Spaans Protestants
Congres uitgesteld
Vanuit christelijke
MOLTMANN TOT CHRISTENSTUDENTEN
Wijziging van eetgewoonten
Reactie op
verzet en
pil-verbod
berusting
Een noord voor vandaag
Ds. Wiskerke (44)
overleden
Politieke en theologische problemen
Uw probleem
is het
onze....
Ds. Smit Sibinga
(69) overleden
BAPTISTEN
IN RUSLAND
BETOGEN
Schriftlezing
BEROEPMfiSWERK
Bond-ig
Nes Ammim blij
met steun
DINSDAG 30 JULI i>w
We keren weer eens terug naar de eerste brief van Johannes.
In het tweede gedeelte van het tweede hoofdstuk schrijft hij
aan wie de brief is gericht: Aan kinderkens, vaders en jonge
lingen, dus aan alle generaties.
In onze tijd wordt veel gesproken over de generatieverschillen.
Meer en meer wordt een kloof openbaar tussen ouderen die
de besluiten nemen en de jongeren, die ze moeten uitvoeren,
zonder er zelf over mee beslist te hebben.
Eén ding is duidelijk. Het evangelie is voor allen, niet alleen
voor alle rassen, maar ook voor alle leeftijdsgroepen. En toch
laat Johannes ook een verschil zien. Het evangelie heeft voor
iedere leeftijdsgroep een ander accent.
Johannes schrijft: Kinderkens: De zonden zijn u vergeven.
Vaders: Gij kent Hem van den beginne. Jongelingen: Gij hebt
de boze overwonnen.
Het evangelie komt eerst tot ons met de troostvolle zekerheid
van vergeving, openbaart zich dan in de ervaring van de
overwinning, en eindigt met het leren kennnen van God de
Vader.
Het evangelie is onveranderlijk, maar wordt in iedere situatie
weer anders ervaren. Dat is een waarheid om eens voor ons
zelf te overdenken.
We lezen vandaag: I Korinthiërs 13 113.
MIDDELBURG Plotseling is op
44-jarige leeftijd overleden ds. J. R.
Wiskerke, predikant van de vrijge-
maakte-gereformeerde kerk te Mid
delburg.
Enige tijd geleden kreeg de predi
kant een hartaanval, waarvan hij
aanvankelijk scheen genezen te zijn.
Toen hij echter vrijdag op zijn brom
fiets van Vught naar Midlelburg
aan het eind van zijn vakantie werd
hij onwel. In het ziekenhuis in Til
burg constateerde men, dat ds. Wis
kerke was overleden.
Woensdag is de begrafenis om drie
uur op de algemene begraafplaats
in Middelburg na een rouwdienst
om kwart voor twee in de kerk aan
de Lange Noord^traat.
Ds. Wiskerkee werd geboren in
1923 in GinnekenBavel (N.B.). Na
het gymnasium in Amsterdam be
zocht hij de theologische hogeschool
te Kampen. Hij was predikant te
Schouwerzijl van 1953 tot 1956 en
te Heemse van 1957 tot 1961. Daarna
stond hij te Middelburg.
Hij was lid van de generale synode
van RotterdamDelfshaven van
1964 tot 1965. Van de theologische
hogeschool was hij secundus-curator.
Hij publiceerde „Enige opmerkin
gen inzake de verwerping van de
kinderdoop door Karl Barth", „Volk
van Gods roeping", „Geroepen volk",
„Leven tussen sterven en opstan
ding" (ter bestrijding van de leer
van ds. Telder) en „Purim", een
schetsenbundel over het boek Esther.
Ook schreef hij in veel bladen.
Brieven die niet zijn voorzien
van naam en adre» kunnen niet In
behandeling worden genomen. Ge
heimhouding Is verzekerd. Vragen
die niet onderling met elkaar ln
verband staan moeten ln afzonder
lijke brieven worden gesteld. Per
brief dient een gulden aan postze
gels te worden Ingesloten.
Vraag: Zijn alle in rijks- of ge
meentediensten werkzame personen
ambtenaren? Een kennis beweert
namelijk dat plantsoenarbeiders en
straatreinigers ook ambtenaren zijn.
