Meneer Appel...
EVA BRAUN
Sporen van Joodse „ketters" op Olifantseiland
maitresse van een dictator
mag ik effe een hand tekeningetje?
Zij leefde maar
twee dagen als
mevrouw Hitier
HKÜ
IATERDA® Ié NOVEMBER I960
leder normaal ment
zal van deze demo
nisch geschilderde Hit-
Ier-kop een nachtmer
rie krijgen. Eva Braun
kennelijk niet. Zij
vond dit hiernaast in
zesvoud gereprodu
ceerde portret zo
mooi, dat zij het in
haar slaapkamer liet
ophangen.
statio
„Meneer Appel, wilt u hier
effe een handtekeningetje op
zetten Een donkerharige
jongen duwde de meester
van het barbarisme een bloc
nootje in de hand. „Natuur
lijk", zegt Karei Appel zeer
welwillend en tekent.
Dat gebeurde op de derde
etage van de Rotterdamse
Bijenkorf, waar Karei Appel,
vers uit Parijs en op weg naar
New York, een bliksembe
zoek bracht. Reden: expositie
en verkoop van een groot
aantal van zijn litho's en daar
om kon het publiek een een
malige Appel tussen meer-
malige „appels" te zien krij
gen. Want de zeer aantrekke
lijke prijzen van Bijenkorf's
„Kunstkoop" houden natuur
lijk geen exclusiviteit van het
kunstwerk in.
Al geeft Appel voor, wars te
zijn van alle publiciteit, toch ver
geten we niet dat hij eens zei:
„Het doet er niet toe wat ze
over me schrijven, als ze maar
schrijven", en daarom bleek hij
ook deze keer bereid om, Inne
mend als hij is. het een en ander
te vertellen.
Eerst natuurlijk over het
reusachtige betonreliëf dat bo
ven de entrée van de Mam
moetschool bij de Schlekade
komt. Het wordt 25 meter lang,
zes meter hoog en de gaten die
in het beton worden uitgespaard,
worden opgevuld met grote vlak
ken kogelvrij glas.
Waarom kogelvrij?
„Vind Ik een fijn idee", zegt
Appel genietend, „het is prachtig
strak glas, keihard van kleur en"
grinnikend onder zijn snor
„als het hele gebouw weg ia,
dan staat mijn raam d'r nog".
Mocht Appel zijn olieverven in
de beruchte „vloek en een zucht"
maken, dat geldt niet voor dit
reliëf. „Ik ben er al drie jaar aan
bezig en heb nu eindelijk een
firma gevonden In Brabant, die
het werk kan uitvoeren. Een glad
de houten bekisting wordt
bespoten met plastic. Daarin
wordt beton gegoten en vervol
gens geschokt. Het beton moet
namelijk zo glad zijn als marmer
an door die beschokking wordt
iet glad gemaakt. Het zal trou-
vens nog wel een jaartje aanlo-
len, voor het aan de school
vordt aangebracht."
Na de opening van zijn ten-
.oonstelllng, afgelopen woensdag
door
Kirsten Emous
in het Amsterdams Stedelijk
Museum, zou hij terugvliegen
naar New York en vandaar weer
even naar Chicago, waar hij be
zig is met de voorbereiding van
een expositie in het Martha
Jackson Museum. „Dat alsmaar
op en neer vliegen? Niks bijzon
ders voor me. In het begin na
tuurlijk wel, maar nu is het voor
mij hetzelfde als een kaartje ko
pen voor de tram. Soms vlieg ik
zelfs over met een speciale Jet."
Zijn tentoonstelling In het Ste
delijk: „Daar zie je mijn nieuwste
dingen, 't Zijn enorm grote din
gen, ruimtelijk weet Je, ik schil
der enorm ruimtelijk, een beetje
zoals dat,maar dan In het
groot". Hij wijst naar enkele van
zijn laatste litho's die In vrucht
bare overvloed aan de wanden
hangen.
„Ik ben een emotional artist,
weet je, een emotional-artlst.
Daarom kun je mij niet In een
stroming onderbrengen. Dat kon
je met van Gogh en Rembrandt
ook niet. Die waren ook emotio
nal artists. Van Gogh was het
heftig hoogtepunt Gauguin ook,
maar al een beetje minder."
De wegwerpkunst? „Dat was
voor mij sociale noodzaak. Van
'46 tot '47 was mijn atelier de
straat. Daar haalde ik de vuil
nisbakken leeg. Ik moest wel,
want Je had niks. Niks. Dat was
mijn wegwerpkunst en nou ia het
luxe. Dada, die deed het als
opstand tegen de maatschappij.
