AMERIKA IN ONGEWISSE
E
Ook kans voor
Muskie
ZONDER SAIGON GEEN
ECHT VREDESGESPREK
Velen
blijven
thuis
Alexander Panagoulis:
middeleeuwse folteringen
tijdens voorarrest
P,
Dit jaar is het doen
van voorspellingen
nog moeilijker dan
bij verkiezingen in
de voorgaande jaren
Impasse
bijna
in
Kiescollege lijkt
niet te vermijden
Johnson geeft blijk
Van gezond verstand
Prins opende
foto-school
Uitstel executie
twee Indonesiërs
Parijs praat
nog over
procedures
Catastrofe
voor Biafra
in december
Aantal leden
vakcentrales
loopt terug
DINSDAG J NOVEMBER 1968
gefoq
(Van een onzer redacteuren)
'NKELE uren geleden zijn in Amerika de eerste stembureaus opengegaan. Niet
minder dan 121 miljoen stemgerechtigden hebben gelegenheid, het Kiescol
lege aan te wijzen, dat bij eenvoudige meerderheid de nieuwe president van de
Ver. Staten zal kiezen uit de kandidaten Humphrey (democraat), Nixon (republikein)
en Wallace (onafhankelijk).
Lang niet allen zullen van hun
stemrecht gebruik maken. Bij vorige
verkiezingen waren er altijd opmer
kelijk veel thuisblijvers. En te oorde
len naar de lauwheid, waarmee vele
Amerikanen hebben gereageerd op
de verkiezingscampagne van drie niet
bijzonder aantrekkelijke kandidaten,
zullen ook vandaag vele miljoenen
niet de gang naar de stembus ma
ken.
Humphrey
Hoe meer wegblijvers er zullen
zijn, hoe slechter de kansen zijn van
Humphrey, omdat aangenomen mag
worden, dat degenen die verstek la
ten gaan voor het overgrote deel ge
zocht moeten worden onder de Ame
rikanen, die teleurgesteld zijn in acht
jaren democratisch bewind.
ti 'Stemmen in de FS
is niet verplicht
3n P
arspi
tijd
iecor
iedr,
Ie fi
10
tlphl
zeve
Verf
Win"
j Het aantal Amerikanen, dat van
zijn stem mag uitbrengen is
Verdubbeld, sinds Roosevelt in 1932
»ver versloeg. De burgers van de
5 maken echter niet op grote schaal
utk van hun stemrecht.
Het Amerikaanse gemiddelde was
3 w de afgelopen 36 jaar 57,8 pet Er
it in Amerika geen enkele wet,
het een kiezer verplicht, naar een
nbureau te gaan.
Toen Roosevelt in 1932 won werden
A totaal ruim 38,5 miljoen stemmen
*1tgebracht. Dat was slechts 51 pet.
an alle stemgerechtigden.
In 1964, toen Johnson Goldwater
ggersloeg, brachten bijna 71 miljoen
aensen hun stem uit Dat was ook
rp|hog maar" 62.8 pet. van het totaal
1 Tintal stemgerechtigden.
eft Ditmaal kunnen meer dan 121 mil-
)0e]£en Amerikanen stemmen. Daarbij
aljjAjn inbegrepen de ruim 12 miljoen
miipngeren. die sinds de vorige verkie-
,en ngen de leeftijd van 21 jaar hebben
tieri welkt.
Het Amerikaanse bureau voor sta-
loitptiek meent dat nog geen 75 mil-
datDen Amerikanen hun stem zullen
,n litbrengen. Dat is 61 pet. van het
'ectr*831-
•luid Vooral vice-president Humphrey
Aeeft de Amerikanen gevraagd, niet
luis te blijven. Hij weet dat de
j g jbuisblijvers hem een nederlaag kun-
'en bezorgen.
oskou over bomstop
MOSKOU Het Sowjet-Russische
•egeringsblad Izwestia heeft gisteren
[ezegd dat president Johnson met
ijn besluit de bombardementen op
loord-Vietnam stop te zetten blijk
leeft gegeven van „gezond verstand
1 begrip voor de politieke realiteit",
lt ondanks het verzet van de hoge
merikaanse militairen.
Het blad, zich baserend op berich-
n in de Amerikaanse pers. meldt
lat generaal Creighton Abrams, de
'.merikaanse opperbevelhebber in
'ietnam, het niet eens is met
lohnsons besluit. Het artikel was
'eel minder scherp dan andere com-
nentaren in de Russische pers op de
sell bomstop.
