DIRECT ONTSLAG PASSEND
BIJ ERNSTIG MISBRUIK
VAN VERTROUWEN'
RADIO
AMADEUS
r—-
1*=
[Niet geslaagd
oelstelling VPRO
nog omstreden
PAS OP
Förm a min*
KRO-voorzitter verklaart zijn
besluit in zaak Van der Poel
VANAVOND TE ZIEN
VANAVOND TE HOREN
Lappie Loep en de pruikebollen
Smidje Verholen en de Knap-Mutator
R 11
13
WOENSDAG 23 OKTOBER 1968
JFaarom de NTS nu juist een schakel
gramma moest maken van het gesprek
r de vraag of de overheid avantgardis-
:he kunst moet subsidiëren, is ons niet
idelijk. Voor de kijker is het
tellige aanblik en de discussie ivordt
niei beter op. Trouwens, er werd onder
van de parlementaire journalist
I F. Heymans zo lang in diverse ronden
dat er alweer van degens kruisen
weinig terecht kwam. De hele voor-
Jüing was een Babylonische spraakver
wring en zette als zodanig geen zoden
de dijk. Men kon zijn favoriet telkens
Ieknotte uitspraken horen doen, op
Uizelf soms heel zinnige beweringen.
I werd echter te veel langs elkaar heen
praat en naar zijwegen afgedwaald om
i werkelijk stuk informatie te kunnen
touwen,
Bet was wel te verwachten, dat de
B Lllnirtiyien van de heren Algra en Ridder
MBfri Rappard slechts hoongelach zouden
<jkken in de „zaal met creatieven" in
iterdam, en dat de opmerkingen van
■ard van het Reve en Jan Blokker in
l andere kamp verontwaardiging zou-
ontmoeten. De heren Van Riel en
i. Doorman kwamen samen nog tot een
pr« korte gedachtenwisseling op rede-
gespreksniveau, de andere partners
Bsgen niet eens kans zich werkelijk met
uir te verslaan.
'Elfen had beter samen om een tafel kun-
n gaan zitten, dat had de soepelheid
p het gesprek en zeker het vuur daarin,
forderd. Ook had de kijker dan een
jfer overzicht van de reactie gehad.
Een stuk prettiger om naar te kijken
Is het optreden van de Maasstadspelers,
t ook in de gelegenheid werden gesteld
i hun ambitie voor het amateurtoneel
\idelijk te maken, terwijl zij bij hun
Igtaak werden gefilmd.
errassend waren de overgangen tussen
ietitie en opvoering, waardoor een pri-
overzicht van de totale aktiviteiten
Istond. Nederland heeft de Maasstad-
elert hierbij leren kennen als een groep
bepaald geen moeilijke stukken van
I grote toneel uit de tveg gaat.
(Van onze radio- en tv-redactie)
LVERSUM In het
O-bestuur is men het tijdens de
rgadering over de door de Be-
dsgroep opgestelde nieuwe con-
t-statuten niet eens geworden
r de formulering van de doelstel
en van deze omroep.
Enige alternatieven, aangevoerd
lor sommige van de ledengroeperin-
n waarmee het dagelijks bestuur
Weden week confereerde, hebben
p diverse bestuursleden gewicht in
e schaal gelegd. Besloten werd dat
fct bestuur opnieuw met vertegen-
bordigers van deze groeperingen zal
reken over de juiste formulering
n art. 2, dat gericht is op de
els telling van de VPRO.
De overige artikelen van het con-
pt werden aanvaard.
krijgt u dit gevoel in uw hoofd?
De GRIEP zal weer toeslaan,
foorkom dit. Voor u geen vol
lende keer. Gebruik bijtijds
de keelontsmettende tabletten
MR. H. W. VAN DOORN: „W.\j
willen wel een stuk tegenwind
opwekken voor een goede zaak.
Op kerkelijk en maatschappelijk
gebied. Wij willen duidelijk op
komen voor het recht van men
sen v volkeren. Maar de KRO
wenst geen taboes te doorbreken
op het gebied van platte grap
pen die geen grappen zijn en
van blote happenings, dat is niet
onze stijl".
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Mr. H. W. van Doorn, voorzitter van de KRO.