Die liet de bezoekers een ten
toonstelling met bijlen in elkaar
sla8n."
Het publiek vraagt steeds meer
en steeds sneller om nieuwe din
gen, ook en vooral In de kunst
en dat weet Appel: „Wat je van
daag maakt Is morgen al oud.
Daarom moeten we steeds maar
nieuwe dingen maken. De zaak
is dat Je ze zo maakt, dat da
mensen ze toch nog fijn vinden
over een poosje".
Zijn antwoord op de vraag wat
hij van die rage In nieuws,
vindt, is zeer ontwijkend. Hij
duikt weg in zijn ribfluwelen
kraag en haalt onwillig de schou
ders op: „Ach..."
Op dezelfde manier ontwijkt hij
antwoord op de vraag naar zijn
leven als mens, de gewone Karei
in zijn landhuis bij het Franse
dorpje Courson: „Privé, hè, da'e
nou privé en daar valt niks over
te vertellen."
Wel over Amerika, zijn derde
vaderland: „Ja, Willem de Koo
ning sprak ik nog en Jan Cremer
belde me net op uit Cape Cod.
Daar werkt'le hard aan zijn
nieuwste boek."
Appel was ook In Amerika
ten tijde van de presidentsver
kiezingen „Nlxon, wat Ik daar
van vind? O, de politiek, bedoel
je. Ja, Ik was een heftig Kenne-
dy-vrlend" en met een brede
grijns: „Toen president Eisenho
wer me de Guggenhelm-prljs
wou uitreiken, zei Ik: „Ik wacht
maar effe tot Kennedy komt".
„Een handtekeningetje meneer
Appel?"
door
Hans W. Ledeboer
gevonden tussen Egyptische
tempelruïnes. Bovendien
vond men resten van een
merkwaardige correspon
dentie, die na de terugkeer
van het volk Israëls uit Ba-
bylonië is gevoerd tussen
deze Joodse kolonie en de
priesters van de te Jeruza
lem herbouwde tempel.
Deze Joodse gemeenschap
op het eiland was oorspron
kelijk een militair garnizoen
in de vesting Jeb. Blijkbaar
hebben Joden, die weiger
den zich in ballingschap te
laten afvoeren, aansluiting
gezocht bij Egypte en zijn
zij in Egyptische krijgs
dienst getreden. Later
kwamen de vesting Jeb en
het gehele Joodse garnizoen
door de loop van de gebeur
tenissen toch onder Per
zisch bevel. Maar dat was
enige eeuwen verder, na de
glorieuze terugkeer naar Je
ruzalem.
Uit de gevonden cor
respondentie blijkt, dat de
priesters van de tempel in
Jeruzalem "op z'n zachtst ge
zegd uitermate gereserveerd
stonden tegenover de Joden
op het Olifantseiland. De re
cente Duitse ontdekkingen
hebben bevestigd, wat men
zestig jaar geleden reeds
vermoedde: de priesters in
Israël moesten niets van de
Joden van Jeb hebben.
Dit hield verband met het
merkwaardige Joods-Egyp
tische mengelmoes aan
godsdienst van deze mensen.
De Duitse ontdekkingen be
vestigen dan ook de gang
van zaken, die in het Bijbel
boek Ezra is beschreven: het
Joodse volk moest een gron
dige zuivering ondergaan
eer het zich als volk Israëls
mocht aandienen en voordat
er sprake zou kunnen zijn
van herbouw van Jeruzalem
en de tempel! Wij zouden
zeggen, dat de Joden van
Jeb werden „uitgezuiverd"!
Men heeft op Olifants
eiland sarcofagen gevonden
met overigens onbehol
pen Joodse en Egyp
tische inscripties. Begraven
in een sarcofaag is echt niet
in overeenstemming met het
bijbelwoord. „Stof zijt ge en
tot stof zult gij wederke
ren".
Wat waarschijnlijk de Je-
ruzalemse priesters hele
maal de rillingen over de
rug zal hebben doen lopen,
is het woord, „tempel",
waarmee de Joden van Jeb
hun eigen heiligdom hebben
bedoeld! Israël kent maar
één tempel: het Huis des
Vaders te Jeruzalem.
Van de „tempel" van Jeb
zijn resten gevonden, ook al
voorzien van Joodse en
Egyptische motieven.
Nog een interessante fac
tor: er leven Joden in Egyp
te, die zich beschouwen als
rechtstreekse afstammelin
gen van tijdens de Babylo
nische ballingschap naar
Sgypte uitgewekenen. Van
deze Joden is de laatste ja
ren een aantal na 2500
jaar naar Israël terug
gekeerd.
