarmee ze zou aankomen), is zij gistermiddag opnieuw
p, Njtaar de luchthaven gegaan. Hartelijk verwelkomde ze prinses Irene, die
astrid enige dagen op paleis Soestdijk zal logeren.
;traat|
Grüi
PARIJS De huidige monetaire crisis heeft in luttele
dagen het politieke evenwicht in Europa, en misschien wel dat
van de hele wereld, gewijzigd. West-Duitsland is naar het oor
deel van internationale waarnemers in een nieuw daglicht ko
men te staat. Voor het eerst sinds de oorlog heeft het zijn wil
opgelegd aan de vroegere overwinnaars in het We6ten De
VS, Engeland en Frankrijk. De „Grote drie" kregen nul op het
rekest toen ze revaluatie van de mark kwamen eisen. De Sow-
jetunie zal deze ontwikkeling ongetwijfeld aandachtig volgen.
West-Duitsland *old tot dusver wel
iswaar als een „economische reus",
politiek werd het niet voor „vol"
aangezien, afhankelijk als het op es
sentiële terreinen was van de over
winnaars uit 1945, Rusland inbegre
pen, met name in de kwestie van
de Duitse hereniging en het behoud
van West-Berlijn. Ingekapseld in een
statuut dat de plaats innam van een
vredesverdrag bleef het 23 jaar na
de ineenstorting van het Hitlerbe-
wind de druk van de nederlaag
voelen.
Het moest voor de verdediging van
zijn onafhankelijkheid steunen op de
kostbare aanwezigheid van buiten
landse troepen. Het poogde vergeefs
medezeggenschap te krijgen op het
gebied van kernwapens. Het bood'
steeds moeilijker weerstand aan de
druk om de naoorlogse grenzen te
erkennen, nog voor er een ware vre
desregeling zou komen.
DOBBER
Al naar de omstandigheden bewoog
de Bondsrepubliek zich in de richting
van deze of gene westelijke bondge
noot. Geschillen tussen de partners
werkten door tot in haar binnen
landse politiek. Soms leek zij een
'sna j AMSTERDAM Deze week verkeerde de effectenbeurs in de
ordr n van de valutacrisis, welke alle aandacht vroeg. De dagenlange
weg liting der valutamarkten tekent de ernst van de crisis rond de
B< anse frank, daar een aanvaardbare oplossing langdurige bespre-
l' jj Dgen noodzakelijk heeft gemaakt. Het mag opmerkelijk genoemd
Toiptden, dat de effectenbeurs zich niet liet verleiden tot reacties naar
n ha®ten of andere kant, maar een afwachtende houding aannam.
Mc
een>ttiieruit blijkt, dat we tegenwoordig
raat® vat gewend zijn en niet zo ge
melijk van ons a propos zijn te
Er komt thans geen op-
lering van de Duitse mark, ter-
Je^» iet nu zeker is, dat president
(aulle zijn frank zal moeten de
lteren. Een grootscheepse steunac-
teren i/an andere landen zal Frankrijk
tat 5 ^en de moeilijke tijd te overbrug-
)swijn
ge.
17;
T J:
let zal heel wat voor president de
Cl llle zijn om uit handen van
st-Duitsland, Ver. Staten, Neder-
Diarn id. Zwi seriand en de andere lan-
hulp te aanvaarden. Het is rond-
een vernedering voor hem, aldus
beurs en zijn grandeur is ver-
J M zekt. Nog niet zo lang geleden blies
nale i hoog van de toren, toen Engeland
sen» leite had met zijn economie,
d. B rder heeft hij niet nagelaten om de
tf M n. Staten de voet dwars te zetten
j terugkeer naar de gouden Stan
ford geëist. En nu moet hij, wil
inkrijk niet een prooi der specu-
ifen worden, een krediet van twee
Ijard dollar van de andere landen
mvaarden, een devaluatie van de
twlotfe in het binnenland passende
perkende maatregelen nemen om
economie en de valuta te stabilise-
Ritl
nam
rote
>1
gen
u:'
;erd
Het feit, dat West-Duitsland voet
.stuk heeft gehouden en geweigerd
II (eft om de wisselkoers Van de mark
oger te stellen, was voor de beurs
n reden tot verheuging. Want daar-
tede was automatisch de onzeker-
eid weggenomen, welke houding
ma. ederland zou innemen, als de
ortcferepubliek tot een revaluatie
nu overgaan. Van meer betekenis
oor ons handelsverkeer is nu de
ier procent heffing op de export van
nuijuifcland en de vier procent korting
de invoer naar genoemd land.
