Bondige informatie over Leidse hofjes SCHOUWBURGPLAN VAN DE BAAN Komkommertijd in bioscopen IK i Reacties Eindelijk Nieuw ontwerp van bescheiden opzet VRIJDAG 19 JUll 1968 "Dit in gemeenschap bijeenwonen, midden in de stad. geeft de bewoners een grote mate tan saamhorigheid" rVFSCHOON het bijzonder moeilijk was. raadsleden te bereiken (velen zijn met vakantie), is het ons vanmorgen toch gelukt een paar commentaren van raadsle den bijeen te krijgen. Nq Lambermont (KVP): „Wij zijn altijd tegen dit te dure ontwerp ge weest. Natuurlijk moet er een schouwburg komen. Wij hebben indertijd de Kroon voorgesteld, het raadsbesluit te vernietigen- Deze wending in de zaak is be slist in 't belang van de gemeen te Leiden. Er zijn heel andere prijzen mogelijk. Bovendien zijn er weer andere principes inzake 4 schouwburgbouw." a Elsgeest (prot.-chr.)Het kosten- vraagstuk heeft bij ons altijd zwaar gewogen. Wij hebben dan ook aangedrongen op pogingen om tot een voordeliger uitvoering te komen- Bijv.: geen exploitatie van het, restaurant door de ge meente. Ik kan wel zeggen, dat deze ontwikkeling in de lijn der verwachtingen heeft gelegen. In de huidige situatie is dit ontwerp financieel niet haalbaar. In mijn fractie denken de leden niet allen gelijk over de schouwburg. Twee hadden duidelijk de neiging zich tegen dit ontwerp te moeten op stellen. Mej. Kappeyne van de Coppello (VVD): Het is een verrassende mededeling. In mijn fractie is ook tegenstand geweest. Maar ik heb geen definitieve mening hierover, omdat ik nog niet zo lang in de raad zit en de hele historie niet heb meegemaakt. Het is van be lang, dat er een schouwburg komt. Frans (PSP): Ik vind het jammer en vervelend dat dit moest ge beuren. Het was een ambitieus plan, naar mijn mening niet te jmbitieus voor Leiden. Het toneel- bezoek is toch toegenomen. De nieuwe schouwburg zal ook als congrescentrum kunnen dienen. Denk maar eens aan de behoeften van de universiteit op dat punt. Nu zie ik er een komen in het jaar 2000- Voor de exploitatie zou ook overleg moeten worden ge pleegd met omliggende gemeen ten, waarvan bewonesr van de Leidse schouwburg gebruik maken. Mevrouw Van der Blom (CPN): Ik heb de brief van het gemeentebe stuur nog niet ontvangen. Wel vreemd dat de pers hem al heeft. Nu komt de post bij mij wel laat, maar ze hadden de fractievoor zitters toch wel wat eerder op de hoogte kunnen stellen. Wat ik van het geval zeg? Ik sta perplex. Ik geloof dat dit ontwerp voor Lei den verantwoord was. Cliché: het gevallen ontwerp. TP,IJ HEBBEN altijd getwijfeld aan de noodzakelijkheid van het tientallen miljoenen kostende Leidse schouwburgplan. Het nut ervan heb ben we zelfs ontkend. De raad heeft het plan indertijd aanvaard, al was er sterk geargumenteerde te genstand. Het is een onverstandig raadsbesluit geweest. Helaas, pas na vele jaren wordt *e het gemeentebestuur geconfronteerd met de onmogelijkheid ervan. Het is eigenlijk onjuist gezegd. De confron ted tatie met die onmogelijkheid was er allang, maar B. en W. (in meerder- V heid) hebben haar niet willen erken nen en de raad liet zich, althans voor het oog, uitentreuren ge ruststellen. Dat Leiden nog geen nieuwe schouwburg heeft, komt niet in *1 eerste instantie door gebrek aan fi nanciële medewerking maar door een verkeerde opstelling tegenover dit inderdaad hoogst urgente pro bleem. Niemand zal ontkennen dal Leiden een nieuwe schouwburg be hoeft. Maar 't plaatselijke toneelle ven is absoluut niet gebaat bij de creatie van een statussymbool, zoals wij dit