DE SLAG OM DE RESIDENTIE
Vliegtuigverlie zen
kwam vijand niet
meer te boven
VLEET
Visserijnieuws bij de
Mteuwï itiosE courant
12
WOENSDAG 6 NOVEMBER 1H|EU\
is
7^E oorlogsboeken zijn op hun retour. De markt is in
de afgelopen vijftien jaren overvoerd met in druk
vorm verschenen bedreven gruwelen. Het was voor vele
auteurs een lucratieve bezigheid om een aantal beleve
nissen van hun medemens tot een geweldig wapenfeit op
te blazen. Het publiek kocht het gretig. Zo kreeg men
dan een flink scheefgetrokken beeld van wat er werke
lijk gebeurde. Dit geldt niet alleen voor het totale beeld
van de oorlog, maar ook voor wat plaatselijk, in de eigen
omgeving gebeurde. Laten we eerlijk wezenwelke Ha
genaar. welke Delftenaar en welke Katwijker weet wat
er in de meidagen van 1940. toen in de vroege morgen
ons land werd overrompeld, precies gebeurde Hooguit
weet men. dat er vreselijk slag is geleverd om de Maas
bruggen in Rotterdam en om de vliegvelden Valkenburg
en Ypenhurg.
bereikt en vertelde hen
sche verhaal, dat zij omsingeld waren
en zich daarom moesten overgeven.
Toen de aarzelende Duitse commandant
hem vroeg of er zwaar geschut in de
buurt was, zei hij, dat dit in Delft en
Wateringen gereed stond om hen on
der vuur te nemen. Onder de Duitsers
ontstond nu onenigheid, een deel ruil
de wet capituleren, anderen voelden
daar niets voor. Op dat moment werd
er toevallig uit de richting Delft en
Wateringen geschoten. De Duitse mili
tairen zochten dekking en beantwoor
den het vuur. Ook de soldaat Clasener
ging op de grond liggen en wees er
nogmaals op dat er niets te bereiken
viel. Ten slotte besloot de vijand dan
toch maar tot overgave, op voorwaar
de dat het vuur zou zwijgen. Onmid
dellijk sprong de dappere soldaat op
en zwaaide met zijn armen, In de hoop
dat het schieten zou ophouden. Dit ge
beurde inderdaad en er kwam zelfs
een patrouille uit de richting Delft
naderbij, zodat het verzonnen verhaal
nu voor de Duitsers wel bijzonder ge
loofwaardig werd. Toen de patrouille
was aangekomen konden zij de door
één Nederlandse soldaat gemaakte
krijgsgevangenen met een grote buit
aan wapens en munitie afvoeren naar
Delft".
BRANDWEER
Ook zo'n voorval bij de herovering
van het vliegveld Ockenburg en het
dorp Loosduinen. Daar leverde men
by de Kijkduinsestraat een hevige
strijd om de boerderij „Wijndaalders-
wonlng". „De luitenant Van Min zag
dat hij niet verder kon komen en be
sloot terug te gaan naar de Kijkduin
sestraat om van daar met een wijde
omtrekkende beweging te trachten
achter de boerderij te komen". Deze
luitenant kreeg na veel moeite hulp
van vijf mannen uit Meer en Bos. „Op
dat moment gebeurde er iets merk
waardigs, waarvan de luitenant het
volgende rapporteerde: Op het moment
dat de groep opnieuw voorwaarts wil
de gaan kwam uit de richting Kijkduin
met luid gebel de Haagse brandweer
aanrijden, kennelijk met de bedoeling
„Ockenburg" te gaan blussen. (Daar
had men een groot aantal gelande
Duitse transporttoestellen in brand ge
schoten). Ter hoogte van het koffie-
huisje gekomen werd dit „geheime"
wapen intensief door de vijand onder
vuur genomen met het gevolg dat de
brandweerauto in minder dan geen
tijd verlaten was. Nauwelijks hadden
we dit achter de rug, toen de motor
politie, eveneens uit de richting Kijk
duin, kwam aanracen. Gelukkig kon
den ze tijdig worden gewaarschuwd,
waarop ze prompt verdwenen.
