LADY SOUL" HEEFT
NEDERLANDS HULDE
GEDRUKT
GELUID
Opnieuw beraad over
plaats radioreclame
Domineesdochter op eigen weg
Gevangene speelt schaa k
Vanavond bij
Hernhutters
Niet blij met
ƒ75 bijdrage
BOEK - gespecialiseerd - BOEK
VANAVOND TE ZIEN
VANAVOND TE HOREN
ZONDAG TE ZIEN
ZONDAG TE HOREN
PROGRAMMA'S
terrein met zeer
grote mogelijkheden
ZATERDAG 22 JUNI 1968
99
Jan Brusse paraat
bij verkiezingen
(Van onze radio- en tv-redac-
tie)
HILVERSUM Zowel morgen
als maandag en het volgende
weekend zal Jan Brusse, bij
gestaan door Cees van Dronge-
len, in Parijs actief zijn met het
doorgeven van veel nieuws over
de Franse verkiezingen voor
AVRO's Radiojournaal. Behalve
in de gewone uitzendingen zullen
«r 's avonds om 11.50 nog extra
iulletins zijn te horen.
(Van onze radio- en
tv-redactie)
HILVERSUM Mis
schien staat maandagavond
uw tv-toestel wel te trillen
van de doordringende en
sterk-ritmische begeleide
zang van „Lady Soul", alias
Aretha Franklin, de nu 25-
jarige domineesdochter uit
Memphis, Tennessee, maar
dan zult u tenminste de
kans hebben haar te horen
en te zien.
Platenkennend Nederland wist
al enkele jaren van haar suc
cesvol bestaan af, toen zij eerst
in Rotterdam en daarna in de
hoofdstad de hartstochtelijke
hulde van een jeugdig publiek
heel rustig in ontvangst nam.
Zelfs toen het op zaal-afbreken
begon te lijken werd Lady Soul
die wel iets gewend is op haar
toemees, niet zenuwachtig.
Het AVRO-team dat haar op
treden in Amsterdam voor
tv-uitzending vastlegde trouwens
evenmin: U zult dus alles kunnen
meemaken.
Aretha is een van de 5 kinde
ren van ds. C. L. Franklin, die
zelf een beroemde voorzanger
van gospels en andere geestelijke
negerliederen is. Op haar 8e jaar
was ze al een goed lid van zijn
kerkkoor en toen ze 12 was nam
ze de soli voor haar rekening.
Toen ze in de gospelgroep van
haar vader een toernee door de
Ver. Staten maakte, trok zij ie
ders aandacht. Ze was juist 14
geworden en alom werd haar een
grote toekomst als gospelzangeres
voorspeld.
Maar Aretha wilde een andere
kant op en zij ging haar eigen
weg. Het ritme zat haar in 't
bloed en zij legde dat eerst in
haar religieus repertoire en ver
overde zich daarmee al een heel
aparte stijl.
Toen ze 20 was, trad ze in gro
te, theaters op en begon ze haar
repertoire te wijzigen. Haar pla
ten vlogen weg: „Chain of Fools"
en „Respect" brachten het tot
miljoenen verkoop.
Haar bijnaam „Lady Soul"
dankt zij aan het feit, dat zij
hoog genoteerd werd op de hit
lijsten, toen dit genre een vaste
greep op de popmuziek kreeg.
Aretha geniet de faam „alles" te
kunnen zingen en is meermalen
uitgeroepen als de grootste
Soul-zangeres ter wereld.
In de AVRO-uitzending maan
dagavond zingt zij enkele van
haar opmerkelijkste succesnum
mers, die nu ver af staan van de
slepende gospels, waarmee ze een
geweldige carrière begon.
NCRV's „Gevangene" doet vanavond mee aan een schaakspel
met levende stukken, door „de organisatie" op touw gezet om de
tijd te verdrijven.
H:%j toil wel een pion zijn, maar alleen om de kans te krijgen
de koningin een paar woorden toe te fluisteren, want natuurlijk
is hij aan zijn zoveelste ontsnappingspoging bezig. Zij waar
schuwt hem echter, dat hij voorzichtig moet zijn: wie uit zijn
aangewezen vak stapt, komt er slecht van af. Dat blijkt wel als
een van de levende stukken zich op eigen -gezag verplaatst: hij
valt neer en wordt weggedragen.
Spanning en griezelen dus tijdens dit lugubere spel in het ge
heimzinnige dorp.