gigantische ontwerp altijd hebben gezien. En nu kan de rijkscommissie aanvankelijk en thousiast zijn geweest over dit plan, maar dan menen wij toch ook bij haar een tekort aan werkelijk heidszin te moeten bespeuren. Zij had er beter aan gedaan, het ge meentebestuur van Leiden in een eerder stadium tot redelijkheid te bewegen. Waarom kan, na op de berg van tegenslagen te zijn verongelukt, nu wél een bescheidener plan wor den nagestreefd, terwijl het toneel en de theaterbouw, zoals in de brief van B. en W. aan de raad wordt onderkend, toch een stormachtige ontwikkeling hebben doorgemaakt. Zou in deze hele geschiedenis het prestige geen akelige rol hebben LEIDEN Ook in de Leidse bioscopen is het komkommertijd: op één uitzondering na is er deze week geen enkele nieuwe film te zien. Al dan niet wegens „overweldigend succes", zoals dat heet, is een groot aantal films geprolongeerd. Wie niet op een jaartje ki:kt, kan ook de films in Camera en Rex als prolongaties beschouwen: „Blow-up", „Fantomas contra Scotland Yard" en „Een hoogst merk waardige tekkel" draaiden verleden jaar al in Leiden. Ook „Een verrukkelijke idiote" was hier al eerder gezien. ..Wat het daglicht niet verdragen kan" is het enige nieuwtje ditmaal. De vakantie viert, ook in de bioscopen, hoogtij. LEIDEN Het dure Leidse schouwburgplan is geheel van de baan. Het college van B. en W- heeft de leden van de raad van daag meegedeeld, dat de architect een nieuw ontwerp (uiteraard na medewerking van de gemeente raad) gaat maken, dat voorziet in de bouw van een schouwburg van een bescheidener, zij het toch waardige opzet. De accommodatie daarvan zal duidelijk functioneel moeten zijn ingesteld op de conse quenties van de ingrijpende ont wikkeling in de theaterbouw ge durende de laatste vijftien jaar. Besprekingen dienaangaande heb ben B. en W. ervan overtuigd, dat de bouw van zulk een schouwburg, mede dank zij de reeds verrichte voorbereidende onderzoekingen en de ervaringen, alsnog op redelijke termijn mogelijk zal zijn. Zij gaan er daarbij van uit, dat te voren overeenstemming wordt be reikt over een herzien programma van eisen, een reëel tijdschema en een maximale bouwsom. Het over leg met de betrokken rijkscommis sie en met het architectenbureau zal met spoed worden gevoerd. Zijn er concrete uitgangspunten tot stand gekomen, dan zal de raad daarover terstond worden in gelicht. Vorig jaar werd de kleine zaal in het schouwburgontwerp terugge nomen, ter verlichting van de fi nanciële lasten. Dat betekende een gespeeld! Wij zetten achter deze zin met opzet geen vraagteken. Nu zal vanuit B. en W. wellicht worden tegengeworpen: een gemeen teraad moet zo min mogelijk beslui ten herroepen. Akkoord. Maar hij toont zich groot van karakter als hij geen jaren wacht om op een duide lijk onhaalbare zaak terug te komen. In vele gemeenten in den lande, kleiner dan Lelden, draait de nieuwe schouwburg al op volle toeren. En Leiden zit bij de brokken van een verkeerd beleid, dal jaren kans heeft gezien zich overeind te houden. Dat hoeft nog niet te betekenen, dat Lei den nu ook bij de pakken gaat neer zitten. Het is alleen jammer dat er in de eindeloze voorbereidingen al zoveel geld en tijd zit. Op dit moment vinden wij echter dit het belangrijkste: dat toneelsta dion op het Schuttersveld komt er niet. Het mag dan volgens hun me dedeling aan de leden van de ge meenteraad een „grote teleurstel ling" voor B. en W. zijn, wij kunnen ons toch niet aan de indruk onttrek ken, dat B. en W. zich ook wel be vrijd voelen van een blok aan