Harry voor zijn vrienden. Image: vertrouwenwekkend pijproker
(„Ik ben blij dat u met mij komt praten"), geen spoor van geldings
drang („Ik hoop, dat ik op alles kan antwoorden"), zachte stem,
raakt nooit geprikkeld.
Hierachter schuilt: de koele jurist, de veel-incasserende politicus,
de typische r.k.- calvinist („U mag mij gerust rechtlijnig noemen")
Image en persoonlijkheid zijn niet in tegenspraak met elkaar.
zijn orders staat dat naaktloperij in
studio's alleen mag worden toe
gestaan met uitdrukkelijke toestem
ming van de hoogste programmalei
der. Van der Poel liet hem weten, dat
die toestemming er niet was en dus
was hij gehouden, zelf te informeren.
Ik verbood dat itepi door te zetten.
Een ogenblik later belde de heer
Van der Poel mij zelf op. Ik zei hem
toen, dat ik onthutst en verontwaar
digd was over zijn handelwijze, maar
dat ik hem voor zijn uitzending daar
over niet meer wilde zeggen. Wel zei
ik: „Na de uitzending kom ik hierop
terug". Ik zag het programma en
hoorde de kwalijke opmerking over
professor Plate en daarna tweemaal
een grap over een van onze atletes,
die uit Mexico terug moest gaan om
dat zij in verwachting is. Dit zijn
geen grappen die de KRO zich wenst
te veroorloven.
Al deze dingen bij elkaar kan
men niet vatten onder de noemer
„even uitglijden in de presentatie",
hier is ernstig misbruik gemaakt van
goed vertrouwen. Frits van der Poel
heeft stunts willen uithalen en de
KRO, plus mij als verantwoordelijke
man voor de programma's, met de
ellende en de opspraak laten zitten.
U handelde dus mede uit
persoonlijke gegriefdheid? U voelde
zich bedrogen?
Ik zou deze harde woorden wil
len verzachten, maar ze bevatten wel
de waarheid. Mijn persoonlijke ge
voelens speelden echter geen rol. Ik
ben geen emotioneel man, ik werd
ook niet plotseling erg boos uit ge
krenktheid, maar de heer Van der
Poel werkt niet voor zichzelf, hij
werkt voor de KRO. Niet hij heeft
een zendmachtiging, de KRO heeft
die. Als hij optreedt, vertegenwoor
digt hij het gezicht van de KRO, dat
weet 'hij. Daarom 'heeft hij deze
avond blijk gegeven, dit onvoldoende
voor zijn verantwoording Je nemen.
Op deze manier is hij geen medewer
ker van de KRO meer.
Ik voelde onmiddellijk, dat er
geen samenwerking meer mogelijk
was. Ik wilde alles niettemin 24 uur
rustig overdenken, maar dat
schorsing moest volgen voordat de
ochtendbladen met hun kritieken mij
daartoe als het ware zouden dwin
gen, stond voor mij vast. Wij werken
in 't openbaar, er waren ook journa
listen in de studio geweest en ik wil
de niet dat men zou menen dat de
KRyO zijn eigen maatregelen niet kan
treffen.
Dit is de man die uit hoofde van
zijn functie als hoogste verant
woordelijke programmaleider (niet
bij elke omroepvereniging heeft de
verenigingsvoorzitter deze positie, bij
de KRO, die geen vereniging maar
een stichting is, echter door de jaren
heen wél) een van de beste creatieve
en journalistieke medewerkers van
de KRO jarenlang de hand boven het
hoofd hield, hem dikwijls verdedigde
en hem verleden week op staande
voet ontsloeg.
Er zijn van alle kanten aanval
len op u gedaan. Hebben die u achter
af doen nadenken over de juistheid
van uw besluit en van uw handelwij
ze op die maandagavond?"
Deze verdrietige kwestie is na
tuurlijk nog niet uit mijn gedachten,
maar dat ik ergens spijt van zou
hebben, neen. Dit directe ontslag om
dringende redenen zoals ik het heb
geformuleerd, was de enige weg. De
heer Van der Poel heeft ernstig
misbruik van vertrouwen gemaakt en
daardoor werd onmiddellijk verdere
samenwerking onmogelijk.