Men meent in Moskou hieruit de
inclusie te kunnen trekken dat de
Russen bereid zijn om de oorlog in
Vietnam direct „op te ruimen" als
hinderpaal voor betere betrekkingen
met de VS.
Oif
LUXEMBURG De bevolking
van Luxemburg gaat 15 december
naar de stembus om een nieuw par
lement te kiezen. Premier Werner
achreef de verkiezingen uit, nadat hij
a het ontsalg van zijn regering had
iaaf aangeboden wegens een geschil tus-
ef »en de coalitiepartners, de christen
democraten en de socialisten.
ATHENE Alexander Pa-
nagoulls, die samen met veer
tien anderen wordt beschuldigd
van samenzwering om premier
George Papadopoulos te ver
moorden, heeft gisteren voor
de militaire rechtbank gezegd
tijdens de 82 dagen voorarrest
te „zijn gekweld op een wijze
de Spaanse inquisitie waar
dig".
Temidden van rumoer In de zaal
stond Panagoulis (30) bevend op en
schreeuwde: „Middeleeuwse folterin
gen worden toegepast. Ik heb geen
kracht meer om op mijn benen te
staan".
Hij beschuldigde de aanklager er
van „lage methoden" er op na te hou
den, waarvoor de krijgsraad hem on
middellijk twee jaar gevangenisstraf
gaf. Bleek en ondersteund door twee
bewakers vroeg Panagoulis om cle
mentie en verzocht hij het hof, reke
ning te houden met zijn zwakke
geestelijke en lichamelijke toestand.
Panagoulis werd 13 augustus gear
resteerd vlak nadat op de kustweg
naar Athene een bom was ontploft
nadat de auto van premier Papado
poulos was gepasseerd. De anderen
werden later aangehouden.
Explosieven
Een inlichtingenofficier deelde la
ter de krijgsraad mee, dat de Cy
prische oud-minister van defensie en
binnenlandse zaken Georghadjis de
explosieven verschafte voor de
mislukte moordaanslag.
Georghadjis, die vorige week als
minister aftrad nadat zfjn naam in
een officieel Grieks rapport in ver
band met de moordaanslag was ge
noemd, had volgens de inlichtingen
officier de beweerde leider van het
complot, Panagoulis, een vals
paspoort bezorgd en hem de explosie
ven en geld toegezonden via de di
plomatieke bagage van de Cyprische
ambassade in Athene.
Het proces zal enkele dagen duren.
Prins Bernhard opende de School
voor fotografie en fototechniek
in Den Haag op een voor dit vak
geëigende manier: met een roller
ontwikkelde hij een luchtfoto
van het gebouw, dat zo voor de
aanwezigen langzaam maar zeker
in het vizier kwam.
Humphrey lijkt er niet in geslaagd
te zijn, tot de verbeelding van de
talrijke Amerikanen te spreken, die
aanvankelijk de voorkeur gaven aan
Nixon en slechts aarzelend in het de
mocratische kamp zijn teruggekeerd
of tot het laatst toe niet hebben
geweten wat zij moesten doen: toch
maar op Humphrey stemmen of
thuisblijven.
Wil Humphrey kans maken om te
..innen, dan moet hij het niet van
eigen voortreffelijkheid hebben,
maar van de weerstanden, die zijn
voornaamste rivaal, Nixon, bij de
kiezers oproept En niet alleen Nixon,
maar ook diens „running mate" voor
het vice-presidentschap, gouverneur
Spiro Agnew van Maryland.
Het gaat vooral om de vraag, hoe
groot het vertrouwen is, dat men in
Humphrey (en diens keuze voor het
vice-presidentschap Muskie) heeft en
hoe diepgeworteld het wantrouwen
in Nixon is, die dit jaar (volgens ve
len tevergeefs) heeft geprobeerd, zich
als een „nieuwe Nixon" te presente
ren: wijzer, gematigder, eerlijker
kortom, de ideale man om president
te worden.
Nixon
De opiniepeilingen geven Nixon op
papier een voorsprong op Humphrey,
die de republikeinse kandidaat aan
een gemakkelijke overwinning in het
Kiescollege zou moeten bezorgen. De
ze steekproeven hebben tijdens de
verkiezingscampagne van dit Jaar
echter zo weinig houvast geboden,
dat het geen zin heeft er verwachtin
gen op te bouwen.
Het onzekere element in de stem
ming van vandaag is de invloed, die
het stopzetten van de bombardemen
ten op Noord-Vietnam zal hebben op
de kansen van Humphrey. Deze stap
van Johnson heeft de democratische
kandidaat voor een belangrijk deel
bevrijd van de last der ongeloof
waardigheid, waaronder hij gebukt
ging als mede-verantwoordelijke
voor het Johnsonbeleid.
