„Prognostica effent
YALTA: conferentie van
misplaatst vertrouwen
Brieven schrijven (m
hlijft moeilijk
WIKKEN EN WEGEN
ZATERDAG 14 SEPTEMBER I9(
Geen gegooi in de glazen
"yOLGENDE week dinsdag immers de derde dinsdag
in september biedt de regering weer in troonrede
en miljardennota haar regeringsbeleid aan.
Het merkwaardige van de situatie van het ogenblik is, dat
de politiek zich in ons land voltrekt in tamelijk afzonderlijke
sectoren, al is er natuurlijk wel onderlinge beïnvloeding.
Maar globaal genomen Is de belangstelling toch verdeeld.
Daar is aan de ene kant de regering, nader aangegeven: het
kabinet, mèt het regeringsbeleid dat het voert en mèt de
oppositie ertegen. Dat is een van de politieke sectoren.
Daarnaast is er het verschijnsel van de politieke partijen
met alles wat binnen en tussen die partijen aan de gang is.
Wat nu opvalt is, dat de activiteit van en tussen de politieke
partijen het kabinet, de regering dus, vrijwel onaangetast
blijkt te kunnen laten.
r\AT laatste overigens niet alleen. Gebleken is immers óók
al, dat zelfs uit een toch nogal heftig gekritiseerd politiek
bestel een redelijk kabinet is kunnen voortkomen.
Waarmee we dan tegelijk aan de beïnvloeding toe zijn.
Aan te nemen toch is, dat het streven naar partijvernieuwing,
zoals dat hier en daar wordt beoefend, te lijden heeft onder
het feit dat we nu reeds een kabinet hebben dat het er heus
niet slecht afbrengt.
Enkele maanden geleden kon men In bepaalde nogal voor
uitstrevende bladen de aankondiging lezen, dat „het in de
herfst zou gaan gebeuren", en dat zich voor de herfst storm
liet voorspellen.
Ik heb dat van stonde aan nogal onverantwoord geschrijf
gevonden, ook wanneer het niet op de feitelijkheid was
gegrond.
Want er zijn óók crisismogelijkheden die pas ontstaan op het
ogenblik waarop mensen die elkaar aanpraten.
Ook een crisis die op zulk een wijze ontstaat zal. echter
al evenmin in dank worden afgenomen van wie haar heeft
veroorzaakt door haar op te roepen.
"VTA ARM ATE overigens de herfst zelf naderbij gekomen is,
zijn die politieke weersvoorspellingen wel afgenomen.
Begrijpelijk. Want het is inmiddels nog duidelijker geworden
dat het kabinet men moge op bepaalde punten dan kritiek
hebben het niet slecht doet.
En dan is de Nederlandse burger nuchter genoeg om te
overwegen dat men wel weet wat men hééft, maar niet wat
men krijgt.
En wie onder zulke omstandigheden een crisis oproept, zal
reeds deswege bij de eerstvolgende verkiezingen door die
zelfde nuchtere Nederlandse burger worden getuchtigd.
Maar daarnaast is er dan het feit dat een toenemend aantal
politieke partijen in moeilijkheden is geraakt in meer dan
één geval moet men zeggen: zich in de moeilijkheden heeft
gewerkt.
Dat hangt naar bekend weer samen met het feit dat er naar
het oordeel van sommigen zo hoog nodig vernieuwd en
veranderd behoorde te worden. Ook hier echter is, zoals
de Nederlandse burger wel weet, nuchterheid geboden.
IJ ET is namelijk met het vernieuwingsverschijnsel de
eeuwen door een interessante zaak geweest.
Er zijn tijden geweest waarin de drang naar vernieuwing
zonder meer als een ketterij werd aangemerkt: wat dat
betreft zijn bepaalde vernieuwers uit ónze dagen dus wel
op een gelukkiger tijdstip geboren.
wy beleven een heel andere tyd. namelijk een waarin ver
nieuwing een gunstige waarde in zichzelf lykt te zyn ge
worden. Dat is uiteraard even verkeerd als de waarmerking
van vernieuwing als zonder-meer-een-kettery.
Het behoort in werkeiykheld tot de menseiyke wijsheid
dat men altyd weer als het ware inventariserend door het
leven gaat, daarbü zorgvuldig onderscheidend wat waard is
behouden te worden en wat dient te worden herzien.