Hevig werd er gevochten om de
brug over de Rün in Katwijk aan de
Rijn. Hierover zegt majoor Brongers
o.m.: „Het optreden van de burgerij
tijdens de straatgevechten in Katwijk
was heel merkwaardig en bewees wei
hoe vreemd wij tegenover de oorlog
stonden. Op vele plaatsen vormden
zich groepjes, die de toestand uitge
breid bespraken en met grote belang
stelling de strijd volgden. Het meest
bizarre moment deed zich voor tijdens
de gevechten om het Semenarie. Plot
seling kwam de tram luid bellend door
het dorp rijden, terwijl de passagiers
zich voor de ramen verdrongen om
vooral niets van het schouwspel te
missen
RESULTATEN
Wat waren nu feitelijk resultaten?
Aan Nederlandse zijde -varen door de
strijd om de residentie 515 militairen
gesneuveld Door het handjevol onge
oefende Nederlandse jongens werden
2735 zwaar gewapende en goed getrain
de Duitse militairen uitgeschakeld,
waaronder 41 percent officieren en 28
percent onderofficieren en manschap
pen van de 22e Luchtlandingsdivisie
Rond Den Haag werdeD daarvan ruim
1600 krijgsgevangen gemaakt, waarvan
er 1200 op tijd in Engeland konden
worden gejn'erneerd
De Duitsers varen zo verbolgen
over deze nederlaag, dat in een dag
order werd bevolen deze catastrofe
daarvan vervolgt een compagn
Nederlandse militairen de we
Waar zouden ze zich schuil hebbt
gehouden?
geheim te houden. In die eerste me:
dagen verloor de vijand boven or
land 525 vliegtuigen. Boven De
Haag werden 430 toestellen ingeze:
waarvan ruim twee-derde verlore
ging. In 1956 verklaarde genera;
Kesselring, dat Duitsland deze ver
liezen de verdere oorlog niet te bc
ven is gekomen.
Majoor Brongers: „Het is bijzond
merkwaardig, dat de Duitsers no
steeds hun zware nederlaag rond Dt
Haag trachten goed te praten met a!
lerlei beweringen die toch duidelij
elke grond missen. Zelfs in een gro:
aantal geschiedkundige werken wori
gesteld dat de mislukking vooral n'
wijten is geweest aan het „feit"
wij tevoren op de hoogte waren v
de luchtlandingen". Ten slotte wjI
door de Duitsers ook nog steeds t\
gevoerd, dat de luchtlandingstroep\
in Holland het tegen een numeriei
overmacht hadden moeten opnerm
De majoor Brongers: „De nederlos]
van de 22e Luchtlandingsdivisie trt
reeds op de eerste oorlogsdag een »-
dongen feit. Hitier heeft de smaad ra
de verloren slag om Den Haag echte
nimmer vergeten. Hijzelf had de op
ratie ontworpen en hij had zich per
soonlijk met allerlei bijzonderheid
bemoeid". Hitier zocht de schuld ech
ter niet bij zichzelf, maar bij de com
mandant van de operatie: general
Graf von Sponeck. Deze werd dan oo
gevangen gezet en aan het eind van i
oorlog gefusilleerd. Nog eenmaal hel
ben de leiders van het Derde Rijk gh
bruik gemaakt van luchtlandingstrol'
pen. Dat was op het Griekse eilaa
Kreta in 1941. Om hiervoor toestem
ming van Hitier te krijgen, heeft mt
hem dagenlang moeten bewerken.
Het nu verschenen boek van d<
majoor Brongers moge een rehabili
tatie zyn en een eresaluut vormei
voor hen die ons land in de meidagei
van 1940 onder de meest hopelos
omstandigheden tot het uiterste heb
ben verdedigd.
,,De slag om de Residentie 1940va
de majoor E. H. Brongers is een uil
gave van Hollandia N.V. te Baarn i
kost f 16,90, Het is de prijs alleszit
waard.