(Van onze radio- en
tv-redactie)
HILVERSUM Uit kringen
.an luisteraars komen zeer veel
tlachten binnen over de plaatsen
welke aan de radioreclame in de
programma's is toegekend. Dit
heeft geleid tot nieuw beraad
over deze kwestie. Binnenkort
zullen de besturen van NRU en
STER er besprekingen over be
ginnen.
De klachten, slaan op reclame
kreten direct na de VPRO-uit-
zending „Deze dag" (iemand zei
het lidmaatschap van de VPRO
op omdat na een toespraak van
dr. Kater het geluid van
w.c.-doortrekken werd gehoord
in een spot) en na ernstig nieuws.
Met name in de dagen waarop de
moord op senator Kennedy en de
Franse onlusten het grote nieuws
vormden, ontstond er misnoegen
over de frivoliteit van de recla
mespots welke deze meldingen
voorafgingen en volgden.
(Van onze radio- en
tv-redactie)
HILVERSUM Wij maken U
attent op een film van 50 minu
ten, die de NCRV vanavond om
7.06 uur laat draaien op Ned. 1
inder de titel „Tot aan het
aatste dorp". Het is een werk
•an de visserijbioloog Peter
'reutzberg. die verleden jaar
'oor een documentaire over Cu
racao de tweejaarlijkse staats
prijs kreeg.
In 1965 filmde hij op Suriname
le medische verzorging in de
>erwouden, het domein van
josnegers en enkele India-
ïenstammen. Hieraan werken
/rijwel uitsluitend Hernhutters,
lie daarbij geldelijk worden
gesteund door de landsregering
in, Paramaribo, Simavi en het
Kon. Wilhelminafonds.
Leo Moen heeft voor de NCRV
de film van tekst voorzien en
daarbij enkele toevoegingen
maakt, o.a. een gesprek met een
der leden van het hoofdkwartier
van de Hernhutters in Zeist en
met de secretaris van Simavi.
Ook hoort U een Amerikaanse
zendeling-piloot die in Suriname
zorgt voor het ziekenvervoer
naar de hoofdstad. Zonder vlieg
tuig zou men tussen het oerwoud
en de stad geen verbinding kun
nen onderhouden.
(Van onze radio- en
tv-redactie)
HILVERSUM „Voor een
omroepvereniging als de NCRV
is de voorgestelde verhoging van
de luisterbijdrage tot 24 en het
kijkgeld tot ƒ51, samen dus ƒ75
per jaar, beslist geen aangenaam
vooruitzicht", zei NCRV-voorzit-
ter dr. J. Ozinga in de jaarverga
dering van de NCRV. Hiermee
bedoelde hij niet, dat zijn om
roep niet zit te springen om meer
geld, ook al sluit de jaarrekening
niet ongunstig.
„Ik citeer letterlijk wat iemand
tegen mij heeft gezegd", aldus dr.
Ozinga: „Och, de NCRV blijft
wel bestaan ook al ben ik geen
lid meer.... zo vaak kijk ik niet in
de gids en als ik die weg doe,
scheelt mij dat toch weer 18
per jaar!" Die 18 betekent niet
meer dan 37 cent in de week,
maar deze gedachte kan postvat
ten bij meer leden en daarom
praat ik maar zachtjes over de
zaak van bijdrageverhoging!"
Hij gaf echter toe, dat er meer
geld in 't laatje moet komen, wil
len de radio- en tv-diensten kun
nen blijven draaien: bij de radio
is de toestand allang penibel.
Ons broedervolk
In zijn boek Ons broedervolk steekt ds. G A.
Zijderveld de loftrompet over Zuid-Afrika en hij
slaagt erin, dit tot de laatste bladzijde onverminderd
vol te houden. Dit is het meest geestdriftige boek, dat
we ooit gelezen hebben over het vrijheidslievende, dap
pere volk met de Oud-Hollandse pioniersgeest en cal
vinistisch staal in het bloed.
Al even enthousiast schrijft hij over het schone
klimaat, de bloeiende landbouw en de industrie. Hij
vertelt zelfs, hoe laag de belasting er is.
Voor NZAW-mensen is dit voornaam uitgevoerde,
rijk geïllustreerde boek (uitgave De Banier, Vianen),
ongetwijfeld een aanwinst van hun boekenkast. Wie
daarentegen ingelicht wil worden over de apartheids
problemen, wordt door dit boek teleurgesteld. Dat
wordt afgedaan met verwijzingen naar de Ambonezen,
die in Capelle aan den IJssel toch ook maar apart in
IJsseloord moeten wonen. (173 blz., ƒ9.75.)