hun been. En nou maar weer stevig met twee benen op de grond gaan staan. Mis schien dat de schouwburg er dan in 1975 staat. Toen het oorspronkelijke plan ons vele jaren geleden met veel zelfver zekerdheid werd getoond. liet een pessimistisch toehoorder, zijn ver wachting peilend, zich het jaar 1970 ontvallen. „In het ongunstigste geval zou het dat kunnen worden", was toen het antwoord van een gemeente-autori teit. De man heeft, nogmaals helaas, gelijk gekregen. Alleen, het is nog heel wat ongun stiger geworden dan hij in zijn som berste bui heeft kunnen vrezen. Ten slotte vragen wij ons af, waarom men voor een nieuw ont werp met hetzelfde architectenbu reau in zee zou moeten gaan. Zal het dan niet moeilijk zijn, definitief afstand van het oude ontwerp te ne men? Het is in ieder geval van be lang, dat de gemeenteraad zich ook hierover beraadt. kostenvermindering van f 2.400.000. De rijkscommissie van advies voor de bouw van schouwburgen en concertzalen is van oordeel dat door het weglaten van de kleine zaal de functionele waarde van de nieuwe schouwburg sterk zou ver minderen. De opzet was te beperkt geworden en de flexabiliteit van het project zou te kort schieten. De voorbereidingen hebben meer dan vijftien jaar in beslag geno men. Daarnaast hebben het toneel en de theaterbouw een stormachti ge ontwikkeling doorgemaakt. Daardoor is het plan nu enigerma te verouderd. Dc commissie ont raadt dan ook de uitvoering ervan. B. en VV. verklaren nadrukkelijk, dat het architectenbureau geen blaam treft en dat de rijkscommis sie haar waardering voor de tech nische merites van het oorspron kelijke plan ten volle handhaaft. B. en W. betreuren het. dat de zeer schadelijke leemte in de Leidse schouwburgaceommodatie nu voorlopig blijft gehandhaafd. Maar de nieuwe situatie zal moeten worden aanvaard. Er zal nu met kracht naar de verwezenlijking van een herzien plan, in de geest van de commissie, worden gestreefd. Er zal periodiek overleg met de rijkscommissie moeten zijn om niet alleen van haar deskundi ge hulp verzekerd te zijn maar ook van een positief advies van deze instantie met betrekking tot het definitieve ontwerp, aldus het college van B. en W. LEIDEN De stichting I.cidse Hofjes (secretariaat Schachtenhof 13) heeft een folder uitgegeven met ge gevens over de voornaamste hofjes in Leiden, 21 in getal. De folder be gint met een voorwoord over de hof jes in het algemeen. Hofjes zijn specifiek Hollandse instellingen van godsdienstzin en naastenliefde, die hun ontstaan dan ken aan stadsgenoten die tijdens hun leven een deel van hun ver mogen bestemden, voor het doen bouwen van een aantal woningen voor bejaarden of met minder aardse goederen bedeelde stadgeno ten. De meeste van de 34 in Leiden staande hofjes hebben eenzelfde grondpatroon De hofjes zijn aan de straatzijde afgesloten door een poort of hek: gaat men dit hek of deze poort door. dan komt men soms via een hal of gang of een plein of in een tuin, waaromheen de huisjes zijn gegroe peerd. Dit in gemeenschap bijeenwo nen, midden in de stad, geeft de bewoners een grote mate van saam horigheid." 21 van belang De genoemde hofjes zijn 1. Jeruzalemhofje, Kaiserstraat 49. Oudste Leidse Hofje, gesticht in 1467 door Wouter Ysbrandsz. De huisjes zijn in 1892 ingrijpend verbouwd. 2. Groot Sionshofje. Sionsteeg 4. Gedeelte van de huisjes uit 1668. huisjes rechts dateren uit 1913. Eenvoudig poortgebouw. 3. St. Stevenshofje of Convent van Tetterode. Haarlemmerstraat 50. Houten toegangshek met opschrift, hofje werd door Wil lem van Tetterode gesticht in 1487 en vernieuwd in 1777. 