iNavo schiet dagelijks voor
jton van Kreta de lucht in
Prof. ir. Granpré Molière
wordt vijfentachtig jaar
yj^5«schenk
RECLAME: POLITIE GRIJPT IN
^Protesten tegen
ontslag v. d. Poel
Oefenen
met Nikes
en Hawks
Johnson wil spoed met
verdrag kernwapens
EUROPEES OEFENCENTRUM VOOR
RAKETTEN IN VOLLE ACTIE
Bouwmeesterkunstenaar en filosoof
Buit ƒ30.000
bij bankoverv al
Vliegtuigen
kruisen weg
Smokkel valse
dollars naar
Indonesië
schenk
ZATERDAG 12 OKTOBER 1968
De Griekse NAMFI-
commandant, generaal
Economakis: „Uitsteken
de samenwerking tussen
de Navo-eenheden."
(Van onze verslaggever Dick Ringlever)
KRETA Dag en nacht staan in een honderden kilometers lange gordel van Noorwe
gen tot in Turkije honderden raketten gereed om met één druk op de knop te worden af
gevuurd op eventueel onverhoeds binnendringende vijandelijke vliegtuigen. Als waar
schuwende vingers wijzen de supersone Nikes en Hawks naar het oosten, met hun ver
nietigende lading een schild vormend, dat West-Europa in tijd van oorlog moet bescher
men tegen aanvallen vanuit de lucht. Snel en, naar men hoopt, afdoend zullen zij reage-
oorj ren: nog binnen een minuut nadat de vijand zich op de radar aankondigt, kunnen zij in
lemj de lucht zijn, om geleid door elektronische apparatuur hun doel op te zoeken en
te vernietigen.
,le! het
idei nei
tvd
Acht landen nemen in deze NA-
VO-verdedigingsIinie in centraal-Eu-
ropa deel: Nederland, Noorwegen,
Denemarken, België, Amerika,
West-Duitsland, Griekenland en Tur
kije. Een linie, die wordt gevormd
door twee gordels: één van Hawk-bat-
terijen, die 100 km voor het ijzeren
gordijn een wapen vormen tegen
laagvliegende indringers en één „belt"
van Nike-raketten. die verder
naar het westen gelegen bescher
ming moeten bieden tegen vliegtui
gen op grote hoogte.
Nederland neemt in deze beide
gordels een belangrijke plaats in. Het
commando luchtverdediging leverde
er vijf groepen geleide wapens voor,
bestaande uit elf operationele
Hawk-squadrons (waarvan de vor
ming vorig jaar september werd vol
tooid) en zeven Nike-squadrons, alle
gelegerd in de Bonds-republiek.
Computers
De kracht van deze gordels wordt
behalve door de raketten gevormd
door een indrukwekkend elektronisch
waarschuwingssysteem van compu
ters en radar-installaties, die de
Hawks en Nikes een trefzekerheid
geven van 80 procent Een percenta
ge, dat met talrijke proef lanceringen
is bewezen: jarenlang in Amerika en
sinds mei van dit jaar op het Griekse
eiland Kreta, bij de luchtmachtbasis
Souda Bay.
Op deze laatste plaats is de NAMFI
(Nato Missile Firing Installation) ge
vestigd, een kaal rotsplateau aan de
noordkust van het eiland, dat als oe
fencentrum voor de Navo-eenheden
wordt gebruikt.
Tot voor een half jaar moesten de
groepen voor die oefeningen steeds
naar Amerika, maar omdat dit op
HTLVERSTJM Van diverse kan
ten is protest en kritiek geleverd op
het door de KRO verleende ontslag
aan haar t.v.-medewerker Frits van
der Poel. Zo heeft het bestuur van de
Nederlandse Vereniging van Journa
listen de KRO een brief gestuurd
waarin staat dat met grote veront-
.J rusting kennis is genomen van het
ontslag.
Volgens haar is duidelijk gebleken
dat de rechtspositie van de journa
listen bij de omroep, althans bij de
KRO, volstrekt onvoldoende is, in die
zin dat ze bij het verrichten van hun
werk de minimaal vereiste bewe-
gingsvrijheid blijken te missen en
daarin bovendien worden belemmerd
door regelingen die blijkbaar zijn ge
troffen met niet-journalistieke mede
werkers, die de journa'ist bij de uit
voering van zijn taak terzijde
staan.
De vrijheid van meningsuiting is
j volgens haar op onverantwoorde ma-
gt- nier geweld aangedaan.