Maar voor dat zorgvuldig onderscheiden lykt in onze tyd
het geduld niet altyd aanwezig.
Vandaar ook dat de drang naar vernieuwing zulk een
opgeld doet. Er wordt heel wat afgepraat, maar de omvang
van het gesprek is niet zelden omgekeerd evenredig aan
wat er uit komt.
"INTUSSEN wordt er ook veel bedorven en stukgemaakt.
Men mag byvoorbeeld de schade die een beweging als
Nieuw Links binnen de Party van de Arbeid aanricht waar-
iyk niet verwaarlozen.
En van een voorman van de Politieke Party Radicalen
noteerde ik deze week uit een interview de erkenning, dat
vernieuwing een risico is, waarvan hy overigens zelf meende
dat het op het ogenblik gelopen kon worden.
Inderdaad, er zit een risico in. en zelf heb ik de indruk
dat de aanwezigheid daarvan niet altyd by alle strevers naar
vernieuwing in onze tyd duideiyk wordt onderkend. Intussen
echter kan er schade zyn ontstaan, aanvankeiyk in aange
vreten vertrouwen onder geestverwanten, later echter
mogeiyk nog overgaand in frustratie onder wie zo op ver
nieuwing hadden gestaan.
Ik heb overigens het gevoel dat het kabinet zelf, ook wanneer
het tegenwoordig dus maar een deel van de gebruikeiyke
belangstelling krygt. het voorlopig wel rooien zal. De
volgende week, én verder.
Want in wezen weet nuchtere politieke wysheid, dat ook
aan drang naar „vernieuwing" grenzen gesteld zyn.
Ons volk wil liever geen gegooi in de glazen.
DIEMER
Zeven dagen verder
Het zou niet de eerste maal zijn, dat het Joodse genie in
het geheel van de westerse beschaving verlossende woorden
sprak en deuren naar de toekomst opende. Er bestaat geen
bevredigende definitie van het begrip „genie", maar zeker
is dat genie altijd door durf wordt gekenmerkt. Het laat
zich nooit door traditie en autoriteit van de wijs brengen.
Bij de geniale geesten van
Joodsen bloede is er een extra.
Het oude Jodendom heeft zijn
profeten gekend. Natuurlijk wa
ren deze door Jahwe in het bij
zonder uitgekozen en geroepen
om woorden van God tot het
volk te spreken. Toch is er een
zeker algemeen of natuurlijk
profetisme bij de Joden tot een
geestelijk erfgoed geworden. Het
is een soort synthetisch vermo
gen, zienerschap, dat zich het
meest natuurlijk in literatuur en
andere kunsten kan uiten.
Moeilijker wordt het wanneer
zulk een profetisch begaafde we
tenschappelijk gevormd is. De
wetenschap valt uiteen in een
groeiend aantal afzonderlijke
disciplines, waarbij men, zoals
het baardige grapje zegt, steeds
meer weet van steeds minder.
Wel is er onder de druk van de
praktijk een groeiende samen
werking van specialisten in team
verband,maar universaliteit, zo
als die in vroeger stadium van de
westerse cultuur nog denkbaar
was (Leibniz en Goethe misschien
als afsluiters), is niet meer moge
lijk.
Stroomversnelling
De omstandigheden waaronder
wij leven, de stroomversnelling
die ons meesleurt (naar welke
klippen, welke waterval?), alles
roept om bezinning, eendrachtig
en planmatig handelen ten aan
zien van de toekomst. Romans,
toneelstukken, gedichten, afo
rismen blijven steken in gelijke
nis- of mythe-achtige uitspraken
of in puntige vereenvoudiging.
Profetie en poëzie roepen com
mentaren op, die onderling
verschillen. Er moet evenwel be
grepen en ingegrepen worden.
Regeren is vooruitzien, maar
vooruitzien moet regelend kun
nen optreden. Er is haast bij.
Zo is men zich in wetenschap-
zich ook op gebieden als sociolo
gie. filosofie, theologie en natuur
wetenschap. Polak is fantastisch
belezen en weet alle adressen,
waar Abram de wetenschappe
lijke mosterd halen kan.