Antwoord: In de zih van de amb
tenarenwet is ieder, die in tijdelijke
of vaste dienst van rijk of gemeente
is, ambtenaar. Dit geldt voor alle
functies, dus ook de door u genoemde.
In de volksmond noemt men alleen
de man met een wit boordje ambte
naar. doch dit is volgens de wet
onjuist
Vraag: Particuliere brieven aan de
postcheque- en girodienst -nogen
portvrij worden verzonden. Weet u
ook welke overheidsdiensten en
-personen eveneens met ongefran-
keerde brieven mogen worden bena
derd?
Antwoord: Alle brieven aan
dienstadressen van de posterijen
mogen portvrij worden verzonden.
Maar aan overheidslichamen gerichte
brieven moeten gefrankeerd worden,
daar zij anders worden geweigerd.
Voor bepaalde van dergelijke brie
ven ontvangt men echter wel een
dienst-enveloppe, zodat deze port
vrij zijn.
Vraag: Hoe bereidde men in de
oorlog witte zeep? Deze werd veel
gebruikt om kleren te wassen.
Antwoord: Men deed dit door vet
met natronloog (voor harde zeep) of
kaliumloog (voor zachte zeep) al
roerde op een temperatuur van 60
tot 70 graden Celsius te brengen.
Water en glycerine, die zich
afscheidden, liet men weglopen en
de zeep bleef over.
(Van onze correspondent)
MADRID Het Protestants Congres, georganiseerd door de
Spaanse protestanten om zowel de Reformatie als het eeuwfeest
van het protestantisme in dat land te gedenken, is uitgesteld tot
volgend jaar. Als reden geven de organisatoren op dat ze te laat
met de voorbereidingen zijn begonnen. In werkelijkheid gaat het om
politieke en theologische redenen. Aan het congres zouden alle pro
testantse kerken en kerkelijke gemeenschappen van Spanje deel
nemen. Het zou gehouden worden van 31 oktober tot 3 november.
protestanten". De vraag was welke
inhoud die „dienst" moet hebben.
De Spaanse Evangelische Kerk, de
Episcopaalse Kerk en een aantal bap
tistenpredikanten menen dat die
dienst ook betrekking moet hebben
op het werelddiakonale werk en op
het politieke getuigenis van de ker
ken in de Spaanse maatschappij. De
kerk moet zich ook uitspreken over
sociale en politieke vragen.
De Vrije Evangelische Gemeenten,
de Vergaderingen van Gelovigen en
de meeste baptisten menen echter
dat de kerk alleen tot taak heeft het
evangelie uit te dragen. De sociale en
politieke verantwoordelijkheid geldt
wel voor de christenen afzonderlijk,
maar, zeggen zij, niet voor de kerken.
De regering heeft duidelijk ge
maakt, dat het congres alleen
toestemming zal krijgen om te verga
deren. als slechts de kerken die
staatserkenning hebben aangevraagd
worden uitgenodigd. Dit betekent dat
ongeveer de helft van het protestan
tisme niet kan deelnemen.
Om dezelfde reden kon ook de
evangelisatiecampagne van Billy
Graham in Barcelona deze maand
niet doorgaan. Die mocht alleen geor
ganiseerd worden door de keiken die
zich officieel hebben laten registre
ren.
Evenals ln begin van deze maand
voelen de Spaanse kerken er niets
voor om de staat een wig te laten
drijven in hun gemeenschap. Zoals
bekend hebben de Spaanse Evange
lische Kerk, de Episcopaalse kerk,
een groot aantal baptistengemeenten
en een aantal vergaderingen van ge
lovigen zich niet laten registreren.
dienst
Maar er zijn ook theologische
moeilijkheden gerezen in verband
met dit congres. Het thema zou zijn:
„Eenheid en dienst van de Spaanse
(Van een medewerker)
TILBURG Op 69-jarige leeftijd
is overleden ds. J. H. Smit Sibinga,
hervormd emeritus predikant.
Ds. Smit Sibinga werd geboren in
1899 in Soerabaja. Eerst was hij re
monstrants predikant te Nieuwkoop
van 1925 tot 1929, daarna hervormd
predikant te Oldehove tot 1932. Als
voorganger van de Vereniging voor
vrijzinnig hervormden stond hij tot
1937 te Groningen. In Dordrecht was
hij tot 1946 hervormd predikant,
evenals in Eindhoven tot zijn emeri
taat in 1963.