Wederkomst
De Wederkomst van Christus (uitgave T. Wever,
Franeker) is een helder geschreven paperback, waarin
drs. D. Slort, predikant van de Baptistengemeente te
Apeldoorn, op eenvoudige wijze aan de hand van de
gegevens uit de drie eerste Evangeliën de christelijke
toekomstverwachting uiteen zet. Wat gaat vooraf aan
Christus' Wederkomst? Wat is de rol van Israël? Is
het Koninkrijk er nu al en/of toekomstig? Van harte
aanbevolen. (166 blz., ƒ8.90).
Niet alleen vrede
De Ierse jurist en theoloog Alan Booth, secretaris
van» de Commissie voor Internationale Zaken van de
Wereldraad van Kerken, acht het probleem van oorlog
niet opgelost door een verbanning van de macht. Hij
bepleit in zijn boek Niet alleen vrede een op het or-
organiseren van de macht gerichte progressiviteit.
Booth verwijst daartoe naar de internationale vredes-
instellingen en roept de christen op tot een persoon
lijke relatie met zijn Hoop. Een waardevol boek voor
ieder die zich kritisch met politiek bezighoudt. (Uitgave
Het Wereldvenster, Baarn, 158 blz., 9,50).
Dwarsdoorsnede
Een sombere dwarsdoorsnede van de Amerikaanse
literatuur geven de roman Uit naar Brooklyn van
Hubert Selbv en de door LeRoi Jones verzamelde
bundel verhalen Amerika tegendraads.
Selby's relaas over het leven van homofielen kan
men eigenlijk niet als romanstof ondergaan. Hier is
geen verbeelder bezig, maar een man die de ellende
van een uitgestotene zo intens heeft ervaren, dat zijn
verhaal het verslag nadert, maar dan een verslag
met een vreselijke climax. Dit is een document humain,
aan de tragiek waarvan de oprechte, niet op sensatie
beluste lezer zich niet kan onttrekken. Het boek is
een uitgave van De Bezige Bij. Amsterdam (343 blz..
12,50).
Lichter van toets is de verhalenbundel Amerika
tegendraads. Ook hier een sterke hang naar maat
schappelijk engagement. De meeste bijdragen hebben
geen versierend element; het zijn korte schetsen van
een open gemeenschap, waarin vrijwel geen taboes
meer regeren. Negerauteur LeRoi Jones ontsluit een
hier weinig bekende wereld, Uitgave ABC-Boeken.
Amsterdam, 367 blz., 13,50).
7.06 uur film over zending op Suriname „Tot aan het
laatste dorp".
8.20 uur vervolgserie „Vlieg er eens uit".
8.45 uur Zeskamp in Aalten.
9.55 uur feuilleton „De gevangene".
Ned. 2 VPRO
7.03 uur tekenfilms, daarna aflevering Poly.
8.20 uur opinieprogramma „Ja, nee, geen mening".
8.55 uur Bob Hope in „De oude draaidoos".
9.40 uur „KP 4: vrijheid in de literatuur."
10.25 uur filmverslag van de VPRO-ledenvergadering.
Hilversum I VARA
8.15 uur Metropoleshow; gast is Jelle de Vries.
8.50 uur hoorspel „In marstempo".
9.15 uur rechtsteekse overneming van een concert in
Londen ter ere van 85 jaar Maastreeehter
Staar en 50 jaar RAF.
10.45 uur oude platen.
Hilversum II KRO
8.00 uur verzoekplatenprogramma.
9.30 uur Bel-canto: operafragmenten.
10.45 uur Leen Jongewaard babbelt platen aan elkaar
in „Zwoei".
Ned. 1 VARA
7.05 uur (CVK/IKOR) Via Uppsala.
8.30 uur „De vijfde man", Duits tv-spel naar „een
echte misdaad".
9.45 uur concert: Charles de Wolff speelt het bekroon
de orgelstuk „Prismen" van Carel Brons en
dirigeert de Psalmensymfonie van Strawinski.
Ned. 2 TROS
7 uur (NTS) slot van serie Fédéric.
8.10 uur aflevering „Honey West"
8.35 uur gesprek met oud-gezagvoerder Koos Abspoel,
nu direéteur van de Ned. Luchtvaartmaat
schappij, over 40 jaar luchtvaart.