Ik heb hem dat in een lang ge
sprek duidelijk gemaakt. In dit ge
sprek stelde ik hem in de gelegen
heid zelf ontslag te nemen. Dat heeft
hij niet gedaan.
Er is u verweten, dat de aanlei
ding tot de toegepaste maatregel in
geen enkele verhouding staat tot de
zwaarte van de straf, die op deze
wijze (oneervol ontslag) toch ook nog
een maatschappelijke nasleep veroor
zaakt. Spreekt u dat tegen?
Zeker. Toen wij in het voorjaar
de heer Van der Poel dit eigen pro
gramma in handen gaven hebben wij
de zaak zeer lang doorgepraat, open
hartig en vol vertrouwen over en
weer. Wij kwamen overeen, dat hij
vier proefprogramma's zou maken,
slaagden die, dan zouden ze in het
najaar worden voortgezet. Wij ken
nen de heer Van der Poel: als hij
zichzelf mag zijn, dan vat hij hete
onderwerpen op politiek-maatschap-
pelijk gebied aan. Daarmee moet
men altijd voorzichtig te werk gaan.
Dus werd de overeenkomst, dat hij
zowel van tevoren als achteraf zijn
programma met de programmalei
ding en met mij zou doorspreken.
Daarbij wilden wij hem een grote
speelruimte laten, niet alleen in de
keuze van zijn onderwerpen, ook in
zijn presentatie.
Is dat steeds zo gegaan?
Ja. Behalve bij het eerste defi
nitieve programma, dat meteen het
laatste is geworden, helaas. Vrij
dagsochtends spraken wij er over.
Hij vertelde, dat hij prof. De Graaff
had uitgenodigd voor een debat over
de NATO en daarmee was ik erg
ingenomen. Verder waren er nog een
paar kleinigheden, zei hij.
Dat leek mij wat mager en ik
hield aan. Daarop zei hij iets van
opnamen in Utrecht en bij Dra-
kestein. Hij deed hierover zo opzette
lijk vaag, dat ik het filmpje wilde
zien. Zowel de programmaleiding als
ik waren het er onmiddellijk over
eens, dat de KRO dit niet kon uitzen
den. Van der Poel veifdaarde, dat hij
er niet zo zwaar aan tilde.
Ik vond het vervelend, dat hij
dit klaarblijkelijk wel had verwacht
en het daarom dus achterhield.
Maandagsavonds om ongeveer half
acht werd ik gewaarschuwd dat er
een blote happening rondom de veel
besproken juffrouw Bloom aan de
gang was in studio Bellevue. De stu
diochef treft hiervoor geen blaam: in
Direct na de uitzending heeft
zijn eerste chef, Richard Schoonho
ven, Van der Poel in de studio opge
beld en hem gewaarschuwd dat het
niet goed zat. Hij heeft niets meer
van zich laten horen. Ik stond erop,
hem zelf de schorsing aan te zeggen,
maar toen al was hij nergens meer te
vinden. Het risico dat hij het,
's nachts om 4 uur thuiskomende, van
derden zou horen, heeft hij zichzelf
op de hals gehaald. Niemand wist
waar hij was en tenslotte moest het
bericht uit. Ik had trouwens ver
wacht, dat hij bij mij zou komen,
want zo lagen de verhoudingen wel.
Hebt U zich ook gerealiseerd,
dat Van der Poel programma-ad
viseurs heeft, die hem misschien heb
ben uitgedaagd tot zulke stunts?
Ja. Hij heeft die adviseurs ook
zelf mogen kiezen. Wij laten onze
programmamakers een grote mate
van bewegingsvrijheid. Maar bij een
man, die zo scherp-kritisch kan staan
in interviews met derden, die zo
grondig kan vragen dat mensen mis-
Hllversum I 402 m: NRU:
17.00-02.00 De Olympische Spe-
1968 In Mexico (17.50-18 00
Overheidsvoorlichting: 18.30
Nieuws: 18.46 Actualiteiten;
19.00 Openbaar kunstbezit:
22.20 Sextant: 22.30 Nieuws:
23.55-24.00 Nieuws).
