Waarover dicht
Het waarom van een
radicale combinatie
P
OPINIE
Kanttekening
Trudeau rekent op winst voor
Canadese Liberale partij
Diamanten CHU
Zeven dagen verder
RONDOM DE LANGSTE DAG
ZATERDAG 22 JUNI 196<
Noor aanleiding van Tudor Arghexi e.a., WERK UIT ROE*
MENIË, POËZIE, uitg. A. Manteou N.V., Brussel, 152 bldz.
DOEMEMË is politiek en
*- economisch nogal eens in het
nieuws. Over de letterkunde van
dit land is minder bekend. Oude
ren zullen zich Carmen Sylva her
inneren. koningin Elizabeth van
Roemenië (1843 - 1916), gemalin
van koning Carol I. Maar zij
T>IJ een geleidelijk gegroeide democratie zal het partij-
beeld van een volk het spiegelbeeld zijn van dat volk.
Wat Nederland betreft, ons partijwezen is geschakeerd als
ons volk zelf. Er zijn onder ons principiële geledingen, die
zich gemakkelijk tot in de partijvorming laten terugvinden.
Maar ook naar partijorganisatie is er verscheidenheid. Ook
naar organisatie is de ene partij de andere niet. Al deze
omstandigheden maken het overzien van onze politieke
partijen tot een boeiende bezigheid. Bij de nadering van
verkiezingen trouwens hebben we er als burgers van dit
goede land nog meer actief mee te maken.
Wat is de functie van een partij? Zij is, kan men stellen,
een van de kanaliseringen van het politieke denken. Ze
tracht, èn in haar program èn in het nastreven van de
verwerkelijking daarvan, uitdrukking te zijn van dat poli
tieke denken. Daarnaast fungeert ze uiteraard ook als
oefenschool en als selectieapparaat voor jonge, aankomende
politici.
^TEGENWOORDIG wordt het een partij nogal eijs als
verdienste aangerekend wanneer zij beoogt om wat dan
heet een voorhoedepartij te zijn. Daaronder verstaat men
dan, dat een partij voorop behoort te lopen, in de hoop dat
anderen zullen volgen.
Ik heb de indruk, dat in deze tijd van dadendrang en van
zucht naar vernieuwing deze functie niet zelden gevaar
loopt te worden overschat. Erger is, dat op hetzelfde mo
ment een andere functie dreigt te worden onderschat, een
functie nog wel die zeker niet minder wezenlijk is, name
lijk om de stem te zijn van een volksgroep. Bij miskenning
van deze functie kunnen vervreemdingsverschijnselen, zo
als die tegenwoordig zijn op te merken, niet uitblijven.
Dit alles echter alleen als inleiding, soms zelfs misschien
niet helemaal ter zake doende, bij enkele opmerkingen die
Ik sou willen maken bij het diamanten jubileum dat de
CHU in deze dagen vieren mag.
Op zichzelf al een gelukwens waard. Want de leeftijd mag
er reeds op wijzen dat de CHU in ons volk geworteld is, en
doet al vermoeden dat ze veel voor ons politieke leven
heeft mogen betekenen. Welnu, we weten hoezeer beide
waar zijn.
"DINNEN het geschakeerde beeld van onze partijen neemt
de CHU haar eigen plaats met ere in. Haar eigen ka
rakter moge dan, als overigens zovele karakters, niet ge
makkelijk in een formule zijn vast te leggen, aanvoelbaar
en zelfs voor ieder duidelijk is dat karakter zonder meer.
De CHU is een partij met een eigen klimaat, zoals zich dat
bijvoorbeeld meedeelt aan de bezoekers van haar landelijke
bijeenkomsten. Tot dat eigen klimaat behoort stellig ook de
mate waarin men de ander weet te eerbiedigen. Er Is, op de
basis van het essentiële gemeenschappelijke, binnen de
CHU een grote openheid en onderlinge verdraagzaamheid.
Zou het ook daarom komen, dat deze partij zo zonder
schokken is binnengegleden in deze tijd, die zich immers
graag door openheid laat kenmerken?
Juist vanuit de overtuiging dat eenheid uiteindelijk gebo
den is en dat het verlies betekent wanneer men elkaar los
laat, is er binnen de CHU altijd ruime mogelijkheid ge
weest om aan de onderlinge verscheidenheid tegemoet te
komen. Is dit ook niet een belangrijke trek van een deel
van ons protestantse denken?
T\ MERKWAARDIG dat de tijd waarin wij leven voor een
partij als de CHU passend lijkt. Want in deze tijd van
schuiven en zoeken komt de stabiele kern bloot te liggen.