Egyptische en Joods-Egyptische res
ten op het Olifantseiland, die door
de bouw van de Assoeandam ver
loren dreigen te gaan. Hier heeft
'en tijde van de Babylonische bal
lingschap de Joodse vesting Jeb ge
legen. Na de ballingschap zijn de
loden van Jeb wegens hun al te
liberale en zelfs ketterse opvattin
gen „uitgezuiverd".
HITLER was in zijn privéleven een benepen burgerman
met strenge fatsoensnormen. Eva Braun, over wie de
Amerikaanse journalist Nerin E. Gun in zijn dezer da
gen verschenen boek onthullingen doet, fungeerde als
zijn echtgenote. Het paar kibbelde, zoals in veel huizen
gebeurd. Eva mocht van hem niet roken en zij liet de twee
honden van Hitier niet in de salon toe.
DOOR
Bert de Jong
:st- en
Jitgebi
ater,
Ons
.TH UI!
Olifantseiland in de
tussen Aboe Simbel en
ssoeandam is hoogst ac-
Wi I geworden door over
igen van de tempels van
e Simbel. Van de zyde
UNESCO denkt men
de mogelijkheid van
__m laatsing naar het Ejil-
rd iland, dat niet, zoals het
antseiland, door de As-
idam in het Nglwater
inkt. Veel van de wand-
deringen in de tempels
et Olifantseiland zijn nu
s verdwenen.
Westduitse archeolo-
üke oi le dienst heeft op Oli-
Posttpeiland nieuwe interes
ontdekkingen gedaan
•nt een Joodse kolonie,
ich daar ten tijde van
Babylonische balling-
zou hebben gevestigd,
s de Duitse archeoloog
|Op' dr. Hartmut Schmö-
- igeveer zestig jaar gele-
zijn er op het Olifants-
fcd Joodse papyrusrollen
Hitler met zijn lievelingshond Blondie, die hij tot
^atst vertroetelde. Ondanks deze dierenliefde gebruikte
tator zijn herder als proefkonijn toen hij wilde weten
jt vergif, waarmede hij zichzelf dacht te doden, wel snel
werkte.
Die plaats had het in een le
raarsgezin goed opgevoede
rooms-katholieke meisje weten
te veroveren, nadat Hitier haar
voor het eerst had ontmoet toen
ze op een trap stond in de zaak
van de Münchense fotograaf
Hoffmann. Haar weg naar het
hart van de Führer ging via
twee mislukte zelfmoorden (om
indruk te maken) en dwars
door intriges van vele hoogge
plaatste vrouwen, die rond Hit-
Ier zwermden.
Maar het meisje Eva won.
Hield de niets-ontziende dicta
tor werkelijk van haar? „Eva's
invloed ligt dan ook daarin",
schrijft Gun, „dat zij de belang
rijkste steun was voor Hitler,
dat hij zeker was van haar toe
wijding, dat zij de enige was,
die hij volkomen vertrouwde."
Nee, Hitier wilde niet met
haar trouwen, immers als hij
zich vast verbond, zou zijn
prestige een deuk krijgen bij de
vele Duitse vrouwen, die hem
aanbaden. Want, zei Hitier, „in
de politiek moet je de vrouwen
op je hand hebben. De mannen
volgen dan vanzelf wel."
Als men Gun mag geloven, is
het bar geweest met de Duitse
vrouwen. Onmiddellijk na de ge
boorte van hun kind schreeuw
den moeders „Heil, Hit-
Ier". Meisjes wierpen zich voor
de auto van de Führer, in de
hoop gewond te raken. De da
mes scheurden haar blouses
open, kwamen zich bij de Führ
er aanbieden om haar maag
delijkheid te verliezen.
Na de oorlog, als hij „zijn
missie" zou hebben volbracht,
mocht Eva trouwen. Dan zou
den ze in Hitiers geboortedorp
Linz gaan wonen. Het huwelijk
kwam eerder. De laatste oor
logsdagen, in de chaos van
moord en zelfmoord in de Ber-
lijnse bunker, is het huwelijk
gesloten. Twee dagen mocht
Effie zich mevrouw Hitier noe
men. Dat was de grote overwin
ning van de trouwe Eva. Samen
met hem verkoos ze de dood,
nadat zij jaren in het „paleis"
Berchtesgaden aan de Bei-
erse-Oostenrijkse grens als een
vorstin op de achtergrond had
geleefd.
Eva's familie, die het eerst
niet netjes vond, dat zij met
een ruim twintig jaar oudere
man omgang had, draaide later
bij en profiteerde er van. Zij
was de vrouw in de hofkliek
rond Hitier. Slechts weinigen
wisten van haar bestaan.