Hilversum II 298 m. VARA:
18.00 Nieuws. 18.16 Actualltel-
18.20 Uitzending van de
CPN. 18.30 Stereo: VARA'S
Popshow. 19.05 Stereo: Kinder
koor. 19.30 Nieuws. 19.35 Bui
tenlands weekoverzicht. 19.45
Cello en piano. 20.10 Ina en
Ton - samen alleen 20.40 Ste
reo: Jazzmuziek 21.00 Bij Dorus
op visite. 21.25 Country en
Western muziek. 21.45 Rubriek
over ontwikkelingen ln
maatschappij en wetenschap.
22.15 Stereo: Nederlandse
chansons. 22.30 Nieuws. 22,40
Actualiteiten. 22.55 Stereo: Mo
derne orkestmuziek (gr.). 23.20
Radio Jazz Magazine.
23.55-24.00 Nieuws.
TELEVISIE
VA VVV OM»
ring: alle leeftijden). 22.30 In
leiding ballet Van tijd tot tijd.
22.10 Van tijd tot tijd, ballet
programma. 22.40 Journaal.
22.45-24.00 Gedeeltelijk in
kleur: Olympische Spelen 1968.
Nederland II. NTS: 18.50 In
kleur: De Fabeltjeskrant.
STER: 18.56 Reclame. NTS:
19.00 Journaal. VPRO: 19.03 In
formatierubriek voor jonge
mensen. NTS: 20.00 Journaal.
STER: 20.16 Reclame. VPRO:
21.10 Company of Fools, TV-
fllm. 21 40 Blikopener, een
programma met onverwachte
aspecten !n kunst en cultuur
NTS: 22 15-22 20 Journaal
België: Nederlands progr.
kan. 2 en 10. 18.00 Eurovisie:
XIX Olympiade te Mexico:
Paardesport. 18.55 Zandmanne
tje. 19.00 Wie weet. wint:
Rechtstreeks vanuit het Bou-
dewljnpark te St. Ml-
chlels-Brugge. 19.30 Horizon
Nieuws. 20.25 TV-Ganzespel:
Toeristische quiz. 21.00 Panora
ma. 22.00 Gastprogramma: Het
vrije woord. 22.30 Nieuws.
22.40-24.00 Eurovisie: XlXe
Olympiade te Mexico: Paar
desport en turnen.
PROGRAMMA
DRAADOMROEP VANAVOND
Music for Mlzzl. Dobs Dixie,
Maracangalha, Samba de Mor-
Blue and sentimental,
RADIO MORGEN
HILVERSUM I 402 m. KRO:
7.00 Nieuws. 7.10 Het levende
woord. 7.15 Klassieke muziek
(gr.). (7.30 Nieuws: 7.32 Actua
liteiten; 7 40 Olympisch jour- dë"jeugd "lTsHdem.' 1T5S Me*-
Licht Instrumentaal ensemble
met zangsolist. 12.26 Medede
lingen t.b.v. land- en tuin
bouw. 12.29 Liedjesprogramma.
13.00 Nieuws. 13.11 Radiojour
naal. 13.30 't Muzikanten-
uur. I. Stereo: Viool en plano:
II. Koorzang. III. Stereo: Pla
notrio. 14.30 Documentair pro
gramma over geschiedenis en
archeologie. 15.00 Voor de zie
ken. 16.00 Nieuws. 16.02 Inlei
ding tot muziekbegrip. 16.20
Moderne muziek van Praagse
componisten (opn.). 17.00 Voor
naai; 8.00 Nieuws).
Nieuws. 8.32 Voor
huisvrouw. (9.00-9.10 Ochtend
gymnastiek voor de hulsvrouw:
9.35 Waterstanden). NRU: 10.00
Wat heeft het kind? pedago
gische lezing. 10.20 Stereo:
Muziek uit de Barok (gr)
8.30 dedelingen.
HILVERSUM III. 210 m. en
FM-kanalen. NCRV: 9.00
Nieuws. 9.02 Voor de zieken.
9.40 The Klltma Hawailans
Show. 10.00 Nieuws. 10.03 Cir
cus Mlkkenle. detecti
ve-hoorspel. (II-herhali!