De CHU heeft in de loop der jaren wel enkele beproevin
gen moeten verduren. Ik denk aan de noodzaak om de
doorbraak te doorstaan. Het is alsof zij daardoor aan immu
niteit heeft gewonnen. Vandaar dat ze zich in de politieke
beproevingen ook van onze tijd voortreffelijk handhaaft
Binnen haar zusterpartij, de ARP, treft een zich zoekend
bewegen; deze partij staat kennelijk op een kruispunt van
wegen. Aan een partij als de CHU, met haar ingebouwde
mogelijkheid tot verscheidenheid op de basis van de be
slissende eenheid, gaat deze problematiek voor het grootste
deel voorbij en dus kan zij, in vergelijking met èn ARP èn
KVP, als een stabiel element de aandacht trekken. Haar
aanwezigheid kan daarom ten goede komen aan het straks
voort te zetten gesprek binnen „de Achttien". Ik zou er,
als stille toehoorder, best bij willen zijn.
"I7KRSCHEIDENHEID op basis van wezenlijke eenheid. Ik
denk dan bijvoorbeeld aan die mooie en metterdaad
wezenlijke passages in de toespraak van prof. Van Niftrik,
■prekende als gast namens de CHU op de jongste deputa-
tenvergadering van de ARP zijn beklemtoning namelijk
van de waarde van het gemeenschappelijk genoten Avond
maal, zoals dat toch onder christen-politici mogelijk moet
zijn. Ik zou willen zeggen: een echt christelijk-historisch
geluid, waarnaar overigens ook de mannen-broeders uit de
ARP wel oren bleken te hebben.
Ja, ook binnen onze partijen kruipt het bloed waar het niet
gaan kan. Onze geestelijk gefundeerde partijen blijken nog
te kunnen gaan, al heeft de een met meer problemen van
doen dan de ander.
Onder die partijen mag de CHU in deze dagen een periode
van zestig jaren politieke werkzaamheid ten dienste van
land en volk afsluiten.
Haar rijke historie kan ons eens te meer belangstellend
maken naar haar bijdrage voor de toekomst.
DIEMER
schreef hoofdzakelijk in het
Duits.
Verder weten we dat het Roe
meens een Romaanse taal is. die
meer oudlatijnse vormen heeft
behouden dan enige andere Ro
maanse taai. Maar het Roemeens
vertoont ook sterke Slavische in
vloeden (Keilkslavisch Oekraimd,
Russisch enz.), om niet te spre
ken over Griekse, Turkse, Hon
gaarse, Franse en Italiaanse ele
menten.
Het schijnt dat in Roemenië de
laatste jaren veel belangstelling
bestaat voor de Westeuropese
letterkunde. De bereisde en slim
me Vlaming Karei Jonckheere
heeft in Boekarest contacten
met Roemeense dichters en
schrijvers gelegd. In 1965
verscheen te Boekarest een
bloemlezing uit het werk van
Vlaamse dichters, van Gezelle tot
Paul Snoek: Poetsi Flamanzi. De
vertalingen in het Roemeens wa
ren verzorgd door vijf prominen
te Roemeense dichters, die even
wel geen van allen Nederlands
kenden; ze gingen te rade bij
reeds bestaande vertalingen o.a.
in het Frans, Engels, Duits, Itali
aans, Spaans en Latijn.
Nu kennen deze Roemenen wel
goed Frans. En zo vertelden de
Roemeense vertalers aan Jonck
heere in het Frans wat er in het
Roemeens eigenlijk stond, waar
op de pientere Vlaming het
resultaat ging vergelijken met
het Nederlandse origineel.
Nieuw publiek
De persreacties in Roemenië
schijnen gunstig te zijn geweest
en er is daar merkwaardigerwijs
veel belangstelling voor poëzie,
ook vertaalde. In 1950 was 23 pet.
van de Roemeense bevolking nog
analfabeet, maar de leerplicht
brengt hierin meer en meer ver
betering. Tien jaar geleden was
80 pet. van de beroepsbevolking
nog in de landbouw werkzaam,
maar de industrialisering wint
veld. Er is dus blijkbaar een
nieuw publiek ontstaan en nog
bezig te ontstaan, dat open staat
voor de eigen en de westerse cul
tuur.
