BFEER NIET VERTROEBELD Anders was Dubcek weggelopen moet weg uit Deventer Luchthavens van New York te vol Uit de Haagse hof geplukt Arabische saboteurs verhevigen acties Requisitoir officier klonk als pleidooi Gouda garnizoensstad Premier Irak verbannen Het gekaapte vliegtuig Rusk: geen stopzetting luchtoorlog VEILIGHEID IN GEVAAR DOOR CHAOTISCHE TOESTANDEN u roil** m Maak eind aan („verhalen" over gevangenissen WOENSDAG 31 JULI 1968 >lee? heb- ech- (Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen) PRAAG Onafhankelijke Tsjechoslowaakse waarnemers, die hel communistische partij mechanisme terdege kennen, vinden dat het uitlopen van de besprekingen in Cierna erop wijst dat de sfeer tussen de twistende bondgenoten in ieder geval niet vertroebeld is gewor den in de eerste twee dagen. Indien dit wel zo was, als de zware Russische delegatie eisen had gesteld die voor de Praagse hervormers onaanvaardbaar wa ren geweest, dan zou de topcon ferentie, zo zeggen zij, voortijdig zijn afgebroken. Dubcek en de zijnen zouden dan op ^zelfde wijze weggelopen zijn als de 'Roemenen dit jaar in Boedapest heb ben gedaan, en als de Zuidslaven langgeleden deden. GEEN CAPITULATIE Om deze reden, zo menen dezelfde waarnemers, kan er nooit van een nu capitulatie sprake zijn.. Op enkele on dergeschikte punten na zou er even min van een compromis kunnen wor den gesproken, omdat partijleider oon, Dubcek tegenover het voltallige cen trale comité van de Tsjechoslowaakse communistische partij plechtig heeft d verklaard op geen enkele wijze van 3 G de nieuw ingeslagen koers af te wij- De optimisten in Praag willen nog steeds niet geloven dat Tsjechoslowa- kije een militaire interventie of eco nomische sancties riskeert, als het niet voor de Sowjeteis buigt door dp klok tot voor januari van dit jaar terug te draaien. Dagelijks beeld in de stralen van Praag: grote groepen mensen dis cussiëren over de besprekingen tussen Tsjechosloicakije en Rus land in Cierna. Ze menen dat Dubcek en zijn me destanders even fier uit oostelijk Slo wakije zullen terugkeren als ze er zondag naar toe zijn gegaan, en dat er slechts een verkilling in de ver- (ruisverhoor J^E berichten over de Tsjechoslo- waaks-Russische besprekingen duiden erop, dat de delegatie uit Praag tot gisteravond een gesloten front vormde tegenover de zware eisen stellende Russische delegatie. Dit is op zichzelf al verheugend, om dat bepaald niet over koetjes en kalf jes werd gesproken. Van het begin af werd de eenheid in de Praagse gelederen bijzonder op de proef ge steld. De opzet van de Russen slaagde ech ter niet. Vandaag openden zy dan ook een „kruisverhoor", waaraan alle leden van de Tsjechoslowaakse delegatie zich afzonderlijk moesten onderwerpen. Dezen wisten een dergelijke voor hen vernederde confrontatie blijk baar niet te vermijden, want zij stemden in met het Russische „ver zoek". Verwerpen konden zy het niet. Weglopen is onmogelijk. De Tsjechoslowaakse delegatie nam hiermee het risico dat enkele van haar leden uit de pas gaan lopen. Zy deed het echter ook in het besef dat het standpunt van het presidium niet kan worden veranderd. Langzamerhand beginnen de bespre-' kingen het karakter van een uitput- tingsstrjjd te krjjgen. De zenuwen van de Tsjechoslowaakse delegatie leden worden met de dag zwaarder j beproefd. Mogelijk speculeren de Russen erop. dat zy geïrriteerd raken, hun geduld verliezen en bij het formuleren van hun uitspraken niet langer de nood zakelijke voorzichtigheid in acht nemen. In dit stadium bevindt zich het Tsjechoslowaaks-Russiseh overleg, waarin de Russische