KRO: 11.00 Nieuws. 11.02 Voor 17 oktober Jl.) 10.25 Steravond-
quiz. (herhaling van donder
dag jl.) 11.00 Nieuws. 11.03 Mu
ziek bij de koffie. NRU: 12."
Nieuws; 12.41 Actualiteiten)
14.00 Stereo: licht gevarieerd
muziekprogramma (opn). 14.30
dienst. NRU:
over mensen en dingen die
minder op de voorgrond tre
den (16.00-16.02 Nieuws). 17.00
De Olympische Spelen 1968 in
Mexico.
ro. Insensato Coracao, Dobs HILVERSUM II. 298 m. AVRO:
13.03 Actualiteiten. 13.08 Knal-
muzlek. 14.00 Nieuws. 14.03
Popmuziek. 15.00 Nieuws. 15,03
Viool, altviool" én cel- Pop- en Countrymuzlek. 16.00
Hervormde middag- Nieuws. 16.03 Hitparade. 17.00
15.30 Informatie Nieuws. 17.02 Actualiteiten.
mmg/mm 17.07-18.00 Verzoekplatenpro-
gramma.
Nederland I. NTS: 18.15 In
kleur: Olympische Spelen 1968
18.50 In kleur: De Fabel
tjeskrant. STER: 18.56 Recla
me. NTS: 19.00 Journaal.
STER: 19.03 Reclame. NTS:
19.06 Scala, een Informatiepro
gramma. STER: 19.56 Reclame.
NTS: 20.00 Journaal. 20.20 Uit
zending van de Boerenpartij
20.30 Uitzending Stichting So-
cutera. 20.35 Met een miljoen
op stap, speelfilm (Rljkskeu-
boogie. Promenade. Mlnha
Saudadc. Nega. A Festa da
Dorlnha, Dinah. Leap frog,
Comme un garcon. Une enfan-
ce. Emmenez-moi, La dernlère
Nieuws en ochtendgym
nastiek. 7.20 Stereo: Lichte
grammofoonmuziek VPRO:
7.54 Deze dag. AVRO: 8.00
Nieuws. 8.11 Radiojournaal. 8.20
TEIEVINIE
MORGEIN
valse, En écoutant mon coeur Stereo: Lichte grammofoon-
chanter. Seuls au monde. Le
dixieland, Le canon de Pachel-
bel. Je ne suis rien sans tol.
Mes mains sur tes hanches. Si
Jamals, Amour perdu. Le bal
des laze, Delilah, Pour la vie.
The organ grinder's swing.
Oh. no babe. Blues for J, My
babe, See see rider, Minor 1m-
muzlek. (3.30-8.33 De groente
man.) 8.50 Morgenwijding. 9.00
Moderne kamermuziek (gr.)
9.40 Schoolradio. 10.00 Voor de
kleuters. 10.10 Arbeldsvltaml- XlXe Olympiade
ncn. (U.00-11 02 Nieuws.) 11.30 Samenvattende
Stereo: Radlof II harmonisch
orkest (opn.): klassieke mu
ziek. 11.55 Beursberichten. 12 on
Nederland I. NTS: 07.30-09.00
In kleur: Olympische Spelen
1968. NTS/NOT: 11.00-11.50 en
14.00-14.50 Schooltelevisie.
België I. Kanalen Nederlands
2 en 10: 12.30-14.00 Eurovisie:
te Mexico
reportages.
14.05-15.25 Schooltelevisie. 17.00
Eurovisie: XlXe Olympiade te
Mexico: Zwemmen.
schien ongewild toch antwoorden,
mag ik toch ook de nodige kritiek
tegenover zijn adviseurs én voor zich
zelf veronderstellen. Wij hebben te
maken met een man van 40 jaar.
Ik hoop niet, dat U de indruk
krijgt, dat de KKO niets aandurft.
Integendeel, wij willen wel een stuk
tegenwind opwekken voor een goede
zaak. Op kerkelijk en op maatschap
pelijk gebied. Wij willen tonen dat
wij het opnemen voor mgr. Bluyssen,
waarmee lang niet iedereen het eens
is. Wij willen goed duidelijk opko
men voor het recht van mensen en
volkeren en dan mag het stormen.