Werkt de bomstop op het laatste
ogenblik nog in zijn voordeel, dan
bestaat er een kleine kans, dat
Humphrey het vereiste minimum van
270 kiesmannen achter zich krijgt. In j
elk geval zal dan worden voorkomen,
dat Nixon direct op de overwinning
afstevent.
Gebeurt het laatste, dan krijgt
geen van beiden de vereiste meerder-
heid, tenzij Wallace, de kandidaat
van de derde (onafhankelijke) partij,
de kiesmannen van de staten, waarin
hij als overwinnaar tevoorschijn
treedt, verzoekt op een van de ande
re kandidaten te stemmen. Dit wordt
echter niet waarschijnlijk geacht.
De 538 kiesmannen moeten pas op
16 december (in hun eigen staat) hun
stem uitbrengen. De telling daarvan
volgt op 6 januari te Washington, in
aanwezigheid van de leden van het
Congres (Senaat en Huis van afge
vaardigden).
Elke staat heeft in het Kiescollege
een aantal kiesmannen, gelijk aan
het aantal afgevaardigden, dat in de
Senaat en het Huis van afgevaardig
den die staat vertegenwoordigt. Het
aantal senatoren is voor elke staat
twee, het aantal leden van het Huis
varieert met de grootte van de bevol
king.
Hoe groot de verschillen kunnen
zijn blijkt, wanneer men staten als
New York en Alaska vergelijkt New
York heeft nl. 43 kiesmannen en
Alaska slechts 3. Het district Colum
bia, waar de federale hoofdstad
Washington ligt, heeft geen vertegen
woordigers in het Congres, maar mag
sedert 1963 3 kiesmannen aanwij
zen.
Alleen de partij, die in een staat de
meeste stemmen behaalt, kan
kiesmannen afvaardigen (dus niet op
basis van evenredige vertegenwoordi
ging tussen de partijen).
Nog
meei
Hoewel voor het buitenland vooral
van belang is te weten, wie de ko
mende vier jaren de belangrijkste
man van de grootste westelijke mo
gendheid zal zijn, zijn voor de Ver.
Staten ook de eveneens vandaag te
houden verkiezingen voor de Senaat
en het Hui6 van afgevaardigden van
belang.
De 435 leden van het Huis worden
om de twee jaar gekozen en ook
treedt elke twee jaar een derde deel
van de Senaat af. Voorts treden 23
van de 50 gouverneurs af en wordt
ook een groot aantal plaatselijke
functionarissen gekozen.
In de Senaat is de verhouding 63
democraten, 37 republikeinen; in het
Huis: 245 democraten, 188 republikei
nen; gouverneurs: 24 democraten, 26
ALS de kiesmannen er niet
in slagen, een president aan te
wijzen en ook het Huls van afge
vaardigden geen keus zou kunnen
maken, bestaat de mogelijkheid dat
de democratische kandidaat voor
het vice-presidentschap, Edmund S.
Muskie op 20 januari als waarne
mend president het Witte Huis
gaat bewonen.
Als Wallace (die dan de lachende
derde zou zijn) 35 of meer
kiesmannen achter zich krijgt en
Humphrey of Nixon er niet in sla
gen, de vereiste 270 kiesmannen
voor zich te winnen, moet het Huis
van afgevaardigden de president
kiezen en de Senaat de vice-presi
dent.
De Senaat
In de Senaat zullen zich
waarschijnlijk geen problemen
voordoen. Aangezien de 50 staten
gelijkelijk (met twee leden) verte
genwoordigd zijn, is er geen stem
ming per staat nodig. Wel is een
absolute meerderheid (51 stemmen)
vereist
Aangenomen wordt, dat de de
mocraten ook in de nieuwe Senaat
de republikeinen kunnen overstem
men. De verhouding is thans 63-37.
Verwacht mag worden, dat de de
mocratische kandidaat Muskie het
van zijn republikeinse rivaal Ag
new zal winnen.
Slechts een onverwacht grote
overwinning van de republikeinen
bij de verkiezing van een nieuw
Congres zou de aanwijzing van
Muskie kunnen voorkomen. Het
zelfde geldt voor de kansen van
Nixon in het Huis van afgevaardig
den. Daar liggen de zaken overi
gens gecompliceerder dan ln de Se
naat.
