Veringa erkent
recht van Kamer
Vrijgemaakte academici
roepen op tot hereniging
Avondmaal los
van confirmatie
Troelstra: opperste gezag aan óns
Een ivoord voor vandaag
BEPERKING AANTAL STUDENTEN
„Vrije kerken" geen oplossing
BEROEPfNfiSWERK
Ontwerp voor
tweedelig
examen
„Studenten
verknoeien
stuk goodwill
Op cle Uitkij
stopt ermee
VRIJDAG 8 NOVEMBER 191
Wqrdt vervuld met de Heilige Geest, zegt Paulus in zijn brief
aan de gemeente van Efeze. En hij plaatst dit woord tegenover
het drinken van wijn. Zolang we aan wijn in een fles denken,
kunnen we spreken over gevuld of niet gevuld. Maar als de
wijn in de mens komt, gaat het niet om één keer, maar wordt
het een waarschuwing tegen bedrinken, tegen voortdurend
misbruik. Want drank wil een leven beheersen. Zo spreekt
Paulus over de Heilige Geest. Dat is niet een soort vloeistof
die eenmaal in ons komt en ons blijvend vervult, zoals drank
in een fles. De Geest moet ons blijvend beheersen, zoals alcohol
ook de mens blijvend wil beheersen.
Het werkwoord „vervullen" dat in het Grieks gebruikt wordt,
heeft hier ook die doorgaande betekenis. We zouden van deze
zin een parafrase kunnen maken en zeggen: „Weest voort
durend in een staat van volledig vervuld worden door de
Heilige Geest." Er moet overgave zijn aan de Geest, steeds en
steeds weer. Wij moeten onder zijn invloed staan en die in
vloed moet zich dagelijks doen voélen.
Wij lezen vandaag: Johannes 1.
(Van onze ondervvijsredacteur)
DEN HAAG Buiten de
Kamer om mag niet een verge
lijkend selectief propaedeutisch
examen worden ingevoerd,
waarbij het aantal geslaagden
wordt bepaald door het aantal
beschikbare plaatsen. Minister
Veringa legde hierover een ver
klaring af in de openbare ver
gadering van de Onderwijs
commissie der Tweede Kamer
die zich gisteren met het pro
bleem van een al dan niet ver
kapte numerus fixus bezig hield.
Er Is geen toestemming van de Ka
mer nodig als men de studenten wel
op de normale wijze laat slagen,
maar geslaagden die niet meteen tot
het tweede jaar kunnen worden toe
gelaten, op een wachtlijst zet, aldus
de tweede helft van Veringa's ver
klaring.
De moeilijkheden in de medische
faculteiten en straks misschien ook
in andere faculteiten vormden de
hoofdmoot van het debat over de
(Van onze kerkredactie)
HILVERSUM Achttien aca
demici uit de Gereformeerde
kerken (vrijgemaakt) hebben in
het blad „Woord en Wereld" een
„appel tot kerkelijke verzoening"
gepubliceerd.
De vrijgemaakt gereformeerde ker
ken, zo schrijven zii, bevinden zich
momenteel in een proces van ont
binding. In tal van plaatselijke ge
meenten rijn of dreigen er scheurin
gen; andere gemeenten zijn In hun
geheel buiten het kerkverband ko
men te staan. Individueel, en in klei
nere of grotere verbanden komen ve
len opnieuw in een situatie, waarin
een beslissing zal moeten genomen
worden over de klemmende vraag,
hoe en met wie in de nabije toekomst
de kerkelijke gemeenschap gezocht
sal moeten worden.
Er is een tendens tot vorming van
„vrije kerken", die straks onderling
contact zouden kunnen opnemen,
waardoor het ontstaan van een nieu
we kerkengroep niet denkbeeldig is.
De vraag is hier echter of deze weg
begaan mag worden in een situatie
dia geheel anders is dan indertijd
bij de Vrijmaking, zo schrijven deze
achttien.
Zij zijn er van overtuigd, dat de
vorming van een nieuw kerkver
band in de huidige situatie niet meer
te verantwoorden is. Voorts menen
zij, dat voor een waarachtig herstel
van de eensgezindheid binnen de vrij
gemaakte kerken géén beding of pa
cificatieformule, maar een radicale
ommekeer nodig is, waarbij dan de
zelfstandigheid van deze kerken al
evenmin a priori buiten geding zou
kunnen of mogen blijven.