Zestien jaar lang had een
machtig staatshoofd een mai
tresse, zonder dat de rest van
de wereld het wist. De verkla
ring ligt voor de hand. Pers en
radio waren immers morsdood.
Bovendien, Berchtesgaden was
volkomen geïsoleerd. En wie
het geheim mocht willen verra-
nis. Gun's boek telt 92 foto's.
De Amerikaanse journalist
schreef zijn verhaal naar aan
leiding van gesprekken met de
familie van Eva, Hitiers chauf
feur en secretaressen. Hij be
weert zeer waarheidsgetrouw te
zijn en spreekt iedereen tegen,
die ook over dit onderwerp
schreef.
Zijn boek maakt op mij niet
zo'n serieuze indruk. Het ver
haal is fragmentarisch en vaak
veronderstellend. Aan het slot
geeft de schrijver een ooggetui
genverslag van de zelfmoord van
Hitler en Eva. Even later echter
betwijfelt Gun of alles wel zo is
gebeurd. Hij acht het ook mo-
gelijk, dat Hitier zichzelf alleen
maar verwondde en dat Bor-
mann en Goebbels hem verbor
gen en hem wilden uitleveren
aan de Russen om zelf er le
vend af te komen. Ook houdt
Gun het voor mogelijk, dat
Bormann en Goebbels hem heb
ben gedood.
Zo blijft veel in de mist. Uit
de nevel doemt de huiselijke
krenterige Hitler met zijn weel
derige, maar burgerlijke omge
ving op.
Men sprak op Berchtesgaden
over „koetjes en kalfjes". Tot
die onderwerpen behoorden
ook: de concentratiekampen.
„Ik zag een groep van gedepor
teerde joden in de straten van
Wenen. Het was een verschrik
kelijk gezicht, die arme
schepsels moeten verschrikke
lijk mishandeld zijn... Weet u
daarvan mijn Führer?". De
Führer zei niets en de thee
werd ingeschonken.
Dit is "net huiveringwekkende
in het geschrijf van Gun. De
tegenstelling tussen de „om
hooggevallen" mannen in de
hofkliek en de hel van de we
reld, die werd uitgemoord. Een
wereld, die zij in hun hand pro
beerden te houden.
Berchtesgaden op de
Obersalzberg en het „ade
laarsnest" zijn verwoest. De
gouden lift functioneert nog en
het uitzicht op de top is prach
tig. Men kan lunchen op het
terras of op de plaats, waar
Hitier en Eva aten en zaten in
de hoek bij de haard, waar Eva
graag in het vuur staarde. Op
de bergtop staan soevenirwin-
keltjes met prentbriefkaarten
en borden met Hitiers portret.
Komen de 300.000 toeristen,
die de Obersalzberg jaarlijks
bezoeken, alleen uit nieuwsgie
righeid, of is het al een pel
grimstocht?, vraagt Gun. Dit
gebeurt vandaag. En ook dat is
huiveringwekkend.
Eva Braun, maitresse en
vrouw van Adolf Hitler,
door Nerin E. Gun, uitgave
NV de Forel, Rotterdam.
256 blz. 12,90.
Hitier zag ztfn minnares
Eva Braun het liefst in de
traditionele Beierse dracht.
den, kon weten dat hij zou
worden geliquideerd.
Eva Braun heeft nooit enige
politieke invloed op de huise
lijke Hitier kunnen uitoefenen.
Eén keer vroeg ze hem, toen
vlak voor het verdrag van
München ambassadeurs uren
zaten te wachten: „Laat die lie-
cen toch binnen?". Dat gebeur
de dan.
Overigens was de Führer he
lemaal niet blij met dit ver
drag. Zijn plannen waren in de
war geschopt. Maar Eva zei, dat
hij de diplomaten fantastisch
had behandeld. Deze woorden
betekenden meer voor hem dan
de tekst van het verdrag.
Nerin E. Gun vertelt verder,
dat Hitier het laatste oor
logsjaar beslist geen hysterische
tapijtetende gek was. Hij was
een verouderde, gebroken man.
Hij knipperde onrustig met zijn
oogleden, zijn handen beefden
en Eva moest zijn bril aanrei
ken, omdat hij zo slecht zag.
Eva Braun bleef bij haar le
ven de grote onbekende op de
achtergrond. Via haar foto-al
bums heeft ze er echter wel
voor gezorgd, dat ze een
plaatsje kreeg in de geschiede-
-
mm
Braun gekleed zoals zij trouwde met Hitier; twee
voor zij (vrijwillig?) de dood verkoos toen het derde
