I
Christenen in pretpark: alleen
de gokmachines zijn stil....
BRITSE „EVANGELISCHEN
BREKEN UIT ISOLEMENT
•-■.r.nim Ï'M
„Zes dagen zult Gij flaneren
en den zevenden eveneens"
'&2322K2L..
B*
ZATERDAG 28 SEPTEMBER 1968
één van zijn geweldige vakantiekampen heeft
gebouwd.
Al veertien jaar lang wordt dit vakantie- en
amusementspark aan het eind van het seizoen
afgehuurd door deze beweging voor een chris
telijk congres dat enigszins vergeleken kan wor
den met een Duitse kerkeweek. Meer dan 5000
christenen uit Engeland, Schotland, Wales en
Ierland komen daar bijeen om zich gee
te laten „bijtanken", om gemeenschap te
ben en samen de bijbel te bestuderen.
Deze christenen vertegenwoordigen alle Britse
kerken, maar tooien zich graag met de naam
„evangelischen", om daarmee aan te
dat zij vast willen houden aan het ev
zoals het sinds het begin van de
denis is gepredikt.
Na de oorlog leefden zij tamelijk geïsoleerd
i de Britse maatsch appij. Hun
verantwoordelijkheid lieten zij
Op uitnodiging van de Britse Beweging voor
Wereldevangelisatie bezocht onze kerkredacteur
vorige week Filey, een klein dorp aan de Noord-
Me in Midden-Engeland, waar sir Billy Butlin
hun kerkelijke
turele aan de wereld en hun evangelisatorische
vervulden zij via massa-evangelisatiesamenkom-
sten. Tijdens zijn bezoek aan Engeland ontdekte
onze kerkredacteur echter, dat zij beginnen los
te breken uit hun zelfverkozen isolement.
gein MIL *tJM
tuin ittllll
Het prachtige. verwarmde
zwembad van Butlin's vakantie
kamp in Filey. Engeland, was zo
goed als leeg. De botsautootjes en
draaimolens stonden stil. Voor
de elektrische treintjes, die de
hele zomer knarsend en pie
pend hun merkwaardige boch
ten door het park hadden ge
nomen, bleek geen belangstel
ling. De vierduizend volwasse
nen zaten in het Gaiety Theater
en luisterden naar een bijbel
studie over het boek Jacobus, de
duizend tieners luisterden in de
sporthal naar een evangelist en
de 500 jongere kinderen zongen
enthousiast hun zondagsschool
liedjes en luisterden naar bij
belse verhalen. Butlin's vakan
tiekamp was herschapen in een
christelijk conferentieoord. Al
leen na 'het middagmaal, als er
geen samenkomsten waren,
kwam het 'lunapark even tot le
ven.
Wat ieder die het kon weten
veertien jaar geleden voor on
mogelijk hield, is werkelijkheid
geworden in Engeland. Toen zei
den ze: Als je christenen bijeen
brengt in een Butlinkamp hoef
je er niet aan te denken dat er
een kip in een samenkomst
komt. Ze hadden ongelijk. De af
gelopen week hebben velen
weer bewezen dat een bijbel
studie verfrissender kan zijn dan
een duik in een verwarmd, over
dekt zwembad.
Sir Butlin
Zo'n Butlinkamp is een wereld op zichzelf. Na de oor-
iOg zat Billy Butlin. een Britse zakenman, zich te verbijten
in een hotel, omdat het dag in, dag uit regende. Hij besloot
toen vakantiekampen te stichten, waariedereen zich kan
amuseren, ook als het giet. Nu zijn er dergelijke kampen
in geheel Engeland. En Billy Butlin is Sir Butlin geworden.
In Filey, net ten zuiden van Scarborough aan de Noordzee,
kocht Butlin een oud legerkamp. Hij maakte er een vakan-
tiestad van. Het hart wordt gevormd door restaurants, kof
fiebars, theaters, bioscopen, een sportzaal, een overdekt
zwembad, kanovijvers en een lunapark. Daarom heen liggen
lange straten vakantiehuisjes en motelkamers. Een week
vakantie komt op nog geen 200 gulden per persoon in het
hoogseizoen, maaltijden en alle geboden ontspanning inbe
grepen, Er is plaats voor 15.000 gasten.
Maar voor kerkelijk Brittannië is Filey meer dan een dorp
de Weense balzaal, het Regency theater en voor tieners in de
sporthal en om tien uur 's avonds konden de gasten nog eens
kiezen uit een late filmvoorstelling of het populaire ,.Late
Night Special," een gezellig programma, waarin alle solisten
optraden, veel gezongen werd, buitenlandse gasten werden
voorgesteld en nooit langer werd gepreekt dan vijf minuten.
