weer
Republikeinse partij
het eerst aan de beurt
CONVENTIE BEGINT MAANDAG
Mantelmode uit Parijs
H'
Besluit onjuist,
onbeheerst en
onverantwoord
Troon
gaat
van Kavalek
wankelen
Burgemeester R'dam
voorzitter Rijnmond
Eerste halfjaar
1968 ruim 8000
woningen minder
Kandidaat moet
echte
een
winnaar zijn
Suggestie wethouder De Fos
Winst Hoogoven!
fors gestegen
Tennissers spelen
om 22.500 DM
IN IBM-TORNOOI
CT7
■Mi.
Janssen zevende
in Seignelay
6
DINSDAG 30 JULI 191
(Van een onzer redacteuren
ET is in Amerika de gewoonte dat de partij die niet aan het bewind is. het eerst haar
conventie houdt ter aanwijzing van kandidaten voor het presidentschap en het vice-
presidentschap. Zo konit de Republikeinse partij op 5 augustus bijeen om even
als in 1960 uit te maken of Richard Nixon dan wel Nelson Rockefeller een
kans krijgt in november naar het Amerikaanse presidentschap te dingen.
Op 26 augustus houdt de Democratische partij in Chicago haar conventie om te bepalen of
Hubert Humphrey, Eugene McCarthy of een nog „onbekende grote" het tegen de Republikeinse
kandidaat zal opnemen.
i- 4 «se -
9?
In de komende dagen hopen we gelegenheid te hebben nader in
te gaan op de positie, die Nixon en Rockefeller in het Amerikaanse
politieke leven innemen en op de kansen die zjj hebben of menen
te hebben op de kandidatuur van de Republikeinse partij.
Voor een goed begrip van de situatie is het echter nuttig, eerst
aandacht te wijden aan de plaats die de partij zelf in de Amerikaan
se samenleving inneemt. Het valt dan op, dat zij verreweg de jongste
van beide grote partijen is, met de minste wervingskracht.
Aanvankelijk was er in Amerika
alleen een Democratische partij. Zij
'baseerde zich niet op een duidelijke
politieke theorie, doch veeleer op af
wijzing van de politieke opvattingen
die in de eerste tientallen jaren van
het bestaan van de „States" opgeld
deden. De grote vraag was toen al:
versterking van de federale macht of
van de positie der deelstaten.
Tegenover de opvatting, dat fe
deralisme zou leiden tot meer wel
vaart voor hoogstgeplaatslen en dat
deze zich vanzelf zou uitbreiden tot
de andere groeperingen, stond de me
ning dat de kleine man slechts in de
welvaart kon delen, als de bevoegd
heden van zijn eigen deelstaat uitge- j
breid zouden worden ten koste van
de federale overheid, waarin de
aristocraten de dienst uitmaakten.
Jefferson
Deze laatste gedachte werd vooral
door Thomas Jefferson verdedigd.
Hij was niet op grond van een
abstrakte theorie voor uitbreiding
van de macht der deelstaten, maar
op grond van praktische sociale en --
economische overwegingen. Toen i stemmen van de vier kandidaten, die
tot de dictatuur van die ene partij.
Zij kon ook de opkomst van een
persoonlijke politiek in de hand wer
ken het verschijnsel dus, waarbij
de kiezers meer in leidende politici
dan in partijen zijn geïnteresseerd.
Dit laatste deed zich voor tijdens de
presidentschappen van James Mon
roe (1816-1824) en van John Quincy
Adams (1824-1828).
Nieuwe klasse
In die jaren was het politieke to
neel toegankelijk geworden voor
krachtige individuele politici, die de
steun konden verwerven van de
nieuwe klasse in de Ver. Staten: die
der pioniers, de ruwe kolonisten, de
„self made men", die in een moeiza
me strijd de grens van hun steeds
verder naar het Westen verplaatsen.
Een van deze mannen was de vrij
heidsheld Andrew Jackson, die de
Britten en Spanjaarden had bevoch
ten en als triomferende generaal zijn
intrede had gedaan in de Democra
tische partij toen nog altijd de
enige in Amerika. Bij de verkiezin
gen in 1824 behaalde hij de meeste
hem echter als president bleek, dat
sterke federale macht niet in strijd
hoefde te zijn met welvaart voor de
kleine man was Jefferson de eerste
die zijn mening wilde herzien.
De inmiddels opgerichte Democra
tische partij zou echter nog vele ja
ren de partij van de rechten van de
staten blijven. Ook al waren de
presidenten die de partij opleverde
zelf de krachtigste pleitbezorgers van
versterking van de federale macht.
