Onderwijs met de mammoet
geheel nieuw tijdperk in
Hbs'er naar
atheneum
Mode
LANDING VAN MIGS
BLIJFT MYSTERIEUS
Supermarkt in Capelle
tot sluiten gedwongen
Man steekt
rivaal dood
Zes roeiploegen
naar Spelen
EEUW NA DE SCHOOL
VAN THORBECKE
HET LEVENSWERK VAN
MR. CAES
Ingang werd dichtgespijkerd
Newcombe won
Duitse titel
Van Springel
en Janssen in
Honselersdijk
7
DINSDAG 13 AUGUSTUS 1968
(Van onze onderwjjsredacteur)
fTHDEN mr. J. M. L. Th. Cals in 1955 met de laconieke toe-
-*■ lichting dat „daaraan ongetwijfeld grote voordelen ver
bonden zijn" het plan aankondigde het gehele voortgezet on
derwijs al het onderwijs tussen de lagere school en de
universiteit te regelen in één wet, begon hij aan een am
bitieuze onderneming.
De reserve van het anti-revolutionaire kamerlid Roosjen
tegenover dit ministeriële plan:: „Laat die mammouth maar
in het sprookjesleven voortbestaan", gaf de wet haar naam
nog voor zij was ingediend.
Een skeptisch geluid liet ook de christelijk-historische fractie
leider dr. Tilanus horen: hij zei dat hij nog eerder in Sinter
klaas zou geloven dan in de totstandkoming van die ene wet.
Sinds jaar en dag had de ene mi
nister na de andere vergeefs zijn
krachten beproefd op een nieuwe
wetgeving voor het VHMO. Minister
Cals wilde nog verder gaan door het
gehele' voortgezet onderwijs van
l.t.s.' en tot en met gymnasia, van
landbouwscholen tot en met
kweekscholen (enz. enz.) in een
samenhangend geheel bijeen te bren
gen.
Van een stel scholen zou men over
gaan op een scholenstelsel. In de loop
van de tijd was er een lappendeken
van wettelijke regelingen ontstaan.
De onderwijsorganisatie was sterk
historisch gepaald.
De maatschappij
De grote figuur die aan het begin
van deze geschiedenis staat, is Thor-
becke. In de gezapige tijd van Oom
Stastok schiep hij tussen het lager en
het hoger onderwijs het middelbaar
onderwijs, bestemd voor „de vorming
van die talrijke burgerij, welke het
lager onderwijs te boven, naar alge-
meene kennis, beschaving en voorbe
reiding voor de onderscheidene be-
THORBECKE
school voor hogere burgers
drijven der nijvere maatschappij
tracht".
Thorbecke heeft in 1863 voorzien in
een grote behoefte van zijn tijd:
nieuw onderwijs voor de gezeten
burgerij. De naam van de door hem
gecreëerde hbs is zo vertrouwd ge
worden, dat men de betekenis ho
gere burgerschool allang uit het
oog verloren heeft.
Die verouderde naam is illustratief
voor de behoefte aan een nieuwe on
derwijsstructuur. Wanneer een eeuw
na Thorbecke de Mammoetwet aan
de orde komt, gaat het niet meer om
onderwijsvoorzieningen voor bepaal
de standen afzonderlijk, maar voor
de brede groep van kinderen in de
verschillende geledingen van het
voortgezet onderwijs.
De hbs heeft zich, ün afwijking van
wat haar oprichter voor ogen stond,
ontwikkeld tot een school die niet
alleen voorbereidde op de maat
schappij, maar die ook een toegangs
weg werd naar de universiteit. Naast
de hbs stond het gymnasium, van
ouds gelieerd aan het hoger onderwijs.
Daarbij het lyceum, in 2909 ontstaan
uit een onderwijskundig initiatief
dat de wetsbepalingen op een inge
nieuze wijze wist te interpreteren.
Aan de andere kant de (M)ulo, van
onderop uit het lager onderwijs ge
groeid. Los hiervan leidde het nijver
heidsonderwijs met een bonte verza
meling van schoolvormen zijn geheel
eigen leven. Alles bij elkaar: een
onsamenhangend geheel.