Maar dit is geen etaleren om
indruk te maken: Polak is van de
toekomst bezeten: van de noodsi
tuatie uit waarin hij zich bevindt
kan hij het niet laten zover het
kan door te dringen in de
verschillende wetenschappen
buiten zijn vakgebied in engere
zin. Hier springt de durf naar
voren, de moed tegenover de
vakspecialisten.
De auteur bepleit het goed
recht van het creatieve denken.
Naar aanleiding van
Prof. Dr. L. Polak,
Prognostica,
twee delen, uitg. IE.
E. Kluwer, Deventer,
in totaal ca. 760 blz.
75.-.
pelijke kringen op de toekomst
gaan bezinnen. Men spreekt al
enige tijd over toekomstkunde.
futurologie. Maar nu komt prof.
Polak, na zijn in 1955 verschenen
werk De toekomst is verleden
tijd, met zijn twee dikke delen
Prognostica een nieuwe term in
troduceren en een startbaan effe
nen voor een nieuwe wetenschap.
In het eerste deel, dat ik meer
beklauterd dan gelezen heb, re
kent hij uitvoerig af met wat hij
noemt de dogmatica, het complex
van opvattingen die een gesloten
wetenschapsbeoefening voor
staan. Het tweede deel bevat de
eigenlijke Prognostica, maar daar
op hoop ik binnen afzienbare tijd
in een afzonderlijk artikeltje te
rug te komen.
Filosofie
In een bespreking van Polaks
werk door prof. Heertje las ik de
prachtige opmerking: „Als jong
econoom heb ik slechts een zeer
beperkte indruk van de econo
mie." Maar deze boeken bewegen
de speculatie, de aforistische op
merking. Hij werpt het beste van
de Joodse geest in de
behoefte aan de synthese. Als
zoon van het 'enig volk op aarde'
met zijn ene en enige God zit de
behoefte aan een samenvattende
visie hem oerdiep in het bloed.
Ik sprak over het beklauteren
van dit eerste deel, deze an-
ti-dogmatica. Dat zijn dan de
bergen materiaal die zijn bulldo
zer rechts en links heeft opge
worpen. Maar zich dieper bezin
nend verneemt men een hijgen
onder de atlaszware taak, dat
zich ook verraadt in de hele
structuur en de opbouw van de
volzinnen met allerlei nevenop
merkingen, noten, verwijzingen.
Al lezend (de bedoeling bijeen-
lezend) maakt men de geboorte
van het boek mee, zodat men
soms de indruk krijgt dat het
boek zijn eigen voorstudie is.
Onbekommerd
Ja, men zou werkelijk er naar
verlangen dat prof. Polak eens
Profetie
In zijn strijd tegen het geslo
ten, zelfgenoegzame denken, te
gen elke vorm van dogmatisme,
vindt Polak het authentieke
evangelie aan zijn kant. Evenals
in zijn afwijzing van een cy
clische geschiedenisopvatting, en
in zijn gerichtheid op de toe
komst. Maar dan gaan de opvat
tingen uiteen.
Hoe het zij: Polaks werk
is indrukwekkend niet alleen
door het volume, maar ook,
meer nog, door de schuilende
profetische geest, de nobele
bezorgdheid, de enorme ijver
(Genie ist Fleiss), het moe
dige exempel. Over het twee
de deel hoop ik dus later nog
iets te zeggen.
DR. C. RIJNSDORP
DE ENE WEEK zijn het
de harde feiten die spreken,
de andere zit vol met be
schouwingen, overzichten,
kansen en balansen. Dit was
zo'n week.
De militaire krachten aan bei
de zijden van het IJzeren Gor
dijn worden afgewogen (Johnson
waarschuwt de Russen nogmaals
het Europese evenwicht niet te
verstoren en ook de Gaulle laat-
zich anti-Moskou uit). In Praag is
het een heel gebalanceer tussen
liberalisatie en gehoorzaamheid
aan de machthebbers van het
Kremlin.
Maar ook nationaal wordt druk
gewogen wat de verbetering van
de economische toestand waard
1S troonrede en miljoenennno-
ta zullen er dinsdag wel meer
over openbaren, maar het is al
bekend dat én dr. Zijlstra. de
president van de Nederlandse
Bank. én minister Roolvink die
verbetering bevestigen.