9.25 uur feuilleton „Reis naar de bodem van de zee".
Hilversum I AVRO
8.00 uur opinieprogramma Balans.
8.30 uur Rits, jongerenuitzending.
9.30 uur Omroeporkest speelt.
10.50 uur lichte muziek.
Hilversum II NCRV en KRO
8.05 uur geestelijke liederen.
8.30 uur Stereoclub.
9.30 uur Jules de Corte met Nederlandse cabaret
liedjes.
10.45 uur Audio, muzikale informatie voor kenners.
19.06 In kleur: Filmreportage
over medische hulp in Surina
me. STER: 19.56 Reclame.
NTS: 20.00 Journaal. STER:
20.16 Reclame. NCRV: 20.20 In
kleur: Vlieg er eens uit,
wedstrijd tussen drie Neder
landse en drie Belgische ste
den. 31.55 In kleur: De gevan
gene. TV-feuilleton. 22.45 E-
vangelie. NTS: 22.50-22.55 Jour
naal.
Nederland II. NTS: 18.50 Ba
rend de Beer. STER: 18.56 Re
clame. NTS: 19.00 Journaal.
VPRO: 19.03 Toontje, teken
film. 19.30 De avonturen van
Poly en de zwarte diamant.
TV-feuilleton. NTS: 20.00 Jour
naal. STER: 20.16 Reclame.
VPRO: 20.20 Ja - Nee - geen
mening. 20.55 De oude draal-
RADIO VANAVOND
Hilversum I. 402 m. 18.00
Nieuws. 18.16 Commentaar op
het nieuws. 18.22 Stereo: Melo
dieën-Expres. 18.45 Opera-mu-
ziek (gr.) 19.30 Nieuws. 19.35
Artistieke staalkaart. 20.15 Ste
reo: Metropole-show. 20.50 In
marstempo. hoorspel. 21.15
Vijftig jaar Royal Air Force
en 85 Jaar Maastreeehter
Staar. 22J)0 Moderne muziek.
22.30 Nieuws. 22.40 S.O.S-be-
rlchten. 22-45 Lichte grammo-
foonmuziek. 23.10 Stereo: Ge
varieerd platenprogramma.
23.55-24.00 Nieuws.
Hilversum I 402 m. KRO
18.30 Nieuws. 18.46 Actualitei
ten. 19.05 Musicerende dillet-
tanten: Mannenkoorzang. 19.30
Verzoekplatenprogramma. 21.30
22.30 Nieuws. 22.40 Overweging.
22.45 Licht gevarieerd platen-
programma en praatje.
23.55-24.00 Nieuws.
TELEVISIE VANAVOND
Nederland I. STER: 18.56 Re
clame. NTS: 19.00 Journaal.
STER: 19.03 Reclame. NCRV:
naai. VPRO: 22.25 Verslag
de jaarlijkse Algemene Leden
vergadering van de VPRO.
België. Nederlands progr.
Kanalen: 2 en 10. 18.55 Zand
mannetje: Rick de Kikker.
19.00 Katholieke godsdienstige
uitzending. 19.30 Tienerklan
ken. 19.55 Mededelingen. 20.00
Nieuws. 20.25 Peyton Place,
tv-feulll. (5). 20.50 Zeskamp.
Een serie van 6 wedstrijden in
een televisietournooi tussen 3
Belg. en 3 Ned. steden. 22.00
Mannix, polltlefeuilleton. 22.50
Nieuws.
RADIO MORGEN
Hilversum I. 402 m. VARA:
8.00 Nieuws. 8.18 Weer of geen
weer. (Om 9.00 Duiven- en
sportmededelingen). 9 45 Hu
manistisch Verbond: Prome
theus... de vooruitdenkende,
toespraak. IKOR: 10.00 Onder
weg. een programma met van
alles wat. 10.30 Hervormde
kerkdienst. 11.30 Vraag en ant
woord. 11.40 Grammofoonmu-
zlek. 11.45 De keric in de spie
gel van de pers. AVRO: 12.00
Muzikaal Onthaal. 13.00
Nieuws. 13.07 Radiojournaal,
waarin: De toestand in de we
reld, lezing. 13.25 Radio-perio
diek. 14.00 Muziek uit Surina
me, de Nederlandse Antillen
en omringende landen (opn.)