Avond na avond was de zaal zo vol dat velen met een
staanplaats genoegen moesten nemen, hoewel er bijna 4000
zitplaatsen waren.
Die laatste bijeenkomst werd steeds geleid door de nu
86-jarige dr. Lindsay Glegg, die nog zo onvermoeibaar is,
dat hij zelfs aan een middagdutje geen behoefte voelde. Hij
was voor deze Britse christenen wat sir Malcolm Sargent
was voor de beroemde promenade concerten in de Royal
Albert Hall.
Muziek
Terwijl Keswick alleen beroemd is om zijn bijbelstudies,
heeft Filey zich ook een naam verworven door zijn muziek.
Iedere christelijke solist vindt het een eer om daar te mogen
zuigen. Filey heeft het nimmer gezocht in één bepaalde stijl.
Je kunt er klassieke kerkleideren horen, maar ook moderne
geestelijke liederen in de Beattle-stijl.
Niet alleen de Britse christenen, ook de Britse zendingsor
ganisaties hebben Filey ontdekt. In een enorme zaal richtten
zij samen een tentoonstelling in. En ze deden in hun stands
goede „zaken." Het christelijk radiostation Trans World Ra
dio, dat vooral godsdienstige programma's uitzendt voor de
landen achter het ijzeren gordijn en de rooms-katholieke
landen verkocht niet minder dan 150 Russische radiotoestel
len die speciaal ontworpen zijn om de stations op de korte
golf waar ook TWR gebruik van maakt, te ontvangen.
Langzaam maar zeker blijkt dat de evangelische Britten
meer interesse krijgen in wat gebeurt op het vaste land van
Europa. Voor het eerst waren dit jaar predikanten van
achter het ijzeren gordijn uitgenodigd. Hongaren. Polen en
Tsjechen. Ook waren er Portugezen en een Griekse predi
kant. Na afloop van de conferentie reisden zij nog het land
door om te vertellen over de kerkelijke situatie in hun eigen
landen.
die niets of weinig van de bijbel afwisten. De toespraken
moesten veel minder academisch, meer practisch zijn; er
moesten solisten worden uitgenodigd; er moest ruimte zijn
voor experimenten; er moest tijd zijn voor ontspanning.
De eerste ..Filey" trok 1750 gasten in 1955. Een jaar later
waren er al 2300, in 1959 kwamen er meer dan 3000, in 1962
4000 en sinds 1963 schommelt het aantal rondom 5000. Meer
moeten er niet komen, want dan worden de zalen te klein
voor de samenkomsten.
Minderwaardig
IJzeren Gordijn
Tot nu toe leefden de Britse evangelische een betrekkelijk
geïsoleerd bestaan. Hun interesse in de moderne oecume
nische beweging is niet bar groot. Hun contacten beperkten
zich tot nu toe hoofdzakelijk tot Amerika. Het ziet er naar
uit dat Filey-1968 dit Britse isolement wat doorbroken heeft.
Dc Britse evangelischen beginnen te ontwaken uit een
minderwaardigheidscomplex. Ze beginnen te beseffen dat
hun evangelie aantrekkingskracht heeft, dat de bijbelse
boodschap ook de moderne mens wat te zeggen heeft, mits
in begrijpelijke taal vertaald. En velen van hen hebben dat
voor het eerst in Filey ontdekt.
Vervolg van pag. 1
Zelfs in natuur- en schei
kunde wordt les gegeven,
maar als de directrice „het re
cept voor een of anderen sma-
kelijken pudding dicteert, is
zij zekerder van een aandach
tig scherp luisterend gehoor".
Tot zover de deftige jongeda
mes boven.
Beneden echter, in de
krochten van het huis. wordt
ook les gegeven. Evenwel niet
aan jongedames van goeden
huize, maar aan meisjes uit
den werkenden stand, die van
hare mevrouwen verlof gekre
gen hebben de kooklessen te
volgen.
Deze meisjes schrijven ech
ter geen recept voor „een of
anderen smakelijken pudding"
op, maar bekwamen zich die
dag in de kunst van het „vet
smelten", zoals het zwarte
bord voor heden als dagtaak
vermeldt. Men begrijpt even
wel, dat hier meer rumoer
klinkt, dan boven, waar
slechts „zacht gekir" schuch
ter en beschaafd voortkabbelt.