Langzaam maar zéker verdween dit
eerste verschil van mening uix de po
litieke strijd en in het begin van de
vorige eeuw was Amerika praktisch
gesproken een één-partij-staat.'
Een dergelijke situatie kon leiden
de partij in het. veld had gebracht.
Toen de kiesmannen htm stemmen
uitbrachten bleek Jackson echter aan
het kortste eind te trekken en zo
kwam John Quincy Adams in het
Witte Huis. Deze tegenslag voor de
nieuwe generatie in de Democra
tische partij die der Jacksonians
maakte echter geen eind aan ge
noemde stroming. In 1828 werd
Jackson gekozen, nadat zich de eerste
coalitie binnen de partij had ge
vormd.
Kleine man
De stedelingen in het noorderf de
I planters in het zuiden en de boeren
rv ¥T/ -*«■ in het westen waren het eens gewor-
rienator Wayne Morse den over het principe, dat de federale
overheid het gehele volk gelijke eco
nomische kansen moest bieden.
Jackson bracht het monopolie van de
Bank van Amerika en verwierf roem
als de grote president voor de kleine
man.
Vier jaar later werd hij met grote
meerderheid herkozen en weer vier
jaar daarna gaven de Amerikanen
hun stem aan een president van Ne
derlandse afkomst: Martin van Bu
ren. van wie men wist. dat hij de
Jackson-traditie zou voortzetten. Bij
die verkiezingen werd de alleen
heerschappij van de Democratische
partij definitief aangetast.
achter McCarthy
PORTLAND De Amerikaanse
democratische senator Wayne Morse,
die onder meer bekend werd door
zijn heftige kritiek op de rege-
ringspolitiek ten aanzien van Viet
nam. heeft zich gisteren achter sena
tor Eugene McCarthy geschaard.
Morse verklaarde op een persconfe
rentie over de democratische kandi
datuur voor het presidentschap dat
veel meer democraten McCarthy
wensen dan vice-president Hubert
Humphrey.
ROTTERDAM Voorzitter van de
Rijnmondraad moet de burgemeester
van Rotterdam zijn. De Rijnmond-
raad zelf moet een federatief orgaan
zijn van de gemeenten, welk orgaan
zich zal bezig houden met het open
baar vervoer, de oeververbindingen,
de openbare nutsbedrijven, de mi-
lieugvgiëne. het beheer van haven
en industerrelnen. de organisatie van
het voortgezet onderwijs en de regio
nale recreatie.
Deze aanbevelingen doet de heer
G. Z. de Vos. wethouder en loco-bur
gemeester van Rotterdam en
KVP-fractievoorzitter in de Rijn
mondraad in een artikel in „Ruim
zicht", het orgaan van het Neder
lands Katholiek Vakverbond.
De heer De Vos zou graag zien, dat
de regering zijn ideeën omtrent
herstructurering van Rijnmond over
neemt. nu door de toevallige omstan
digheid dat Rijnmondvoorzitter mr.
Marijnen tot burgemeester van Den
Haag is benoemd, de mogelijkheid
daartoe aanwezig is.
Bij de behandeling van het
wetsontwerp tot instelling van de
Rijnmondraad is beloofd dat de Ka
mer zal worden ingelicht over drie
jaar Rijnmond-praktijk. De drie jaar
zijn nu voorbij.
De heer De Vos doet de suggestie
de aanwijzing van een nieuw voorzit
ter te koppelen aan het beraad om
trent een eventuele herstructurering
van de Rijnmondraad.
Duur
De heer De Vos stelt dat Rijnmond
steeds duurder wordt. Voor dit jaar
worden de uitgaven geraamd op
ƒ2.660.000, van welk bedrag de ge
meente Rotterdam zeventig procent
moet opbrengen. In,de tegenwoordige
structuur heeft Rotterdam praktisch
geen invloed op de besteding van de
ze gelden.
Rijnmond is er niet op ingericht om
de gemeentelijke belangen precies
af te wegen en daarom vraagt de
heer De Vos zich af of de gelden, die
Rotterdam aan Rijnmond moet af
dragen, wel op de beste manier wor
den besteed. Want Rotterdam wordt
gedwongen bepaalde intergemeente
lijke projecten te financieren zonder
dat precies is vastgelegd of daardoor
niet urgenter zaken blijven liggen.
Democratische groeperingen, die
bezwaar hadden tegen de Jackso i-
ans. vormde de Whigparty, een in
zichzelf verdeelde partij van ontevre
denen. Zij wist tussen 1840 en 1860
twee presidenten in het Witte Huis te
brengen. Zij hield echter geen stand.