Wij moeten ons immers niet ont
veinzen, zo vervolgden zij, dat het
ontbindingsproces reeds lang aan de
gang is. We behoeven slechts te wij
zen op de reeds jaren bestaande breu
ken, op de onmacht van diverse ge
nerale synodes om verzoeningen tot
Rtand te brengen, en op het grote
aantal predikanten en kerkleden dat
de vrijgemaakte kerken heeft verla
ten.
Niet de Open Brief is de aanlei
ding tot de huidige conflictsituatie,
maar het ontbreken van de bereid
heid om tot verzoening en herstel van
de eenheid met de synodaal gerefor
meerde kerken te komen, hetgeen of
ficieel gestalte kreeg in de herhaal
de weigeringen van onze synodes om
tot samenspreking met de synodaal
gereformeerde kerken te komen.
Hieruit spreekt een algemene geest
van wantrouwen en onverzoenlijk-
NED. HERV. KERK
Beroepen te De Krim: B. J. Rlemer-
jma te Parrega, cj.; te Oostvoorne
(toez.): G. v. d. Ree te Alsem, c a., die
bedankte voor Drogeham.
Aangenomen naar Heusden (N_B.)
toez.: G. Hamoen te Meteren-Est; naar
Haaften (toe.): P. P. J. Monster te Bar-
neveld.
Bedankt voor Ouddorp: B. J. Zaal te
IJsselmuiden.
Emeritaat verleend aan ds. M. C. W.
Wegeling te Brussel-Laken (Silo-
gemeente).
GEREF. KERKEN
Beroepen te Genemuiden: G. Mete
ring te Herwijnen.
Aangenomen naar Parijs a s. vac. H. I.
Winter): K. Welbedacht, stud. pred. te
Delft.
Bedankt voor Badhoevedorp: R. J. v.
d. Veen. stud. pred. te Delft.
GEREF. KERKEN (vrijgrm.)
Beroepen te Almkerk-Werkendam en
te Breda: D. Berghuis te Leens.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Leerdam: Chr. v. d. Poel
te Yerseke.
BAZEL Dr. J. Veenhof heeft een
leeropdracht in de dogmatiek voor
een jaar gekregen aan de universi
teit van Bazel.
Dit houdt verband met het feit, dat
de opvolger van prof. dr. H. van
Oyen. die met emeritaat gaat, prof.
dr. Jan Lochman uit Praag, pas over
een Jaar zijn werk in Bazel kan be
ginnen.
Dr. Veenhof, een zoon van prof.
C Veenhof te Kampen, is docent aan
H Chrischona-college bij Bazel.
heid jegens de synodaal gereformeer
den, welke geest wij met een christe
lijke levenshouding radicaal in strijd
achten.
Hiermee staat volgens de achttien
in onmiddellijk verband het elkaar
onderling niet aanvaarden van de
leden der vrijgemaakte kerken als
volwaardige broeders en zusters.
Waar de geestelijke gemeenschap met
Christusbelijders buiten eigen kring
niet meer wordt beleefd en gevoeld,
daar kan ook de onderlinge gemeen
schapsbeleving niet meer tot bloei
komen.
Dit klemt temeer, omdat de inzet
van de vrijmaking juist was ruimte
voor verschil van inzicht binnen het
raam van het gereformeerd belijden.
Deze oecumenische inzet van de vrij
making is thans in feite verloochend
en het bestaansrecht van de vrijge
maakte kerken op het spel gezet. Im
mers de kerkelijke gescheidenheid
was alleen gerechtvaardigd, zolang
zij betekende een appel op de sy
nodaal gereformeerde kerken om de
evangelische ruimte te herstellen. En
zolang de samenbindende kracht is
gezocht in het zich eenparig opstel
len tegenover de kerken die ons uit
stootten. heeft de onderlinge ver
deeldheid voortgewoekerd.
IRONIE
Het is de ironie van de geschiede
nis, dat nu de gevraagde ruimte (om
welke motieven ook) er weer is in de
synodaal gereformeerde kerken, en
ons onder schuldbelijdenis gevraagd
wordt de broederhand te aanvaarden,
het nü de vrijgemaakte kerken zijn
die zelfs niet van een gesprek willen
weten, en trachten hun apart voortbe
staan te rechtvaardigen.