tit volgt, dat onze Nederlandse
ilukten gemakkelijker naar onze
oselijke buren kunnen gaan, terwijl
Vc f1
de andere kant Duitse goederen
ir te lande duurder verkocht moe-
worden.
Duitse triomf
„pien i
ctf*e toe
kan d
Afgezien hiervan, vinden wij het
Ie klok terugzetten", zoals de rege-
- ng van de Bondsrepubliek nu terza-
van haar eigen export 'en import
r*">et. Ongetwijfeld werkt een derge-
-Jjke maatregel als een verkapte re-
(aluatie t.o.v. de buitenlandse handel,
,cmTnaar het gevaar is aanwezig, dat
met een dergelijke regeling in
toekomst gaat manipuleren. Men
d de heffingen of kortingen hoger
H lager stellen, al naar gelang in de
kraam te pas komt.
Verder zit het erin, dat ook andere
landen dit systeem, maar dan ten ei-
en bate (denk aan Engeland) gaan
oepassen en het kan zijn, dat we,
iterfvoor we het weten, weer tussen een
eer loort tariefmuren zitten en verder
Kiefjan ooit van het ideaal van een vrij
lelsverkeer met de EEG-landen
ijderd zijn.
Als „geld macht" is, dan betekent
jongste monetaire gebeurtenis, dat
^*st-Duitsland meer en meer gaat
co lommeren. De champagne, welke de
- Journalisten in Bonn kregen aange
koden, kan de triomf van de Duitsers
♦muoliseren. De Bondsrepubliek
wk
neemt voor 600 miljoen aan de le
ning voor Frankrijk deel, Amerika
voor 500 miljoen, dus Duitsland
staat bovenaan genoteerd en zijn va
luta is oersterk en geniet overal ver
trouwen.
De invloed van de jongste monetai
re crisis op de effectenbeurzen is nog
moeilijk te peilen. Deze week gaf
men er de voorkeur aan om een af
wachtende houding aan te nemen,
hoewel hier en daar de neiging
bestond om tot winstneming voor al
le zekerheid over te gaan.
Naar wij menen, kan een devalua
tie van de Franse frank op zichzelf
de stemming op de aandelenmarkt
niet 'blijvend verstoren. Voor ons
land is de positie van West-Duitsland,
onze belangrijkste handelspartner,
uiterst belangrijk en nu onze ex
port naar dat land een stimulans ont
vangt, menen wij, dat de gunstige
lijn in onze economische ontwikke
ling 'kan worden gecontinueerd.
Ons handelsverkeer met Frankrijk
is aanzienlijk kleiner van omvang,
daar wij slechts circa 10 procent van
onze export naar Frankrijk sturen,
terwijl wij circa zeven procent invoe
ren. Uiteraard moet men afwachten,
in hoever andere valuta's overeind
blijven staan, voor het geval de
Gaulle een ingrijpende muntontwaar-
ding zou realiseren.
CAO-overleg
Met belangstelling volgt de beurs
met CAO-overleg in de metaalin
dustrie en men is niet zonder zorg
over het gebrek aan overeenstem
ming. Want men realiseert zich, dat,
als in deze tak van bedrijf de
loonstijging overtrokken wordt, an
dere bedrijfstakken zullen moeten
volgen. Dan kan het „hek van de
dam" gaan en herhaalt zich de si
tuatie van de periode van het kabi-
net-Cals-Vondeling, toen we in een
overbesteding terecht waren geko
men.