Ook het bestuur van de radio- en
tele visie journalisten heeft haar ver
ontrusting uitgesproken. Het meent
dat de genomen maatregelen in geen
verhouding staan tot wat op dit mo
ment aan motieven hiervoor naar
buiten is gekomen. Volgens het
bestuur zullen de journalistieke ver
antwoordelijkheden in de omroep
duidelijker moeten worden vastge
legd. Het is dringend gewenst een
Zi« beroepsinstantie te creëren.
De groepsraail van de KRO is van
mening dat de heer Van der Poel
heeft gehandeld in strijd met de met
hem gemaakte afspraken omtrent de
verantwoordelijkheid ta.v. zijn pro
gramma, maar ze stelt zich op het
standpunt dat het onts op s 2ande
voet een te grote strafmaat is in ver
houding tot de door hem gevolgde
gedragslijn.
Er is overwogen af te treden, maar
bij nader inzien bleek de groepsraad
van mening dat onder de huidige
omstandigheden met het niet fungeren
van een personeelsverte
genwoordiging het bedrijfsbelang
niet is gediend.
Vrijdagochtend heeft de groepsraad
Hil
11
Frits van der Poel, die deze week
door de KRO werd ontslagen, was
gisteravond de centrale figuur tij
dens een discussie over persvrij
heid in het politieke café De
Pieterspoort in Amsterdam. Uit
de zaal werd hem honderd gulden
aangeboden, die hij echter niet
wenste te accepteren. Het geld
kwam terecht in de kas van De
Pieterspoort. Aan de discussie
werd ook deelgenomen door de
VVD-politicus mr. Van Riel (links).
opnieuw gesproken met de voorzitter
en de personeelschef van de KRO.
Toen werd van haar kant gesteld dat
door het ontslag verontrusting en
ontstemming bij het KRO-personeel
is gewekt.
De bij het NVV aangesloten Alge
mene Bond Mercurius zal bij de
Raad voor de Journalistiek een
klacht indienen tegen de heer Leon-
hard Huizinga van De Telegraaf. Ook
worden juridische stappen overwo
gen.
Vrijdag schreef de heer Huizinga
in zijn krant dat er bij veel t.v.-
mensen. cabaretiers en sommig
iournalisten een nieuwe mentaliteit
t.o.v. het Koningshuis merkbaar is,
die naar zijn mening psychologisch
niets verschilt van het antisemitisme
van Hitier en zijn volgelingen.
Hij schrijft verder dat dit net als
het antisemitisme van weleer terreur
tegen weerlozen betekent en dat het
bestuur van de bedrijfsgroep radio
en televisie van Mercurius een stelle
tje neo-antisemieten is. De voorzitter
van deze bedrijfsgroep is halfjood.
Het is de NTS-employé Suurhoff.
zoon van wijlen oud-minister Suur
hoff.
Reeds tientallen journalisten hebben
in het Haagse perscentrum Nieuw-
poort een brief ondertekend, waarin
KRO-voorzit:er Van Doom wordt ge
vraagd terug te komen op zijn be
sluit Van der Poel te ontslaan.
In de brief wordt verontrusting
uitgesproken over het ontslag. De
journalisten zijn verontwaardigd
over de manier, waarop de KRO Van
der Poel de laan heeft uitgestuurd.
den duur te kostbaar werd én omdat
de Amerikaanse basis de drukte nau
welijks meer bleek aan te kunnen,
traint de Navo nu op Kreta, een ei
land, dat de meest ideale plaats bleek
in Europa omdat men er alle ruimte
voor het lanceren van raketten heeft.
Bovendienv speelde een rol, dat de
strategisch gelegen basis in tijd van
oorlog ook operationeel kan worden
gebruikt
Praktijk
Sinds de ingebruikneming van het
centrum zijn tot nu toe 130 raketten
(Nikes, Hawks en Sergeants) afge
vuurd door Navosquadrons, die hier
elk jaar gëdurende een week prak
tijk-ervaring komen opdoen. Deze er
varing is absolute noodzaak omdat de
eenheden op hun standplaatsen langs
het ijzeren gordijn slechts „droog"
kunnen oefenen.
Deze week waren het de squadrons
501 en 502 van de vijfde groep gelei
de wapens van de Nederlandse lucht
macht, die er samen met Amerikanen
en Duitsers in praktijk brachten, wat
zij tot nu toe alleen konden simule
ren: het afvuren van de (130.000 gul
den kostende) Hawk-raketten op een
echt doel. Dat doel was de met spie
gels uitgeruste sleep vlag van een ra
diografisch bestuurd vliegtuig, dat
met een snelheid van 1000 km voor
de kust van Kreta vloog.