Elke poging om het voortbestaan
van het vrijgemaakte kerkverband te
verzekeren, zal volgens de achttien
schipbreuk lijden in de golven van
broedertwist, zolang de oprechte in
nerlijke bereidheid niet aanwezig is
om de katholieke ruimte van de kerk
te zoeken.
Eveneens zullen pogingen om uitge
stoten groepen als „vrije kerken" te
doen voortbestaan, het gevaar in zich
bergen dat men voorbij ziet aan het
feit, dat wij pas „met al de heiligen"
in staat zijn de liefde van Christus te
kennen en dat men verzandt in een
onvruchtbaar isolement, omdat het
vrij zijn zo licht weer gezocht wordt
in een groepsbeleving van gelijkge
stemde gevoelens en gedachten.
Ook ïykt ons de verwachting over
spannen, dat een initiatief van juist
deze groepen tot een doorbraak naar
nieuwe vormen van kerkelijk samen
leven positief en met vertrouwen ont
vangen zal worden.
BEZWAREN
De achttien gaan dan in op allerlei
bezwaren tegen de synodaal gerefor
meerde kerken. Ze zijn niet van alle
grond ontbloot, maar de achttien me
nen wel, dat de voorlichting in de
vrijgemaakte pers dikwijls tenden
tieus is, omdat daarin een objectieve
weergave van de feitelijke toestand
vaak verhinderd wordt door de onbe
wuste zucht tot zelfrechtvaardiging.
De tegenstellingen worden overdre
ven enerzijds door een te zwart af
schilderen van de nieuwe ontwikke
lingen in de synodaal gereformeerde
kerken, en anderzijds door een over
trokken conservatisme juist op deze
punten in de vrijgemaakte kerken.
Doorslaggevend is echter de vraag,
of de synodaal gereformeerde kerken
vandaag bestempeld mogen en moeten
worden met het oordeel „valse kerk"
„Wij geloven dat deze vraag met een
beslist neen beantwoord moet wor
den. En daarmede is gegeven, dat de
Here ons niet hereniging verbiedt"
De gemeenten, die juist mede van
wege hun verlangen naar herstel van
de kerkelijke eenheid, buiten het vrij
gemaakte kerkverband zijn komen te
staan, zijn de eerstaangewezenen om,
zo mogelijk gezamenlijk, met dp syno
daal gereformeerde kerken het over
leg te openen, om naar wegen te zoe
ken die kunnen leiden tot een kerke
lijke verzoening.
Zij zullen daarbij hun andere vrij
gemaakte broeders niet mogen ver
geten en eveneens de Christelijke Ge
reformeerde Kerken de gelegenheid
niet mogen onthouden aan dit over
leg deel te nemen.
Het lijkt hen verantwoord, dat er
gezocht wordt naar een wijze van sa
mengaan, waarbij een zekerë mate
van vrijheid wordt behouden ten aan
zien van de vorm, waarin dit samen
gaan wordt verwezenlijkt.
Het stuk Is ondertekend door drs. H. Al-
bracht. Utrecht: prof. dr. W. K. van Dijk,
Haren: prof.' dr. J. R. van de Fliert. Am
sterdam: drs. B. Goudzwaard, Schoonhoven;
lr. H. van Harten, Dronten; prof. dr. J.
van der Hoeven. Uithoorn: ir. C. van der
Kerk, Maasland; mr. I. Koffeman, Zeist:
Ph. S. van der Kooy, Lelden; ir. B. Krol,
Zeist: drs. Y. Krol. Lelden; ir. J. van Leeu
wen. Pijnacker: ir. P. van Loo. Groningen;
ir. E. Stamhuis, Voorschoten; dr. ir. J.
Stellingwerf/, Amstelveen; mr. H. Velema,
Amstelveen; drs. A. L. Vreeken. Zwolle:
prof. dr. R. van Wageningen. Amsterdam.
Hetzelfde nummer van Woord en Wereld
(te bestellen postbus 285, Hilversum) bevat
reacties op dit appel van dr. Okke Jager
prof. dr. H. Jonker („waarom gezwegen
over de Hervormde Kerk?"), dr. C. Boer-
tien. dr. J. Meulink, ds. J. Overduin en drs.