Ineenschakelinff
Een grootse poging om tot een ver
antwoorde ordening te komen, is in
het begin van deze eeuw ondernomen
door minister Kuyper. Hij wilde het
hele onderwijs van de grond af op
nieuw opbouwen en zette daartoe een
„Ineenschakelingscommissie" aan het
werk. Het rapport van 700 bladzijden
dat deze commissie na zeven jaren
studie ter tafel bracht, is blijven lig-
Softenon-proces in
beslissende fase
ALSDORF De Duitse professor
Lenz (49) heeft gisteren bij de her
vatting van het zogenaamde Softe
non-proces, dat nu de beslissende
fase is ingegaan, gezegd dat softenon
de enige oorzaak was geweest van de
misvorming van ongeboren kinderen.
Lenz, hoogleraar in de erfelijk
heidsleer aan de universiteit van
Mtinster. staafde zijn theorie met sta
tistieken. De hoogleraar trad op voor
het Openbaar Ministerie. Het proces
wordt gehouden in de Duitse plaats
Aldorf.
gen: de politieke strijd om het onder
wijs moest eerst beslecht worden.
De eerste minister van onderwijs,
dr. De Visser, heeft geprobeerd een
nieuwe regeling voor het middelbaar
onderwijs tot stand te brengen. Maar
het is hem, ondanks wijzigingen van
zijn opzet, niet gelukt. Zo is het ook
zijn opvolgers Waszink, Terpstra,
Marchant, Slotemaker de Bruine,
Bolkestein en Gielen vergaan.
Pas in 1949 begon het te dagen. Bij
een discussie over de leerplicht
kwam de Kamer met een motie die
vroeg om „een sluitend geheel van
onderwijsvoorzieningen". Men wilde
een wetenschappelijk verantwoord
plan zien. Het grondwerk is gedaan
door minister Rutten. In de „Eerste
Onderwijsnota" heeft hij de pedago
gische basis voor een nieuwe wetge
ving gelegd.
Bijna twintig jaar zijn er verlopen
tussen de Kamermotie en de start
van de Mammoet. Vijf ministers
Rutten, Cals, Bot, Diepenhorst en Ve-
ringa en vier staatssecretarissen
mejuffrouw De Waal, Stubenrouch,
Janssen en Grosheide hebben aan
deze zaak gewerkt.
Van deze bewindslieden zijn er
drie die in hoofdzaak het gezicht van
de nieuwe wet hebben bepaald: Rut
ten, de man van de wetenschap; Cals,
de politicus en Grosheide, de orga
nisator van de praktijk.
In de „Tweede Onderwijsnota"
lanceerden mr. Cals en mejuffrouw
dr. De Waal de gedachte van de éne
wet. Het ontwerp, tien jaar geleden
ingediend, léidde tot' de omvang
rijkste parlementaire discussie die
na de oorlog gehouden is. Medio 1962
werd de wet met 100 tegen 44 stem
men aanvaard in de Tweede Kamer;
de Eerste Kamer gaf zeven maanden
later haar fiat met 49 tegen 16 stem
men.
Mr. J. M. L. TH. CALS
ambitieuze onderneming
gelijke groep leerlingen enkele jaren
bijeen wilde houden voor oriëntatie
en determinatie. Het is uitgedraaid
op een éénjarige brugperiode met vele
trekken van gemeenschappelijkheid
bij de verschillende schooltypen,
maar ook met varianten.
De wet biedt een samenvattende
regeling voor het voortgezet onder
wijs met een geleding van voorberei
dend wetenschappelijk onderwijs
(vwo, gymnasium, atheneum, ly
ceum), algemeen voortgezet onder
wijs (havo, mavo en lavo) en be
roepsonderwijs (technisch onderwijs,
huishoud- en nijverheidsonderwijs,
landbouwonderwijs, middenstandson-
derwijs, economisch en administra
tief onderwijs, opleiding van onder
wijzend personeel, sodiaal-pedago-
gisch onderioijs en kunstonderwijs).
Het beroepsonderwijs krijgt
een volwaardige plaats naast het
andere onderwijs; nadrukkelijk
is gesteld, dat bij het beroeps
onderwijs ook een fase van alge
meen onderwijs behoort.
De doorstromingsmogelijk
heden in het onderwijs worden
verbeterd: binnen het algemeen
onderwijs en binnen het beroeps
onderwijs en tussen die twee.
De „doodlopende straten" in het
onderwijs verdwijnen.
(Wordt vervolgd)
VOLGENDE WEEK (de lagere
scholen draaien alweer volop)
gaan ook de scholen voor het
voortgezet onderwijs weer begin
nen. Wie als hbs'er met vakantie
ging, komt terug op het athe
neum (als atheneïst?) of het havo
de uloleerling gaat verder op
de mavoschool, en als over een
paar jaar de laatste klassen van
het oude systeem de eindstreep
behaald hebben, blijven over:
gymnasium, atheneum, havo, ma
vo en andere schoolvormen,
waarin de Wet op het voortgezet
onderwijs voorziet.
