1
Mammoetwet betekent
dan bordjes verhangen
meer
NOODWET OM RAMP MEDISCH
ONDERWIJS TE VOORKOMEN
STUDENT VERBRUIKT'
f 6100 PER JAAR
Uit de Haagse hof geplukt
Eetgeld
hoge post
VELE PROBLEMEN EN
VRAGEN NOG OPEN
NU AL BEGONNEN MET
AFSCHEID VAN CALS
Lamberts en Tans: nood breekt wet
8 jonge leeuwtjes in
Arnhem gestorven
Studenten roerig
in Zuid-Afrika
DISCRIMINATIE
VAN WERKLOZE
SCHOOLVERLATERS?
Zware aardschok
geregistreerd
7
DONDERDAG 15 AUGUSTUS 1968
(Van onze onderwysredacteur)
TVE invoering van de Mammoetwet houdt meer in dan het ver-
hangen van bordjes.
Tussen enkele scholen van de experimenterende voorhoede en
sommige scholen die nu met hun eerste klas in nieuwe stijl begin
nen, is een grote afstand ontstaan.
Aan de ene kant is bijvoorbeeld al een heel stuk ervaring met
de brugklas opgedaan. Aan de andere kant staat het geval van een
school die zegt: „Studielessen in dat eerste jaar? Dat is eigenlijk
niets bijzonders we hadden al een huiswerkcursus."
Bij een dergelijke opvatting zal dit aspect van het brugjaar in
eerste aanleg weinig betekenis krijgen.
Toch zal, wanneer de wet over de
gehele linie van het voortgezet on
derwijs praktijk wordt, haar invloed
niet uitblijven. Van docenten die al
op het nieuwe bestel zijn overgescha
keld, hoort men telkens en telkens
weer, dat zij, eenmaal aan de slag
zijnde, via de Mammoetwet naar
nieuwe dingen toe willen. Zo wordt
herhaaldelijk gezegd, dat de lessenta-
bel die na uitgebreid overleg tot
stand is gekomen, toch nog in revisie
zal moeten.
De kwestie van het in gedrang ko
men van het godsdienstonderwijs in
de brugklas ziet er op het eerste ge
zicht vooral uit als een probleem dat
voortkomt uit het samentrekken van
openbaar en bijzonder onderwijs op
één lessentabel. De godsdienstlessen
zijn in een concurrentiepositie met de
studie-uren gekomen. De wetssyste-
matiek laat afzonderlijke tabellen
voor openbaar en bijzonder onder
wijs niet toe. (Het is een merkwaar
dige situatie dat nu juist mr.
Grosheide die deze systematiek niet
gewild heeft, de loyale en door
tastende uitvoerder van de wet is
geworden).
Intellect
En dat mot nog wet worden ook!
Uit Het Katholieke Schoolblad
Charles Boost in De Tyd. na de aan
vaarding van mr. Cals' wetsontwerp
in de Tweede Kamer.
Maar die moeilijkheid met het
godsdienstonderwijs heeft een brede
re achtergrond. Ondanks alle goede
bedoelingen om het anders te doen,
zijn ook de kunstzinnige en lichame
lijke opvoeding er in de nieuwe on
derwijsopzet maar mager afgekomen.
De lessentabel is eenzijdig intellectu
alistisch opgezet, zo luidt de kritiek.
Het nieuwe onderwijs vraagt om een
andere visie.
Met de invoering van de Mam
moetwet is geen eindpunt bereikt.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG De Tweede-Kamerleden van de PvdA dr.
J. H. Lamberts en dr. J. G. H. Tans hebben voorstellen ge
daan om een, zoals zjj zeggen, katastrofe bjj het medisch
onderwijs te voorkomen. Z(j willen een verruiming van de
opleidingsmogelijkheden door: uitbreiding van de inschake
ling van niet-academische ziekenhuizen bij de klinische op
leiding en het stichten van twee nieuwe (goedkopere) medische
opleidingscentra in het Oosten en Zuiden van ons land. „Wordt
er niet gehandeld dan zitten we voorgoed in het slop. Vandaar
ons initiatief."