T. Jongsma.
Onderwijsbegroting. Het overvol ra
ken van een faculteit rechtvaardigt
niet een aantal mensen onverdiend
weg te sturen met het teken „ge
zakt", zei drs. Tilanus (CH). Als het
tot een beperking van het aantal stu
denten moet komen, dan dient de
Kamer zich hier eerst over uit te
spreken. De studenten die dit jaar
zijn begonnen, hebben recht op extra
zorg, want ze wisten nauwelijks wat
hun boven het hoofd hing, aldus de
heer Wiegel (WD). De heer Bakker
van de CPN wees erop, dat een nu
merus ingebouwd kan worden in zo
genaamd normale exatnens. Overal
waar het percentage gezakten plotse
ling stijgt, zou meteen ingegrepen
moeten worden.
Verwarring
De minister legde er de nadruk op
dat als er een beperking komt, de
regeling voor het gehele land moet
gelden. Hij heeft Nijmegen dat met
Kerstmis al een aantal studenten zou
willen laten afvallen, hierop gewe
zen. Curatoren van de Nijmeegse
universiteit hebben gereageerd met
een dringend beroep op hun me
dische faculteit om de afgekondigde
maatregel in te trekken.
Veringa verwekte nogal wat ver
warring door in zijn uitspraak over
de noodzakelijke toestemming van de
Kamer aanvullende formuleringen te
vervlechten, die de Kamerleden arg
wanend maakten. Tenslfttte kwam er
echter duidelijk uit, dat de Kamer er
in gekend zal moeten worden wan
neer de faculteiten wegens ruimtege
brek studenten willen laten zakken.
De minister zei er over het alge
meen niet bang voor te zijn dat de
situatie van de medische faculteiten
zich elders zal herhalen. Veringa ge
bruikte de argumentatie die deze
week ook staat in een artikel van
„Economisch-Statistische Berichten":
Er is bij alle universiteiten en ho
gescholen indrukwekkend veel ge
bouwd. We hebben al elke 15 jaar
een verdubbeling van het aantal stu
denten verwerkt; het zal met de vol
gende verdubbeling ook wel weer
lukken.
Pvd A-plan
„Ik wil niet al te optimistisch zijn,
maar met inschikkelijkheid, impro
visaties, het huren van gebouwen
enz. zal men het hopelijk redden",
aldus de minister. Uit de Kamercom
missie kwamen bedenkingen omdat
de universiteiten veel minder gelden
krijgen dan ze nodig hebben.
Een plan van de PvdA om de pro
blematiek van de medische facultei
ten grootscheeps aan te pakken met
een topcura tori urn, uitbreiding van
de staven, affiliatie van ziekenhuizen,
klinisch hoger onderwijs in Twente,
Limburg en Brabant enz. leidde tot
stekelige vragen over de kosten. De
en bij zware of
hardnekkige verkoudheid
POTTER'S CATARRH
PASTILLES
Alleen bij apothekers en drogisten
(Van onze onderwijsredacteur)
DEN HAAG De werkgroep die
de regeling van de eindexamens voor
het nieuwe onderwijsbestel volgens
de mammoetwet voorbereidt, heeft
een tweeledig examen ontworpen,
waarvan een deel in fases zal worden
afgenomen. Er wordt nog gewerkt
aan het advies dat vermoedelijk eind
december aan staatssecretaris
Grosheide zal worden uitgebracht.
Voor een deel zouden er centraal
samengestelde opgaven komen, waar
bij men gebruik wil maken van stu-
dietoetsen. Het andere deel zou
bestaan uit beoordeling door de eigen
leraren in de loop van de hoogste
klas. Daaruit zou een cijfer worden
opgebouwd dat tezamen met het cij
fer van het centrale werk bepalend
zou zijn voor de uitslag.
De rol van de gecommitteerden zou
zeer beperkt worden, maar er zou
wel een zodanig toezicht moeten zijn,
dat de kwaliteit van de examens te
genover de gemeenschap en de leer
ling gewaarborgd blijft.
De staatssecretaris die hierover
enige mededelingen deed bij de be
handeling van de begroting in de on
derwijscommissie van de ^Tweede
Kamer, zei dat hij het in grote trek
ken met de nieuwe opzet eens is.
Dr. Tans uitte als bezwaar dat de
regeling nog te zeer gebonden blijft
aan het verleden. Men zou veel ver
der moeten gaan in de richting van
een tentamensysteem.
BOEKJE VAN PS. C. PEE
OYER KINDERCOMIMENIE
heer Tilanus zei, dat de socialisten
Tans en Lamberts cijfers op tafel
zouden moeten leggen over de kosten
van dit plan en van andere verlan
gens,
Dr. Tans: „Het is de taak van de
Regering uit te rekenen wat onze op
zet kost".