Deze constellatie heeft Jonck
heere ertoe gebracht om samen
met Ankie Peypers en Bert De-
corte Roemeense gedichten uit
ongeveer de laatste halve eeuw
in het Nederlands te vertalen. In
zijn Verantwoording vertelt
Jonckheere dat zij met hun
drieën op ongeveer dezelfde wij
ze tewerk zijn gegaan als de
Roemeense dichters, met dit
verschil dat Jonckheere „iets
meer af (weet) van het Roemeens
dan de Roemenen van onze moe
dertaal" (bi. 5).
Voorwoord
De Roemeense dichter Mihai
Beniuc heeft het werk van het
drietal voorzien van een Voor
woord, term tussen haakjes
waarbij Nicolaas Beets ?ich altijd
weer in zijn graf omdraait („uw
afgrijselijk voorwoord, dat mij
door het oor boort"). Maar goed,
sommige germanismen zijn nu
eenmaal handig in het gebruik.
Uit dat woord vooraf blijken
voornamelijk twee dingen: de
Roemeense dichters willen ont
komen aan het provincialisme, en
de geest van hun werk komt
overeen met de algemene an
ti-metafysische tendens van het
opkomende, nieuwe, mondiale
massa-humanisme. Men kan zeg
gen: Roemenië dicht over de
mens.
Gezien het al vroeg ontwaakt
Roemeens zelfbewustzijn ver
baast het niet een ode aan de
Roemeense taal aan te treffen,
en wel van de in 1889 geboren
dichter Victor Eftimiu, waaruit
ik twee strofen aanhaal:
Je wieg: Karpaten, hoge leerstoel
gelijke kruin tot in het verschiet.
Dakisch geheugen, Slavische
tover,
Latijns het harnas van je lot.
J\j Griekse monnik, jij trotse
kozak,
Parijs en Stamboel lieten je
smelten
in de oude Trakische ketel,
bij hoorngeschal en luister van
lieren.
Een andere oudere dichter,
Gheorghe Bacovia (18811957),
slaagt erin te laten zien hoe een
dichter een situatie kan peilen,
een ogenblik kan vereeuwigen.
Ik moet zijn gedicht (het heet
Lente) om ruimte te sparen wel
als proza laten afdrukken.
Lente
„Lente Een schilderij met
paars vibrerende kleuren. In de
etalages verzen van een nieuwe
dichter, in de stad vaag gerucht
van fanfaremuziek. Een nieuwe
lente die weer dromen en illusies
brengt. Een traag ontwaken rit
selt overal, de lucht is helder en
de zon breekt door. Een bleke
arbeider kijkt uit het raam van
een fabriek naar de azuren hori
zon. Een nieuwe lente die de
oude pijn bedekt De boeren
gaan weer op de velden aan het
werk, tot aan de einder beeft de
aarde van verwachting. Alles
schijnt mogelijk, zo is het steeds
geweest; maar als vanouds blijft
het een eindeloze theorie. Wan
neer klinkt het lied van een an
dere lente!
Van Emil Isac (18891955)
citeer ik het schrijnende vers
Wachten.
In de hut werd het licht gedoofd,
het brood is op.
De hongerige kinderen snikken,
vader komt niet naar huis.
De sneeuwstorm klaagt aan het
raam.
Het is koud en de kachel is uit.
Op de binnenplaats van de
gevangenis,
onder de galg roffelt de trom.
Minimum
Van deze ingrediënten zou een
dichter van honderd jaar geleden
een breedsprakig snikkend ge
heel van zo'n tien a twaalf blad
zijden brouwen. Hier geen krui
mel sentimentaliteit. Iedere toets
„zit"; geen woord te veel. Alles
is herleid tot het essentiële mini
mum.
Gebrek aan communicatie in
een gesprek is meestelijk gete
kend in het volgende Puntdicht:
(van Marcel Breslau, geb. 1903)
Eenoog en Dove twisten
op bitse wrokkige toon.
Door
mr. J.
f Scholten
T")E DRIE christelijke par-
tijen hebben in de afgelo
pen periode zich gebogen over
de eerste resultaten der 18 en
besloten de gesprekken voort
te zetten. De CHU deed dit te
Groningen, de KVP te Tilburg
en de ARP te Utrecht.
Toch was de wijze, waarop
tot voortzetting werd besloten
nogal verschillend.
De KVP zong voluit het de-
confessionaliseringslied en
wilde wat de praktische poli
tiek betreft middenpartij en
voorhoedepartij tegelijk zijn,
volgens een hoofdartikel in
Trouw.