Deze vliegtuigen, die voor het oog
onzichtbaar zijn, worden opgespoord
door de radarinstallaties, die hun ge
gevens elektronisch vertaald doorsei
nen naar de controlepost. Wanneer
blijkt, dat het doel binnen bereik
komt van de raketten (voor de Hawk
35 km voor de Nike 120 km) gaan
deze omhoog, de Hawk geleid door
een radar-installatie in zijn inwendi
ge, de Nike door de installaties op de
grond, die hun waarnemingen via
een computer doorgeven aan de doel
zoekende raket.
Het zijn deze radars, die de belang
rijkste functie hebben in de proce
dure. Immers, zij moeten de vijand
nauwkeurig localiseren, zijn richting
en snelheid vaststellen. Is dat in ge
val van een aanval van grote hoogte
vrij eenvoudig, veel moeilijker wordt
het wanneer de vijand laag aan
vliegt. Met normale radar is het dan
onmogelijk haar te registreren omdat
obstakels in de omgeving het „zicht"
belemmeren.
Voor deze aanvallen heeft men
sinds enkele jaren een nieuwe instal
latie in gebruik: de continious wave
acquisition radar, die niet „kijkt",
maar „luister" naar het doel en
werkt op het zgn. Doppler-effect. In
de praktijk is gebleken, dat men de
vijand hiermee zeer nauwkeurig kan
localiseren.
Is dat eenmaal gebeurd, dan is één
druk op de knop voldoende om de
raket de lucht in te sturen. Met een
snelheid, die gelijk is aan tweemaal
die van het geluid, stormt deze dan
feilloos op zijn doel af en vernietigt
binnen een straal van 35 km elk
toestel, dat zich onder een hoogte van
10 km bevindt (de Nike kan een
hoogte van 32 km bereiken)
Hoewel de operaties woi'Ien geleid
door de commandanten van de
respectieve eenheden, staat de NAM-
FI-basis onder commando van de
Griekse strijdkrachten. Bevelhebber
Belangstelling van de staf voor de
lancering.
thans is generaal S. Economakis, die
zich vol lof toont over de uitstekende
samenwerking tussen de verschil
lende Navo-eenheden. „Hoewel we
pas een kleine zes maanden ervaring
hebben, is wèl gebleken, dat we on
danks het grote aantal nationaliteiten
slagvaardig kunnen opereren".
Over de betekenis van de basis:
„NAMFI heeft niets te maken met
een koude oorlog, maar de gebeurte
nissen in de laatste jaren en vooral
die van recente datum hebben wel
geleerd, dat we paraat moeten blij
ven".
Hoe paraat men is, bewezen de oe
feningen tot nu toe: missers zijn uit
zonderingen gebleken. Het systeem
werkt, al gaat dat dan ten koste van
miljarden. Dagelijks wordt van Kreta
voor gemiddeld 130.000 gulden om
hoog geschoten. En de oefening van
een week door twee squadrons kost
onze schatkist inclusief de lancering
van twee Hawks een slordig miljoen.
Dat is de tol, die het in stand hou
den van de Navo-gordel vraagt.
Maar dat deze miljoenen althans
niet figuurlijk in het water worden
gegooid, bewijst het grote aantal
Russische schepen, dat sinds enkele
maanlien rond Griekenland patrouil
leert.
Een Griekse luchtmacht-autoriteit:
„Elke raket wordt door hen gere
gistreerd en ze controleren nauwkeuT
rig de resultaten. Wèl een bewijs, dat
zo'n schild van raketten de vijand
bezig houdt".
(Van een onzer redacteuren)
WASSENAAR De „grand
old man" van de Nederlandse
architectenwereld, prof. ir. M.
J. Granpré Molière te Wasse
naar, emeritus-hoogleraar in de
architectuur aan de Technische
Hogeschool te Delft, wordt zon
dag 13 oktober 85 jaar. Zijn leer
stoel te Delft werd bepalend
voor een belangrijke stroming
in onze architectuur: de Delftse
School.
Hij werd geboren in Oudenbosch,
waar zijn vader directeur was van
een suikerfabriek. In 1907 verwierf
hij in Delft het ingenieursdiploma
„met lof", een predikaat dat in de
afdeling bouwkunde slechts in zeer
bijzondere gevallen werd toegekend.
Zijn loopbaan begon bij het
Bouwbureau der Staatsspoprwegen.
Daarna was nij enige tijd assistent
van de Amsterdamse architect J. A.
van Straaten en in 1910 kwam zijn
aanraking met Rotterdam: Granpré
Molière werd ingenieur bij de Rot
terdamse dienst van gemeentewer
ken.