De koers van eert. Kon. Hoogovens
is deze week nog iets verder terugge
gaan en wel van 107 op 105. Dit
concern heeft de laatste tijd de wind
tegen, wat betreft de koersvorming
ter beurze. Eerst de minder gunstige
kwartaalcijfers door het tijdelijk uit
vallen van enkele hoogovens, daarna
UTRECHT Twee mannen heb
ben gistermiddag in de Cremerstraat
een dodelijke aanrijding veroorzaakt,
waarbij de 17-jarige M. de Hooft op
slag werd gedood. Direct na het on
geluk gingen zij er vandoor.
Hun auto (een donkere
Ford-bestelwagen. kenteken DK
59-60) week plotseling naar links uit,
ramde een links van de weg staande
auto en schoot het trottoir op. De
wagen ketste tegen de gevel van een
woonhuis terug naar de rijbaan, ram
de weer een geparkeerde wagen en
schepte toen de jongeman. De politie
stelt een intensief onderzoek ln naar
de voortvluchtigen.
de CAO-moeilijkheden, verder de in
voerbeperking van staal naar Ameri
ka en tenslotte de mogelijkheid van
aanbod van materiaal, als het Ex-
celsior-de Maas-concern naar de Kon.
Hoogovens overgaat.
Kon. Olie had de agio-bonus deze
week te verwerken en dat is behoor
lijk gegaan. De koers van dit fonds
sloot gisteren op 191.50 tegen vorige
week ƒ216.50, maar dan moet men
rekening houden met ruim ƒ24 voor
de bonus, welke van de koers afge
gaan is. Unilever is enigszins ln
herstel gekomen en wel van 127.70
tot 129.60, terwijl Philips op sommi
ge dagen een goede buitenlandse
vraag ontmoette en tot 168.70 steeg
(v.w. 167.10). Heel goed ging het
met de AKU, welk fonds van 114.20
tot 124.80 steeg om daarna terug te
vallen tot 120.40. Hier werkt de uit
zonderlijke gunstige kwartaalstaat
na.
K.L.M. was tijdelijk zeer gevraagd
in Amerika en kwam van ƒ220 op
ƒ243, om daarna te dalen tot ƒ220.
Kon. Zout-Organon steeg van 190
tot 195, dus 25 punten.
In de lokale afdelingen was bet
rustig. Bührmann-Tetterode berichtte
een zeer gunstige bedrijfsontwikke
ling in het lopend jaar en de beurs
honoreerde dit tussentijds bericht
met een stijging van 577 tot 598 pet.
Expl. Mij „Scheveningen" lag luier in
de markt, nu dit concern zelfs in de
Haagse gemeenteraad „over de tong"
ging. De koers viel terug tot ƒ25.50
per 50 nom.
SNEEK Gisteravond vond onder
Scharnegoutum een frontale botsing
plaats tussen twee personenauto's.
Een van de inzittenden werd uit de
wagen geslingerd en door een juist
passerende wagen overreden. HIJ was
op slag dood. De andere vier inzitten
den zijn per ambulance naar een zie
kenhuis in Sneek vervoerd. De
toestand van twee van hen is ernstig.
LICHTENVOORDE Een dode en
twee zwaar gewonden waren de tol
van een verkeersongeval in Lichten
voorde. Het ongeluk gebeurde, door
dat een auto zonder op het overige
verkeer te letten vanaf de Boschlaan
de Twenteroute opreed. De auto
werd aangereden door een bestelauto
en tegen een lichtmast geworpen.
Beide bestuurders werden zwaar ge
wond. De verloofde van de eerste, de
22-jarige mej. N. J. H. te Vogt kwam
om het leven.