Maar de KRO wenst geen taboes te
doorbreken op het gebied van platte
grappen die geen grappen zijn en van
blote happenings, dat is niet onze
stijl en dat wist Van der Poel heel
wel.
U bent openlijk beschuldigd van
beperking van bewegingsvrijheid van
een journalist (dat neeit zelfs onrust
gewekt in CJw bedrijf) en er is
gesproken van aantasting van vrij-
neid van meningsuiting. Hoe denkt U
daarover?
Och... dat zijn opmerkingen van
mensen die mij met hebben gevraagd
wat er eigenlijk is gebeurd. Ze had
den mij beter kunnen verwijten, dat
ik veel te grote bewegingsvrijheid
heb gegeven. En met vrijneid van
meningsuiting heeft deze zaak na
tuurlijk niets te maken: nogmaals,
niet Van der Poel sprak, maar de
KKO. Wie zich in dienst stelt van een
publiciteitsmedium heeft zich in de
sfeer van die omroep, die krant, ge
plaatst. Dat geeft verantwoordelijk
heid die men moet nakomen. Dat
geldt voor iedere journalist. Binnen
die sfeer is er voor Van der Poel
altijd vrijheid v:an meningsuiting ge
weest, er buiten echter niet. Vergeet
U toch niet, 'dat Van der Poel zich
zo'n sterk image had opgebouwd, zo'n
persoonlijkheid was geworden voor
een miljoenenpubliek, dat hij als het
ware de KRO was. Wat hij deed of
zei, deed of zei de KRO.
Ik ontkent niet, dat er aan de
rechtspositie van de omroepjournalist
nog gedokterd kan worden en ik vind
het uitstekend als de bonden zich
hiermee gaan bezighouden. Maar de
verwijten van de Ned. Vereniging
van Journalisten begrijp ik niet, die
slaan niet op de situatie. De vereni
ging kende die blijkbaar niet. Het
ging hier om programmamaken tegen
het KKO-principe in en onder
misbruik van vertrouwen.
Dan maakt ook zeker het feit
dat men U verdenkt van een politie
ke zet door een progressieve jongere
te ontslaan, waardoor U tegenover
rechts-georiënteerden weer steviger
op Uw plaats zou zitten, geen indruk
op U?
Voor het eerst in dit lange gesprek
glimlacht mr. Van Doorn.
Och welnee, zoiets lees ik met
een beetje medelijden, 't Staat alle
maal zo ver van de werkelijkheid af,
van onze gemeenschap binnen de
KRO, dat ik me daartegen niet eens
verdedig.
Zit het feit, dat het gezin Van
der Poel nu op straat staat, U niet
dwars?
Ja natuurlijk, wat dacht U, dat
ik dit allemaal niet tel? Het is aan
alle kanten een heel verdrietige zaak,
maar een man die volwassen is, een
gezin heeft én een belangrijke positie,
moet daarvoor zelf de verantwoorde
lijkheid dragen én de consequenties
van zijn daden. Evengoed als wij dat
doen, terwijl wij het betreuren, voor
Brandpunt een hoogst bekwame me
dewerker te hebben verloren.
Ned. 1 NTS
6.15 uur Olympische Spelen.
7.06 uur Scala.
8.35 uur speelfilm voor alle leeftijden: „Met een miljoen
op stap".
10.00 uur AVRO'S ballet voor de Prix Italia „Van tijd tot
tijd".
10.45 uur Olympische Spelen.
Ned. 2 VPRO
7.03 uur nieuw jongerenprogramma Later.
8.20 uur concert voor jonge mensen: Leonard Bernstein
dirigeert.
9.10 uur amusement-spel „Company of fools".
9.40 uur onthullend cabaret Blikopener.
Hilversum I NRU
50.20 uur Olympische Spelen, onderbroken voor nieuws,
actualiteiten en kleine rubrieken van andere
zendgemachtigden.
Hilversum II VARA
8.10 uur optreden Ina van Faassen en Ton van Duinhoven.
9.00 uur Bij Dorus op visite.
9.45 uur ontwikkelingen in maatschappij en wetenschap.