Drs. Tilanus: „Dan moet de Rege
ring toch eerst weten wat u het be
langrijkst vindt".
Prof. Diepenhorst: „Meent de heer
Tans, dat hij kan volstaan met een
serie wenselijkheden te presenteren
zonder enige indruk te geven van de
kosten?"
Dr. Tans: „Men vertikt het om
goed te luisteren".
(Van een onzer medewerkers)
AMSTERDAM Met een
knappe inleiding over de „Theo
logische aspecten van Uppsala"
opende de Amsterdamse hoog
leraar prof. dr. C. W. Mönnich
gisteren in de Maarten Luther
kerk te Amsterdam de najaars
vergadering van de Lutherse
predikanten. Prof. Mönnich ging
uit van sectie één, die handelde
over „De Heilige Geest en de
katoliciteit van de kerk".
De kerk, aldus prof. Mönnich, heeft
haar werk te doen in de wereld en zij
is één met de wereld, omdat de wereld
van God is. De theologie zal princi
pieel open moeten zijn, d.w.z. zich
bezig moeten houden met de proble
men van economie, sociologie, politi
cologie en ethiek der technologie.
In de theologie zullen we niet van
God moeten uitgaan, maar van de
Messias, de vleesgeworden God. Dan
zal de nieuwe mens, de rechtvaardige,
in het middelpunt moeten staan. Dan
ook zullen we van de wereld zelf
moeten uitgaan, een wereld die door
de komst van Jezus Christus is ge
kwalificeerd als een wereld van Gods
toekomst.
Prof. Mönnich spitste één en ander
toe op de verhouding van de Messias
tot de wereld. De Messias is één met
de wereld der geslotenheid. Hij is de
rechtvaardige, het levende protest te
gen de afgeslotenheid, de onrechtvaar
digheid, het ideologiseren van geloof
tot religie. De Messias is ook de com
municatieve mens. God komt tot de
mens, spreekt met de mens en breekt
de mens open door Zijn Woord. Zo
is God met de wereld bezig, met of
zonder kerk.
Als de kerk gelovig is, zal ze mee
doen met haar Heer. Maar zij zal
zien, dat zij in die wereld staat als
een gebroken zaak, in de profaniteit,
niet in de establishment (als geves
tigd - red.), omdat de establishment
dc rechtvaardige vermoordt. De kerk
zal moeten protesteren tegen de ge
vestigde orde, zij zal een theologie
van de revolutie moeten ontwikke
len niet alleen in Zuid-Amerika
maar ook in Europa omdat de
rechtvaardigheid, dat is de liefde
Gods, moet doorbreken.
Als de theologie, zo besloot prof.
Mönnich zijn referaat, uitgaat van
een anthropologie, een analyse van
de menswetenschappen, zal ze dichter
bij de bijbelse boodschap komen, dan
Door Ton v. d. Hammen
Het was Pieter Jelles Troelstra, leider van de
socialisten, die in de spannende novemberdagen
van 1918 het signaal voor de revolutie gaf. Een
revolutie, die niet doorging en die hij later ais
zijn vergissing zou bestempelen, omdat hij zich,
naar hij zelf zei, meer door zijn emoties dan door
zijn verstand had laten leiden.
Was dat helemaal juist? Zijn partijgenoot Jan
Duys zou later in een nabetrachting tot vergader
den in Noordholland zeggen: „Was het de vergis
sing van Troelstra of was de vergissing dat jullie,
arbeiders en soldaten, op zijn signaal niet naar
buiten zijn gekomen?"
Voor Troelstra stond het al een aantal jaren
vast, dat deze oorlog niet anders dan in revolutie
zou kunnen eindigen. De honger, de ellende, de
lange duur en niet te vergeten de enorme verlie
zen aan mensenlevens leidden naar zijn stellige
overtuiging in die richting.
Per dag werd gestreden ten koste van soms
20.000 mensenlevens, terwijl de frontlinie onge
wijzigd bleef en het officieel heette dat „lm
Westen nichts neues" te vermelden viel. Luden-
dorff had in maart/april 1918 liefst 430.000 man
geofferd in een vergeefse poging de zaak te force
ren.
De ontwikkeling stelde Troelstra in het gelijk:
de opstand golfde inderdaad over Europa: in
Rusland, Oostenrijk én Duitsland rolden de kro
nen van vorsten en vorstjes over de straat.