delegatie van heden af een rol op zich heeft ge nomen die aan die van groot-inqui siteur doet denken. HAVANNA De Cubaanse rege ring zal zich niet bemoeien met de gestrande Cuba-gangers op Schiphol. Het Cubaanse ministerie van buiten landse zaken zei. dat zijn regering de gang van zaken „betreurt". houding met het oostblok zal optre den. Op korte termijn zien ze een nieu we topconferentie en een voortduring van de zenuwoorlog tot 9 september, als in Praag het communistische par tijconvent begint. Van belang zal dan zijn wie v3n de bondgenoten vriendschapsboodschappen zullen overbrengen. Veertig broederpartijen hebben reeds toegezegd een delegatie te zullen sturen, waaronder die van de Sowjetunie, Oost-Duisland, Hon garije, Polen en Bulgarije. EXCOMMUNICATIE Op lange termijn wordt aan oen ..geleidelijke excommunicatie door het Oostblok" gedacht, zoals een vooraanstaandee politieke figuur te genover ons opmerkte. „Het War schaupact zal in de loop der jaren wel een gesloten gemeenschap voor ons worden, omdat men ons daar niet langer vertrouwt". „De Russen kunnen zich niet ver oorloven", vervolgde hij, ook maar een enkele bedreiging tegen ons uit te voeren. Het principe van de zelf beschikking wordt in de commu nistische wereld als een heilig princi pe aanvaard. De rode wereld zou zich nog verder splijten, als de Tsje- choslowaken met dwangmiddelen in het gareel zouden worden terugge bracht, omdat op enkele uitzonderin gen na, alle communistisdhe partijen buiten het Oostblok ons het recht toekennen een eigen koers te varen". HONGARIJE? „En Hongarije dan?" vroegen we een beetje wrang. „Het is geen 1956 meer." luidde het antwoord. „Bovendien bestond er in Hongarije een regering die om tus- senkomst van de in het land geleger de Sowjettroepen verzocht, toen ze de volksopstand niet langer meester kon blijven". Als merkwaardig en veelzeggend kan nog het feit worden gekwalifi ceerd. dat vele, in Tsjechoslowakije verblijvende Oostduitsers. Polen. Hongaren en zelfs Russen, aan de handtekeningenactie hebben meege daan, die, vooral in Praag, een spon tane demonstratie geworden is ter ondersteuning van het standpunt van de progressieve leiders. Er rommelt toch wel iets ach ter het IJzeren Gordijn, of mis schien kan zelfs worden gesteld dat de communistische staten van het Oostblok op hun ideolo gische grondvesten schudden. BEIROET De Iraakse premier, luitenant-kolonel Abdel-Razzak 1 Al-Najef. is gisteren verbannen. Dit j heeft de nieuwe Iraakse president Ahmed Hassan Al-Bakr over radio- Bagdad meegedeeld. Hij heeft ook de minister van de- fensie, generaal Al Dawoed. verban- nen en de nieuwe regering die op 18 j juli. een dag na de staatsgreep tegen i president Aref. was gevormd, ont bonden. Al-Bakr zelf wordt opperbe velhebber van de strijdkrachten. Najef en Dawoed. die beschouwd j werden als de leiders van de staatsgreep, zijn ook uit de strijd krachten gestoten. Zij worden ervan 1 beschuldigd de revolutionaire doelen van het bewind te hebben willen I verleggen en zich tegen het democra- I tiseringsproces te hebben verzet. Waarnemers in Beiroet zien in de verandering een verschuiving van het machtsevenwicht in het voordeel j van de gematigde aanhang van de Baath-partij. (Van een medewerker) JERUZALEM Meer dan met welke aanslag op een militaire post of met het opblazen van een pomp- installatie bij een pijpleiding, met het leggen van mijnen of het 'laten ontsporen van een trein hebben de Arabische saboteurs met het kapen van het Israëlische passagiersvlieg tuig van de El Al (Omhoog) tussen Rome en Tel Aviv de aandacht op zich