NRU: 14.30 Holland Festival
1968: Omroeporkest, Koor van
de Nederlandsche Bachveree-
nlging en solisten. (In de pau
ze: 15.05-15.25 Kunstkroniek).
16.30 Nieuws uit de wereld van
levensbeschouwelijke Instellin
gen. VARA: 17.00 Stereo: Tan-
go-rumba-orkest en zangso-
llsten. 17.30 Stereo: Selecties
Liedjes van het land. 18.55
Discussie over een actueel, on
derwerp. VPRO: 19.30 Nieuws.
19.35 Chansons. 20.00 Balans:
opinies en gebeurtenissen, ge
wogen en getoetst. AVRO:
20.30 Rits: voor de jeugd. 21.30
Stereo: Omroeporkest: 22.30
Nws., evtl. S.O.S.-berichten.
22.40 Radio journaal. 22.50
Stereo: Gavarleerd muziekpro
gramma. 23.55-24.00 Nieuws.
Hilversum n. 298 m. KRO:
8.00 Nieuws. 8.15 Klassieke
grammofoonmuzlek (Stereo).
8.55 Inleiding Hoogmis.
muziekprogramma. 10.45 Lite
raire kroniek. 11.00 Promena
de-orkest en soliste. 11.45 Bui
tenlands commentaar. 11.55
S.O.S.-berichten. NCRV: 12.00
De platenbljbel. 12.45 Stereo:
Klavecimbel-recital. 13.00
Nieuws. 13.07 Voor de kinde-
14.10 Het testament van Jozef,
hoorspel. NRU: 14.30 Sportre-
portages en -uitslagen. CVK:
17.00 Gereformeerde kerk
dienst. 18.00 Gewijde muziek.
IKOR: 18.30 Zingt het voorbe
dachte lied. 18.50 Kerk veraf
en dichtbij. NCRV: 19.00
Nieuws. 19.07 Stereo: Moderne
zcwijde muziek (gr.) 19.30
Honderd jaar Ruimzicht, le
zing. 19.45 Stereo: Stereoclub.
21.30 Nederlandse cabaretlied-
les. 22.15 Nieuw Zicht. Waar
om precies katholiek zijn?, le
zing 22.30 Nieuws. 22.40 Over
weging. 22.45 Muzikale infor
matie voor kenners en lief
hebbers. 23.55-24.00 Nieuws.
Hilversum III. 240 m en
FM-kanalcn. AVRO: 9.00
Nieuws. 9.02 Platenprogramma.
10.00 Nieuws. 10.02 Juist op
zondag. 11.00 Nieuws. 11.02 Mu
ziek Mozaïek. VARA: 12.00
Nieuws. 12.02 Verzoekplaten
programma. 13.00 Nieuws. 13.07
NAR: Nederlandse Artiesten
Revue op de plaat. NRU: 14.0C
Nieuws. 14.02 Rome-Anka-
Madrid: voor de gastarbei
ders. 15.00 Nieuws. 15.02 Athe-
Rabat - Lissabon: voor de
gastarbeiders. AVRO: 16.00
Nieuws 16.02 Rhythm and blu-
\35 Country and Western
muziek. 17.00 Nieuws. 17.02 Ra
diojournaal met toto-uitslagen.
17.05-18.00 Muzlek-Mélange.
TELEVISIE MORGEN
Nederland 1. KRO/RKK:
11.00-12.00 Eucharistieviering;
NTS: 15.30 Nieuws in 't kort:
15.32 Wegeninformatie: 15.35
Kleur: Eurovisie: Internatio
nale quiz uit Hannover: 17.15
Einde: 18.55 Barend de Beer:
CVK/IKOR/RKK: 19.00 Bljbel-
vertelllng voor kinderen;
CVK/IKOR: 19.05 Vla Uppsala:
gesprekken: NTS: 19.30 Sport:
20.25 Journaal: VARA: 20.30 De
vijfde man. politie-tv.spel;
21 45 Schnitgerprijs Zwolle
1968: Concert: NTS: 22 25-22.30
Journaal.
Nederland II. NTS: 18.55 Ba
rend de Beer; 19.00 Frédéric,
tv-feuilleton (dl. 10): TROS:
19.30 Rin-Tln-Tin: Het geheim
van dokter Culver, tv-feuille
ton: NTS: 20.00 Journaal;
TROS: 20.05 Anjer-Actie; 20.10
Honey West: Whatever Lola
wants, tv-feuilleton: 20.35
Veertig Jaar Luchtvaart, inter
view; 21.10 Lex Goudsmit ringt
musical'songs: 21.25 In kleur:
Voyage to the bottom of the
sea: Dood in de diepte,
tv-feuilleton: NTS: 22.15-22.20
Journaal.