Het Huis
Het Huis stemt per staat en niet
per afgevaardigde. Elke staat heeft
één stem. New York met zijn 41
leden legt hetzelfde gewicht in de
schaal als Wyoming met één lid. De
meerderheid van de afvaardiging
van een staat (die meestal zowel
uit democraten als republikeinen
bestaat) beslist, op welke kandidaat
die ene stem van de staat wordt
uitgebracht.
Kan een delegatie geen over
eenstemming bereiken, dan mag
voor de betrokken staat geen stem
worden uitgebracht. De verkiezing
van een president mag uit niet
meer dan drie kandidaten geschie
den. Om te winnen is een absolute
meerderheid nodig, nl. 26: de helft
van het totaal aantal staten (50)
plus één.
Grote dag
De stemmingen beginnen op 8 ja
nuari. Is geen beslissing gevallen
voor 20 januari (de dag waarop de
nieuwe president geïnstalleerd
moet worden), dan wordt de door
de Senaat gekozen vice-president
waarnemend president. Hij blijft
dat totdat een nieuwe president is
gekozen. En dat kan vier jaar zijn,
als het Huis niet uit de impasse
komt.
Slechts in 1800 en 1824 moest het
Congres de president en de vi
ce-president aanwijzen. Nixon, die
een koehandel met Wallace al bij
voorbaat van de hand heeft gewe
zen, voelt nu het meest voor een
afspraak, dat de kandidaten, die de
meeste kiesmannen achter zich
hebben, tot overwinnaars worden
uitgeroepen.
Humphrey heeft zich daar te
genstander van verklaard,
waarschijnlijk omdat hij vreest,
dat Nixon op die manier toch het
presidentschap in de wacht zal sle
pen. Officieel heeft hij verklaard,
niet te willen afwijken van de be
palingen in de grondwet.
Kiesmannen
Op het bijgaande kaartje ziet men,
over hoeveel kiesmannen de staten
kunnen beschikken. New York
heeft er 43, te weten 1 voor elke
zetel in het Huis van afgevaardig
den (totaal 41) en 1 voor elke Se
naatszetel (2).
republikeinen. Het wordt on
waarschijnlijk geacht, dat de demo
craten hun meerderheid in de Senaat
zullen verliezen. Wèl kunnen de re
publikeinen in het Huis de meerder
heid veroveren, al ligt het niet voor
de hand.
De samenstelling van de nieuwe Se
naat en het nieuwe Huis van afge
vaardigden kan van groot belang
zijn, als het Kiescollege niet in staat
blijkt te zijn, de nieuwe president (en
de vice-president) aan te wijzen. Het
Huls kiest dan de president en de
Senaat de vice-president.
Henriette Roland Holst
prijs voor B. A. Sijes
HILVERSUM Op voordracht
van een jury, bestaande uit prof. dr.
Fr. de Jong Edz., prof. dr. J. P. Kuyt
en dr. L. van der Land. heeft het
bestuur van de Henriëtte Roland
Holst-stichting besloten, de Henriëtte
Roland Holst-prijs 1968 toe te kennen
aap B. A. Sijes voor zijn boek De
arbeidsinzet, een studie over de ge
dwongen arbeid van Nederlanders in
Duitsland in de jaren 1940-'45.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Prins Bernhard
zelf een verwoed amateurfotograaf
heeft gistermiddag met een eenvou
dige fotografische handeling de offi
ciële opening verricht van de Middel
bare Technische School voor Foto
grafie en Fototechniek in de nieuwe
wijk Mariahoeve in Den Haag.
De school die ln zijn soort tot de
meest moderne ter wereld behoort
bezit een grote aula, een bibliotheek
en een groot aantal dienstruimten.
Het plein voor de school is ontwor
pen om als buitenatelier te kunnen
fungeren.
De dagopleiding varieert al naar
gelang van de specialisatie die men
kiest van twee tot drie jaar. de avond
opleiding neemt twee tot vier jaar
in beslag. Naast fotografische vakken
staan ook algemene vakken en prac-
tische vakken op het programma (ta
len, gymnastiek, schei- en natuur
kunde). Er bestaat een strenge selec
tie-procedure. waarbij uitvoerig
wordt bekeken of de kandidaat
geschikt is voor een beroep op het
fotografische vlak. De school staat in
de volle aandacht van het bedrijfsle
ven, waarmee, aldus directeur C. J.
Tirion, uitstekende relaties bestaan.