Plannen en ideeën: in bonte
volgorde het idee van Veiolme
om de broodnodige arbeiders in
extra treinen uit noord en zuid te
laten komen; meer en sneller
treinen in de winterdienstrege-
ling (driemaal per uur naar
Utrecht, ieder uur per expres
naar Groningen): nauwe samen
werking van NCRV en KRO;
gesprek tussen ARP en de radi
calen van de PPR; de vrije loon
vorming in de wet geregeld met
bevoegdheden voor de minister
om in te grijpen; landelijke
coördinatie in de bouw van zie
kenhuizen en verpleeginrichtin
gen.
Ons ontvallen de schrijfster
Mia Bruyn-Ouwehand (73) en de
musicus Thom Kelling (46). Ok-
ker ontmoet in Amerika in Ashe
zijn meerdere en Fevenoord legt
het af tegen Newcastle United.
Rijn-Schelde en VMF verdelen
Wilton Fijenoord-Bronswerk on
der elkaar. Bouvyzout gaat in
Kon. Zout-Organon op, Texoprint
en Tuma gaan samen en Robeco
neemt Verenigd Bezit over. Een
ander soort fusie is die van de
prot. christelijke en rooms-ka-
tholieke aannemersbonden.
Terwijl de Tsjechen meer en
meer onder Russische druk ko
men te leven de Russische vi
ce-minister Koeznetsof komt een
..openhartig gesprek" houden
en de Prawda Dubcek blijft
waarschuwen, is de positie van
de teruggekeerde minister Hajek
nog schimmig. De Russische troe
pen verlaten de grote steden,
T^R WORDT de laatste tijd
veel gesproken over de con
ferentie van Yalta (op de Krim)
in februari 1945, waarop besloten
zou zijn. Europa in invloedssfe
ren te verdelen. De ramp, die na
Hongarije in 1956 nu ook Tsje-
choslowakijc heeft getroffen, zou
mede aan de kort voor het einde
van de oorlog tegen Duitsland
tussen Amerika, Engeland en
Rusland gemaakte afspraken toe
geschreven moeten worden.
In de afgelopen week vond de
Franse president het nodig te
verklaren, dat Amerika en Enge
land ten dele schuldig zijn aan
de Russische bezetting van Tsje-
choslowakije. De generaal neemt
het Washington en Londen nog
steeds bijzonder kwalijk, dat hij
niet voor de conferentie werd
uitgenodigd.
Uit Amerikaanse documenten
blijkt echter, dat hij wel degelijk
werd benaderd maar dat de toen-
malige Franse minister van bui
tenlandse zaken, Georges Bidault,
maar blijven voorlopig in het
land.
Nieuwe dreiging in het Nabije
Oosten; incidenten aan het Suez-
kanaal. maar de Veiligheidsraad
wijst geen schuldige aan. Pogin
gen om de luchtbrug naar Biafra
op gang te krijgen, maar is het
meer dan een luchtkasteel? De
harttransplantaties min of meer
in opspraak. De Portugese dicta
tor Salazar (79) geopereerd, maar
herstellend. De omstreden West-
duitse president Lübke treedt
eerder af dan aanvankelijk de
bedoeling was. Een Caravelle
ontploft en verdwijnt met zijn 95
inzittenden in de Middellandse
Zee.
Midden in het gewoel de natio
nale blijdschap om de doop van
een kind: alle aandacht deze
week voor prins Maurits in de
sobere, blanke, prachtig versierde
kerk van Apeldoorn.
DEZE WEEK GEZEGD:
„Het is tijd dat we duide
lijk maken dat de vlag van
de Verenigde Staten nie-
mands deurmat is." (Nlxon)
„Onze wereld is ziek en
ongelukkig van al die
mensen die krampachtig
meer moeten lijken dan ze
zijn: en als de schijn be
dreigd wordt, gaan ze schop-
de invitatie van de hand wees.
Deze liet weten, dat de generaal
wel president Roosevelt wilde
ontmoeten, om het resultaat van
de conferentie te bespreken.
De ontmoeting ging niet door:
de generaal liet op het laatste
ogenblik afweten.
Harriman
Ambassadeur Averell Harri
man. die in Parijs vertoeft als
hoofd van de Amerikaanse dele
gatie voor besprekingen met
Noord-Vietnam. maakte destijds
als ambassadeur te Moskou de
conferentie van Yalta mee.