De overledene heeft veel functies
vervuld. Zo was hij voorzitter van de
Commissie voor het opzicht uit de
hervormde kerkvergadering van
Noord-Brabant en Limburg en voor
zitter van plaatselijke oecumenische
raad in Eindhoven.
Hij had vooral een actief aandeel
in de vereniging voor kerkopbouw na
de Tweede Wereldoorlog, die de nieu
we kerkorde voorbereidde. Ook heeft
hij meegewerkt aan de nieuwe for
mulering van de beginselverklaring
van de Vereniging voor vrijzinnig
hervormden.
Hij woonde de laatste jaren in
Oisterwijk. maar in het ziekenhuis in
Tilburg is hij overleden.
Donderdag is de begrafenis op de
beera af plaats Oud Eijk en Duinen te
Den Haag.
MOSKOU Afgescheiden bap
tisten hebben onlangs in Kiesjinef
(bij de grens met Roemenië) twee
demonstraties gehouden om de jeugd
voor hun zaak te winnen.
Volgens de Sowjetskaya Moldavia
werden de „onwettige samen
komsten" gehouden in een openbaar
park. Het blad vermeldde niet, wat
er met de organisatoren gebeurde.
Maar de beschrijving dat de de
monstraties onwettig waren, wijst
erop. dat zij waarschijnlijk beschul
digingen tegemoet moeten zien.
ROTTERDAM De kerkeraad
van gereformeerd Rotterdam-Hille-
gersberg heeft besloten, dat jongeren
voortaan de voorlezing der Schriften
zullen verrichten in de eredienst.
Daartoe is nodig, dat in beide kerk
gebouwen een lezenaar komt Na de
vakantie zal een oproep uitgaan aan
de rijpere jeugd (jongens en meisjes),
om zich te melden en te laten testen
op helderheid en duidelijkheid van
stem en goed klankvolume.
AVONDMAAL
De eerste groep wilde een serie re
feraten tijdens het nu uitgestelde
congres over „de hedendaagse taak
van de Spaanse kerken." De andere
groep wilde het congres organiseren
als een grote evangelisatiecampagne.
Enkelen probeerden een middenweg
te vinden en stelden een programma
voor dat zowel aan huidige proble
men gewijd was, alsook aan directe
evangelisatie. Maar die groep was te
klein.
Ook een voorstel om een gezamen
lijke avondmaalsdienst te beleggen
werd verworpen, omdat de Spaanse
baptisten zeiden niet het heilig
avondmaal te kunnen vieren met ge
lovigen die niet volwassen zijn ge
doopt.
Voorlopig is het congres uitgesteld
tot oktober 1969. Maar het is de
vraag of er dan een oplossing is ge
vonden voor deze geschillen.
TOERKOE „God in de re
volutie" was de titel van de rede,
die prof. Jürgen Moltmann hield
voor de wereldconferentie van
de Wereld Federatie van Chris
ten-Studenten. Uit 75 landen sa
mengekomen om over hun taak
in de huidige wereld te spreken,
hoorden zy een zevental stellin
gen van de Duitse hoogleraar,
bekend door zijn boek „Theolo
gie van de Hoop".
K R 3.13 BERL PVEA 1655
Deze stellingen zijn bedoeld als een
achtergrond voor discussies, die de
studenten in de komende dagen gaan
houden in het Finse Toerkal over vijf
onderwerpen: „Een menselijk
bestaan in de moderne wereld";
„Nieuwe universiteiten voor een
nieuwe wereld"; „Het ontwikke
lingsprobleem: rijke en arme lan
den"; „Politiek, macht en sociale ver
andering"; „Technologie en Urba
nisatie".
Zoals ipen ziet. wordt een groot
stuk van de huidige wereldproblema
tiek aangepakt en wel onder invloed
van de conferenties van Genève
(Kerk en Maatschappij. 1966) en
Uppsala. Een deel van de hier aan
wezige studenten is ln Uppsala ge
weest (en een beetje teleurgesteld),
zodat hier nu een stemming valt te
bespeuren van „wij moeten het beter
doen".