Over de kosten van hun alternatie
ve plan konden de Kamerleden nog
niets definitiefs zeggen. Zeker is, dat
een en ander meer geld gaat kosten
bcewel zij ook besparende maatrege
len aankondigen, maar zij menen dat
de kostenfactor zich in de toekomst
toch zal aandienen. In principe zou
het meerdere uit de algemene midde
len moeten worden betaald, waarbij
zij het niet uitsluiten dat iedereen
via de volksverzekeringen een deel
van de lasten voor zijn rekening
neemt.
Als een direct gevolg van hun ini
tiatief staat de twee socialisten een
noodwet geneeskundig onderwijs voor
ogen, maar ook een ziekenhuiswet,
waarin de hoognodige coördinatie in
de ziekenhuisbouw geregeld wordt,
achten zij een vereiste.
Andere maatregelen zouden kun
nen zijn: verkorting van de studie
duur en uitbreiding van de oplei
dingsmogelijkheden door differentia
tie in opleiding niet na het zesde.
De Nederlandse Kring van Fuchsia-
I vrienden heeft op het landgoed Els-
wout in Bloemendaal een grote
fuchsiatentoonstelling ingericht. Vele
soorten van deze bloem, alle met
grote zorg en toewijding gekweekt,
kan men hier bewonderen
maar na het vijfde jaar in te voeren.
Een overkoepelend orgaan, een top-
curatorium van de gezamenlijke me
dische faculteiten met uitgebreide
bevoegdheden, zou de maatregelen
ten dienste van het medisch onder
wijs moeten leiden en coördineren.
INITIATIEFWET
In september gaan de vaste com
missies van volksgezondheid en on
derwijs met de minister praten. De
heren Lamberts en Tans hopen daar
bijval te krijgen, hoewel zij het niet
verwachten gezien de afwijzende
houding van de regering en de brief
van de minister naar aanleiding van
het grote aanbod van medische stu
denten. De heer Tans wilde dan ook
een initiatiefwet niet bij voorbaat
uitsluiten.
Dp Kamerleden verwijten de rege
ring met name, dat sinds het
wetsontwerp van de toenmalige mi
nister van Onderwijs, Diepenhorst,
tot het instellen van een limiet, een
numerus fixus, dat overigens verwor
pen werd, er geen overleg meer is
geweest.
Zij leggen de nadruk op de ontwik
keling in de gezondheidszorg die ge
lijke tred houdt met de technolo
gische ontwikkeling (transplantaties)
en menen dat de prognose van de
commissie Dalmulder (1 arts op 700
inwoners) ontoereikend is en 1 arts
op 600 inwoners in 1982 moet zijn.
Daarom: meer artsen en niet de
„verkapte numerus fixus" door mid
del van een selectie bij het propae-
deutisch examen (na het eerste jaar),
waarbij slechts 40 procent mag sla
gen. Dat is een gevolg van de be
perkte mogelijkheden aan medische
faculteiten, vooral in de klinische pe
riode.
„Onaanvaardbaar, het schept
rechtsongelijkheid en willekeur", me
nen de socialisten, en „vooral de soci
aal-zwakkere is daarvan de dupe, zo
als uit recente onderzoekingen i6 ge
bleken".
DE SPIL
De heer Lamberts verklaarde, dat
de academische ziekenhuizen de spil
moeten zijn waaromheen de gezond
heidszorg moet worden opgebouwd.
Deze ziekenhuizen (Utrecht, Amster
dam, Leiden) zouden vooraan moeten
kunnen staan wanneer het er om
gaat aan welk project op medisch
gebied de voorkeur moet worden ge
geven. Ter vergelijking: er staan op
het ogenblik 250 instellingen voor ge
zondheidszorg op stapel die 2'/i
miljard vergen, in werkelijkheid zou
dat 5 miljard worden. De drie aca
demische ziekenhuizen moeten het
met 1 'ft miljard in tien jaar doen.
Een systeem van „pappen en nathou
den", noemde hij het en nog kostbaar
ook.
Een voorbeeld van gebrek aan
I coördinatie noemde hij de bouw van
twee kleine ziekenhuizen in Vlissin-
gen met als gevolg dat Vlissingen de
langste „ligduur" voor ziekenhuispa
tiënten van Nederland heeft, met één
groot ziekenhuis had men kunnen
volstaan.