C. Keize
Kon. onderscheiden
DEN HAAG De eremedaille, ver
bonden aan de orde van Oranje-Na.'
sau, in brons, is toegekend aan C. Tl
van der Schaft, drukker bij de Druk
kerij W. Gaade N.V. Delftsche Coa
rant, te Delft en aan W. G. J. Custert
te Noordwijkerhout, werkzaam bij hf
Psychiatrisch Ziekenhuis „Sancta Ma
ria" te Noordwijkerhout, in goud aai
mej zr. A M Deddine <eerw zuste
Helena) te Noordwijk, hoofdver
pleegster aan hetzelfde ziekenhuis.
In en uit Sassenheiv
SASSENHEIM Ingekomen:
Wassenaar van Leiden naar ab w
For tuna ligg Industriekade. J N
Schoneveld met echtg MP J Roes'
en 2 k van Den Haag n Konings
park 4, G T M v d Poll van Liss
n Vaartkade 6. E v Duin v Rotter i
dam n W Warnaarl 21.
Verhuisd binnen de gemeente: G
Verdoes m echtg L Toom v Essen
laan 31 n Molenstr 28. J v Strie:
m echtg H T J v Ewijk v Irene
straat 2 n Hoofdstr. 90a.
Vertrokken: J P Bijl ev Pieter
v Vijfmei weg 4 n Venlo, H Pï
Meiman ev Dorresteijn v Hoofd
str 246 naar N'hout, L G M Bi!
schops v Hoofdstr 367 n Nijmegen
J W Olthoff v Parkl 120 n Lf
chem. J J Tiemeijer v H Bader
straat 22 n Voorschoten. F M LPt
v Elbaln 14 n Leiden.
Rectificatie: A M T de Voge:
vestiging naar ws Fortuna is rJf;
doorgegaan.
De Hagenaar zal dan nog weten
te vertellen, dat de Engelsen in
1944 by vergissing het Bezuiden-
hout hebben gebombardeerd. Wat
weet men van de strijd om Den
Haag? Wat weet men van het ge
vecht om Ockenburg? Deze strjjd
was beslist niet spectaculair voor
een romancier om zich daarin te
verdiepen. Er kwamen immers
geen tanks, geen zwaar geschut en
geen grote legers aan te pas. Toch
is de slag om de residentie in het
hoofdkwartier van het Derde Rjjk,
waar ene huisschilder Adolf Hitler
in de kaartenkamer de lakens uit
deelde, wel zo gevoelig aange
komen. dat een groot deel van de
Duitse luchttransportvloot zich
daarvan niet meer heeft kunnen
herstellen.
En dat alles door een handvol
dapperen, waarvan het merendeel
nog geen drie maanden een uni
form droeg en vaak zelfs nog geen
geweer in handen had gehad. Dit
feit heeft mede een invasie in
Engeland kunnen voorkomen.
IJMUIDEN Tussen 57 en 58 NB
zaten enkele treilers achter de ma
kreel aan. Deze inspanningen werden
niet naar behoren beloond. Er werd
tot dusver weinig of niets gevangen.
Bij 60 NB bleek de koolvis heel wat
minder willig om in de netten van
de Nederlandse treilers te zwemmen.
Wat er aan boord kwam was boven
dien klein van stuk. Voor heel wat
rederijen Is op het ogenblik de vraag
welke activiteit de meeste kans op
succes biedt. Zowel in de Ierse wate
ren als in de noordelijke contreien
van de Noordzee valt thans weinig te
halen. Om daar op af te gaan is niet
zo aantrekkelijk. Vandaar dat ver
scheidene treilers het dichter bij huis
zijn gaan zoeken. Ter hoogte van Zand-
voort op eén goede vijftien mijl uit
de kust belaagden zij de tong. Over
de resultaten mocht niet worden ge
klaagd. Sommige trekken van een
uur of drie brachten 120 kilo tong aan
dek- De loggers en kotters om de Oost
konden hieraan niet tippen. Zij kregen
in het gunstigste geval uit een trek
dertig kilo tong en een mand of vijf
andere vis boven water. De tarbot was
in dit gebied zeer schaars evenals de
rondvissoorten. In de Ierse wateren
bevond de grootste concentratie van
schepen zich in de buurt van The
Smalls. De treilers haalden kleine
beetjes grote haring op. De beste trek
ken waren goed voor zes kantjes. De
dagvangsten kwamen niet boven de
vijftig kantjes uit. Onder de Neder
landse kust was de bedrijvigheid van
de kleinere eenheden nog gering. De
schepen die er wel op uittrokken
moesten met geringe vangsten genoe
gen nemen.