4. St. Annahofje of Aalmoeshuis. Hooigracht 9. Mooi hofje, ge bouwd in 1492/1507, door Willem Claesz. en diens vrouw Hille- gond Willemsdr. Gerestaureerd in 1939 1941 door ir. H. A. van Oerle. De Kapel is te bezichti gen. 5- Bethanien. of Emmaushofje, kAAAAAAAAAAAAAAAAAAA 6AAAAAAAAAAAAAAAAAAA/ Blow-up CAMERA Dromen mogen be drog zijn. ook de werkelijkheid kan bedrieglijk zijn. Dat ervaart een jonge modefotograaf (David Hem- mings). die in een park een stel platen schiet en thuis, bij het uit vergroten („opblazen"): vandaar de titel van de film), tot de ontdekking komt dat hij een moord heeft gefo tografeerd. Het lichaam van het slachtoffer is op een van de foto's te zien; een onomstotelijker bewijs kan dus nauwelijks worden gele- .verd. Maar als hij de volgende dag teruggaat naar de plaats van het onheil, is van een moordpartij geen spoor te vinden. Als vakmanschap meesterschap is, kan deze film (in fraaie kleuren) van de beroemde regisseur Michel angelo Antonini alleen maar een meesterwerk worden genoemd. Buitengewoon knap heeft hij ge stalte weten te geven aan een wer kelijkheid die grenst aan en over vloeit in onwerkelijkheid, en om gekeerd. Dat hij intussen een in teressante milieutekening geeft van het swingende Londen, is een re den temeer om Antonini in het park en daarbuiten te volgen. (Meesterwerk). Een hoogst merk waardige tekkel CAMERA Cs middags 2.30 uur) De kinderfilm over vier stoute tek- keltjes en een grote Deense dog had heel leuk kunnen zijn, als de ver wikkelingen van een huwelijk er buiten waren gehouden. Het is hoogst merkwaardig dat regisseur Walt Disney die erbij heeft gesleept. Hier en daar zit wel wat klucht achtigs waarom best te lachen valt, maar als geheel is deze film toch een teleurstelling. (Mis poes.) Een verrukkelijke idiote CAMERA (vrijdag- en zaterdag avond 11.30 uur) Bewonderaars van Brigitte Bardot kunnen hun hart ophalen aan hun idool, dat met Anthony Perkins de hoofdrol speelt in een luchtige en amusante film van Edouard Molinaro. Anthony Perkins doet verwoede pogingen spionage te bedrijven, maar ondervindt dat je niet tegelij kertijd verliefd kunt zijn en zeker niet op zo'n „verrukkelijke idiote" als Brigitte, die steeds maar haar beroemde pruilmondje voorbij praat. Alles gaat verkeerd, maar de hopen roet die BB (lid van de com munistische partij!) in het eten van Perkins gooit, bederven bepaald Vanesa Redgrave, die in de film ,.Blow-up" van Antonïoni een belangrijke rol speelt. niet het plezier van de haar al dan niet bewonderende kijkers. Die krijgen er, dank zij het recept van de regisseur, geen indigestie van. (Licht verteerbaar.) Eantomas contra Scotland Yard REX De geheimzinnige schurk Fantomas heeft het voorzien op schatrijke lords, sheiks en andere miljonairs, die hij onder bedreiging met moord en doodslag van hun geld afhelpt. Zijn slachtoffers brengt hij op een dwaalspoor door met behulp van maskers op te treden als dubbelgangers van lieden die hij al eerder uit de weg heeft ge ruimd. Bij de uitvoering van zijn snode plannetjes wordt hij nauwelijks ge dwarsboomd door de oliedomme commissaris Juve, in wie zonder enige moeite Louis de Funès te herkennen valt. Het gelach, gegier en gebrul waar deze olijkerd ook nu op uit is, gaat wel ten koste van de spanning die eerdere Fan- tomas-films kenmerkte. Wie het ons vraagt de onzin ligt er ditmaal net één duim te dik bovenop. (Funès-te Fantomas.) Wat het daglicht niet verdragen kan REX (vrijdag- en zaterdagavond 