Tot een definitieve ambtelijke
carrière kwam het niet. Zes jaar
later vinden wij de jonge architect
Granpré Molière na een verblijf op
het bureau van rijksbouwmeester
Peters terug als stedebouwkundige
in het architectenbureau Granpré
Molière, Verhagen en Kok.
VREEWIJK
Dit bureau heeft pionierswerk op
het gebied van stedebouw verricht.
Een der eerste werkstukken was het
Tuindorp Vreewijk in Rotterdam,
dat zijn tijd ver vooruit was, dat
was opgezet naar voor die tijd revo
lutionaire inzichten op het gebied
van volkswoningbouw en dat nog
tientallen jaren later aandacht en
ook bewondering trok in geheel Ne
derland en ver daarbuiten. Nog
geldt Vreewijk als een der aantrek
kelijkste Rotterdamse stadsgedeel
ten.
Voorts ontwierp Granpré Molière
alle nederzettingen in de Wieringer-
meerpolder, de herbouwplannen
voor het stadscentrum van Gronin
gen, projecten voor het complex van
de Nijmeegse universiteit, dit laatste
samen met de architecten Deur, Van
der Laan en Pouderoyen, en een uit
breidingsplan voor Breda.
Bekend is het aandeel van ir.
Granpré Molière in de bouw van
nieuwe Kerken in Amsterdam,
Breda en Groesbeek en raadhui
zen.
BELOFTEN
In 1924 werd ir. Granpré Molière
benoemd tot hoogleraar in de archi
tectuur te Delft. Zijn inaugurele re
de betrof de moderne bouwkunst en
haar beloften en deze rede trok al
dadelijk de aandacht.
In nauwe samenwerking met zijn
assistenten en studenten legde hij
de grondslagen voor een leer der
moderne esthetica, die uitgroeide tot
de Delftse School, die grote invloed
kreeg, ook buiten de hogeschool.
Deze Delftse School was sterk ge
kant tegen toepassing van ..kunst
matige bouwmaterialen", streefde
naar herleving van het ambachte
lijke in het bouwen, maar moet,
hoewel zij uiteraard door de tijd is
achterhaald, niet worden gezien all
een stap terug. Integendeel: zij hield
juist de wegbereiding in tot de mo
derne bouwkunst.
ZEER HOOG
De inzichten en net werk van
prof. ir. Granpré Molière waren me
de oorzaak dat de Nederlandse
bouwkunst in de internationale we
reld van de architectuur bijzonder
hoog stond aangeschreven.
Heel belangrijk is, dat prof.
Granpré Molière de techniek in de
bouwnijverheid altijd heeft gezien
als onderdeel van een veel breder
cultuurgebied. Men kan hem niet al
leen als bouwmeester zien: zijn rol
als kunstenaar en filosoof is van
niet geringer importantie.
Uiteraard zijn vele wetenschappe
lijke en culturele bijdragen van zijn
hand verschenen, waaronder be
langrijke standaardwerken.
Fire! Met een druk op de knop
wordt, nadat al het personeel
van de basis zich in de schuil
kelders heeft teruggetrokken, de
Nïke-raket afgevuurd. Binnen
een minuut zal hij zijn doel
hebben vernietigd, danlc rij de
radarinstallatie en computers op
de grond, die hem feilloos naar
de vijand leiden.
WASHINGTON De Ameri
kaanse president Johnson heeft
gisteren gedreigd de senaat in
buitengewone zitting bijeen te
roepen, als het op reces zou gaan
zonder het verdrag tegen een
verdere verspreiding van kern
wapens te hebben geratificeerd.
Johnson verzette zich met kracht
tegen de opvatting van hen die vin
den dat de ratificatie met het c
de Russische interventie in Tje-
choslowakije moet worden uitgesteld.
Onder hen bevindt zich de republi
keinse kandidaat voor het presi
dentschap, Nixon.
Johnson vreest dat de beweging in
Amerika tegen het verdrag snel aan
kracht zou winnen, als de senaat
geen spoed betracht. Bovendien zou
een groeiend aantal staten op grond
van nationalistische motieven ernaar
streven, ook kernwapens te krijgen.
„Wij zouden dan of onze invloed in
gebieden die voor ons van vitaal be
lang zijn, moeten opgeven of andere
landen een kernoorlog laten beginnen
waarbij wij zelf betrokken zouden
kunnen raken."
Mansfield, de democratische fractie
leider, vond echter het verdrag te
belangrijk „om er verkiezingspolitiek
mee te bedrijven." Hij meende dat
bij het aflopen van het zittingsjaar
wellicht niet de vereiste meerderheid
van twee derden kan worden gevon
den.