Zonder vertoon is deze maand
een nieuw onderwijstijdperk be
gonnen. De invoering van de
Mammoetwet betekent dat een
collectie onderwijsregelingen,
neergelegd in diverse wetten,
vervangen wordt door een sa
menstel van nieuwe regelingen in
één wet. Maar dat is tevens
afscheid van een verleden, waar
in het scholenpatroon en de opzet
van het onderwijs bepaald wer
den door andere visies en andere
maatschappelijke verhoudingen
dan thans.
Er valt over te twisten of de
Mammoetwet een werkelijk mo
derne onderwijswet is, maar het
voortgezet onderwijs is nu niet
meer op een oude leest geschoeid.
Cairo sou concessies doen
JERUZALEM Het Israëli
sche kabinet is gistermiddag in
spoedvergadering bijeen geweest
om de landing van twee Syri
sche straaljagers op een Israë
lisch vliegveld te bespreken.
De minister van defensie, generaal
Mosje Dajan, kwam per helikopter
uit het dorp Nahalal bij Jeruzalem,
waar hij juist de begrafenis van zijn
vader had bijgewoond. Tegen het
joods gebruik in verliet Dajan het
sterfhuis naar de kabinetszitting.
Bekijks
De MIG's, die landden in Noord-
Israël, trokken veel belangstelling.
Duizenden Israëliërs waren naar het
vliegveld gegaan. Fabrieken en kan
toren in de omgeving sloten om het
personeel gelegenheid te geven de
toestellen te gaan zien.
De Syrische radio meldde gister
middag dat de toestellen tijdens een
oefening waren verrast door het
slechte weer. Doordat hun brandstof
bijna op was, waren de piloten ge
dwongen in Israël te landen. De mo
gelijkheid van desertie van de twee
piloten wordt door waarnemers ook
niet uitgesloten. Verder zouden de
toestellen onderschept kunnen zijn.
Een officiële Egyptische woord
voerder heeft gisteren stilzwijgend
Compi
romis
Cals heeft al sijn politieke schaak
kunst nodig gehad om de Mammoet
door het parlement te krijgen. Buiten
en in de Kamers waren er tal van
bezwaren, maar: van zeer uiteenlo
pende aard en op menig punt onder
ling strijdig. Waar de een zei: dit
gaat te ver, oordeelde de ander: dit
gaat niet ver genoeg. De Mammoet
wet is een compromis: ze biedt dat
gene wat zes jaar geleden maximaal
haalbaar was.
Het meest tekenende voorbeeld
vormt de opzet van de brugklas. Een
stroming bleek sterk gehecht aan de
afzonderlijke („categoriale") schoolty
pen. Er was ook een stroming die na
het basisonderwijs een zo breed mo-
(Vervolg van pag. 1)
Tegen zeven uur kwam hij naar
zijn oude woning om de vrouw te
spreken. Toen hij haar niet aantrof,
liep hij door naar de zolderétage,
waar de slachtoffers op dat moment
waren.
.Tweede Waldy'
Er ontstond een hevige ruzie,
waarbij L. zijn rivaal zes of zeven
steken in de rug toebracht. De politie
vond de man hevig bloedend onder
aan de trap van de vierde étage. De
vrouw werd eveneens zwaar bloe
dend aangetroffen in een portiek op
de hoek van de straat.
Lea Goberts was de afgelopen tijd
al enige malen op het politiebureau
aan de Overtoom komen klagen over
de onhoudbare toestand met haar
vriend. Ook gistermiddag was zij aan
het bureau gekomen met de medede
ling dat L. haar had bedreigd en
daarbij gezegd zou hebben „Ik ben
de tweede Waldy" (De Surinamer die
vorige week op ,de Zeedijk amok
maakte en daarbij een matroos
doodschoot en een buffetjuffrouw
met messteken om het leven bracht).
De chef van het bureau Overtoom,
hoofdinspecteur J. Valken, kon nog
niet zeggen hoe 's middags op de
mededelingen van de vrouw was ge
reageerd. De rechercheur die haar te
woord had gestaan, had gisteravond
geen dienst en was nog niet over de
kwestie gehoord.