Stelling 1. Wij leven in een revolu
tionaire situatie. Immers, door de
struktuur van de wereldekonomie
worden de rijke landen riiker, ter
wijl de arme landen steeds armer
worden. Bovendien is in de in
dustriële landen het technische appa
raat de bestaande ekonomische, poli
tieke en sociale strukturen boven het
hoofd gegroeid. Ook de universiteiten
kunnen de huidige situatie niet meer
aan. De geschiedenis zal daarom
steeds meer een geschiedenis van
veranderingen worden. Die verande
ringen gaan steeds dieper, zij
tot aan de basis, de wortel der be
staande orde. Daarom zijn zij revolu
tionair.
CRISIS
Stelling 2. Door de nieuwe revolu
tionaire situatie is het christendom in
een fundamentele identiteitscrisis ge
raakt Het traditionele christendom
moet zijn verstarring te boven ko
men, want in die verstarring is het
verstrikt geraakt in een wereld die
radikaal vernieuwd moet worden.
Ook binnen de kerk is vernieuwing
noodzakelijk. Zolang dat niet het ge
val is, heeft zij geen recht op bevoog
ding van de revolutionairen. Men
mag de mensen geen vrome praatjes
verkopen en tegelijk aan hun honger
voorbijgaan, maar de kerk mag ook
niet de hongerigen voeden en onder
tussen vrome praatjes blijven verko
pen.
De vraag is dan of de kerk (of het
christendom, zo men wil) de kracht
in zich heeft om beiden, kerk en we
reld, te veranderen. Want naast een
uitzicht op een nieuwe aarde, hebben
wij ook de verwachting van een
nieuwe hemel nodig. Christenen we
ten tegenwoordig vaak niet meer,
waarom zij op de aarde zijn. Sommi
gen trekken zich terug in eenzijdige
vroomheid. Anderen worden verzets
strijders en vragen zich af. waarom
zij eigenlijk nog christenen zijn.
Stelling 3. Prof. Moltmann stelde
vervolgens, dat een wedergeboorte
van het christelijk geloof in deze tijd
mogelijk is vanuit de toekomstver
wachting der hoop. De profeten van
het O.T. en de apostelen van het
Nieuwe Verbond hebben allemaal de
„Pathos van het Nieuwe". Het
cchristendom heeft geen „Theologie
van de Revolutie" nodig: in zijn ver
wachtingen van een nieuwe hemel en
een nieuwe aarde is het revolutio
nair.
Stelling 4. In het praktisch bezig-
zijn ligt het nieuwe kriterium voor
theologie en geloof. Aan de vernieu
wing moet gewerkt worden. De aarde
is geen wachtkamer voor hemelse za
ligheid. maar een renbaan.
Stelling 5. De kerk is geen he
melse scheidsrechter in de aardse
strijd. Christenen moeten in de hui
dige strijd om vrijheid en gerechtig
heid partij kiezen voor de armen en
verdrukten De kerk kan niet „neu
traal" zijn en toch het evangelie ver
kondigen.
Maar als de christenen politiek
stelling gaan nemen, komt dan hun
liefde tot alle mensen niet in gevaar?
Nee, zegt prof. Moltmann, want door
gaan I voor de verdrukten te werken, ver-
I lost men ook de onderdrukkers uit
hun beschamende positie. Martin Lu
ther King wilde de positie der negers
verbeteren en tegelijkertijd de hoog
moed en de angst van de blanken
wegnemen.
Stelling 6. Het probleem „geweld
gebruiken" of „Methode geweld
loosheid" is een schijnprobleem. Men
moet zich afvragen, of het gebruik
van geweld al dan niet gerechtvaar
digd is en men moet er zeker van
zijn, dat het middel in verhouding
staat tot het doel. Geweldloosheid
wordt tegenwoordig voorgestaan door
hen die over het politiegeweld
beschikken, terwij) de weerlozen
juist geweld willen gebruiken. Krite
rium voor aktie moet de mogelijk
heid tot verandering zijn. De midde
len die men gebruikt moeten (moreel
gezien) beter zijn dan die van de
tegenstander, om hem onzeker te ma
ken over zijn gelijk.