De grote scheiding in de Ameri
kaanse politiek zou dan ook door een
andere partij worden veroorzaakt: de
der Republikeinen, toen zij de
kwestie van afschaffing der slavernij
grondig ter hand nam.
Overleefd
Toch was een van de meest opmer
kelijke dingen het herstel van de De
mocratische partij na de burgeroor
log. Na vier jaar hadden zij weer de
meerderheid van de stemmen en na
elf jaar slaagden zij er bijna in, de
presidentsverkiezingen te winnen.
Met slechts de stem van een kiesman
meer werd de Republikeinse kandi
daat als winnaar aangewezen.
In de halve eeuw tussen 1860 en
1910. die algemeen beschouwd wordt
als de periode van de Republikeinse
hegemonie, behaalden de Democraten
slechts weinig minder stemmen dan
hun tegenstanders. In de tijd van
de Democratische hegemonie zouden
de Republikeinen het er heel wat
minder goed afbrengen. Al moet wor
den gezegd, dat de betrekkelijke
kracht van de Democratische partij
tussen 1860 tot 1910 meer gevolg was
van de fouten van de Republikeinen
dan van eigen verdiensten.
De politieke belangstelling was na
de burgeroorlog bijzonder gering.
Daarbij trad een merkwaardige poli
tieke begripsverwarring op. die de
scheidslijnen vervaagde. Het leek
voor de "kiezers weinig uit te maken,
welke partij zij steunden. Enige tijd
maakte een derde partij (die der Po
pulisten) enige opgang. Het popu
lisme snelde als een storm over het
Amerikaanse continent. En het was
deze orkaan, die de Democratische
partij wakker schudde.
Verjonging
Zij wist zich te verjongen en in
1912 bracht zij weer een president
voort: Woodrow Wilson. Hij werd
beschouwd als een man van het mid
den. maar viel in de praktische poli
tiek veel progressiever uit dan men
verwacht had. Na een niet erg ver
heffend Republikeins intermezzo
kwam de Democratische president
Franklin Deleno Roosevelt aan het
bewind. Hij had van 1932 (vlak na de
grote crisis) tot 1945 (kort voor het
einde van de tweede wereldoorlog)
zitting in het Witte Huis.
Men verweet hem een revolutio
nair te zijn, die het gemunt had op
de grondbeginselen van staat en sa
menleving. Later kwam men meer en
meer tot de overtuiging dat hij de
traditionele Democratische politiek
volgde. De zakenlieden, die in Roose
velt hun grote vijand zagen heeft
VlrechfM' KYI'-fraetie over
uittreden vijl* raadsleden
UTRECHT Onbeheerst, on
juist en onverantwoord, zo be
stempelde gisteren de KVP-frac-
tie in de Utrechtse gemeente
raad het besluit van de vijf ex-
fractiegenoten te bedanken voor
het lidmaatschap van de KVP
en als onafhankelijke groepering
deel te blijven nemen aan het
raadswerk.
De fractie bestaat nu nog. na het
uittreden van de vijf personen, uit
zes man. Over het 12e KVP-raadslid,
mr. Van Eijkelenborg bestaat nog
geen zekerheid, omdat hij met vakan
tie is. Men verwacht dat hij evenals
wethouder A. van Koningsbruggen
ook met vakantie de uitget rede
nen zal volgen, zodat de verhouding
dan zeven-vijf zal zijn.
De aangevoerde argumentatie voor
het uittreden het achterwege blij
ven van tegenspraak door het bestuur
van de gemeentelijke centrale van de
KVP van persoonlijke uitlatingen in
een plaatselijk dagblad acht de
fractie ondeugdelijk, omdat deze niet
in het politieke, maar in het persoon
lijke vlak ligt.
De KVP-fractie meent, dat het niet
tot de taak van de gemeentelijke
centrale van de KVP behoort in te
gaan op persoonlijke uitlatingen in
persorganen.
Onjuist
De fractie, die gisteravond in
spoedberaad bijeen was, acht het op
treden van de uitgetreden
KVP-raadsleden bovendien onjuist,
omdat zij hun besluitvorming van
het begin af geheel buiten het beraad
van de voltallige fractie om hebben
doen plaats vinden. De fractie keurt
het ten sterkste af dat de uitgelrede-
nen hebben besloten hun zetels in de
raad niet ter beschikking te stellen.
Het bestuur van de gemeentelijke
centrale Utrecht van de KVP ver
klaarde na een bijeenkomst, dat het
gedurende meer dan een jaar met
alle haar ter beschikking staande
middelen heeft getracht de eenheid
binnen de fractie te bewaren cq h
herstellen.