Syrische piloten op
vijandelijk gebied
Zo te zien nogal terneergeslagen
zitten ze hier in het gras van het
vliegveld: de twee Syrische pi
loten, die maandag met hun
MIG-17 straaljagers op deze
Israëlische (en dus vijandige)
luchtbasis landden. De landing,
waarover de autoriteiten in Is
raël nog het stilzwijgen bewaren,
verwekte onder het publiek grote
sensatie. Drommen mensen trok
ken naar het vliegveld om de
straaljagers te bekijken en zo
mogelijk een glimp van de
piloten op te vangen.
SEOEL Zes Noorkoreaanse
infiltranten zijn bij gevechten in de
centrale sector van de gedemilitari- j
seerde zone gedood. Aan Zuidkore- j
aanse zijde vielen geen doden en ge- i
wonden.
(Van een onzer verslaggevers)
CAPELLE Aan het korte maar
hevige bestaan van de super
markt-met-spotprijzen „Cash and
Carry De Schuur" is gisteren een
eind gekomen. Ambtenaren van de
rijkspolitie verhinderden het winkel
personeel, de oude veeschuur aan de
's-Gravenweg binnen te gaan. De ge
broeders Groenewegen. exploitanten
(Van onze moderedactrice)
AMSTERDAM Onze confectie-in-
dustrie van eigen bodem mag er wezen.
Vooral de Nederlandse mantels hebben
overal in de wereld een goede naam.
Hier geven we een jonge serie van Netex,
waarvan de winkelprijs varieert van onge
veer 145 tot 180 gulden. Alleen het mo
del met hamsterbont bezet (2e van rechts
komt net boven de tweehonderd gulden,
maar er behoort dan ook het mofje bij, dat
zelfs een tasje in zijn binnenste verbergt.
Om helemaal modieus te zijn zou de draag
ster de mof aan een lange koperen ketting
moeten hangen.
Geheel links een bijzonder goed gesne
den manteltje gemaakt van vigoré-shetland
uit een Tilburgse fabriek.
Van Franse tweed is de vertikaal ge
streepte in drie modetinten en a la Chanel
de geruite tweed mantel geheel rechts, af
gezet met wollen tres.
van de supermarkt, hebben zich bij
de sluiting neergelegd. Nog deze
week echter hopen zij een soortgelijke
winkel in Oud-Beijerland te openen.
Stef Groenewegen zei ons gisteren:
„Ik had venvacht, dat de gemeente
Capelle wat meer sociaal gevoel zou
tonen en ons de gelegenheid zou ge
ven, onze voorraad uit te verkopen.
Maandag konden we niets meer
doen: de hoofdingang was met
planken dichtgespijkerd."
Tweemaal heeft de Haagse
raadsman van de gëbroeders Groene
wegen getracht, bij de gemeente Ca
pelle te bewerkstelligen, dat de win
kel later zou mogen worden ont
ruimd. Het gemeentebestuur hand
haafde echter het standpunt: zater
dag voor het laatst verkopen, maan
dag deuren dicht.
Daarmee is een eind gekomen aan
een kort avontuur, waarin grote
winsten zijn geboekt. De supermarkt
haalde een omzet van 100.000 gulden
in de week, meer dan de exploitanten
zelf voor mogelijk hadden gehou
den. Een flinke portie gratis reclame
kreeg het bedrijf ook: dagbladen en
NCRV-radio besteedden aandacht
aan de activiteiten op Capels grond
gebied.
Stef Groenewegen: „In Oud-Beijer-
land. waar we vrijdag waarschijnlijk
al openen, kunnen we geen kwaad.
We zitten in het pand Croonenburgh
26 en dat is een normale winkel. Ver
kopen tegen lage prijzen, ook daar.
In Oud-Beijerland kan het, in Capel-
Ie is er teveel vriendjespolitiek. Al-
bert Heijn en De Gruyter kunnen
daar altijd de eerste kaart trekken."
HAMBURG De Australische
prof. John Newcombe heeft maandag
de eerste open Duitse heren enkel-
speltitel gewonnen. In de finale van
het tornooi op de Rothenbaumbanen
van Hamburg zegevierde Newcombe
in een sfeerloze partij met 63 62
6—4 over de Zuidafrikaan Cliff Drys-
dale, die evenals de Australiër deel
uitmaakt van de Amerikaanse Dave
Dixon-groep.