Niettemin zijn ook deze een
voudige meisjes dankbaar en
STANDBEELD
vol waardering voor de hun
gegeven lessen, die slechts
12Vi cent kosten, maar die
meestal door vrijgevige dona
trices worden betaald.
Kostelijk beeld
Johan Gram geeft een
kostelijk beeld van het flane
rende 's-Gravenhage. Voor
wat men noemt „het sociale
vraagstuk" blijkt hij geen en
kele belangstelling te hebben.
Over „den werkenden stand"
leest men niet veel, maar zo
nu en dan breekt er toch wel
iets door van de verhoudingen
tussen de „hogere" en de „la
gere" standen zoals men het
toentertijd zo beminnelijk
wist te zeggen.
Wie goed tussen de regels
lezen kan, is bier een portret
van de Haagse samenleving
gegeven (en niet alleen van de
Haagse, want veel is toepasse
lijk op andere plaatsen in ons
land), dat vlijmscherp is. Bo
vendien een gracieus en
geestig portret. Johan Gram
moet een vindingrijk, erudiet"
en geestig man zijn geweest.
Hoe zou hij anders op het
idee gekomen zijn zelfs in het
Haagse stadswapen van dc
ooievaar met een worm in de
bek, het de eeuwen trotseren
de symbool te zien van de fla
neur: „Niet zonder bedoeling
bevat dan ook ons stadswapen
een ooievaar, het zinnebeeld
van de drentelaar. die be
daard. zonder eenige haast,
rechts en links kijkende,
voortdrcntelt." Je moet er
maar op komen.
's-Gravenhagc in onzen tijd,
door Johan Gram. Facsimile
uitgave van dc Europese Bi
bliotheek te Zaltbommcl. 285
bldz. Prijs geb. 25; 'inge
naaid alleen bij Vroom en
Drecsmann, Den Haag:
12.50.
met nog geen 5000 inwoners, of een vakantiestad met 15.000.
Filey heeft zich een naam veroverd naast Keswick, door het
evangelisch congres dat er elk jaar wordt gehouden in de
laatste week van het vakantieseizoen.
Jonge Christenen
Oorspronkelijk vfas deze week bedoeld voor jonge christe
nen. De evangelisatiesamenkomsten van Billy Graham in
1954 in Londen drie maanden lang en Glasgow
verscheidene weken hadden velen voor het eerst in aan
raking gebracht met het evangelie. Maar al spoedig bleek
dat de kerken vrijwel niet in staat waren om zoveel nieuwe
leden werkelijk op de juiste wijze op te vangen.
De toen reeds 72-jarige christen-zakenman A. Lindsay
Glegg en ds. Ben Peake wilden proberen deze jonge christe
nen een week lang bijeen te brengen voor eenvoudige bij
belstudie en inspirerende diensten. Ze gingen eens praten
met Billy Butlin, die hen aanraadde om in zijn vakantie
kamp in Filey bijeen te komen.
Hun doel was niet een tweede Keswick te stichten. Daar
komen eind juni reeds meer dan honderd jaar lang tiendui
zend christenen bijeen om zich speciaal te bezinnen op
heiligmaking. Filey moest zich richten tot jonge christenen
De gasten betalen 93 gulden voor deze conferentieweek.
Wie een één-persoonskamer wil hebben, of een kamer met
bad betaalt wat extra. Alles is verder gratis toegankelijk
behalve de zaal met gokmachines en de electronische bin
gospeelzaal. Die blijven gesloten.
Tijdens de samenkomsten wordt niet gecollecteerd, alleen
wordt op één van de laatste dagen een dankoffer gevraagd
voor de Beweging voor Wereldevangelisatie, die de week
organiseert. Dit jaar bracht de collecte meer dan 18.000
gulden op.
Voor het eerst werd ook een gift gevraagd om de kerken
achter het ijzeren gordijn te helpen. Daarvoor werd nog eens
12.000 gulden gegeven. Deze collectes bewijzen dat de week
wordt geapprecieerd.
In de eerste jaren was het programma vooral gericht op
mensen, die niets of bijna niets van de bijbel en het evange
lie afwisten. Langzaam maar zeker is dat veranderd. Mas-
saevangellsatiesamenkomsten wierpen in de jaren zestig in
Engeland heel wat minder directe vruchten af dan in de
jaren vijftig. In plaats van een programma te bieden voor
„bekeerlingen," richt Filey zich nu tot de „eenvoudige
christenen."