Toen binnen tweemaal 24 uur eei
nieuw conflict dreigde heeft he
bestuur, teneinde aan de wens van d<
voorzitter der fractie tegemoet te ko
men, zich vrijdag in een plaatselijk
dagblad duidelijk uitgesproken oveJ
de visie van het bestuur en commisj
sieleden op het overeengekomei]
standpunt.
IJMUIDEN Dc Hoogovens hebben
over het eerste halfjaar van 1968 bijna
negen miljoen gulden meer (netto)winsj
geboekt, dan in het eerste halfjaar van
1967.
Bedroeg de nettowinst in het eerst»
halfjaar van 1967 ƒ51,6 miljoen, dit eers
te halfjaar steeg dat tot ƒ60.3 miljoen.
De bedrijfswinst steeg van 96,8 mil
joen tot i05,7 miljoen.
Over het tweede kwartaal van dit
jaar boekte de Hoogovens een winsl
van ƒ.35.1 miljoen, tegen ƒ30.3 miljoen
in dezelfde peeriode van 1967.
Ook de produktie steeg. De Hoog
ovens verwerkte in het eerste halfjaai
van 1968 3.028.000 ton ruw staal er
ijzer tegen 2.766.000 ton in het eerst»
halfjaar van 1967.
Het tweede kwartaal werd een pro
duktie bereikt van 1.506.000 ton leger
1.378.000 ton in de overeenkomstige pe-'
riode van 1967.
HAMBURG Voor de finalisten
van het herenenkel- en het heren
dubbelspel van de Internationale ten
niskampioenschappen van Duitsland
die van 5 tot 13 augustus in Hamburg
worden gehouden, is een prijzenbe-
drag van 22.500 DM beschikbaai
gesteld. De winnaar van het eerste
open tornooi, dat in Duitsland wordt
gehouden, ontvangt 10.000 DM. Deel
nemers zijn o.a. Newcombe, Roche
Riessen, Drysdale, Pilic, Barthes er
Okker.
Dit is het vertrouwde beeld van
een Amerikaanse partijconventie.
Men noemt haar wel een „politieke
kermis".
men wel vergeleken met drenkelin
gen die na gered- te zijn hun redder
verwijten, hen bij de haren uit het
water te hebben getrokken
Harry Truman zette het werk van
Roosevelt voort en het feit, dat hij de
verkiezingen van 1948 tegen de ver
wachting wist te winnen, was voor
een belangrijk deel te danken aan
het werk van Roosevelt. De neder
laag van de Democraten in 1952
moest niet aan de wervingskracht
van de "Republikeinse partij, maar
aan die van haar kandidaat, generaal
Eisenhower worden toegeschreven.
Toen „Ike" niet herkiesbaar was,
kwam een eind aan het Republi
keinse bewind.
Grote
Hel ziet ernaar uit. dat dc Republi
keinse partij ook dit jaar slechts
kans maakt, als zij een kandidaat
met grote wervingskracht heeft. Het
is nog altijd de vraag, of Xixon nu
aanvaardbaar is. Evenals acht jaar
geleden wordt aangenomen, dat Roc
kefeller de enige is. die zijn partij
aan de macht kan brengen.
AMSTERDAM Ook de partij te
gen Bilek kon de Tsjechische groot
meester Kavalek gisteren in het
IBM-schaaklornooi niet in een zege
omzetten. Kavalek kwam niet verder
dan een puntendeling.
De concurrentie kon echter niet
van de halve misstap van de Tsje
chische grootmeester profiteren: Iv-
kov moest tegen Marovic met een
remise genoegen nemen. Ree
verspeelde een half punt aan Ciric en
de Rus Sjamkowitsj verloor zelfs van
Lengyel.
De partij tussen Bronstein en Kuij-
pers werd afgebroken. Wanneer
Bronstein de partij in winst weet om
te buigen, komt hij op gelijke voet
met Kavalek. Donner kwam tegen
Zuidema ook al niet verder dan re
mise.
De Italiaanse meester Tatai is win
naar geworden in de meestergreep
met een score van negen punten uit
elf partijen. Volgens de normen van
de Internationale Schaak Federatie
heeft hij daarmee eeen grootmeester-
resultaat behaald.
De 20-jarige Amsterdammer Rob
Hartoch kwam tot een eerste
meesterresultaat. Hij is als beste Ne
derlander geëindigd en zal in 1969
uitgenodigd worden in de groot-
meestergroep te spelen.