Hilversum I. 402 m. VARA:
7.00 Nieuws en ochtendgym
nastiek: 7.23 Lichte grammo-
foonmuziek en reportages:
(7.30-7.35 Van de voorpagina):
VPRO: 7.54 Deze dag; VARA.
8.00 Nieuws: 8.11 Actualiteiten:
8.20 Lichte grammofoonmuzlek
en reportages (verv.); 9 00 Ste
reo: Boston Symfonie Orkest;
(9.35-9.40 Waterstanden): 10.00
Voor de vrouw; NRU: 11.00
Nieuws: 11.02 Premières door
de Nederlandse Radio-orkesten
(opn.): VPRO: 12.00 Blauwe
maandag: gevarieerd program
ma: 12.26 Mededelingen voor,
land- en tuinbouw: 12.29 Ste
reo: Muzikale aanwinsten;
12.50 Tien voor één. praatje:
13.00 Nieuws: 13.11 Informatie:
Ontwikkelingswerk; 13.20 Pro
memorie: 13.25 Klassieke
grammofoonmuziek: 14.25
Schoolradio; NRU: 14.45 Opna
men van de Zuid-Slavische
Omroep: AVRO: 15.15 Voor de
vrouw: 15.45 Stereo: Lichte or
kestmuziek (gr.): 16.00 Nieuws:
16.20 Stereo: Koorzang en lich
te orkestmuziek (gr.); 16.15
Stereo: Radio Filharmonisch
Sextet; 16.40 Voor de jeugd;
17.30 Brabant Journaal: 17.55
S.O.S.-berichten.
Hilversum II. 298 m. KRO:
7.00 Nieuws: 7.10 Het levende
woord: 7.15 Klassiek en mo
dern platenprogramma; (7.30
Nieuws: 7.32 Actualiteiten; 7.50
Overweging; 8.00 Nieuws); 8 30
Nieuws: 8.32 Vakantlettps: 8 45
Voor de huisvrouw: NRU:
10.00 Stereo: Muziek van deze
eeuw (opn,): KRO: 11.00
Nieuws: 11.02 Voor de zieken;
11.30 Bejaardenprogramma;
11.55 S.O.S.-berichtenNCRV:
12.00 Amusementsmuziek (gr.);
12.21 Voor boer en tuinder:
12.26 Mededelingen voor land
en tuinbouw: 12.30 Nieuws:
12.41 Actualiteiten: 12.50 Geva
rieerd programma: 13.30 Stere-
o: Licht instrumentaal ensem
ble: 13.50 Schoolradio: 14.15
Beroemde operafragmenten
(gr.): 15.00 Chrlstelijk-gerefor-
meerde uitzending; NRU: 15.30
Zoeklicht op Nederland;
(16.00-16.02 Nieuws): 17.20 Over
heidsvoorlichting; NCRV: 17.30
Voor de kleuters: 17.45 Voor
de kinderen; 18 00 Stereo:
Koorzang; 18.19 Uitzending van
de PSP.
Hilversum III. 240 m en
FM-kanaien. NCRV: 9.00
Nieuws; 9.02 Licht platenpro
gramma: 10.00 Nieuws; 10.03
Popmuziek: (11.00 Nieuws):
TROS:. 12.00 Nieuws: 12.03 Ac
tualiteiten: 12 13 Verzoekpla
tenprogramma; KRO: 13.00
Nieuws: 13.03 Actualiteiten;
13.08 Knalmuzlek: 14.00
Nieuws; 14.03 Popmuziek: 15.00
Nieuws; 15.03 Licht platenpro
gramma: 16.00 Nieuws: 16 03
Tienershow: 17.00 Nieuws: 17 02
Actualiteiten: 17.07-18.00 Ver
zoekplatenprogramma.
L. Ritmeester
Het procédé Sonopresse
vrijwel letterlijk vertaald
met„gedrukt geluid"
heeft de laatste jaren een
enorme vlucht genomen maar
voorlopig is er nog geen eind
aan de voortdurende ontwik
keling van dit systeem te
zien, omdat het hier gaat
over een terrein met een
waarlijk onvoorstelbaar aan
tal mogelijkheden.