LINNE Tiny Leenen (22) kwam
gisteren met haar personenauto op de
rijksweg in haar woonplaats in
botsing met een autobus, waarbij zij
uit haar auto geslingerd werd. Met
verwondingen aan haar hoofd werd
zij overgebracht naar het ziekenhuis
te Roermond, waar zij later is overle
den.
UTRECHT De 63-jarige me
vrouw M. Stulj-van Gelderse stak
gistermiddag op haar fiets plotseling
de weg over op het kruispunt Mar-
nlxlaan - Laan van Chartoise. Een
bestelauto kon haar niet meer ont
wijken. Met hersenletsel werd zij
naar het academisch ziekenhuis over
gebracht, waar zij kort na aankomst
is overleden.
dobber, meegevoerd, door de stroom,
het ene ogenblik naar de Ameri
kaanse kust, het andere moment naar
de Franse.
Men mag aannemen dat de West
duitsers, zich ervan bewust „voor
werp" te zijn van internationale poli
tiek, daar niet al te zeer onder leden.
Met toewijking werkten zij aan het
herstel van hun land, produceerden
steeds meer en steeds beter.
Zij kregen natuurlijk wel enkele
tegenslagen, maar het aantal stakin
gen was miniem en de structuren
kwamen niet in gevaar.
Ludwig Erhard zorgde voor een so
lide mark en zo ontstond het Duitse
„Wirtschafswunder".
SCHULDENAARS
Met de rijkdom steeg de macht De
miljarden aan goud en deviezen, op
geslagen in de kluizen van de federa
le bank te Frankfort, de groeiende
overschotten op de handelsbalans, het
behoedzame financiële beleid leidden
tot een punt waarop de overwinnaars
tot de ontdc'fting kwamen dat zij
schuldenaars waren geworden van de
verslagene.
De afhankelijkheid bleek plotseling
omgedraaid. De „Grote Drie" wilden
in Bonn nog de taal van gisteren
spreken, en kwamen op meer of min
der gebiedende toon revaluatie van
de mark eisen, d.w.z. gedeeltelijke
opoffering van de Westduitse ex
pansie. Het besliste antwoord was
„nee". Zelfs Britse toespelingen op
eventuele terugtrekking van troepen
uit de Bondsrepubliek brachten geen
verandering. De Duitsers wilden
niet verder gaan dan enkele kleinere
concessies.
OMMEKEER
De gevolgen van deze ommekeer
zullen naar de mening van waarne
mers in de eerste plaats merkbaar
worden in de Europese betrekkingen.
Binnen de gemeenschappelijke
markt van de „zes" zal de Bondsre
publiek met haar versterkte prestige
het overwicht teniet kunnen doen dat
Frankrijk vanuit zijn bevoorrechte
positie op haar had. Bonn durfde zich
tot dusver niet te zeer bloot te geven,
maar zal, naar verwacht wordt, nu
krachtiger opkomen voor toelating
van Engeland tot de EEG.
Anderzijds vraagt men zich af of
de machtsverschuiving ten gunste
van West-Duitsland Frankrijk er niet
toe zal brengen, wat inschikkelijker
te worden jegens Engeland om het
evenwicht te herstellen.
Ook in de betrekkingen tussen
Washington en Bonn tekent zich een
verandering af. De tijd van onvoor-
Prinses Gracia en prins Rainier
van Monaco woonden gisteren in
de opera van Monte Carlo een
voorstelling bij, die werd gegeven
in het kader van de nationale
feestdag
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Minister Wit-
teveen van financiën, gisteren
juist terug uit Bonn, had wel ge
wild dat West-Duitsland iets
verder gegaan was dan de maat
regelen op het gebied van in- en
uitvoer, die in feite een revalua
tie van de mark met vier pro
cent betekenen, en het besluit
waardelijke onderwerping is voorbij.
De Amerikanen zullen er rekening
mee moeten houden voor wat betreft
hun eisen aangaande de vergoeding
van de legeringskosten van hun troe
pen in de Bondsrepubliek, en hun
druk op Bonn om het verdrag tegen
de verspreiding van kernwapens te
ondertekenen.