gevestigd. Zij hebben aangetoond dat zij hun acties gaan verhevigen, zoals de be doeling was van de kortgeleden ge houden conferentie in Kairo tussen de verschillende organisaties van sa boteurs. Want van deze organisaties zijn er evenveel als er stromingen zijn in de Arabische wereld. Van sa menwerking is daarbij nauwelijks sprake. Van de vele tientallen die zich er op beroemen te strijden „voor de be vrijding van Palestina van de zio nisten". zijn er in feite maar twee van werkelijk belang. De ene is de El Fata. die steeds van zich doet spre ken door aanslagen in het door Israël gecontroleerde deel van Jordanië. De andere is de Palestijnse Bevrij dingsorganisatie. die vooral bekend is geworden door de moordlustige uitla tingen van zijn begin van dit jaar afgetreden leider Achmed Skoereiri, die werd opgevolgd door Jichje Ha- moeda. Deze heeft zich in tegenstelling tot zijn voorganger laten kennen als een naar buitén betrekkelijk zwijgzaam man. die echter grote activiteiten ontplooit. Voorheen opereerden de saboteurs als dieven in de nacht, thans zijn het kleine strijdgroepen. De Arabische leiders hebben daarbij meer oog op het psychologische ef fect bij de Arabieren in de gecontro leerde gebieden dan op de werkelijke militaire resultaten. R egens gebrek aan faciliteiten Opleiding WASHINGTON De Ameri kaanse minister van buitenlandse za ken Dean Rusk hee'ft gisteren op een persconferentie in Washington op nieuw met grote beslistheid een vol ledige stopzetting van de luchtoorlog tegen Noord-Vietnam afgewezen, zo lang Hanoi niet duidelijk laat weten j tot welke tegenprestatie het bereid is. De gevechtspauze van nu in j Zuid-Vietnam is voor Amerika on- j voldoende bewijs voor de wil van Noord-Vietnam de strijd te beperken, aldus Rusk. De Noordvietnamese infiltratie naar het zuiden duurt voort. De Amerikaanse luchtaanvallen op het zuidelijk deel van Noord-Vietnam blijven militair belangrijk. Door deze aanvallen wordt 30 procent van de vrachtwagens die naar het zuiden onderweg zijn, vernield of bescha digd. Amerika kan zich niet veroorloven de strijd te beperken zolang de te genstander doet wat hem het best uitkomt. Ook Hanoi moet een bijdra ge tot vrede leveren, zo zei Rusk. Toch wordt het aantal opgeleide saboteurs maar klein geacht. Naar Israëlische schatting zijn in Syrië en Jordanië tussen 2000 en 3000 Arabie ren. die een opleiding- tot saboteur hebben gekregen. De opleidingscentra bevinden zich hoofdzakelijk in Syrië en in Algerije, dat als het erop aan komt nog onverzoenlijker tegenover Israël staat dan het regime Damascus (dat zelfs Gunnar Jarring de bemid delaar van de Verenigde Naties niet wenst te ontvangen). De opgeleide saboteurs zouden ech ter een reserve hebben van omstreeks 10.000 man die nog niet voldoende zijn getraind. Vooral onder de jongere Arabieren, veelal studen ten wier familie in de door Israël gecontroleerde gebieden woont, is de aversie tegen Israël toegenomen. Sinds de zesdaagse oorlog zijn in ge vechten bijna achthonderd Arabische saboteurs gedood, ruim zeshonderd gewond en omstreeks vijftienhonderd gevangen genomen. Het is wegens het hoge aantal gevangenen, dat het Palestijnse Be vrijdingsfront als eis stelde dat de Israëlische passagiers en bemanning van de Boeing 707 van de El Al zou den worden uitgewisseld tegen gear resteerde Arabische saboteurs. Zij zijn er daarbij van uitgegaan, dat Algerije deze eis zou overnemen, zonder erbij te denken dat de regering van president Boumédienne door wil gaan voor een beschaafd bewind. Algerije beschouwt zich nog steeds met Israël in oorlog en heeft troepen