Troelstra verwachtte nu ook de revolutie in ons
land. Maar hier zou deze onder leiding van de
sociaal-democraten zonder bloedvergieten dienen
te verlopen.
GOEDE KANSEN
Zelfs tegenstanders, zoals burgemeester Zim
merman van Rotterdam, ja tot in Binnenhofkrin
gen toe, geloofden aan het slagen van zo'n
machtsovername. In ons land onrust bij het leger,
maar vooral bij de marine, waar veel rode op
roerkraaiers zaten. Rotterdamse havenarbeiders
onder leiding van Heykoop en Brautigam, die zo
in actie wilden komen. Burgemeester Zimmer
man, die met Heykoop en Brautigam was gaan
praten omdat (zijn eigen woorden) de revolutie
bij Zevenaar wel geen halt zou houden... Boven
dien een allerongelukkigst hoofdartikel in de ge
zaghebbende Nieuwe Rotterdamse Courant, waar
in stond dat de regering nu maar snel aan allerlei
in een speciaal rood manifest gestelde eisen tege
moet moest komen. (De bourgeoise ging dus
overstag).
Dit alles wist Troelstra. toen hij maandagavond
11 november voor revolutionaire organisaties in
het Rotterdamse Verkooplokaal een rede ging
houden. Het Verkooplokaal was aan de Goud-
sesingel, vlak naast het gebouw van de Rotter
dammer. Hij zei: „Wij zijn hier bijeen op het
ogenblik, dat ons de macht in handen zal geven.
De heersende klasse wordt afgedankt en maakt
plaats voor de nieuwe klasse. De arbeidersklasse
staat voor een geweldige taak. Verzuimt het
ogenblik niet, grijpt de macht, die u in de schoot
geworpen wordt. Gij moet uw organisatie dienst
baar maken aan het bevestigen en in stand hou
den van de macht, die ge thans verplicht zijt tot
u te trekken."
ARSOL-RADEN
Verder: „Wij zullen volgende week zondag (so
cialistisch congres - red.) bespreken of wij zullen
In Dtiitsland grepen arbeiders en soldaten
naar de macht en vormden z.g. arsol-raden.
Troelstra wilde zulke raden eveneens maar
dan onder leiding van de sociaal-democraten.
overgaan tot een opperste raad van arbeiders en
soldaten voor het gehele land en verder van
plaatselijke raden. Hebben we daartoe besloten,
dan is die raad van dat ogenblik af het opperste
gezag in ons land."
Havenarbeider-voorman Heykoop voegde daar
aan toe: „Ik ben er trots op dat deze beweging
begint in Rotterdam. Ik weet dat Troelstra mor
genmiddag om één uur in de Tweede Kamer het
revolutionaire woord zal spreken buiten de parle
mentaire orde om tot de regering...
Zijt ge bereid ons te helpen in de grote tijd die
komende is, in de moeilijke tijd ter bevestiging
van de dictatuur van het proletariaat?" Op deze
slotwoorden van de impressario van Troelstra,
zoals de oud-Standaard-redacteur T. Cnossen
Heykoop heeft genoemd, volgde een langdurige
ovatie.
HOE 'T ZOU KUNNEN
Aan Troelstra en de zijnen kan ongeveer de
volgende ontwikkeling van de revolutie in Neder
land voor ogen hebben gestaan. Er zou een mars
van duizenden rode havenarbeiders uit Rotter
dam naar Den Haag komen. Schepen van de
marine, die in Den Helder lagen, zouden ondei
leiding van rode elementen naar Rotterdam er
Amsterdam opstomen (het voorbeeld van het ma
trozenoproer in Kiel was voldoende bekend). Hij.
Pieter Jelles, zou een revolutionaire donderspeecl
in de Kamer afsteken, waarna de regering, die tol
nu toe geen enkele maatregel tegen de revolutie
had ondernomen, en dus kennelijk zwak was, zou
kunnen opstappen. De revolutie van het proleta
riaat zou dan in ons land zonder bloedvergieter
een feit zijn geworden.
Overdreven? En een nuchter, onpartijdig mar
als burgemeester Zimmerman dan? Zou hij pra
ten met de vijand, de revolutionairen Heykoop en
Brautigam, als daar geen reden voor was? Hij
had zelfs bij deze heren geïnformeerd of ze dach
ten dat de koningin zou kunnen aanblijven... (dr.
Scheffer in zijn boek November 1918).