De senaat keurde een wetsont
werp voor buitenlandse hulp goed
ten bedrage van 1,76 miljard dollar,
het laagste bedrag in de twintigjarige
geschiedenis van deze hulp. Johnson
had 2,92 miljard gevraagd.
Klacht tegen Italië
bij Hof van EEG
BRUSSEL De Europese Com
missie heeft bij het Hof van de Euro
pese Gemeenschap in Luxemburg een
klacht ingediend tegen de Italiaanse
regering.
Deze heeft betrekking op het nef-
fen van een statistiekrecht op alle
uitvoer uit Italië naar de overige
EEG-landen en op invoer uit de part-
nerlanden van bepaalde landbouw-
produkten die vallen onder de markt
organisaties van de EEG.
De Europese Commissie stelt flat
deze heffingen in strijd zijn met net
EEG-verdrag en de landbouwveror-
deningen.
EELDE Bij een overval op de
Boerenleenbank is vrijdagavond on
geveer 30.000 gulden buitgemaakt.
Omstreeks Kwart over ac
een kleine Renault voor met
nummer 7 op He portieren. Er kwa
men drie iongemannen uit, met ny
lonkousen over hun hoofden. Twee
van hen sprongen over de balie en
konden het geld gemakkelijk wegne
men omdat de kluis open stond.
De direkteur pn een 21-jarige assis
tente (de enige aanwezigen) werden
bedreigd met pen stengun. Na de
overval, waarbii geen schot werd ge
lost, verdwenen ze met grote snelheid
in de vermoedelnk gestolen auto.
De bank was geopend omdat Eelde
elke vrijdagavond koopavond heeft.
Prof. dr. G. Holst,'grondlegger en
oud-directeur van het natuurkundig
laboratorium van Philips en oud-bij
zonder hoogleraar te Leiden, is giste
ren, 82 jaar oud, overleden.
lSchiphols vierde baan
SCHIPHOL Als volgende maand
Schiphols vierde 3300-meter-baan in
gebruik wordt genomen, zal er veel
minder over Badhoevedorp worden
gevlogen. De bewoners van Zwanen
burg bij Halfweg vrezen echter te
recht het begin van geluidshinder.
De oude baan zal al het verkeer uit
en in zuidelijke richting gaan opvan
gen; de nieuwe is bestemd voor al
het verkeer uit en in noordelijke
richting.
De taxibaan tussen landingsbaan
en platform loopt over het viaduct,
dwars over de rijksweg heen, zodat
automobilisten voortaan de ver
keersvliegtuigen vlak boven zich zul
len zien rijden. De afstand van het
punt van landen tot de pieren zal
veelal zo'n zeven kilometer bedragen.
DJAKARTA Interpol heeft een
internationale organisatie ont
maskerd die met het binnensmokke
len van miljoenen valse Amerikaanse
dollars de regering van Indonesië
wilde ondermijnen.
Volgens functionarissen van Inter
pol zou een buitenlandse regering,
die Singapore en Hongkong als bases
gebruikt, de hand in deze affaire
hebben. Niet gezegd werd welke re
gering dat was.
Vijf mensen zijn gearresteerd: een
Nederlander, een Chinees en drie In
donesiërs. Het zou totaal gaan om
drie miljoen valse dollars. De bewe
gingen van de groep zijn het afgelo
pen halfjaar door Interpol gevolgd.
naakt. 7
ach, reed (^6/1 1OG/Ï(ICri tl 2
et een wit O
tussen Wilson
en Ian Smith
GIBRALTAR Vanmorgen vroeg
zijn op de Britse kruiser Fearless
de besprekingen tussen premier
Wilson en zijn Rhodesische collega
Ian Smith hervat. Volgens een Brit
se woordvoerder is er nog geen en
kele toenadering tussen de beide po
litici geconstateerd.
Daarnemers geloven dat Wilson
er gisteravond niet in is geslaagd
Smith over te halen een compromis
te aanvaarden. Waarschijnlijk zal
het gesprek vanavond of morgen
vroeg worden afgesloten.
EDE De gemeentepolitie heeft proces-verbaal opgemaakt tegen de Caltex
en De Gruytcr wegens overtreding van de wet op de kansspelen. Het stop-
lichtspel van de een en de metroactie van de ander worden in Ede gelaakt
omdat de deelnemers geen invloed zouden hehhen op het verkregen van de
prijzen.
De directies van Caltex (Chevron) en De Gruytcr zijn verontwaardigd:
nergens in Nederland had men last van de politic.
De Edensc politie: de plaatselijke winkeliersvereniging, vorig jaar om
dezelfde reden verbalisecrd, had geklaagd, en de wet is voor leder gelijk.
De officier van justitie in Arnhem behandelt de zaak verder.