HERWAARDERING
De Russen van hun kant zullen mo
gelijk in de recente gebeurtenissen'
eveneens aanleiding zien tot een „her
waardering" van West-Duitsland.
Een politiek van toenadering zou het
gevolg kunnen zijn, speciaal op het
gebied van de handel. Nieuw is dat
niet voor het Kremlin. Kroesjtsjof
bood enkele jaren geleden, toen hij
nog aan de macht was, de Westduit
sers al samenwerking aan, hun de
.oceaan van markten" voorhoudend
die zich voor hen in het Oosten zou
openen. Ongetwijfeld zal het zo snel
niet gaan.
Maar waarnemers zijn ervan over
tuigd dat Moskou Bonn met be-
langs'"'lender blik zal gaan bezien.
De grote verliezers in dit spel zullen
de Oostduitsers zijn.
".gfi
P7
om de kapitaalstroom naar
Duitsland tegen te gaan en die
vanuit de Bondsrepubliek te ver
gemakkelijken.
Hij zei dit gisteren in een pauze van
het kabinetsberaad, dat handelde
over de gevolgen voor Nederland.
Minister Witteveen: „Er is iets te
zeggen voor revaluatie, maar dat zou
vervelende gevolgen hebben voor de
gemeenschappelijke landbouwpoli
tiek. Dat bezwaar wordt ondervangen
door de invoer te vergemakkelijken
en de uitvoer moeilijker te maken.
Maar ik meen wel dat Bonn iets ver
der had kunnen gaan".
De bewindsman ontkende dat in
Bonn gesproken is over politieke ge
volgen (het toetreden van Engeland
tot de EEG) die de hulp aan Frank
rijk zou kunnen hebben.
Wat Nederland betreft: wij volgen
de Westduitse maatregelen niet na,
zoals wij de vorige revaluatie volg
den. Onze concurrentiepositie laat
dat niet toe. De resultaten van de
Bonner conferentie zijn overigens
niet bezwaarlijk voor Nederland. In
tegendeel, de Westduitse maatregelen
hebben een gunstig effect op onze
uitvoer naar Duitsland van ongeveer
1 procent.
100 min. dollar
Ons land draagt 100 miljoen dollar
360 miljoen) bij aan de lening aan
Frankrijk van twee miljard dollar.
Duitsland levert het leeuwendeel: 600
miljoen dollar, de VS 500 miljoen,
Italië 200 miljoen, de andere landen
van de Groep van Tien 100 miljoen
en Japan 50 miljoen dollar.
Minister Witteveen wilde gisteren
nog niets zeggen over een eventuele
devaluatie van de Franse frank. Aan
Frankrijk is het nemen van binnen
landse politieke maatregelen overge
laten.
De bewindsman zei uitdrukkelijk
dat hij het akkoord van Bonn niet
als een noodoplossing zag. maar als
een positief resultaat in de richting
van internationaal evenwicht. Geen
bevoordeling van eigen economie,
maar solidariteit.
Het belangrijkste was. aldus de mi
nister, dat de speculaties konden
worden tegengegaan en dat door het
succes de samenwerking groeit. Hij
voegde er nog aan toe, dat Engeland
en de VS meer en uitgebreider maat
regelen hadden gewild, maar dat mi
nister Schiller van West-Duitsland
had kunnen aantonen, dat het doel
dan voorbijgeschoten zou zijn.
Vrijdagmiddag is de beslissing
van de internationale jury voor
de stadhuisprijsvraag van Am
sterdam bekend gemaakt. Het
ontwerp van de Weense architect
Holzbauer (zie maquette op de
voorgrond) verwierf de eerste
prijs, de tweede prijs ging naar
de Italiaan Winkler.