BEVRIJDING
Stelling 7. Aanwezigheid van
christenen in de revoluties kan ma
ken dat die revoluties van hun
dwangmatig karakter worden be
vrijd. Deze stelling is wel de moei
lijkste van alle. temeer omdat ze niet
te bewijzen is. Men kan het slechts
hopen. Een revolutie is dwangmatig,
omdat zij, afhankelijk van haar duur,
steeds „totaler" wordt: steeds meer
mensen worden tot kiezen gedwon
gen, voor of tegen. De tegenstander
wordt op den duur de personificatie
van het slechte, terwijl alles van de
eigen partij wordt goedgepraat; er
ontstaat een „stalinisme"—effekt in
elke revolutionaire groep („de revo
lutie verslindt haar eigen kinderen").
De revolutionairen worden vaak
een kwalijk soort puriteinen, die het
lachen verleerd hebben. Prof. Molt
mann herinnerde eraan, dat Jezus
geen zeloot was, geen bevrijder van
vreemde overheersing. Integendeel,
NED. HERV KERK
Beroepen te Schipluiden (toez.):
K. v. d. Sluijs te Herwijnen; te Heus-
den en Herpt (N.B.): G. J. Wisger-
hof te Daarle (O.).
GEREF. KERKEN
Bedankt voor Ulrum: W. Feenstra
te Kinsumageest.
GEREF. KERKEN (vrijgem.)
Bedankt voor Buitenpost: D. Noort
te Tiel-Zaltbomimel.
CHRIST. GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Dedemsvaart:
kand. J. v. Dijken te Biezelinge, die
bedankte voor Drogeham, voor
Onstwedde en voor Sneek.
Bedankt voor Ameide: C. Smits te
I Sliedrecht.
Vijf kleine maaltijden beter dan drie grote
(Van onze soc.-econ. redactie)
UTRECHT De eetgewoon
ten in Europa zyn aan het ver
anderen. Mogen we het orgaan
van de Bond van christelijke
ondernemers in het bakkersbe
drijf geloven dan schakelen tal
van consumenten in verschillen
de Europese landen thans over
van drie naar vier of vyf maal
tijden per dag.
Duitse graanonderzoekers zijn in
samenwerking met het ministerie
van voedselvoorziening tot de over
tuiging gekomen, dat de tijdstippen
van de maaltijden verschuiven on
der invloed van de pauzes op fabrie
ken en kantoren. „De christelijke
bakkerspatroon" noemt in verband
hiermee voorlichting op het gebied
van brood, luxe brood en licht ver
teerbaar gebak een eerste vereiste.
Brood maakt niet dik, zo luidt het
verhaal, en is een van de vele ideale
voedingsmiddelen die we kennen.
„Het luxe brood verovert een
nieuwe markt. Zware maaltijden
zijn niet meer gewenst; in Europa
eist men plaats voor tussenmaaltij-
den. Als de maag gaat knorren moet
hij gevuld worden. Voedingsdeskun
digen uit Praag melden, dat drie
grote maaltijden per dag meer tot
vetzucht leiden dan vier tot vijf
kleine maaltijden. Een op de drie
Duitsers volgen deze raad al op en
eten meer keren per dag brood. In
Sleeswijk Holstein eet veertig pro
cent van de bevolking vijf maal per
dag een kleine maaltijd, juist ten
behoeve van de slanke lijn. Jonge
mensen eten graag licht verteerbare
kost. Ze nemen graag broodjes mee
naar het werk, die ze dan in de
pauze van tien uur en vier uur ope
ten". Tot zover het bakkersvakblad.
Zomerkleding
Ook de politic blijft niet achtei
bij de zomerkleding. De politieagen
ten kennen reeds de zomeruniform-
jas, maar als ook die nog te warm
wordt mogen ambtenaren van de ge
meentepolitic in overhemd dienst
doen, wanneer zij althans daartoe
de wens te kennen geven. Minister
Beernink van binnenlandse zaken
heeft een daartoe strekkend besluit
genomen in afwachting van de defi
nitieve wijziging van het kleding
voorschrift voor de politie.
De minister komt hiermee tege
moet aan een verzoek van de perso-
neelsdelegatie in de Commissie voor
georganiseerd overleg in politieamb-
tenarenzaken.