gelegerd in Egypte om te strijden lege de „zionistische bende". President Boumédienne dringt er daarbij steeds op aan zich gereed te maken voor een volgende ronde tegen Israël, het geen hij moeiteloos kan doen omdat zijn land niet aan Israël grenst. UTRECHT Het mag niet gebeu ren, dat de tubefabriek, de Deventer Algemene Industrie Maatschappij (DAIM), met haar 500 werknemers bij gebrek aan faciliteiten Deventer moet gaan verlaten. Dit meent St. Eloy, de NKV-bond voor werknemers in de metaal- en elektrotechnische industrie. Aan de DAIM-directie is meege deeld. dat het bedrijf uit de bin nenstad van Deventer moet verdwij nen. Ondanks zes jaar wachten en besprekingen met gemeente en de ministeries van bouwnijverheid en economische zaken is in Deventer nog geen industrieterrein voor de DAIM beschikbaar. Ook ontbreken financiële middelen om de DAIM bij verhuizing schadeloos te stellen. Inmiddels zijn verschillende pro- duktie-afdelingen afgestoten naar de DAIM-vestiging in Den Bosch. St. Eloy vreest, dat bij geen oplos sing op korte termijn de DAIM uit Deventer zal vertrekken. Dit bete kent, aldus St.Eloy, dat na het ver dwijnen van DAVO, de Deventer ij zergieterij. Ankersmit en Noury en Van der Lande de gemeente Deven ter op het punt staat een groot stuk werkgelegenheid te verliezen. Rijk en gemeente dienen stappen te ondernemen om de DAIM voor Deventer te behouden. Nog langer dralen betekent een catastrofe. WASHINGTON Het tekort op de Amerikaanse begroting voor het belastingjaar dat op 30 juni afliep bedraagt 25.4 miljoen dollar. Dit is 5.6 miljard dollar meer dan de rege ring had geschat in januari en 3.1 miljard dollar meer dan de gewijzig de schatting in maart. Het begrotingstekort is het op drie na hoogste in de geschiedenis van de VS. Een en ander werd gisteren be kendgemaakt door minister van fi nanciën Fowler en de directeur van het bureau begrotingen, Zwick. Ravage werd gistermiddag aangericht door de explosie in een labora toriumkamer van een chemische groep van Philips te Eindhoven. In het dak werd een groot gat geslagen. NEW YORK Op de New- yorkse vliegvelden heersen chao tische toestanden. Zondag bot sten twee sportvliegtuigen in de „parkeerruimten" boven de stad tegen elkaar. Acht inzittenden verloren het leven. Vorige week verloor een straal vliegtuig met 100 passagiers door de drukte het contact met de verkeers toren. Bij de landing botste het toe- Man stak vrouto met vleesmes UTRECHT Het requisitoir dat de Utrechtse officier van justitie, mr. F. G. Wüstenberg, gistermiddag hield tegen de 41- jarige Amersfoortse vorkhef truckchauffeur F. A. N. D. was haast een pleidooi. Wegens poging tot doodslag op zijn vrouw hoorde verdachte een gevan genisstraf tegen zich eisen van tien maanden met aftrek van voorarrest waarvan drie maanden voorwaarde lijk en reclasseringstoezicht. Maar dc officier meende dat dc zeer goed bekend staande man „om zeer goede redenen buiten zichzelf is geraakt" en zijn vrouw, met wie hij GOUDA Voor de eerste maal in zijn eeuwenoude geschiedenis wordt Gouda nu ook garnizoensstad. In de tweede helft van augustus zal de tot dusver in Den Haag gevestigde zetel van de territoriaal bevelhebber west, tezamen met die van enige onder diens bevel gestelde staven naar Gouda worden overgeplaatst. Ze zullen hier onderdak vinden in de Prins Willem-Alexander kazerne, met de bouw waarvan precies twee jaar geleden werd begonnen en die thans nagenoeg gereed is. De nieuwe kazerne wordt begin september officieel in gebruik gesteld. Ongeveer een half jaar geleden werd de koninklijke goed keuring verkregen