Wat er was
Aan de IJmuider markt verschenen
33 vaartuigen. Zij zorgden voor een
aanvoer van 3740 kisten vis. waarvan
460 kisten schelvis. 280 kisten piepers.
110 kisten wijting. 180 kisten gul en
kabeljauw. 120 kisten kleine gul. 520
kisten koolvis. 160 kisten haring. 210
kisten makreel. 680 kisten schol, 95
kisten tarbot. 285 kisten diversen. 410
stuks stijve kabeljauw en 32.000 kilo
tong. Verder waren er 90 kleine kis
ten schelvis. 375 kleinè kisten piepers.
1200 kleine kisten haring en 1040
kleine kisten makreel.
Bij de tong ging de meeste belang
stelling uit naar de kleinere soorten.
De tong 1 bereikte een lang niet ge
kende top van f 6 09 De kleinmiddel
deed het met een hoogste bod van f 3.99
eveneens uitstekend Ook de slips
kwam met een notering van f 510 tot
f 4.97 netjes terug. De grootmiddel
had met een koers van f 4.31 tot f 4 23
weer het slechtste gemiddelde De tar
bot lag niet zo best in de markt en
was na een inzet van f 5.10 voor f 4.80
te koop
De schol was door elkaar genomen
wat goedkoper. De grote en de groot
middel moesten na een start van f 55.-
bijna een tientje prijsgeven. De klein-
middel en de schol 1 schommelden
tussen f 51,- en f 45.-. De tweetjes
speelden met een laagste notering van
f 15.- weer niet veel klaar. De haring
kende een groot prijsverschil. Voor de
goede kwaliteit werd f 40.80 betaald,
de mindere soort bleef op f 14,- han
gen. Ook de makreel maakte een flin
ke smak en wel van f 47.60 naar f 13.20.
De grote schelvis was met een note
ring van f 70,- tot f 58.- alle andere
soorten ver de baas. De grootmiddel
haalde een gemiddelde van rond f 45,-,
de braadschelvis van iets meer dan
twintig gulden. De gul kwam meer
naar voren. De grootste soort was op
de eerste ronde onder de zestig gul
den niet te koop. Voor de kleine gul
moest eerst f 47.- en daarna f 36.-
worden neergeteld. De koolvis stond
er vrij goed op. De vismeelindustrie
kwam niet aan bod. De kleine zwarte
soort bleef met een laagste notering
van twintig gulden ver boven het mi
nimum. De grote zwarte koolvis eiste
een top van f 104,- voor zich op.
Vandaag aan de markt
Vandaag meldde zich aan de IJmui
der markt onder meer de KW 122 Zee
land met 300 kisten.
Begroting
Bij het onderzoek van de Velser be
groting voor 1969 werd veel aandacht
besteed aan de visserij. Het beleid
van B. en W. is er op gericht, om in
nauw overleg met de directeur van
het IJmuider Staatsvissershavenbe-
drijf, waar mogelijk medewerking te
verlenen bü de ontplooiing van de
visserij en de daarmee samenhangende
industriële bedrijvigheid. Op vrucht
bare wijze wordt overleg gepleegd
over de uitgifte van bouwterreinen en
de vestiging van bedrijven. Gelet op
de capaciteit van de ter plaatse aan
wezige accommodatie is, naar de me
ning van het college, IJmuiden de
aangewezen vestigingsplaats voor con
centraties op dit gebied.