Hoe is dit alles ontstaan? In
1960 werd „ergens in Rotterdam"
tijdens een feestje gedanst op
muziek die werd gereproduceerd
door middel van zeer dunne
grammofoonplaatjes uit een z.g.
„Sonorama-album". Bij de heer
L. Ritmeester, fabrikant in de
Maasstad, die altijd bijzonder
geïnteresseerd is in iets nieuws,
was prompt de nieuwsgierigheid
gewekt.
Zo reisde hij naar Parijs om
daar contact op te nemen met de
beroemde uitgeversfirma Hachet-
tc die „Sonorama" uitgaf.
Hoewel het eigenlijk niet direct
de bedoeling was geweest, kwam
de heer Ritmeester terug met de
licentie op zak, hetgeen resul
teerde in de oprichting van de
Rotterdamse firma: kantoor en
fabriek zijn gevestigd aan de
Binnenhaven.
Bij het systeem Sonopresse
gaat het om het en masse ver
vaardigen van uiterst dunne
grammofoonplaatjes, zulks met
een snelheid van zeven- acht
duizend per uur per pers (er zijn
momenteel twee persen in Rot
terdam). Dit procédé is ontwik
keld door de heer Renoux, direc
teur van een grammofoonplaten-
fabriek in Frankrijk, maar aan
gezien de toepassing ervan meer
ligt op het terrein van de uitge
verij, zijn de wereldrechten over
gedragen aan Hachette en Sono
presse Rotterdam is licentie
houder voor een deel van Euro
pa.
Omdat de productiecapaciteit
zeer groot is (te vergelijken met
een normale drukkerij), noemen
de vervaardigers zich veelal
„Drukkers van geluid". Zoals an
deren tekst en illustraties druk
ken. is er dus ale het ware een
nieuwe dimensie aan het conven
tionele drukwerk toegevoegd.
Duidelijk is op deze foto het persen i an de platen te zien.
Toepassingen
De eerste toepassing is geweest
in het kader van het bovenge
noemde actualiteiten-tijdschrift
„Scnorama". Men vindt hierin
tekst met illustraties en ge
luidspagina's: wereldnieuws, po
litiek, lichte en serieuze muziek,
interviews etc.
Maar vooral in ons land heeft
de toepassing van het gedrukte
geluid een enorme vlucht geno
men. Zeer belangrijk zijn b.v.
cursussen op taalkundig en tech
nisch gebied. Verder kent men
geluidsbijlagen in boeken en in
jeugdtijdschriften. Voorts in
structieve muziekalbums, histo
rische 'klankbeelden, cabaret,
theater, litteratuur, publiciteits-
en politieke campagnes,
morse-cursussen en alle moge
lijke actualiteiten.
Perfectionering
Sinds het begin van de produk-
tie in 1961 is er voortdurend ge
werkt aan de technische perfec
tionering, met name van de ge
luidskwaliteit: er is momenteel
dan ook geen kwalitatief verschil
met normale grammofoonplaten.
Als laatste verbetering kan ste
reo beschouwd worden.
Van groot belang is het feit dat
er een nauwe samenwerking
bestaat met een eigen productie
groep: ideeënmensen, tekstschrij
vers en regisseurs (er worden
musici, acteurs en sprekers
geëngageerd en men kan gebruik
maken van de studio's van Sie-
gro).
Door de grote vlucht, die het
geheel genomen heeft, bleek het
snel noodzakelijk om het hele
pakket te kunnen aanbieden, dus
niet alleen de produkten. maar
ook de ideeën en de realisatie
van die ideeën. Iedereen ziet zo
langzamerhand wel het belang
van „geluid", maar hoe en wat
er op de plaatjes moet komen is
natuurlijk een kwestie van vak
werk.
Het principe van Sonopresse is,
dat al deze bijkomende dingen
uitermate goedkoop gehouden
moeten warden, teneinde de ver
koopbaarheid zo groot mogelijk
te maken.
Materiaal
Aan het materiaal worden bij
zonder hoge eisen gesteld. Er
wordt gewerkt met vinyl, zodat
er in principe dus geen verschil
bestaat met andere platen, alleen
nu in folie-vorm: het is qua sa
menstelling aangepast aan de fa-
bricage-techniek. Er wordt tegen
woordig nogal wat geëist ten
aanzien van de weergave: hoog
frequentie-bereik benevens na
tuurlijke weergave van muziek
en/of gesproken woord.