om deze kazerne te vernoemen naar de zoon van prinses Beatrix en prins Claus. De commandant van de nieuwe kazerne is de territoriaal bevelhebber west, generaal-majoor F. E. Lagerwerff. DOOR Terwijl ik vaak in menige stad nooit anders heb dan haast en dan ook linea recta naar mijn doel en weer naar huis ga, kan ik uren rondslenteren in de kleinste stad ter wereld. Ik dwaal door de straatjes en over de wallen, toef aan het strandbad, zie met verbazing de drukke haven en mijmer op het vliegveld van verre reizen. Het is een stad waar nog echte wonderen zijn. De bollenvelden bloeien er heel het jaar door. de bomen reiken hoogstens tot mijn kuiten, elke dag rijdt de Gouden Koets er het Binnenhof op. elk ogenblik gaan de mensen er devoot ter kerke en speelt het orgel. Al speelt het klokkespel in de to ren ook regelmatig de uren af, ik vergeet er de tijd. Het is alles in Madurodam. ge nesteld in een diepe kom, vlak bij de Witte Brug. De hand van een reus zou heel het stadje kunnen op tillen, maar dat wondertje gebeurt net niet. Zomers b'oeil het, zomers groeit het. Dan wordt er gebouwd, geva ren. gereden. Dan pinken, als de schemering invalt, stilletjes de licht jes aan en zwiert de draaimolen op de kermis. In de winter is het stadje verdwe nen. Niet de reus heeft het wegge nomen, maar heel gewone mensen hebben torens en gebouwen, vlieg machines en schepen op vrachtwa- gens geladen en weggereden naar de Anna Paulownastraat, waar alles in een grote werkplaats weer keurig opgeschilderd wordt Dat is de nuchtere werkelijkheid, waar de duizenden zomerse dwalers door het stadje gelukkig niet aan denken. Weinigen van hen zullen er ook aan denken, dat zij zich bevinden in het grootste monument ter wereld ooit door ouders voor hun zoon op gericht. En ook het enige monument dat aan ongeteld veel mensen een hulp is in de nood. Madurodam werd gesticht met het kapitaal der ouders van Georges Maduro, die in Dachau, nauwelijks twintig jaar oud. stierf. Het was mevrouw Boom-van der Starp, die het idee van een miniatuurstad kreeg en verwezenlijkte. Ze heeft de eerste bloei van Madurodam nog meegemaakt en bleef er tot het laatst actief mee bezig. De baten worden gebruikt voor sociale doeleinden. Nu is het een wereldstad gewor den. waar alle talen gesproken wor den. waar bezoekers in uitheemse dracht een dagelijks verschijnsel zijn. De enige stad ter wereld ook. die een kroonprinses tot burgemeester heeft Dat kleine Madurodam zou. ware het in de oudheid gesticht, een we reldwonder genoemd zijn. Nu is het gewoon een nummer op de lijst van toeristische attracties. Dat kleine grote Madurodam. 17 jaar had samengeleefd, op 13 maart in het wildeweg een reeks messteken had toegediend. „In een ander land zou hij voor dit voorval misschien zelfs zonder strafoplegging naar huis zijn gestuurd", oordeelde dc officier van justitie. Crime passionnel Mr. Wüstenberg vergeleek het dra ma, dat zich op de ochtend van de 13 maart in een woning aan de Amersfoortse Zwaluwenstraat afspeelde, met een crime passionnel. De vorkheftruckchauffeur maakte zich allang zorg over de levenswijze van zijn 35-jarige vrouw, die op ge regelde tijden naar Katendrecht in Rotterdam reisde om als prostituee wat bij te verdienen. De verdachte was daarover weinig enthousiast, maar berustte tenslotte, omdat het geld hard nodig was om de schulden van het gezin te kunnen afbetalen. Op een gegeven moment ging het de verdachte vervelen. Hij wilde zijn vrouw weer thuis hebben, omdat de vijf kinderen veel tekort kwamen. Op 12 maart haalde hij haar in Amsterdam op en hij dacht dat daar mee