Dat het bij de marine in de gedachtengang van
de „machtsovernemers" ook goed zat, bleek enke
le dagen later maar al te waar te zijn. Schout bij
nacht J. Albarda, de marinecommandant, zou een
eigenaardige stap gaan ondernemen, die de revo
lutionairen nog meer in de kaart speelde: via de
marinebonden vroeg hij namelijk onderdanig aan
zijn personeel „of de regering bij een revolutie
wel op het gehele vlootpersoneel kon rekenen".
Het kostte de Schout bij nacht zijn baan.
Vice-admiraal H. C. W. Moorman was in die
jaren adelborst in Den Helder. Hij verklaarde:
De bonden reageerden negatief en namen de hou
ding aan van „wij kunnen onze mensen niet
adviseren". Het zag er nu heel gevaarlijk uit en
er moesten noodmaatregelen worden genomen.
IN DE GROND BOREN!
Dr. Scheffer, die inzage kreeg in geheime rap
porten van de marine, schrijft daarover in zijn
pas verschenen boek November 1918: „Ook de
regering had vernomen dat matrozen zich van
de schepen meester wilden maken en stuurc'--
terstond een officier van de marinestaf, ltz. Ie
klasse De Veer naar Den Helder. Getracht zou
worden met de schepen op te stomen naar
Amsterdam en Rotterdam om in deze grote arbei
derscentra mee te werken aan de opstandige be
weging. Mocht het uitvaren niet belet kunnen
worden dan hadden de forten in IJmuiden en Hoek
van Holland opdracht de schepen in de grond te
boren!"
Welke maatregelen werden genomen? Vice-ad
miraal Moorman vertelde ons: Van de bodems
in de haven van Den Helder werden de sluit
stukken der kanonnen weggenomen, opgeborgen
en onder bewaking gesteld. Bij de scheepsma
chines werden kleine belangrijke onderdelen gede
monteerd en ook opgeborgen. Hetzelfde gebeurde
met de grendels van alle geweren uit de Kazer
nes.
„Een aantal wachtdetachementen", aldus de
heer Moorman, „voornamelijk bestaande uit
adelborsten, moest de diverse gebouwen bewaken
en waren daarvoor zwaar bewapend. Ik weel hel
nog zo goed, omdat het voor mij m'n eerste
commando betekende.
Mijn wachtdetachement kreeg de opdracht de
„paleiswacht" over te nemen. Het „paleis" wordt
in Den Helder gevormd door de commande-
mentsgebouwen, die er nu nóg staan en waarin
behalve kantoren ook de woningen waren van
mm. de commandant
zeemacht, de corn-
igprmandant van het
instituut>
recteur van de
werf en ik geloof
ook nog van een
hoofdingenieur
van de werf.
Hoewel het er
allemaal ernstig
uitzag, geloofde ik
niet zo erg in een
opstand. Het per-
oneel was wel
behoorlijk ver
ziekt door de op
roerkraaiers. maar
dat ze deloyaal
zouden worden,
nee, dat wou er
bij mij niet in.
Het kwam ook
zo uit".
Vice-admiraul
H. C. W. Moorman
momenteel op de traditionele manij
gebeurt.
In de middagvergadering bogen
predikanten zich over het onderwej
„Kindercommunie en confirmati|
Uitgangspunt voor dit gesprek vorr
het zojuist verschenen boekje van j
Amsterdamse predikant ds. C.
„Avondmaalsgast en kerklid". Hie
wordt o.m. gesteld: Enerzijds is
momenteel aandacht voor de met!)
diek van het kerkelijk onderricht.
derzijds is er tegelijk een snelle aa
teruitgang in het aantal deelnema
aan dit kerkelijk onderwijs en in
getal der aannemelingen. Op de vra
naar de betekenis van de kerk en
leven van de gemeente geven weiij
jongeren een positief antwoord.
Het valt niet te ontkennen dat J
ten aanzien van het kerkelijk lev
sprake is van een crisissituatie. Vj
jongeren zien een kloof tussen relid
en leven. In dit kader hebben vel]
geen zicht meer op de betekenis
de onderrichtszaak van de kerk.
onderricht, dat in feite heenleidt na|
het deelnemen aan het Heilig Avon
maal. In de praktijk is dit onderrid
verworden tot een korte stoomcursl
of een afsluiting van alle kerkelj
onderricht: bij kerkdiensten en
spreksgroepen laten velen zich
meer zien.