11.30 uur) Hier en daar storend onlogisch, maar verder rustig voortkabbelend, tekent deze film een verworden jeugd die wel slecht doet maar dat niet echt is. Personae dramatis een arme jonge Griek die zijn armoedige milieu wil ontvluch ten met zijn arme meisje, dat niets liever wil dan een knus huisje en een paar kindertjes, en een rijke luiszoontje. dat door zijn vader het huis is uitgezet, omdat hij omgang heeft met een (verleidelijke) strip- tease-danseres. Als er een moord wordt gepleegd, wordt de film zo waar nog een ogenblik spannend ook. (Nachtwerk.) Prolongaties LIDO ,,'t Is een gekke, rare. dolle, dwaze wereld" Tweede week. De gelddorst van Amerika, de ver- mechanisering van het leven en de overheersende plaats die de Ameri kaanse vrouw inneemt, aan de kaak gesteld in een satire die stijf staat van slapstick. LUXOR „Wacht tot het donker is Tweede week. Keiharde thriller met in de hoofdrol Audrey Hepburn als een blinde vrouw die belaagd wordt door drie moordenaars. Ge waagde regie van Terence Young. STUDIO „Samen uit, samen thuis". Derde week. Plezierige ko medie met de komieken Bourvil en Louis de Funès in de hoofdrollen. STUDIO Cs morgens 10.30 uur, behalve op zondag) Thunder- birds are go". Derde week. Indruk wekkend staaltje van technisch knutselwerk. Bekend van de tele visie, nu in kleuren en op een groot scherm. TRIANON „Poel der ontucht". Tweede week. Drama rond een stel oversekste boeren en boerinnen, die niet alleen aan ontucht, maar ook aan slecht acteertalent ten onder gaan. TRIANON ('s middags 2.30 uur) „Elsa. dochter der natuur". Twee de week. Aardige dierenfilm, die zich afspeelt tegen de achtergrond van Afrika's ongerepte natuur. Kaiserstraat 43. Hofje gesticht in 1563. is geheel herbouwd en vormt een aardig geheel met no. 1. 6. St. Elizabctlihofje, Oude Vest 23. Oorspronkelijk waren de huisjes een onderdeel van het gelijknamige gasthuis. Later werden deze huisjes bewoond door bejaarden. Nu wordt het geheel verbouwd voor bejaarden en chronisch zieken. 7. St. Salvatorhofje. Steenstraat 17. Pauwels Claesz. bijgenaamd de Goede, bepaalde in zijn testa ment. dat zijn nabestaanden een hofje moesten bouwen voor veertien behoeftige vrouwen. Dit gebeurde in 1639. 8. Brouckhovcnhofje, Papengracht 16. Gesticht door burgemeester Jacob van Brouckhoven en zijn zuster Anna in 1631. Het Hofje heeft een monumentale hardste nen gevel en een fraaie pomp. 9. Emerantia Banning of Klein Si onshofje, Lange Schoolsteeg 3. De vrouw van Burgemeester Van Brouckhoven (zie no. 8) stichtte dit hofje voor weduwen van overleden mannen uit een ander hofje in 1641. Eenvoudig poortgebouw, waarachter vier huisjes zijn gelegen, die nu door een gezin worden bewoond. 10. St. Pieters- of Van der Spckhof- je. Pieterskerkhof 42. Dit hofje werd gesticht door de rent meester van de kerkgoederen van de Herv. Gem. in 1645. De grond waar de huisjes op staan, was vroeger de tuin van de stichter. 11. Eva van Hoogeveenhofje, Doe lensteeg 7. Dit hofje omvat twaalf huisjes en heeft een groot regentenhuis met oude gevel aan de Doelengracht. De monumen tale toegangspoort kwam gereed in 1659 en bevat de wapens van de stichters van Hoogeveen. De grote pomp van hardsteen heeft een koperen tuit en gekrulde zwengels. Elk huisje heeft aan de voorgevel een bloementafel tje. 12. Pieter Loridanshofje, Oude Var kenmarkt 1. Is in 1968 geheel gerestaureerd en wordt thans bewoond door studenten-echtpa ren. Het hofje werd gesticht door de lakenwever Pieter Lori- dan in 1657. Merkwaardig is de overdekte galerij aan de achter kant van het hofje, bedoeld als wandelplaats voor de bewoners. 