Desgevraagd verklaarde hij naar
aanleiding van de uitval van de
Franse president: „Eén ding wat
de generaal zegt is juist: hij was
niet in Yalta. Zijn indrukken
steunen niet op kennis van wat
daar gebeurd is, maar op een ge
brek aan kennis."
Volgens Harriman is de waar
heid van Yalta, dat Roosevelt en
Churchill geprobeerd hadden,
vredesvoorwaarden in Europa tot
stand te brengen. Stalin was van
plan, de Oosteuropese staten bij
de Sowjetunie in te lijven, zoals
deze reeds met Estland en Let
land en Litauen had gedaan. De
westerse staatslieden hadden
echter vastgehouden aan het
recht van alle landen met in
begrip van Polen en Tsjechoslo-
wakije hun eigen toekomst te
bepalen. Voor een groot deel kre
gen zij hun zin.
Geschonden
Het was ongelukkig, zo gaf
Harriman toe. dat de Russen met
betrekking tot Oost-Europa en
naarmate jaren voorbijgingen, de
overeenkomst van Yalta hadden
geschonden. Door dit feit kwam
het grootste gedeelte van
Oost-Europa in de machtssfeer
van Moskou. En het was dit pro
ces, dat de westerse staten ertoe
gebracht had. zich uit vrije wil
aaneen te sluiten in de Navo,
voor hun eigen verdediging.
Het verhaal van Harriman is
echter maar een deel van de
waarheid. Het kwaad, dat op de
conferentie van Yalta niet meer
kon worden voorkomen, had al
vaste vormen aangenomen in de
periode, waarin president Roose
velt begonnen was, zijn vertrou
wen aan Stalin te schenken. Dit
leidde tot verwijdering tussen instemming van Washington ver-
Amerika en Engeland. traagde hij de opmars.
Zo weigerde Roosevelt mee te Praag
werken aan het openen van een
tweede front in het zuidoosten
van Europa, waarvan de bedoe
ling zou zijn te voorkomen, dat
de Russen zich van geheel
Oost-Europa meester zouden ma
ken.
Vertraagd
pen. De wereld wacht op
nieuwe mensen, die zich on
aantastbaar bij God geaccep
teerd weten en daarom niet
almaar gespannen en gesple
ten met hun masker bezig
hoeven te zijn." (Prof. dr. H.
Berkhof)
Roosevelt wilde Stalin niet
voor het hoofd stoten. Hij was
bereid om indien mogelijk
aan alle wensen van de
Russische dictator tegemoet te
komen. Van de Amerikaanse
president is wel gezegd, dat hij
in die beslissende februaridagen
van 1945 al een stervend man
was. Hij wilde de basis leggen
voor een vreedzame ontwikkeling
in het oude werelddeel. Maar
voordat hij op 5 april van dat
zelfde jaar overleed moest hij al
ervaren, dat hij Stalin ten on
rechte zijn vertrouwen had
geschonken.
De politiek van Roosevelt leid
de ertoe, dat dc bevrijding van
Oost-Europa (die spoedig het ka
rakter van een nieuwe bezetting
zou krijgen) aan de Russen werd
overgelaten. Churchill heeft nog
gepoogd, de schade zoveel moge
lijk te beperken. Hij ondervond
echter tegenwerking van de kant
van Eisenhower, wiens geallieer
de strijdkrachten op weinig Duits
verzet stuitten, toen zij eenmaal
de Rijn achter zich hadden. Met
Van een snel oprukken naar
Berlijn kon geen sprake zijn: de
verovering van de Duitse
hoofdstad moest aan de Russen
worden overgelaten. De troepen
van generaal Patton, die nog
maar een dag nódig hadden om
Praag te bevrijden, kregen op-
.dracht zich terug te trekken: die
eer moest aan de Russen even
eens ten deel vallen. Eisenhower
hield zich aan de door de Ameri
kaanse regering gemaakte
afspraken, die de Russen onnodig
een groot deel van Europa in
handen speelden. In Azië h&cl de
politiek van Roosevelt soortge
lijke desastreuze gevolgen.