De maatregel gaat het Rijk geen
extra gelden kosten, aldus „De
christelijke politieambtenaar", wan!
de minister is niet van plan een
speciaal overhemd voor dit doel te
ontwerpen. Hij vindt het aantal ex
tra warme zomerdagen In ons land
zo schaars, dat de politieman het op
die dagen maar zonder rangon
derscheidingstekenen moet doen en
ook zonder benodigdheden die an
ders in de uniformjas worden ge
dragen.
Handelsonderwijs
„De slager", vakblad van de Bond
van christelijke slagerspatroons, is
bijzonder verheugd over de
voorspoedige ontwikkeling van het
christelijk Handelsonderwijs, dat
een belangrijke bijdrage levert tot
de vorming van de ondernemers in
Nederland. De Centrale voor
christelijk handelsonderwijs kan
thans afwijzen op het bestaan van
vier christelijke middelbare detail-
handelsvakstholen nl. in Apel
doorn, Hoogeveen. Middelburg en
VI aard in gen en voorts op zeven
christelijke lagere detailhandels
scholen. Ook zijn er in 125 plaatsen
nog middenstandsavondscholen on
der inspectie van de christelijke
centrale.
„Een ondernemer kun je niet op
de schoolbanken opleiden", schrijft
„De slager", „maar je kunt er in
deze jaren waarin zoveel en zo snel
veranderingen intreden wel voor
zorgdragen, dat de toekomstige on
dernemer een basiskennis meekrijgt
die hem later in staat stelt een slag
vaardig beleid te voeren. Er is zelfs
een mogelijkheid stages in het bui
tenland te lopen (Engeland en
West-Duitsland) Zestig leerlingen
maakten hier reeds gebruik van.
Ook in eigen land zullen elk jaar
enkele honderden stagières geplaatst
moeten worden."
hij at en dronk met tollenaren en
zondaren. Zo zullen christenen
„vreemde vogels" zijn in de revolu
tie. God maakt alles nieuw en uit
de vreugde, de vrijheid en de gerech
tigheid die daaruit voortkomt, ban
cmen „verheerlijkt leven".
TWEF KANTEN
Gelegenheid tot een algemene
discussie over de stellingen is er nog
niet geweest, maar de reakties die
wij hoorden, lijken naar twee kanten
uit te vallen. Er zijn studenten, die
het niet ver genoeg gaat, die een
duidelijker oproep tot revolutie (en
misschien ook een verdergaande
rechtvaardiging van aktuele proble
matische situaties?) verwachten. Er
zijn anderen voor wie het half-mar-
xistische jargon van prof. Moltmann
zo verschilt van hun eigen piëtisti
sche kerktaal, dat zij er niet op we
ten te reageren.
Het komt ons voor dat wij Neder
landers, afkomstig uit kerken waar
de „wereldwijding" geleerd werd,
waar in de Tweede Wereldoorlog het
vraagstuk van de politieke verant
woordelijkheid van de christenen
Prof. Jürgen Moltmann in ge
sprek met enkele studenten
op dt wereldconferentie van
christenstudenten in Toerkoe
Finland
opeens een klemmend proMeeui,
werd, de juistheid var de MelUngaijj'
wel kunnen inzien. |a
Door onze welvaart zijn wij helj.v(2
blind voor de Revolutionaire SituatiLp
waarvoor de wereld staat, maar wif-
zouden het kunnen weten! (st. 1). Dar
ook ons ohristendom in een crisis-
verkeert (st 2), ondanks de welvaar!
of misschien juist door de welvaart
die ons allemaal ln de positie vafl
uitbuiters stelt en dat is beschamend!
(zie st. 5). dat zien we toch ook wel?
Ook het schijnprobleem uit stelling (-
moet ons uit de bezettingstijd nog-
bekend zijn.
Dan rest ons slechts om vanuit d»
Hoop (st. 3) die ons geschonken is, tok
daden over te gaan (st. 4) om hen difl
vertwijfeld en zoekend hun verzei
tegen het bestaande oude begonner
zijn, niet in de kou te laten staan (s^t
7), door te zeggen „Ga heen in vred$d
houdt u warm en eet goed" (zie st. 2)Bi
(Vervolg van pagina I)
Inmiddels wordt de encycliek al
door rooms-katholieken naarstig
bestudeerd om „ontvluch
tingsclausules" te vinden. Er wordt al
met nadruk gezegd dat de paus niet
tegen de pil is, als hij als medicijn
wordt toegediend. Deze uitspraak
geeft r.k. artsen een grote marge van
vrijheid.