Ontvlechten
Ds. Pel stelt nu voor en dit vo^
stel is aan de Lutherse synode vo(
gelegd om de bestaande vorm V
confirmatie te „ontvluchten",
avondmaalstoelating op jongere j
confirmatie op de nu daarvoor i
bruikelijke leeftijd. De toelating 1
het avondmaal kan gesteld wordf
op de leeftijd van ongeveer twaj
jaar. Dan kan een kind geacht 1
den te kunnen voldoen aan de d<l
Paulus gestelde eis van het kunrj
onderscheiden van het lichaam f
bloed van de Heer.
Nodig is, aldus ds. Pel, een voc
bereiding van een paar maanden, I
voorkeur te geven door de predikaj
Voor de volgende fase van 12-14/
jaar denkt hij aan het vervullen
een catechetische taak door de jeui
kerk. Dan de groep 14/15-19/20 jaj
die het catechetisch onderricht
de predikant zelf volgt. Dit deel vL*.
het onderricht wordt besloten nPl
aanneming en bevestiging.
Dit voorstel van ds. Pel doorbref
het schema, dat nu geldt voor vrijvi
alle protestantse kerken. Wanneer»qj
Evangelisch-Lutherse kerk de kf
dercommunie zou aanvaarden a^,.
stap in haar eigen geestelijke ontwr"'
keling zou dit voor de andere pi
testantse kerken misschien nog \taai
eens een stimulerend werkend voijoll
beeld kunnen zijn. gcg
In de discussie over het voorf
van ds. Pel werd gevraagd: wat bil
er nog als zinvol over voor de cc
firmatie van de 19 of 20 jarigen,
al aan het Avondmaal deelneei
Voorts pleitte men sterk voor een hi
ziening van de zondagsschool:
zal het eigenlijke catechetische
van de kerk moeten gaan plaats1
den.
p«
DEN HAAG De wijze waarop
studenten hun onverdraagzaamhi
tonen, steekt sterk af bij het opb
den van de werkende jeugd die z
ook bij dit Kamerdebat presteen
Aldus de KVP-afgevaardigde
Woorst in het debat over de ondflj
wijsbegroting. Met hem lieten
woordvoerders van enkele anc
fracties kritische geluiden over
protesterende studenten horen.
Prof. Diepenhorst (ar): Men hol
veel kritiek op de hoogleraren, zelc irisB
op de studenten. De onrust onder m"
studenten is te verklaren. Wij beln
ven bij studenten ook niet dezellf
maatstaven aan te leggen als
hoogleraren, maar soms verliezen
Ie
n len
dc
e i
IMCU, maai aujus vcixicr.cu
studenten wel enigszins de waard
heid uit het oog. rst
Dr. Schuring (ch): Er ontstaat e 0r
vertekend beeld van de university-
en de studenten. Er is een kle
groep die deining zoekt om de d m
ning. De Kamercommissie komt 1
rust vergaderen „omdat het zo go
is dat er politie is".
De heer Wiegel (lib.): Sommige sl
denten zitten met de listen van
minister in hun maag. De „kritisc
studenten" komen nauwelijks verc
dan „kretologie". Er is meer spraa ns,
verwarring dan inspraak. De studej G
ten zijn bezig een stuk goodwill
verknoeien. De heer Wiegel, die
student in de Kamer gekomen is,
dat zijn uitspraken hem in stude
tenkringen „wel niet in dank afgeï
men zouden worden".
WAGENINGEN In het zojuist vi
schenen novembernummer van I
christelijk maandblad Op de Uitk
wordt meegedeeld dat het blad wol
opgeheven.
Het laatste nummer zal in deceml
verschijnen en dan heeft Op de U
kijk 41 jaargangen achter de rug.
uitgeverij Zomer Keuning, deelt n
dat de vaste kern van lezers de laat
jaren te klein is geworden om tot i
verantwoorde exDloitatie te komen.
Het blad is gestart in een tijd. toen
vele gezinnen het christelijk dagblad
het kerkblad nog de enige periodiek
•varen De laatste iaren ziin op veel
de door Op de Uitkiik bestreken
Meden gespecialiseerde bladen verse
nen. die op de verschillende geïntei
seerden uiteraard meer konden bitt
dan Op de Uitkiik met zijn zeer brt l|r
interessesfeer.
De hoofdartikelen werden de laai
jaren geschreven door dr. Okke Jaj