Harriman heeft gelijk, dat in
Yalta Europa niet in invloedssfe
ren werd verdeeld. Er viel toen
eigenlijk al niets meer te verde
len. Stalin had op de conferentie
alleen maar belang bij het vei
ligstellen van de buit, die Roose
velt hem al geruime tijd daar
voor zo gemakkelijk in handen
had gespeeld. Het enige, wat de
Russische dictator te doen had
was: voorkomen, dat Roosevelt
zich op het laatste ogenblik nog
door Chrurchill zou laten beïn
vloeden. Hij beheerste de situ
atie meesterlijk. Chrurchill
kwam niet aan bod.
Een les
Stalin deed slechts schijncon-
cessies om beurtelings Roosevelt
zijn hele materiaal terzijde
schoof en in een essay van een
paar vel druks zich onbekom
merd uitschreef over wat hem
beweegt. Een soort prognostisch
manifest. Geen excerpt of popu-
larisatie, maar een rechtstreeks
getuigenis.
Dat zou zijn diepe bekommernis
over de toekomst van de
mensheid nog duidelijker doen
uitkomen en zijn klassiek-huma-
nistisch standpunt klaar doen
blijken.
Want Polak lijkt mij een emi
nent vertegenwoordiger van het
idealistisch humanisme, dat nog
helemaal past in de overgelever
de Europese renaissance-cultuur
met inbegrip van de innerlijk
heid der romantiek. Hierbij
wordt stilzwijgend verondersteld
dat de wetenschap van huis uit
van goeden wille is.
Dat er demonische machten in
de geschiedenis werker* wordt
niet ontkend (hoe zou dat na Hit-
Ier!), maar alle krachten moeten
worden ingespannen dat het goe
de het wint van het kwade.
Dit is van Polaks standpunt uit
de enige mogelijkheid en zijn be
zorgdheid over een mogelijke an
dere afloop maakt hem tot een
geseculariseerd profeet, hoezeer
ook de vijf procent visie schuil
gaan in de 95 pet. documentatie.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Brieven
schrijven is en blijft een
moeilijke, en voor politici
blijkbaar ook een moeizame
zaak. In de loop der jaren
hebben we er zo nu en dan
wat van gemerkt. De brief
van Neder horst over de
Irene-affaire is een voorbeeld
van hoe het niet moet. Toen
bleek ook gelijk het belang
van het kunnen schrijven van
een goed epistel. Nederhorst
werd te licht bevonden als
fractieleider van de PvdA.
Dal was een les voor andere
politicL Het is mogelijk dat de
huidige fractieleider Den Uyl
struikelt op iets anders dan een
brief misschien wel de kri
tische nota van Nieuw Links
maar het lot van Nederhorst
heeft hij kunnen voorkomen door
een jaar te doen over de uitnodi
ging die de PvdA naar D'66. PPR
en PSP gestuurd heeft.
De reacties zijn bekend. D'66
bedankte stichtelijk, althans
voorlopig. PPR en PSP vinden
het wel fijn om voor groot aan
gezien te worden en houden van
ingekomen post.
De secretaris van de PPR. de
heer A. Q. C. van Ruiten, heeft
er - trouwens toch niet over te
klagen dat hij nooit eens een
brief van andere partijen krijgt.
Ook van de ARP kreeg hij wat.
„Een keurige brief en een zeer
hoffelijke uitnodiging", vindt
Jacques Aarden. Ja. dat zal best.
Ook de anti-revolutionairen we
ten nog heel goed wat met Ne
derhorst gebeurde en ze hebben
er dan ook bijna vier maanden
over gedaan om die brief „keurig
en hoffelijk" te maken.
Dicteren
Het gaat echt niet zo van:
„Kom, we schrijven die jongens
van de PPR eens een brief met
een uitnodiging tot een gesprek,
want er is tenslotte een resolutie
van het Convent die dat vraagt".
Je zou je kunnen voorstellen dat
de directeur van een behoorlijk
bedrijf zijn secretaresse na een
dag of wat bij zich roept en on
middellijk begint te dicteren:
„Geachte heren, In antwoord
op Uw in het openbaar gedane
uitlatingen, waaruit overduide
lijk en niet altijd even hoffelijk
blijkt dat U het niet eens kunt
zijn met onze manier van zaken
doen en gevolg gevend aan de
wensen van de Raad van Bestuur
van onze onderneming, die dit
gescheiden optrekken schadelijk
vindt voor de goede zaak waar
wij ons beiden voor inzetten, na
melijk zo groot mogelijk te wor
den, heb ik de eer U uit tc nodi
gen voor een onderhoud.