BETALING
De Kamerleden vinden ook, dat
staffunkties in het wetenschappelijk
onderwijs beter moeten worden be
taald. Zij verwachten van de mi
nister geen waarschuwing, maar wer
kelijk maatregelen die. nu huns in
ziens noodmaatregelen moeten zijn.
„Anders moeten we over drie jaar
tegen duizenden aankomende me
dische studenten zeggen: het spijt
me, je zult een jaar moeten wachten.
En nog een jaar later wordt die
wachttijd twee jaar. Dat kost ook
geld."
ARNHEM De afgelopen dagen
zijn in Burgers leeuwenpark in Arn
hem acht welpen door de moeders
verstoten en gestorven. De directie
van het park beraadt zich thans op
mogelijkheden in de toekomst 'er we
reld komende leeuwenwelpen door an
dere dieren te laten zogen.
Eerder zou men moeten zeggen dat
we aan een beginpunt staan. Toen
Thorbecke ruim honderd jaar gele
den zijn middelbaar-onderwijswet
erdoor kreeg, sprak hij in de Eerste
Kamer over „eene groote en blijven
de weldaad" die men het land ging
bewijzen. Die zelfverzekerdheid wil
ons bij dit nieuwe begin niet zo goed
af. Er zijn bij de invoering van de
Mammoetwet nog vele problemen en
vraagtekens.
De lerarenopleiding vormt een le
vensgroot vraagstuk, waar men nog
helemaal niet uit is. Voor de salaris
sen der docenten heeft minister Ve->
ringa een respectabele regeling weten
te treffen, maar de financiële kwestie
in haar geheel blijft moeilijk. Ver
lichting van de taak van de schoollei
ding, honorering van extra werk van
de leraren, verkleining van de klas
sen, de uitrusting van het onderwijs
met nieuwe hulpmiddelen, de inrich
ting van vaklokalen en nog vele an
dere zaken blijven veel, zeer veel
geld vragen.
Dat er kapitale sommen bespaard
zouden worden door vermindering
van het zittenblijven is een schone il
lusie. Het is nog de vraag in welke
mate het zittenblijven zal afnemen.
In hoeverre zullen de doorstro
mingsbedoelingen van de wet ver
werkelijkt worden en wat zal er
waar worden gemaakt van de betere
selectie van de leerlingen, de grotere
differentiatie, de standendoorbreking
in het onderwijs? Al deze vragen
houden waarschuwingen in tegen
overdreven optimisme.
Het andere uiterste is het pessi
misme. verwoord door de voorzitter
van een der lerarenorganisaties (niet
representatief voor de hele leraren-
wereld!), die voorspelde dat na 1 au
gustus een ellende zou losbreken. De
waarheid moet in het midden liggen:
de Mammoetwet is het begin van een
zekere, maar niet het einde van alle
wijsheid.
Niveau
In allerlei opzichten zal de wet tot
verdere ontwikkelingen leiden. Er is
nu één regeling voor al het onderwijs
tussen de lagere school en de uni
versiteit maar moet dat zo wel
blijven? Een van de geestelijke va
ders van de Mammoetwet, mr. ir. M.
Goote, was een van de eersten die de
vraag hebben opgeworpen of het niet
beter zou zijn het hoger beroepson
derwijs (hts'en, sociale academies
enz.) los te maken uit de wet op het
voortgezet onderwijs.
De laatste tijd klinken er steeds
meer stemmen die dit hoger be
roepsonderwijs niet tot het tweede,
maar tot het derde onderwijsniveau
willen rekenen, samen met de ho
gescholen en universiteiten. In de
tijd van de totstandkoming van de
Mammoetwet werd dit nog niet zo
gezien.
De datum van 1 augustus beteken
de voor het onderwijs een afscheid
van Thorbecke. Maar terwijl de
Mammoetwet wordt ingevoerd, is
men ook al begonnen afscheid te ne
men van Cals.
KAAPSTAD De eerste zit-in-de-
monstratie van Zuidafrikaanse stu
denten is gisteren in Kaapstad be
gonnen. Rond 300 studenten drongen
onder het zingen „We shall overco
me" de gebouwen van de universiteit
binnen.
Zij willen daar blijven tot het
bestuur van de universiteit eveneens
protest aantekent tegen het besluit
van de overheid de negersocioloog
Archie Mafeje die als nummer één op
de lijst van kandidaten stond voor de
functie van lector in de sociologie,
van de universiteit te weren.