B. en W. van Velsen zijn ook van
mening, dat niet kan worden gespro
ken van een blijvende achteruitgang
van LJmulden als vissershaven. Zij
nemen het standpunt in dat een vis
serijbeleid bij de rijksoverheid behoort
Hoewel de situatie hun volle aandacht
heeft, achten zij het daarom niet op
hun weg liggen om over de vissers
haven en de ontwikkeling en verande
ringen in de zeescheepvaart en de
binnenvaart een eigen studie te ma
ken.
Voor de teruglopende aanvoeren bij
het Staatsvissershavenbedrijf kan vol
gens hen geen specifieke oorzaak wor
den aangewezen. Het is een moeilijk
vraagstuk, waarin onder meer zijn
betrokken de verminderde haring
vangsten en de moeilijkheden om de
visserschepen bemand te krijgen. Al-
Omdat de vliegvelden geblokkeerd
waren door tientallen vliegtuig
wrakken, landden vele transport
vliegtuigen maar langs de Rijksweg
Den HaagRotterdam in de om
geving van Delft. Na deze noodlan
ding waren ook deze machines voor
het Derde Rijk verloren.
De tweede foto geeft een beeld van
het vliegveld Ockenburg. Ook hier
een groot aantal wrakken, maar oók
nog een aantal toestellen, die goed
terecht waren gekomen. Deze wer
den een dag later door de Neder
landse militairen vernietigd.
De derde foto geeft een beeld van de
chaos op het vliegveld Ypenburg.
Hier verloor de bezetter wel het
grootste aantal vliegtuigen.
vorens h.et maken van een schetsplan
voor een nieuwe school voor visserij
en scheepvaart kan worden opgedra
gen, dient de minister van onderwijs
en wetenschappen een lokalenplan te
hebben goedgekeurd. B. en W. van
Velsen hebben de bewindsman hier
voor al geruime tijd geleden een
schetsplan ter goedkeuring voorge
legd. Eerst onlangs heeft de inspectie
nautisch onderwijs over dit plan de
minister van advies gediend. B. en W.
verwachten dat het ministeriële ant
woord niet lang meer op zich zal la
ten wachten. Op hun verzoek aan de
minister om een bijdrage in de kosten
van een internaat is nog niet gere
ageerd. Zij verwachten overigens dat
de minister hierbij het probleem van
dit onderwijs landelijk zal bezien.
In Schevenlngen
In Scheveningen werden aangevoerd
5 kisten wijting. 10 kisten gul en ka
beljauw, 15 kisten koolvis. 110 kleine
kisten haring en 460 kleine kisten
makreel.
De majoor E. H Brongers, mede
werker aun de Sectie Krijgsgeschie
denis van de Koninklijke Lucht
macht. heeft in een dour Hollandia
N.V. te Baarn uitgegeven „Slag om
de Residentie" vrijwel Iedere sol
daat, onderofficier en officier op de
voet gevolgd. In dit boek worden de
oorlogsfeiten aan de hand van Ner
derlandse zowel als Duitse docu
menten en getuigenrapporten nauw
keurig getekend in een gemakkelijk
leesbure vo^m. De majoor Brongers
brengt dit eerste vijf oorlogsjaren op
zo'n intensieve manier tot leven,
dat men zich soms kan identificeren
met de jongens, die het in hun broek
deden, toen het eerste schot viel, met
de knapen, die er in hun eentje op
uittrokken om de vijand zoveel mo
gelijk afbreuk te doen. mtt de meer
deren. die met een onbeschrijflijke
moed alles rotseerden om het mo
reel van hun jongens zo hoog moge
lijk te houdm.
OVERMACHT
De gehele troep, die betrokken Is
geweest bü de Slag om de Residentie
stond tegen een overmacht aan man
schappen. materiaal en bewapening.
Wü hadden aan onze kant enkele oude
kanonnen uit 1878 en veel tc weinig
oude geweren en pistolen. Mitrailleurs
waren er veel te weinig. Toch wist
men de vliegvelden Ypenburg, Val
kenburg en Ockenburg de tweede dag
op de bezetter te heroveren en het
gebied tussen Leiden en Rotterdam
vrü te maken van de duizenden ge
lande Duitse troepen. Daarna volgde
inderdaad de slag om Rotterdam met
de bekende afloop, maar de slag om
de Residentie was op grootse wyze ge
wonnen. De Duitsers verloren daarby
als we de gegeven cijfers in het
boek goed hebben geteld bijna zo'n
1000 transporttoestellen. Deze klap is
het Derde Ryk nooit te boven ge
komen.