10.55 uur korte werken van Strawinski door het Columbia
Symfonie-orkest onder leiding van de componist.
11.20 uur jazzmagazine.
(Een wereld in wording)
Wifïii
door
John
Knittel
14
De stadsziekte van de eeuw had de Lützikoners door
middel van de auto, de bioscoop en de radio aangegrepen.
Hun boereninstincten maakten nu plaats voor tendenzen
naar het bourgeoisleven en hun dorp veranderde langzamer
hand in een voorstad.
De ouderwetse herbergen „De Os", „De Beer" en „De
Leeuw" waren nu de vaste verblijfplaatsen van stadsbewo
ners. Waar zich vroeger de boeren van het Berneroberland
verzameld hadden, zat nu de gladtongige, hypermoderne
burger, voor wie geld de essentie van het leven was. Het
was dus ook geen wonder, dat in Lützikon, waar nog een
generatie geleden iedereen iedereen had gekend, waar men
elkander als 't ware instinctief geholpen had, waar de geest
op een vreedzaam leven geconcentreerd was geweest, het
was dus ook geen wonder, dat men elkaar daar heden
bespiedde, dat ieder nauwkeurig naging wat de ander deed,
dat men elkaar op alle mogelijke manieren in de wielen reed
en dat een evenmens hier niet langer als vriend, maar als
mededinger werd beschouwd. En het was evenmin een won
der, dat deze mensen hoe langer hoe meer in politieke
beroering geraakten, want hun belangen waren nu niet meer
als vroeger gemeenschappelijke belangen, neen, ieder werkte
in mindere of meerdere mate alleen maar voor zichzelf, zoals
de beginselen van het liberalisme dat voorschreven. De
predikant Theodor Straub woonde alleen in de pastorie van
Lützikon. Zijn vrouw was zeven jaar geleden overleden. Zijn
zoon Franz, die altijd in moeilijkheden zat en die nooit
genoeg geld verdienden, om hem van het geldlenen af te.
brengen, had het dorp al lang geleden verlaten. Hij bezocht
zijn vader alleen, als hij geen geld had en als hij wachtte op
een nieuw baantje, dat hem ergens was toegezegd. Welke
goede opvoeding hij ook genoten had, toch was die niet in
staat geweest hem tot een nuttig lid van de maatschappij te
doen opgroeien. Hij werd als een originele kerel beschouwd.
Hij nam de dingen licht op.
Hij vond 't iets heel natuurlijks, om zonder geld of werk
rond te lopen, want hij was er aan gewend geraakt, om op
de beminnelijkste manier over de problemen te filosoferen
en te peinzen en reeds heel vroeg was hij in tegenstelling
met de ideeën van het overgrote deel zijner landgenoten
tot de overtuiging gekomen, dat het leven niet als een zware
last van plichten moest worden opgevat, maar dat het eigen
lijke doel van het leven daarin bestond, dat men het genie
ten moest
Men kon er Amadeus, die met hem als een broeder was
opgevoed, misschien een gegrond verwijt van maken, dat hij
hem geholpen had er zo'n oppervlakkig oordeel over het
leven op na te houden. Want Amadeus was er goed aan toe;
hij genoot een flink inkomen uit het kapitaal, dat voor hem
beheerd werd en ofschoon hij een hele andere visie op het
leven had als Franz en ook heel anders geaard was als deze,
was hij er altijd dadelijk voor te vinden geweest om Franz
geld te lenen, als deze erom vroeg. Zijn gulheid had er dan
ook heel veel toe bijgedragen, om in Franz die natuurlijke
drang tot werken in slaap te sussen, zonder welke drang
geen mens ter wereld in het leven enig succes kan oogsten.
Erna Straub was met Bonifacius Lang getrouwd, een
knappe, achtenswaardige Lützikoner, die een groot tuin-
dersbedrijf had en die in een reeks grote broeikassen bloe
men, tomaten en tafelfruit kweekte. Hij maakte er zijn werk
van, om de seizoenvruchten en bloemen over de post en m et
de trein naar zijn vertegenwoordigers in de stad te sturen.