De eindstrijd in het damesenkelspel
zal gaan tussen de Australische Judy
j Tegart, die in de halve finales met
68. 63 en 75 van de Ameri-
i kaanse Julie Heldman won en Anette
du Plooy uit Zuid-Afrika, die Virgi-
I nia Wade (GB) in twee sets (63
I 60) aan de kant zette.
bevestigd dat Egypte nu bereid Is
aanzienlijke concessies te doen ten
gunste van een oplossing in het Na
bije Oosten. Dergelijke concessies
zullen echter niet voldoen aan de
eisen van Israël voor rechtstreekse
onderhandelingen.
De toezeggingen zouden bestaan
uit demilitarisatie van het schier
eiland Sinai, internationalisatie van
de strook van Gaza en een nieuwe
aanpak van de moeilijke kwestie van
de Palestijnse vluchtelingen.
Een woordvoerder van de Verenig
de Naties zei dat secretaris-generaal
Oe Thant niets weet van nieuwe
Egyptische voorwaarden.
De mogelijke ommekeer in de
Egyptische houding valt samen met
berichten over een geheime bijeen
komst van arabische communisten
die de houding van Moskou weer
spiegelend tot matiging maanden
en het verblijf van president Nasser
in de Sowjetunie.
DEN HAAG Nederland zal tij
dens de Olympische roeiwedstrijden
in Mexico op zes van de zeven num
mers vertegenwoordigd zijn. Zoals in
de lijn van de verwachtingen lag,
wordt er geen vier zonder stuurman
naar de spelen afgevaardigd.
Het bestuur van het Ned. Olym
pisch Comité heeft maandagavond in
overleg met een delegatie van de
Kon. Ned. Roeibond besloten de vol
gende ploegen in te schrijven: Vier
met stuurman: Triton (H. Rouwe. F.
Hartsuiker, T. Dronkert, P. Brum-
melman, O. Weekhout - stuurman);
Coach: B. R. H. Jansen; twee zonder
stuurman: Nereus (R Luynenburg en
R. Stokvis), coach: Bloemendal; skiff:
J. Wienese (De Amstel), coach: K.
Visscher; twee met stuurman: Laga
(H. van Nes, H. J. Susselbeek, R. T.
R. F. Rijnders - stuurman), coach: A.
J. Bazuin.
Dubbel twee: Proteus-Willem 3
combinatie (H. A. Droog en L. F. van
Dis) coach: H. van der Meer; achten:
Nereus (M. D. Kloosterman, P. Bon,
G. van Enst, J. Reesink, J. Stein-
hauser, E. Ch. Niehe, I. C. E.
Wesdorp, J. van Laarhoven. A. R. A.
Koning - stuurman), coach: Sj. Warte-
na. Reserves: J. L. Maarleveld, F. G.
v. d. Want en J. R. Lambrechtsen.
Chef d'equipe: drs. Tj. B. van Wi-
mersma Greidanus. Een en ander on
der voorbehoud, dat de huidige vorm
gehandhaafd blijft.
HONSELERSDIJK Tour-winnaar
Jan Janssen en de „geklopte" Belg
Herman van Springel zullen starten
in de profronde van Honselersdijk
die op dinsdagavond 20 augustus
wordt verreden. Het is bovendien de
eerste gelegenheid voor Leo Duyn-
dam om zijn kunnen in het Westland
te tonen.
Nederlands wegkampioen Eef Dol
man zal eveneens van de partij zijn
met o.a. Peter Post. Eddy Beugels,
Harm Ottenbros, Riny Wagtmans,
Gerard Vianen, Jo de Roo en Harry
Steevens. Deelname van Australische,
Engelse en Belgische renners geven
de eerste profronde van Honse
lersdijk een internationaal tintje.
Gisteren zijn in Scheveningen de;
Nederlandse tenniskampioenschap
pen begonnen, In de eerste ronde
won de als nummer één geplaatste
Marijke Jansen (zie foto) gemakke
lijk van de Rotterdamse Joyce
Sluyter.
VARSSEVELD Op een onbevei
ligde overweg in Varsseveld is gister
avond de 19-jarige R. Peppelman uit
Varsseveld met zijn motor tegen de
laatste wagon van een passerende
trein gereden. Hij overleed ter
plaatse.
PETTEN De 53-jarige C. J.
Vriesman uit Petten is gisteren bij
werkzaamheden aan de Hondsbosse
Zeewering om het leven gekomen.
Hij werd aan het hoofd getroffen
door de giek van een installatie,
waarmee men oude palen uittrok. De
giek schoot los, nadat een kabel was
gebroken.