Wij zouden dan graag van U
willen vernemen hoe U zich de
verhouding tussen onze bedrijven
in de toekomst voorstelt. Moge
lijk vinden wij zelfs aanra
kingspunten die een eventuele
samenwerking bevorderen.
Ik twijfel er niet aan gezien
de activiteiten die U ontplooit
dat ook Uw agenda overvol is.
Maar ik hecht groot belang aan
een gesprek op korte termijn en
ik meen begrepen te hebben dat
U deze mening deelt. Ik stel U
voor volgende week donderdag
bijeen te komen op het conferen
tie-oord De Blije Werelt in Lun-
teren, des morgens om elf uur.
Ik deel U mede dat een
afschrift van dit schrijven ver
zonden is naar bedrijven waar
mee wij reeds over samenwer
king in onderhandeling zijn.
Gaarne Uw reactie vernemend.
hoogachtend, w.g.
Dr. A. Charon
Verrassend
Nee, politici wegen een brief.
Woord voor woord wordt uitge
kiend. Op de eerste vergadering
van De Achttien na het Convent
wordt mededeling gedaan van de
resolutie, alsof de deelnemers
van KVP en CHU geen kranten
lezen. Dan wordt er drie maan
den gewacht.
Op de volgende vergadering
van De Achttien komt de ARP
met de verrassende mededeling
dat het concept van de brief aan
de PPR nu klaar is. Waarschijn
lijk krijgt KVP-voorzitter Van
der Stee nog even gelegenheid
dat concept te lezen. Daarna pas
gaat er een postzegel op de enve
loppe en het karwei is weer ge
klaard.
Zit er nu eigenlijk perspectief
in zo'n gesprek of is al die moei
te met het samenstellen van de
brief verspild geweest? Voor de
anti-revolutionairen zal het er op
en Churchill tevreden te stellen,
of tegen elkaar uit te spelen.
Vooral dit laatste bleek een doel
treffend middel te zijn. De Ame
rikaanse president vertrouwde
Stalin volkomen, doch was met
wantrouwen jegens Churchill
vervuld vanwege diens „imperia
listische neigingen". Kort na de
conferentie van Yalta, die geen
schriftelijke resultaten opleverde
moest Roosevelt echter al erva
ren, hoe groot zijn vergissing,
was. Hij had de oorlog gewon
nen, maar de vrede verloren.
De ontknoping van dit drama
komt in de herinnering terug, als
we dc jongste ontwikkelingen in
Oost-Europa de revue laten pas
seren. Zij houdt een les in voor
het heden en de toekomst. Want
nog altijd blijkt Moskou geen be
trouwbare gesprekspartner te
zijn. Zelfs zoals de Tsjechoslo-
waken nu weten geen be
trouwbare bondgenoot.
aankomen duidelijkheid te krM
gen over de positie van de PP«
met name wat betreft de christJ
lijke inspiratie en de progressiJ
ve concentratie. En die twee oi
derwerpen alleen zouden de All
wel eens kunnen doen beslissjJ
toch maar de voorkeur aan
Achttien te geven.
Te beperkt
Veerman heeft in het televisÜ
gesprek van deze week met et
kele jongeren nog eens gesuggj
reerd. dat hij de progressies
concentratie, die de PPR j
graag wil. van te beperkte ort
vang vindt. „Naar mijn overtu
ging zijn er ook buiten de part»
en waaraan men meestal denl
progressieve krachten te vinden
Dat kun je natuurlijk wel menej
maar dat moet ook aanwijsbal
zijn. En daar is nu juist De Achi
tien voor. Als De Achttien vit)
klaar zijn, kunnen zij zich prt
gressieve concentratie noemen i
de trant van „wij waren eerst
Dan wordt het voor PvdA, PS]
D'66 en PPR moeilijk iets andei
te bedenken.
Veerman zei verder het geva
te hebben dat Aarden en zij
vrienden de accenten de laatsl
tijd niet meer zo op de chrisl
lijke inspiratie leggen. Dat is
dan wel. Einde van het gesprei
PPR-voorzitter Eric Jurgei
schrijft geen brief. Hij doet ha;,
telefonisch. Hij zit dan ook no
niet zo lang in de politiek. Bo
BVlo
of b
iet
94
M
vendien weet hij niet zeker
dr. Veerman, een stukje progresl
sief PPR-beleid wel aanslaat: he1®
noemen van de voornaam. Voo
de telefoon kun je altijd wel wiPas
mompelen.