13. Joan Pesijnhofje, Kloksteeg 21. Dit fraaie hofje werd gesticht door Jean Pesijn en diens huisvrouw Maria de Lannoy in 1655. Op de grond waar nu het hofje staat stond vroeger het Commandeurshuis der Duitse Orde. Het hofje heeft een zeer mooie regentenkamer en in de tuin staat een zonnewijzer. 14. Tevelings. of Karei Tevelshof, 4e Binnenvestgracht. Dit is een heel bijzonder hofje.door de scheve plattegrond ervan, ook alle huisjes zijn scheef, terwijl de pomp een ruitvormige platte grond heeft. Het hofje werd in 1666 voltooid, de Stichter was de koopman Charles Tevel, terwijl op de monumentale pomp de wapens van de eerste regenten zijn aangebracht. De fraaie re gentenkamer is geheel in oude stijl gemeubileerd. 15. Srliachtenhofje, Middelstegracht 27. Een mooi poortgebouw met als bekroning een zwaan, met achter het poortgebouw twaalf huisjes voor echtparen. De stich tingsdatum 1677. De stichter was Van der Schacht. In de regen tenkamer is het secretariaat van de Stichting Leidse Hofjes ge vestigd. 16. St. Jacobs, of Crayenboshofje, Doezastraat ?5. Via een lange gang komt men op de binnen plaats van dit in 1681 gebouwde hofje, wat door zijn eenvoud juist aantrekkelijk is. 17. Mcermanshofje of Meer mansburg. Oude Vest 159. Dit is wel het grootste hofje van Lei den, met zijn prachtige monu mentale gevel domineert het de gehele straatwnd. Achter de gro te hal, waarboven de regenten kamer ligt. staan dertig wonin gen, gegroepeerd om de hardste nen pomp. Het hofje uit 1680 werd gesticht door Maarten Meerman, bevelhebber der O.I. Compagnie. 18. Jean Miclielshofje, Pieters kerkstraat 10. Werd in 1967 gerestaureerd en ingericht als woongelegenheid voor studen ten-echtparen. 19. Heilige Geest- of Cornelia Sprongshofje, Doezastraat la. Dit hofje werd gesticht in 1690 op de Breestraat, in 1851 werd het verplaatst naar de Doe zastraat. waarna het in 1926 werd vernieuwd en herbouwd. Een van de regenten is nog een nazaat van de stichter Cornells Sprongh van Hoogmade. 20. Samuel de Zeehofje. Doezastraat 16. Een zeer bijzonder hofje. nl. aan het eind van het eerste hof je voert een poort naar een tweede, dit hofje werd gebouwd in 1724. 21. Coninckshofje, Oude Vest 15. Dit is gesticht in 1777 en staat op grond waar vroeger een klooster heeft gestaan. Het hofje heeft een mooie ingang en een zeer fraaie regentenkamer. IJveren voor behoud Tot zover de in de folder vermelde gegevens. Wij hebben de indruk, dat ook Lei- denaars hiermee hun voordeel kun nen doen. want hun belangstelling voor de hofjes en hun functie in deze tjd kan ook nog wel een duwtje omhoog hebben. Er zijn tal van stadgenoten die nog nooit in een hofje zijn geweest, terwijl de meeste toch alleszins bezienswaardig zijn. Deze vakantietijd is bijzonder geschikt de stad ook in dat opzicht iets beter te leren kennen en waar deren. De folder is ten slotte voorzien van een plattegrond van Leiden bin nen de sinpelrinp met een duidelijke plaatsbepaling van de genoemde hofjes. De stichting Leidse Hofjes geeft er blijk van, dat zij niet voor niets i« opgericht. Zij ijvert niet slechts voor het behoud van een aantal hofjes, maar heeft ook een open oog voor instandhouding en opvoering van de leefbaarheid in deze „instellingen van weldadigheid." Het is niet strikt nodig, het hofje uit de moderne stadssamenleving weg te denken. cL pomp Con.rjiLskoP h loeier (OucJ« VcstJ. J(

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | | pagina 3