alles was opgelost. Vleesmes Do volgende ochtend liet de vrouw blijken dat zij weer naar Rotterdam zou gaan. Er ontstond daarover een ruziegesprek. eerst op de slaapkamer en later in de keuken. In een vlaag van waanzin heeft de man opeens een groot, scherp vleesmes gegrepen en daarmee zijn vrouw enkele steken in de rug en borst toegediend. Ook de schoonmoeder van de verdachte, die tussenbeide kwam. ontving enkele le vensgevaarlijke steken. Haar toestand was enige tijd kritiek. „Ik heb dom gehandeld", reageerde de verdachte, die zich van het ge beurde overigens weinig details kon herinneren. Hoewel zijn vrouw en schoonmoeder beweerden te hebben gehoord, dat hij de vrouw wilde doodsteken, ontkende de verdachte deze woorden te hebben geuit. „Zoiets ligt niet in mijn aard. Ik wilde haar alleen bang maken", was zijn ver weer. Na zijn daad heeft ie man de politie zelf gewaarschuwd. „Ik heb zelden een poging tot doodslag meegemaakt met zo'n trieste achtergrond", zei de officier in zijn requisitoir. Hij noemde het delict bijzonder ernstig, maar meende dat er klemmende argumenten waren voct de woede van de verdachte. stel bijna tegen andere geparkeerde vliegtuigen op. De laatste tijd zitten de „parkeer- banen" boven de vliegvelden vol met honderden toestellen, die wil len landen op Kennedy Airport, La Guardia of Newark. Vertragingen van zes uur zijn niet ongewoon meer. Toestellen moeten soms naar Montreal uitwenken, daar tanken en weer terugvliegen naar New York om er te kunnen landen. VERTRAGING De KLM waarschuwt haar pasnsa- giers reeds van te voren, dat alle toestellen van en uit New York ver tragingen hebben. Op La Guardia landt in de spits uren één toestel per minuut. Het ge beurt vaak, dat het ene toestel de wielen al aan de grond zet. terwijl een ander toestel aan het einde van dezelfde landingsbaan nog niet stil staat. Het grondpersoneel van de vlieg velden is overwerkt. De mannen ma ken soms 65 of meer uren per week. Deze toestanden vestigen de aan dacht op de dringende noodzaak van een vierde luchthaven voor de stad. Men wil ruim 100 kilometer van New York, vlakbij Philadelphia, een vliegveld aanleggen, dat ook voor „Jumbo" luchtreuzen geschikt is. Op Kennedy Airport worden da gelijks 50.000 passagiers „verwerkt", op La Guardia en Newark elk 45.000. Men loopt nu al met plannen rond, het grootste vliegveld van de wereld, Kennedy Airport, enkele ja ren geleden aangelegd, uit te brei den. Ook wil men Newark moderni seren. Daar is veel geld voor no dig en de Amerikaanse regering zit niet zo goed bij kas. NOODMAA TREGELEN Daarom gaat men wat tijdige maatregelen nemen, die de nood moeten verzachten. Zo zullen de vluchttarieven in de „stille" uren worden verlaagd. Ook wil men de vliegvelden verbieden voor parti culiere en chartertoestellen. Op Manhattan wil men twee vlieg veldjes aanleggen, die geschikt zul len zyn voor helikopters en kleine vliegtuigen voor binnenlands ver keer. Kamerlid vraagt minister: DEN RAAG Het Tweede-Ka merlid mr. Boot (kath.v.) vindt dat ministe Polak spoedig een eind moet maken aan alle „gruwelijke verhalen" over de toestand in de strafgevangenissen, in het bijzonder die in Groningen en Leeuwarden. Vindt dc minister het niet verwar ringwekkend dat de teneur van zijn antwoorden op (eerder gestelde) Kamervragen er in het algemeen op neer komt dat de klachten af komstig zijn van querulanten, terwijl dan tóch gelukt ijdig maatregelen worden getroffen, die erop wijzen dat althans een aantal klachten te recht. is geuit? zo vraagt hij de mi nister.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 5