TACQUES HEIM 1
JACQUES DELAHAYE
5-r'
In de mantelmode heeft Parijs meer
variatie gebracht dan in de japonnen. Bijna
elk couturehuis kwam met typische
modellen.
V.l.n.r.: Pierre Balmain in rustige stijl
met een iets uitlopende lijnhoge eenrijige
sluiting en kleine kraag: Jacques Heim veel
drukker met gebroken lijnen en veel naden;
Jeanne Lanvin statig en sober met de lange
koperen ketting als onmisbaar attribuut;
Nina Ricci completeerde zowel mantels als
japonnen met brede heel lange sjaalsaan
de uiteinden voorzien van dikke franje of
langharig bont; Christian Dior bracht een
veredelde Montycoat met brede capuchon
en Jean Hercey werkte met- zware bont
kragen.
Uitslagen l
De uitslagen zijn: Grootmeestergroejjl 1
Donner—Zuidema 1Lengyel— Sjamko-I
witsj 1—0. jongsma—Langeweg 0—1.
Bronstein—Kuijpers afg.. Bilek—Kavalek
Vs. Marovic— Ivkow Vs—1Ree—Ciric
Vs—Vs. BouwmeesterèKotow afg.
Stand na 11 ronden: 1. Kavalek (Tsjsl.)
71/»; 2. Ivkow (Joeg) 7: 3. Bronstein (USSR)
6".- 4- la: 4/5. Ree (Ned.) en Sjamkowitsj
(USSR) 6":; 6/9. Langeweg (Ned.). Lengyel
(Hong.). Bliek (Hong.). Ciric (Joeg.) 6;
10/U. Donner (Ned.) en Marovic (Joeg.)
S'.'s: 12. Bouwmeester (Ned.) 4 la: 13.'
Kotow (USSR) 3Vr la: 14. Jongsma (Ned.)
3"s: 15. Kuijpers (Ned.) 3 la: 16. Zuidema
(Ned.) 3.
Meeslergroep: Tatal—Smederevac Vs—1'/sd
Bakker—Lutikow 0—1: Van ScheltinJ
ga—Hartoch 0—1: Gereben—Medina 1—oJ
Van Geet—Scholl 1—0. Czernlak—Van Oste-|
rom 01.
Eindstand: 1. Tatal (Italië) 9: 2/3. HarJ
toch (Ned.). Lutikow (USSR) 8: 4. Smeder-j
evac (Joeg.) Vit: 5/6. Gereben (Zwitserl.) en|
Medina (Spanje) 6; 7. Van Scheltlnga
(Ned.) 5: 8. Czernlak (israOI) 4: 9/11. Van!
Geet (Ned.). Van Oosterom (Ned.). Scholl
(Ned.) 3'/s12. Bakker (Ned.) 2.
j
AUXERRE Tourwinnaar Jan]
Janssen is maandag zevende gewor
den in de 9e ronde van SeignelayJ
waarin 55 maal een parkoers van
1820 meter moest worden afgelegd.
De Fransman Gilbert Bellone zege
vierde. Hij legde de 100 km af in 2
uur 41 min 20 sec. De Italiaan Bitossij
werd tweede op 1 min 50 sec. De
Fransen Poulidor en Bernard Guyot
gingen direct na Bitossi als derde en
vierde over de streep. Jan Janssen
had 2 min 50 sec. achterstand.
MüNCHEN Tom Okker is als
eerste geplaatst voor de internatio-)
nale tenniskampioenschappen van
Beieren, die woensdag in München
beginnen. Indien alles volgens het
idee van het plaatsingscomité ver
loopt, zal de Nederlandse kampioen
in de finale de Westduitse Davis
Cup-speler Wilhelm Bungert, als
tweede geplaatst, treffen.
Aan de kampioenschappen nemen
1 verder o. a. Martin Mulligan. Ion Ti-
I riac, Ingo Buding, Milan Holecek
Boro Jovanovic, Mark Cox en Jan
Kukal deel. Bij de dames is de En
gelse Virginia Wade als eerste ge
plaatst
DEN HAAG In juni zijn 9.812
woningen gereedgekomen. Dat is
ruim 3000 minder dan in dezelfde
maand van 1967, toen 13.038 wonin
gen werden afgeleverd.
In het eerste halfjaar van 1968
kwamen in totaal 55.603 woningen
gereed, ruim 8000 minder dan in de
overeenkomstige periode van 1967
(63.326).
Vorige maand werd een begin ge
maakt met de bouw van 9.472 wo
ningen (in juni 1967 12.114). In het
eerste halfjaar van 1968 startte men
met de bouw van 61.965 woningen
I (eerste halfjaar 1967 63.557).