Enkele soldaten maakten tientallen
krijgsgevangenen. De Duitsers maak
ten. als zij in het nauw zaten gebruik
van Hollandse krijgsgevangenen. Die
dreven zij voor zich uit. om zodoende
te proberen verloren terrein te her-
Tientallen vijandelijke toestellen waren gedwongen noodlandingen te
maken in de polders rond de vliegvelden, omdat er geen enkele uitwijk
mogelijkheid meer bestond. Hier zo'n machine, die in de weilanden tussen
Rijswijk en Wateringen terecht kwam.
winnen. Als ze helemaal in het nauw
zaten, stelden ze een val op en zwaai
den met een witte vlag als teken van
overgave. Toen de Hollandse troep
naderde, liep men in de Duitse val. Bij
het lezen van deze passages, die stuk
voor stuk zijn gegrond op eigen en
buitgemaakte verslagen, verliest men
iedere lust om nog maar iets te voe
len voor het pacifisme. Trouwens, men
kan gerust vaststellen, dat de vele
doden in de slag om de residentie in
aantal veel minder zou zijn geweest,
als men in de jaren voor 1940 niet had
toegegeven aan de fluisteringen van
het pacifisme. Daardoor zat men met
een enorm wapentekort tegen een tot
de tanden gewapende overvaller Pa-
In het dorp Valkenburg werd zwaar
gevochten in die eerste meidagen.
Vele gebouwen werden een trooste
loze ruïne.
cifisme wordt aldus tot een utopie,
m.a.w. pacifisme in vredestijd kost
doden in oorlogstijd.
Wie het boek van de majoor Bron
gers leest vraagt zich af, waarom er
voor de weinigen en bovendien op
alle mogelüke manier gehandicapte
heldhaftigen geen monument Is ge
bouwd bij de Hoornbrug te Rijswijk,
in Loosduinen by Ockenburg. Wü
kennen slechts het monument aan de
Haagse Schouw voor „Rhünhof".
Het boek van de majoor Brongers
is doorspekt met tragi-komlsche voor
vallen. Een aantal zullen we letterlyk
citeren.
Nadat de vliegvelden na een dag
weer in Hollandse handen zijn geko
men, begint men met de zuivering van
de omgeving. De Duitse overmacht
heeft moeten zwichten voor een klein
aantal uit alle onderdelen samenge
raapte troepen"
De vliegers van de Duitse transport
vliegtuigen bemerkte na de eerste
aanvalsgolf al gauw dat de vliegvel
den niet meer te bereiken waren. Er
werd geland in weilanden .op de Ryks-
weg tussen Den Haag en Delft en op
het strand.
FANTASTISCH
„De soldaat Clasener, een lijnwer-
ker van de genie, was minder voorzich
tig en raakte voor op een groep van
vijf. Hij kwam als eerste bij het bij
de Lange Klei tussen Rijswijk en Wa
teringen gelande vliegtuigje aan,
waar de uit drie leden bestaande be
manning zich direct overgaf. Clasener
liet de gevangenen aan de patrouille
over, nam de mitrailleur uit het toe
stel en lifte met een passerende auto
terug naar Wateringen. Nadat hij daar
zijn buit had ingeleverd, vertelde de
bestuurder van de auto dat er ten zuid
oosten van het dorp juist een groot
transportvliegtuig was geland. Clase
ner bedacht zich niet lang en vroeg
of hij daarheen gereden kon worden.
Hiertegen bestond geen bezwaar. Op
enige afstand van het toestel stapte h\j
weer uit en zag 13 zwaar bewapende
Duitsers, die zich in ttoee groepen had
den gesplitst. Het ent deel liep naar
een molen, het andere naar een boer
derij Hierdoor merkte de vijand hem
eerst niet op, maar toen zij de een
zame figuur gewaar werden, sloten