De autoriteiten hebben laten weten
dat de benoeming van Mafeje in
strijd zou zijn met de traditie.
DEN HAAG Het PvdA-Tweede
Kamerlid Egas heeft de staatssecre
taris van cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk gevraagd of
het juist is dat gemeentebesturen
instructie hebben gekregen dat werk
loze schoolverlaters pas per 1 okto
ber werkloosheidsuitkering mag wor
den verstrekt.
De heer Egas vraagt waarom dit
advies is gegeven, en of het in over
eenstemming is met de geldende
rijksgroepsregeling voor werkloze
werknemers. Indien dit niet het ge
val is dient de instructie onmiddellijk
te worden ingetrokken.
BERKELEY Het seismologisch
instituut van de universiteit van Ca-
lifornie in Berkeley heeft woensdag
een sterke aardbeving geregistreerd
die zich waarschijnlijk voordeed in
de omgeving van Indonesië of de
Philippijnen. De schok is ook gere
gistreerd in Manilla, waar werd be
rekend dat het epicentrum in het
zuid-westen van Borneo moet liggen.
RECENTE LECTUUR
NA DE LAGERE SCHOOL?, door Ton
Ellas met adviezen van dr. J. A. A. Ver
tinden. Deze brochure van 112 blz. geeft
met het oog op de schoolkeuze na de
lagere school zakelijke Informatie over het
nieuwe onderwijsstelsel volgens de Mam
moetwet. De uitgave is samengesteld In
opdracht van het ministerie van O. en W.:
verschenen bij de Staatsuitgeverij te
"s-Gravenhage.
WAT MOET IK MET DE MAMMOET?;
door dr. M. Brok. Dit Is een zeer prak
tische wegwijzer ln het nieuwe onderwijs.
De auteur geeft zonder overdreven opti
misme een duidelijk overzicht (180 blz.)
van dc nieuwe situatie. Een pocket,
verschenen in de reeks van de Zwarte
Beertjes bij A. W. Bruna en Zoon.
Utrecht/Antwerpen.
DE MAMMOETWET: door dr. J. A. A.
Verllnden. Uitstekende beschrijving (232
blz.) van de gedachten die aan de Mam
moetwet ten grondslag liggen en van de
nieuwe structuur van het voortgezet on
derwijs. aangevuld met de nodige details.
De schrijver plaatst de Nederlandse wet
ook tegen dc achtergrond von de onder
wijsontwikkelingen in andere landen van
Europa. Verschenen bij Kluwer/Deventer
Noorduljn, Gorlnchem Stam/Kemper
man, Culemborg.
DEN HAAG Het „ver
bruik" van de gemiddelde
student is, volgens het Cen
traal Bureau voor de Statistiek,
6100,per jaar. Daarvan eet
hij 1620,of 26,5 procent op
en verwoont 982,of 16 pro
cent. Vlak daarna volgen de
posten Ontspanning met 940,-
of 15,4 procent, Opleiding en
algemene vorming 702,
Kleding 606,en Verkeer
488,-).
Aangezien het onderzoek van het
CBS op venoek van het ministerie
van Onderwijs en wetenschappen
gericht is op het werkelijke verbruik
en er geen onderscheid is gemaakt
tussen noodzakelijke en nlet-noodza-
kelijkc kosten, kan het bedrag van
6.100 niet als maatgevend gelden
voor de hoogte van de studietoelagen,
die zoals al bekend is geworden, het
komende jaar van 4.100 tot 4.300
verhoogd worden.
De student verbruikt meer geld
dan hij aanwijsbaar ontvangt. Hij
krijgt 5.975. 125 minder dus dan
hij reëel uitgeeft. Zijn geldmiddelen
vindt hij door toelage of zakgeld
1.993), renteloos voorschot of beurs
1.120). inkomen uit arbeid 503).
overige 44). van ouders of anderen
1.505) en een bedrag van 809
„toegerekend".
Dit bedrag wordt gevonden door
bijvoorbeeld ook de voeding en on
derdak, die een op kamer wonende
student in de weekeinden thuis ge
niet. in geld om te zetten.
Vergelijking tussen kamerbewoners
en bij ouders wonende studenten
leert direct dat het totale verbruik
van de kamerbewoners aanzienlijk
DOOR
Wal missen wij journalisten,
waardoor we gekke dingen beleven,
die een ander niet ziet?