Ook wordt gezegd dat de paus gro
te nadruk legt op de pastorale taak
van de priesters. Waarnemers in Ro
me vinden dat de paus de „Franse
lijn" heeft gevolgd." De Franse Je-
zuiet Grégoire Martelet was trouwens
een van de belangrijkste deskundigen
die de paus bij het opstellen van
deze encycliek hebben geholpen.
Natuurlijk waren er direct ook ho
ge kerkelijke gezagsdragers die de
encycliek met gejuicht ontvingen.
Aartsbisschop Cooke van New York
ging helemaal in de voetstappen van
zijn voorganger Spellman, toen hij
liet zeggen dat alle rooms-katholie
ken zich aan de pauselijke uitspraak
dienen te houden. Ook de oer-conser-
vatieve kardinaal McTntyre van Los
Angeles begroette de uitspraak als
een „positieve uiting van fundamen
tele principes van moraliteit."
Bezorgd
Maar de Duitse kardinaal Doepfner
zei bezorgd dat het voor zijn
DEN HAAG In Nes Ammim is
men verheugd over het forse bedrag
van 200.000 gulden, dat deze christe
lijke nederzetting in hel noorden van
Israël uit de opbrengst van „Kom
over de brug" is toegekend.
Met dit geld zal een begin worden
gemaakt met het produktief maken
van de eigen waterbron. Dit zal de
rozenkwekerij ten goede komen. Niet
minder belangrijk is de mogelijkheid,
in de toekomst ook anderen van wa
ter te voorzien. Tot nog toe kreeg
Nes Ammim water van omringende
kibboetzim.
De twee ton komen uit het aandeel
van het hervormde werelddiakonaat
in „Kom over de brug". Het her
vormde werelddiakonaat voegde daar
uit eigen middelen nog 20.000 gulden
bij en een renteloos voorschot van
40.000 gulden. Daarmee is de finan
ciering van de laatste bouw van ze
ven huizen (inmiddels voltooid) veilig
gesteld.
De gemeenschap van Nes Animim
is overigens opnieuw geconfronteerd
met geldelijke zorgen. Gezien dc lig
ging in Galllca kreeg de nederzetting
te maken met de overheidsverplich
ting. om op korte termijn een schuil
kelder te bouwen.
BISSCHOP M. A. JANSEN
vooral opvangen
priesters „geen gemakkelijke taak zal
zijn om de gelovigen uitleg te gever^,
van het nieuwe verbod."
Het Centraal verbond van Duitsd'
katholieken wil. zonder nu al een of-.'
ficieel standpunt in te nemen, dei
discussie over de pil voortzetten erf
nagaan „welke zakelijke argumen^
ten" de paus ertoe gebracht hebberii
zich zo beslist uit te laten over d«^
„problemen van de methoden van
een verantwoord ouderschvp." F
Buiten de Rooms-Katholieke Kerk?
hebben wereldorganisaties nog nietr
officieel gereageerd De Wereldraad*
van Kerken en de Wereldgezond-j
heidsorganisatie wilden geen com-r
mentaar geven. Wel werd in New
York gezegd dat de laatste zalj
vasthouden aan haar standpunt date
„geboortenregeling een onmisbaar*
bestanddeel is van de openbare ge-j
zondheidszorg." t
De episcopaalse bisschop van Ro-»
Chester noemde de encycliek een
„rampzalige en tragische vergisring*
met vergaande gevolgen."
De Volkskrant meent dat vele gelo-'
vigen opnieuw in verwarring zullen'
worden gebracht, maar vervolgt;*
„Het is bekend dat het Vaticaan bij
de profane wereldorganisaties tot nu,
toe steeds grote invloed heeft gehad:
wanneer het er om ging geboortenre-J
gelingsprogramma's voor ontwlkke-j
lineslanden tegen te houden.
Als deze toestand ook in de toe
komst blijft bestaan, is de nu gepu
bllcecrdc tekst politiek, economisch
en sociaal van veel grotere Invloed
dan dan alleen het individuele leven
van een r nt»' rnn»r>c i-«mniii>kpn:
bet we'z'In vj*. *o heje wereld kan
er mee gemoeid zijn."