Renoux werkte vele jaren aan
de samenstelling van het materi
aal, dat wordt geleverd vanuit één
centraal punt in Frankrijk aan
alle Sonopresse-maatschappijen
in de wereld. De moeder
maatschappij bevindt zich in
Frankrijk en verder zijn er naast
de Rotterdamse vestiging die
officieel Benelux en officieus En
geland, Duitsland, de Scandina
vische landen en Zwitserland
voorziet van het benodigde lo
cale maatschappijen in Japan,
Verenigde Staten, Sowjetunie,
Canada, Argentinië. Spanje, Bra
zilië, Egypte en Tunesië.
De vervaardigers zijn nog al
tijd even enthousiast, sterker
nog: enthousiaster dan in
het begin van het procédé. Men
heeft het gevoel nog maar aan
het begin te staan van de toe
passing van het gedrukte geluid.
Voor het merendeel van de
In de fabriekshal wordt druk gewerkt aan het nieuwe procédé.
mensen is immers een grammo
foonplaat nog altijd verbonden
met het begrip „kostbaar" en
men begint nu pas te ontdekken
dat dit geenszins altijd het geval
hoeft te zijn (voor nog geen twee
dubbeltjes kan men een Sono-
presse-plaatjes hebben van uitste
kende geluidskwaliteit, onbe
perkte bruikbaarheid en met een
speelduur van een kwartier. (Eén
van de nieuwe ontwikkelingen is
trouwens, dat men ook 30
cm-L.P.'s kan maken.)
Uit het hierna volgende wordt
o.m. duidelijk, dat de makers ei
genlijk niet precies weten in wel
ke categorie zij thuishoren:
grammofoonplatenfabriek of toe
leveringsbedrijf (gelijk een druk
ker).
Tal van opvallende toepassin
gen op cursus-gebied: het uitein
delijk zeer goedkope leerboek
„En France, comme si vous y
étiez" in twee delen (het tweede
deel bevat de grammatica) met
40 plaatjes dit alles niet dik
ker dan een normaal boek; het
werk sluit aan op een TV-cursus.
Dan b.v. een Engelse cursus
voor Zweden in een hoes, het ge
heel nauwelijks dikker dan een
normale 45-toerenplaat: uiterst
handzaam, gemakkelijk ln een
tas op reis mee te nemen etc.
Andere voorbeelden: Cursus
stenografie (voor de Leidse On-
derwiis-instellingen) en de uitga
ve van het Kon. Technicum
P.B.N.A. „Hoe maak ik aanteke
ningen. hoe studeer ik?", bene
vens bijlagen bij de studieboeken
„Je parle Francais" van L. Jans
sen.
Zo kan men bij een boek over
Patrice Loemoemba zijn stem ho
ren (de laatste 50 dagen van zijn
leven in de Collection „Texte-I-
mage-Son".)
Naast een andere frappante
toepassing als het „Gesproken"
medische vakblad „Medicophone"
is er het in Spanje verspreide
boekje over grote componisten
met talloze muziekvoorbeelden.
Communicatie
De conclusie van dit alles is
wel, dat deze vormen van ge
luidsbinding wel de beste oplos
singen geven, wil men een grote
verbreiding geven aan een taal
of een onderwerp; men denke in
dit verband aan het „Declamato-
rium der Nederlandse poëzie",
een uitgave met geluidsbijlage
van de Standaard Bibiotheek.
Zo was er ook een plaatje ge
voegd bij het programma van het
Traditioneel Oranje-concert door
het Chr. Residentie-Mannenkoor
onder leiding van Arie Pronk op
30 april in het Scheveningse
Kurhaus (met excerpten uit
„Sound of Music").
jNog tal van andere toepassin
gen zijn op te noemen (gelegen-
heidskaarten, op het terrein van
de public relations en niet te
vergeten de schitterende uitgave
van de „National Geographic
Magazine" met op de bijlage uit-
treksels uit toespraken van
Churchill en geluidsfragmenten
van de begrafenis van deze grote
staatsman: in 4.650.000 exempla
ren uitgegeven, (dit is wel de
grootste oplage, waarin ooit een
ol aatje is verschenen), maar het
meest verwonderlijk is dat men
=teeds aan de zo langzamerhand
wel extreem hoge eisen, die men
aan deze plaatjes is gaan stellen,
heeft kunnen voldoen!