PARIJS Zuid-Vietnam blijft
nog steeds weigeren een afvaar
diging naar Parijs te sturen voor
de inleidende vredesbesprekin
gen. Waarnemers verwachten
dat Saigon morgen de opening
van de conferentie zal boycotten,
maar toch in de komende dagen
schoorvoetend erin zal toestem
men, de bijeenkomsten bij te
wonen.
Amerika en Rusland voelen wei
nig voor onderhandelingen zonder
een Zuidvietnamese delegatie. Ook
het hoofd van de Noordvietnamese
delegatie zei gisteren dat het ge
sprek pas kan beginnen als er vier
delegaties aanwezig zijn.
De Amerikaanse vice-president,
Humphrey, deed gisteravond een
dringend beroep op de Zuidvietna
mese regering, een delegatie te stu
ren. Het Amerikaanse volk verwacht
van haar dat ze volledig zal mee
werken. Humphrey zei echter ook
dat al* Saigon zou blijven weigeren.
DJAKARTA De terechtstelling
van twee Indonesische communisten,
ex-generaal Soepardjo en Sjam, is
uitgesteld omdat zij als getuige in de
zaak tegen kolonel Aboel Latif moe
ten verschijnen. Latif was een nauwe
medewerker van wijlen luitenant-ko
lonel Oentoeng.
Soepardjo en Sjam. alias Kamari-
zaman, bevinden zich in een gevan
genis bij Djakarta. Het proces tegen
kolonel Latif moest worden uit
gesteld omdat deze in een van zijn
benen een ernstige infectie had ver-
i oorzaakt. Hij ligt onder bewaking in
een militair ziekenhuis in Djakarta.
Vorige week dinsdag werden drie
communistenleiders, Njono, Soe-
disman en Wirjamorto, terechtgesteld
nadat hun gratieverzoeken waren
verworpen.
hij er voor zou zijn, dat de VS, koste
wat het kost toch de onderhandelin
gen voortzetten.
Thieu
Verandering van het standpunt
van Zuid-Vietnam lijkt vooralsnog
niet te verwachten. In een televisie
rede zei president Thieu gisteren
nogmaals dat zijn regering niet met
het Nationale bevrijdingsfront in
Parijs zal spreken. Hij riep de Zuid
vietnamese militairen op de strijd
tegen de communisten op het slag
veld voort te zetten.
NEW YORK De maand decem
ber zal voor Biafra de grootste ca
tastrofe van deze eeuw met zich
meebrengen, heeft de rooms-katho-
lieke missionaris pater Dermot Doran
onlangs in New Nork verklaard.
Pater Doran is een van de orga
nisatoren van luchtbrug, voor kerke
lijk hulpwerk naar Biafra. Hij zei,
dat de voedseltoevoer naar de in
gesloten vluchtelingen via hulp
instanties toeneemt en dat op die
manier het leven van duizenden
wordt gespaard. Hij voegde er echter
aan toe, dat deze niet toereikend is
om massasterfte ln december te ver
hoeden.
In december zal het land zelf hele
maal geen voedsel meer opleveren,
terwijl het zaaigoed voor volgend
jaar al is opgegeten.
Het Zuidvietnamese parlement
nam gisteren een resolutie aan, waar
in van de bevolking wordt verlangd
dat zy Thieu steunt in zijn weigering
om niet naar Parijs te gaan. Zuid-
Vietnam wil wel rechtstreeks met
Noord-Vietnam onderhandelen, maar
niet op een bijeenkomst waar ook
het Bevrijdingsfront aanwezig is.
Het is, gezien deze ontwikkelingen,
waarschijnlijk dat morgen slechts
vertegenwoordigers van Amerika en
Noord-Vietnam zullen spreken over
procedure-kwesties. De leiders van
de delegaties zullen zich dan afzijdig
houden.
UTRECHT De vakbeweging Is
uit de groei. Volgens het Centraal
Bureau voor de Statistiek hebben de
drie grote vakcentrales hun aantal
leden met 12.000 zien verminderen.
Ruim Zicht, het officiële orgaan
van het Nederlands Katholiek Vak
verbond, merkt op, dat een groot
deel van de terugloop onder de jon
geren moet worden gezocht Hun be
zwaar blijkt te zijn, dat de vakbewe
ging zich te weinig laat gelden in
instanties, waarvan zij deel uitmaakt
(SER, pensioenfondsen, bedrijfsver
enigingen enz).
Een van de belangrijke oorzaken
van de huidige situatie noemt het
blad de verschuiving in arbeidsbezet-
ting. Het NKV telt jaarlijks 60.C00
mutaties en in de huidige structuur
worden duizenden daarvan niet goed
afgewerkt.