Het voornaamste is. geloof ik de
regelmaat. We leven op improvisa
tie. Kennen niet de ijzeren wet van
werktijden en pauzes, maar nemen
die zoals het uitkomt. Zitten lui op
een terrasje als heel het mensdom
zwoegt en tobben achter een schrijf
machine, wanneer de goede burgers
slapen.
We moeten van de hak op de tak
springen en ons steeds aanpassen,
waarbij we alles uitschakelen wat
wij aan overtolligheid ontmoeten.
We trappen daarbij ongewild wel
eens op tenen, die beschermend
staan voor reglementen en inge
wortelde gewoonten.
We doen dingen, die geen ander in
het hoofd zou halen en zwieren met
gemak langs zaken, waar een ander
een probleem van maakt
Zo als laatst een collega van me
overkwam.
Interview op hoog niveau. Dat wil
zeggen ontvangen bij de portier,
briefje invullen. Lift naar boven,
opgevangen door bode daar. Overge
heveld aan secretaresse, die een
stoel geeft, aandient, van stoel
wenkt en eindelijk de deur opent
naar de grote man.
Grote man is aardig, praatzaam.
Dan komt het fatale ogenblik dat de
ballpoint het niet meer doet. Snelle
greep nieuwe ballpoint. Oude in
asbak, want met twee stiften schrij
ven we niet.
Boycot
Als het interview is afgelopen
komt dc secretaresse weer. die
krijgt opdracht de chauffewr te
waarschuwen, want meneer wil
perse dat de gast naar het station
gebracht wordt. Gast wil dat veel
liever niet. want de stad is gezellig
en zeer goed om wat te toeven.
Maar de baas is de baas en een
weerwoord is onmogelijk.
In de stationshal blijkt op de tijd
tafel, dat er net een trein klaar
staat. Dat voorkomt het alsnog te
rugkeren tot de plaatselijke genoe
gens en braaf gaat het nu mot
versnelde pas de trap op.
Er rest nog een minuut en het
wordt een galop.
Dan is er enig rumoer en de in-
tuitie zegt. dat er iemand een ach
tervolging heeft ingezet.
In de trein schieten of zien wat er
aan de hand is?
De vraag is al opgelost, daar
verschijnt met rood hoofd de big
boss, hij zwaait en rent.... de con
ducteur sluit de deuren. Big boss is
al bij de treeplank..., hijgt: „Verge
ten... lag op bureau... kunt u moei
lijkheden mee krijgen... moest toch
weg... even langs..."
Waarschijnlijk wil hij „station"
zeggen, maar de deur is dicht. Colle
ga met lege ballpoint binnen big
boss zonder adem buiten.
Voor het raampje tracht collega
nog buigend dank te betuigen.
Dan loopt hij naar de andere
kant, trekt het raampje Open en
wipt de stift eruit. Het is namelijk
een vast journalistiek principe nooit
een lege ballpoint bij zich te houden.
Heel verstandig, want men weet nu
wat daar van komen kan.
(Van onze parlementsredactie)
hoger is: 6.279 tegen 5.442. Het
verschil zit voornamelijk in kamer
huur en voeding. Kamerbewoners ge
ven ook meer uit aan genotmiddelen
buitenshuis: £58 tegen 209. Maar
dit verschil wordt weer ruimschoots
goedgemaakt door de hoge peet ge
notmiddelen thuis of in pension voor
thuiswonenden: 350 tegen 110.
Uiteraard zit in die 350 een hoog
bedrag „toegerekend".
Kleding is bij thuiswoners meer in
trek dan bij kamerbewoners: 662
tegen 591. Bij zijn ouders let
een student kennelijk meer op boven
kleding en schoeisel terwijl de ka
merbewoner zijn post Kleding
opschroeft door de aanschaf pf huur
van gelegenheidskleding en, voor wat
de meisjes betreft, bijouterieën.
Zijn woning (thuis of gehuurde ka
mer) schoonhouden doet de student
ook: 109, voor beide categorieën
ongeveer gelijk. Dat geldt ook vcor
gezondheidszorg 232) en persoon
lijke verzorging 83).