Het was duidelijk dat zij meer verlangden dan aardige
evangelisatietoespraakjes. Ze kwamen met bijbels en blok-
noots naar de samenkomsten. Ze maakten uitvoerige aante
keningen. Ze vroegen een prediking die direct gericht was
op hun gewone dagelijkse leven en op hun plaats in de
kerkelijke gemeenschap waartoe ze behoorden.
Eventuele correspondentie aan de
heer H. J. J. Slavekoorde, Goud-
reinetstraat 125. Den Haag.
Oplossingen
De oplossingen van de opgaven van
14 september .11. (De vingerwijzing)
lulden als volgt:
(1) Eislnk Helnlckc. Met 1.
Lxe5 had zwart goede winstkansen
kunnen krijgen. Men zie (a) 2. Dxe5
d4 3. Tadl Db6 4. Pa4 Db4; of <b) 2.
Txe5 Pc6 3. TxdS Lxda 4. LXC8 LxgZ
en de witte stelling is geruïneerd.
In opgave 1 vraag lk U: Was het
een fout. en zo Ja. van wie? In opga
ve 3 is de vraag of het mat toevallig
tot stand kwam of niet.
Opgave 2 tenslotte is van een onge
bruikelijk soort. U zie daar een stal
ling waarin de xwartspeler te vroea
d7—dS heeft gespeeld, weliswaar ls
deze zet heel dikwijls bevrijdend,
maar dan moet hij wel het tuiste
moment kiezen. Van de lezer wordt
I i«tsA
1 4 111
i
A >k
m
i.B
AH&3
HftBWB (5
Uil I*
41 11
1 1
S
■AM
AB
ims&l'
a bcdefgh
Wit aan zet staat op winst.
Wint U de party voor hem!
abcdefgh
Had zwart, op deze stelling gespeeld?
Hij begon met 1. Dg3!l en wat
zal er verder gevolgd zijn?
(2) Martens Grabczcwskl.
Er
Bijbelstudie
Na het ontbijt vulden de volwassenen het enorme Gaiety
Theater om te luisteren naar een expositie van het boek
Jacobus door de anglicaanse priester, dr. J. A. Motyer. Om
vier uur 's middags werden lessen gegeven aan leiders en
leidsters van zondagsschoolklassen, konden kerkelijke wer
kers leren hoe ze een vakantiebijbelschool voor kinderen
moeten opzetten, kregen conferentiegangers in weer een
andere zaal de kans om vragen te stelen aan sprekers of
kritiek te uiten, kwamen tieners bijeen om te luisteren naar
combo's en muziekgroepen die tijdens de kampweek waren
gevormd en om zo maar te zingen.
Om half acht 's avonds werden avo ddiensten gehouden in
5 b3 4. e7 b2 5. e8D blD 6. De3
(Zwart's Illusie dat hij gered ls wordt
verstoord) 6. Kh7 7. Dh3t Ks8 8.
Dg4t Kf8 9. DC8 mat.
Honfl Mlnev. De zet 1. Lei?
was eengrove fout omdat 2. c5
meteen een stuk wint Zwart vindt
geen baat bij 2Lxb3 omdat na 3.
cxf6 allebei zijn lopers „hangen".
Variatie
i -
A. *4
4 14 4
4 4
4
A w;°.
TS
I f 9 1
Geen gemeenschappelijk kenmerk
dimaal voor onze drie opgaven. Wel
voor elke opgave een aparte medede
ling die U een idee geeft van wat er
gezocht en dus gevonden moet wor
den.
abcdefgh
Wit's toren staat griezelig. Daarom
bedacht wit een list en speelde
1. gxf6 en zwart antwoordde 1
Txf6. Vraag: hoe gaat het verder?
Vrolijk klimaat
Vrolijk klimaat van Wim
Hazeu. Jaap Meiier en Harry
Scholten is niet bepaald ver
rassend. Een wat rommelig
boekje, kennelijk een num
mer van het blad Kentering.
De bedoeling is „een
waarschuwing te laten horen
tegen de door Oorlogsdocu
mentatie gestimuleerde my
thologie van het eeuwige ver
zet. Daarbij is geen ruimte
gelaten voor het nuchtere
feit. dat de vijfentwintig ja
ren tussen 1920 en 1945 ver
vuld zijn geweest van een be
nauwende halfheid". Nu, dat
wisten we a) wat langer en
sommige weer eens opgera
kelde verhaler hebben al een
lange baard. Het is een uitga
ve van Nijgh en Van Ditmar,
Den Haag-Rotterdam. (96 blz.,
f 6.50)