Dringend
Hij denkt ook: als ik daaraaij
begin is het eind zoek. Want he J
is dringen op de PPR-atrnep. Van 'aai
morgen nog deelde Huns vawee
Mierlo van D'66 zijn cojtgresgan ,r£
gers mee, dat het „van he'
grootste belang is dat ons hoofd 'or
bestuur nauwe kontakten onder >001
houdt met het hoofdbestuur vai)ui
de PPR."
De afdelingen van D'66 moetei J
zelfs met voorrang gesprekke:ma.
openen met de PPR. Van Mierli :en.
denkt met angst en beven aan d chi
PvdA-kolos die hem dreigt op tt.nn
slokken. Daarom: vele kleintje
maken één grote en dan zullen wi
wel eens zien wie de sterkste
Van Mierlo zei ook nog dat hj bet
met een koel hoofd de weg
de vernieuwing wil bewandelei ton
en als hij morgenavond naar hui b
gaat. heeft hij de overtuiging he J>aa
verstandigste besluit genomen t rijs
hebben dat onder de omstandif «al
heden mogelijk was en dat h ucl
met dat besluit aan het werk ka
gaan.
Staatsrecht Ri
Wat dat koele hoofd, he
verstandige besluit en het a:
het werk gaan betreft, zou
wel eens bedrogen uit kunnes
komen. Om tot die ontdekking t
komen had hij een minuut o
tien binnen moeten lopen bij di
sectie van het congres die di
rapporten over het staatsrech
behandelde.
Bij punt 4 van hoofdstuk IV
Concretisering van staatsrechte
lijke vernieuwing, wisten de ge
achte congresgangers het
niet meer. Iemand had er wa
tegen dat de koning een tijdelijl
minister-president zou benoeme:
als de bij afzonderlijke algemem
verkiezingen gekozen mi
nister-president zou komen
overlijden. „Laten we het
doen. We kiezen een
nister-president en een vice-mi
nister-president. Dan weten w
tenminste wie de eventuele opvol
ger wordt."
Het Amerikaanse systeem vai
de running-mate dus. Een soor
Agnew bij Nixon of zoals bij ons
André van der Louw bij Den Uyl
Dat bleek toch niet zo'n goe<
idee. Want, zei een ander, stel ji
nu eens voor dat die vice-mi-
nister-president ook overlijdt
Wat moeten we dan?" Voor D'6I
wordt het toch wel tijd dat ei
eens iets gedaan wordt aan die
steeds erger wordende luchtver
vuiling.
Of wat van deze te denken. Oj
een gegeven moment is er geer
overleg meer mogelijk tussen re
gering en parlement. Het conflic
loopt te hoog. Vervroegde verkie
zingen is ook niet alles. Maar je
moet toch wat doen. Aar
vondsten geen gebrek bij D'66. Je
kunt het conflict arbitrair stellen
bijvoorbeeld door een commissie
van150 man.
Je kunt ook een steekproef ne
men de mening van het Neder
landse volk te peilen. De steek
proef behoeft niet eens represen
tatief te zijn, want, werd gezegd
de socioloog Marcel van Dan
slaagde er toch aardig in aan d«
hand van een niet-representatie-
ve steekproef de uitslag van de
verkiezingen te voorspellen.
De vondst
Bovendien kun je bij een
steekproef de vragen zo formule
ren dat je een genuanceerd ant
woord krijgt en dat is een groot
voordeel boven het gewone refe
rendum. Met de uitslag van die
steekproef stuur je de parlemen
tariërs het land in.
Voorwaar, een vondst. Het NI
PO kan zich vast gaan voorberei
den op een nieuwe klant. Er;
werd niet van gerept dat genuan-|
ceerde antwoorden ook genuan-|
reerd geïterpreteerd kunnen wor
den.
Het staat in ieder geval non
niet in het ra-iport over staats
rechtelijke vernieuwing en hel
is *oor D'66 te hopen dat hel
er ook niet in komt. De eerste
dag van het congres maakte tocb
al niet zo'n beste indruk.