Vakantie
Aan vakantie geven studenten naar
verhouding veel uit: 438. Uiteraard
ligt de post entrees (Inclusief
consumpties) voor kamerbewoners
vrij hoog: 272.
De thuiswoner rookt minder dan
de kamerbewoner: 113 tegen f 136.
maar ongetwijfeld zal hij van zijn
familie wel een rokertje „meepik
ken".
De post Verkeer is voor beide groe
pen ongeveer gelijk, met dien
verstande dat thuiswoners meer uit-
In de nacht van dinsdag op woens
dag is het in West-Berlijn tot een
handgemeen gekomen tussen sympa
thisanten en leden van de NPD. die
ter gelegenheid van de zevende ver
jaardag van de Berlijnse Muur een
mars hielden, en groepen anti-nazi's,
die de mars verstoorden. Zo te zien
zaten de tenenstanders elkaar duch- j
tig in de haren!
geven aan rijwielen, bromfietsen of
auto, scooter. De post Overige uitga
ven bestaat voor meer dan driekwart
174) uit geschenken. Opvallend is
verder nog dat het inkomen uit ver
richte arbeid bij thuiswonenden ho
ger is dan bij kamerbewoners: 598
tegen 474.
Nog enkele uitgaven die de moeite
van het weten waard zijn: brood
46, vleeswaren 32, groenten 22,
yoghurt, vla. pap 9, kamerhuur
832, keukenapparaten 1, boven
kleding 397, schoeisel 91, bijoute
rieën 66, liefhebberijen 20, scoot
ers en auto's 141, kerk, godsdienst,
collecten 9. Alle bedragen per jaar.
Sabbat
De heer F. L. Stolk beweerde (in de
ingezonden stukken - serie Jan Jans
sen), dat God ons niet meer bindt aan
„de eerste dag der week" (de zondag)
als rustdag. Inderdaag niet op Joodse
wijze met O.T. ceremonieën, maar wel
om als gemeente van Christus samen
te komen, de opstanding te gedenken
en de sacramenten te onderhouden.
De volgende Schriftplaatsen maken
dat duidelijk. „En op de eerste dag
der week, als de discipelen bijeenge
komen waren om brood te breken,
handelde Paulus met hen, zullende des
anderen daags verreizen" (Hand. 20:7).
Voorts werden de gemeenten in Ga-
latië en Korinthe gelast op „de eerste
dag der week" hun gaven te verzame
len (1 Kor. 16: 1, 2). Ook Johannes
kende deze dag als „de dag des Hee-
ren" (Openb. 1:10).
Bovendien erkende Christus zelf de
ze sabbat na Zijn opstanding. Spre
kende over de verwoesting van Jeru
zalem, zei hij: „Doch bidt, dat uw
vlucht niet geschiedt op een sabbat"
(Matth. 24:20). Voorts is Hij zelf na de
opstanding tot tweemaal toe aan Zijn
gemeente (de discipelen) verschenen
op de eerste dag der week. Hij doet
dit nog in de prediking des Woords.
Rotterdam A. H. Veldhuizen
Sabbat (2)
Het betoog van dhr. Stolk ls irreëel,
want Jan Janssen fietste niet alleen
op zondag, maar ook op de aloude
sabbat. Toch ls hier een vinger op de
wonde plek gelegd, want vele theolo
gen weten eigenlijk geen raad met de
verschuiving van de sabbat naar de
zondag; velen ontkennen het verband
tussen deze twee rustdagen.
De sabbat is volgens hen niet meer
van kracht en de dag der opstanding
is een dag der vrijheid geworden, om
dat alles volbracht is; dus: „Jezus
heeft voor ons voldaan, komt laat ons
naar het voetballen gaan".
Zo wordt de zondag voor velen een
zondedag Vele dominees hebben meer
interesse voor een prachtig huis, een
goed salaris, een mooie auto, een dik
ke sigaar en straks (dat denken zij)
een royale plaats in de hemel.
Hun kudde doolt rond ook op zon
dag!) en zelf dolen ze mee in leer en
leven en vinden steeds meer fouten in
de bijbel. Over de brede en de smalle
weg wordt echter weinig meer gespro
ken. Of we sabbat of zondag vieren is
niet het belangrijkste, maar wel of wij
pelgrims zijn op weg naar Sion.
Rotterdam j. ien Hoor