Het was een groot geluk voor de eerwaarde heer Straub, da
zijn enige dochter in Lützikon woonde en daar zij twee
mooie bloeiende kinderen had, verheugde hij zich in dubbele
mate hierover en op die manier zag hij niet zonder troost
zijn oude dag tegemoet
(Wordt vervolgd)
75. „Bewaren natuurlijk!" zei Jonas resoluut. „We weten
nu hoe het werkt, dus kan het geen gevaar meer, begrijp
je?" Lappie knikte. „Ja, dat is zo, we schrijven gewoon op
het etiket dat het groeien gestopt kan worden met een
zoutwaterbad.... natuurlijkl" De kast werd weer gesloten
en het tweetal keek elkaar aan. Lappie glimlachte. „En nu,
Jonas," vroegen zijn ogen. Jonas knikte. „Ja Lappie, we
gaan fijn een poosje met vakantie. We trekken er eens uit
en laten onze zaken eens een tijdje rusten, vind je dat
geen goed idee?" Nu, dat was iets geweldigs. Lappie
sprong een gat in de lucht. En niet lang daarna liep het
tweetal op een landweg in de richting van het zuiden. Het
zuiden, waar het altijd mooi weer was! „Moet je een
appel, Jonas," bood Lappie aan. „Da's lekker, Lappie,"
antwoordde Jonas en beet meteen een stuk uit de heerlijke
vracht, zodat het sap hem langs de kin droop. „Heerlijk is
het toch, niet Lappie, als je helemaal geen zorgen hebt...."
zei hij grinnikend.
MOET JE NU EENS KIJKEN, ha, ha, ha, wat is dat
leuk! Hoe was dat nu ook al weer," mompelde Lappie,
terwijl hij voor zijn boekenkast op de grond lag. „Ja,"
ging hij verder, „ik moet altijd grinniken, als ik die
avonturen weer nalees, ik heb ze allemaal opgeschreven."
Ik knikte, en pakte het boek van hem aan. Op de omslag
stond in mooie krulletters:
LAPPIE LOEP EN L E OUDE TOREN
dat ik jullie.... ga vertellen.
1050. De volgende ochtend
begaf Kille Klansky zich
onmiddellijk naar Rijkhuy-
zen. De gedachte echter,
dat hij Sjeems Pond, alias
agent 009, zou kunnen te
genkomen, deed hem hui
veren van ontzetting. Daar
om had hij zich in een zeer
onopvallende vermomming
gestoken, namelijk die van
een erkend lid van de vak
bond van schoorsteen
vegers en roetverdrijvers.
Ook zijn gezicht had hij
roetzwart gemaakt en een
sierlijke hoge hoed dekte
zijn kale schedel. Uit zijn
roetzak stak de loop van
een automatisch vuurwa
pen. Hij was dus op alles
voorbereid. Zo sloop hij in de vroegte door het stille dorp, dekking zoekend
in kromme straatjes en smalle steegjes. En zo bereikte hij tenslotte het kleine
pleintje, waar de smidse van J. J. F. Verholen gelegen was. Voorzichtig
stak hij zijn hoofd om de hoek om de situatie eens goed in ogenschouw te
nemen. Maar alles was rustig bij de smidse. Er lag geen puin en er hing
geen kruitdamp. Al evenmin lager er gewonde personen uitgestrooid over de
straat, zodat er niets was, dat op eventuele werkzaamheden van Sjeems Pond
wees Het enige vreemde aan het kleine pleintje was de oude Turkse
kleedjeskoopman, die juist de smidse binnenging om daar zijn koopwaar aan
de man te brengen. Nu zijn Turkse kleedjeskooplui vreemde verschijningen in
een smidse en het zal dan ook wel niemand verbazen, dat „Pjotr" Verholen
raar opkeek toen hij de beklagenswaardige oude man zag binnenkomen.
„Kleedje kopah?" vroeg deze. „Mooi kleedje uit Istanboel van Yusuf Boeli
Bey?" „I-S-T-A-N-B-O-E-L!" dacht Jopie de Bietel. „Dat is de contactman
van kolonel Plimmp! Wel duizend bommen en granaten. Het is kolonel Plimmp!
Wel duizend bommen en granaten! Het is kolonel Plimp zélf! Ik herken hem
aan zijn stem.