Happy birthday i
voor De Gaulle I
LONDEN De BBC eindigde
gistermiddag een uitvoerige beschou
wing over de monetaire crisis op iro
nische wijze. De omroeper zei: u
zoudt door alle opwinding misschien
vergeten zijn dat het vandaag de
78ste verjaardag van president De
Gaulle is", waarna de plaat .happy
birthday to you" werd gedraaid.
Engeland betaalt
IMF terug
LONDEN Engeland heeft giste
ren vijf honderd miljoen dollar aan
het Internationale Monetaire Fonda
(IMF) terugbetaald, zo heeft het mi
nisterie van financiën in Londen
meegedeeld. Het was de tweede te
rugbetalingstermijn met de trekking
van 1,4 hiiljard dollar van mei 1965.
Grote verliezen
voor speculanten
BONN De internationale specu
lanten die deze maand ongeveer acht
miljard Duitse mark hebben gekocht
in de hoop op een waardeverhoging
van die valuta op korte termijn, zul
len maandag bij de heropening van
de wisselmarkten tot de ontdekking
komen dat zij een omvangrijk verlies
hebben geleden zo heeft prof. Schil
ler, de Westduitse minister van eco
nomische zaken gister gezegd op een
persconferentie na afloop van het in
ternationale monetaire beraad aldaar.
Indien de mark met vijf procent
zou zijn gerevalueerd, zouden de spe
culanten een winst van ongeveer
vierhonderd miljoen mark hebben
binnengehaald. Nog afgezien van het
feit dat zij die winst niet maken,
zullen de speculanten een verlies van
ongeveer honderd miljoen mark lij
den in de vorm van de rente die zij
op hun .vluchtkapitaal' moeten beta
len, zo merkte prof. Schiller op.
Europese raket nog
niet de ruimte in
PARIJS De lancering van de
Europese raket Europa-I vanaf de
Australische basis Woomera is giste
ren wegens technische moeilijkheden
uitgesteld tot zondagavond.
zwijgen
ATHENE De Griekse rege
ring heeft nog geen officiële ver
klaring afgelegd over het lot van
de wegens samenzwering tegen
de staat veroordeelde 30-jarige
militair Alexandros Panagoulis.
j Waarnemers krijgen steeds meer
het gevoel dat een meerderheid van
de ministers besloten heeft het leven
van Panagoulis te sparen. Maar zij
zouden het niet eens zijn over de
manier waarop het besluit moet wor
den bekendgemaakt zonder dat de
Griekse regering ervan beschuldigd
zou kunnen worden, gezwicht te zijn
voor de door het buitenland in deze
kwestie uitgeoefende druk.
Panagoulis zit nu gevangen op het
eiland Aegina. Hij wordt zwaar be
waakt omdat men vreest dat hij zal
proberen zelfmoord te plegen.
DEN HAAG Nog maar een
handjevol Grieken maakte gister
avond de beëindiging van de hon
gerstaking mee, die van dinsdagnacht
tot gisteravond half negen werd ge
voerd uit protest tegen de terdood
veroordeling van hun landgenoot Pa
nagoulis. Een paar afgematte Grieken
zongen temidden van met fakkels
voorziene studenten en leden van de
socialistische jeugd het Griekse
volkslied.
Het Tweede-Kamerlid mr. N. van
der Stoel sprak hen toe: „In uw volk
leeft een vrijheidsdrang die niet te
doven is. Het is zelden gebeurd dat
men succes druk werd uitgeoefend op
een dictatoriaal regime, maar het ko
lonelsbewind heeft onder de druk
van de wereldopinie van de te
rechtstelling moeten afzien".
Voor een bijzondere militaire
rechtbank in Athene is gisteren tegen
vier personen levenslange gevange
nisstraf geëist. Tegen 11 personen
werden gevangenisstraffen van 2 tot
9 jaar geëist De verdachten zouden
lid zijn van de organisatie Rigas fer-
raios, die als een communistische or
ganisatie werd bestempeld, die de
omverwerping van het bewind
nastreefde.