In datzelfde artikel wordt
gezegd, dat de CHU een mid
denpartij wil zijn. In Gronin
gen kreeg de radicale richting
binnen de CHU in ieder geval
geen voet aan de grond. Haar
bestuurskandidaten werden
niet gekozen en een radicale
resolutie werd met overgrote
meerderheid verworpen. Het
is voorts duidelijk dat de CHU
op eigen wijze een principiële
partij wil zijn.
De ARP besloot te Utrecht
wel tot voortzetting van het
gesprek der 18, maar omring
de dit besluit met vele reser
ves. De ARP wil ook een
principiële partij zijn, maar
wijst een middenpositie af en
streeft naar een voorhoede
positie in de praktische poli
tiek vanuit de eigen radicali
teit.
Voorwaar, het is bij lange
na geen koekoek één zang die
wordt aangeheven, noch wat
de uitgangspunten aangaat,
noch wat de positiekeus in de
praktische politiek betreft
Bij een verder doorstoten in
Hoor je niet beter met mijn
bril?
Zie je niet beter met mijn
boorapparaat?
Gelukkig is deze Roemeense
poëzie verstaanbaar zonder bril
of hoorapparaat. Het onderhavi
ge boek is een goed staal van
culturele uitwisseling, waarvoor
Jonckheere en de zijnen onze lof
verdienen.
DR. C. RIJNSDORP
UEN vermakelijke waarschu-
wing van Canada's nieuwe
premier, Pierre Elliott Trudeau,
maakte deze week een eind aan
relletjes op een grote verkie
zingsbijeenkomst in de Chinese
wijk van Vancouver. Anti-Ame
rikaanse demonstranten trachtten
de boel in Ue war te sturen. Zij
werden tegengehouden door jon
geren, die daar niets van moes
ten hebben.
Ze gingen met elkaar op de
vuist. Blauwe ogen en bloedneu
zen waren de zichtbare gevolgen.
De bijeenkomst dreigde op een
veldslag uit te lopen. Totdat de
levenslustige vrijgezel Trudeau
boven het rumoer uitriep: „Zo
jongens, nu is het genoeg. Of
moet ik naar beneden komen om
jullie tot bedaren te brengen. Ik
weet toevallig iets van judo af".
Het was genoeg
Trudeau geniet bekendheid op
het gebied van judo, kanovaren
op lange afstand, skiën, zwem
men en duiken. Hij is een echte
sportman, ook nu hij de 48 is
gepasseerd. De jonge de
monstranten waren onder de in
druk. En „premier Judo" kon
zijn campagne afsluiten met een
Premier Trudeau
pleidooi voor nationale eenheid.
Hij kreeg een applaus, dat Chi
natown als het ware op zijn
grondvesten deed schudden.
Maatstaf
Is Vancouver een maatstaf
voor de parlementsverkiezingen,
die dinsdag in geheel Canada ge
houden worden? Velen geloven
van wel en menen, dat Trudeau
erin zal slagen, zijn Liberale par
tij een meerderheid in het 265
leden tellende Lagerhuis te be
zorgen, die voldoende zal zijn om
een krachtig beleid te voeren.
Sinds 1963 heeft de partij het
zonder die meerderheid moeten
doen.
Zijn voornaamste tegenstander
is de leider van de Conservatieve
partij, Robert Stanfield (54),'die
oud-premier John Diefenbaker's
plaats heeft ingenomen. Hun po
litieke opvattingen lopen (met
name op het terrein van de bui
tenlandse politiek) niet ver uit
een. Wel verschillen zij van me
ning over de wijze waarop het
probleem Quebec moet worden
opgelost.
Stanfield wil een speciale rege
ling voor dit Franstalige deel van
Canada, Trudeau voelt daar niets
voor, omdat het voor hem het
begin van het einde is. Hij is zelf
een Franstalige Canadees, maar
is een voorvechter van gelijke
rechten voor beide bevol
kingsgroepen. Een bijzonderheid
is. dat zijn vader van Frans-Ca-
nadese en zijn moeder van En-
gels-Canadese afkomst is.
Doorzetter
De Franse inmenging in de Ca
nadese taalstrijd veroordeelt hij.
Zelfs in die mate, dat hij de be
trekkingen met Parijs overweegt
te verbreken als de Franse rege
ring zou voortgaan. Quebec
(waar vijf van de zes miljoen
Frans-Canadezen wonen) als een
soevereine staat te behandelen.
De extremistische groeperingen
in Quebec moeten dan ook niets
van hem hebben. Zij wijzen er
graag op, dat hij in 1965 in een
Engels-Canadees district van
Montreal werd gekozen.
Trudeau werd pas in april pre
mier van Canada als opvolger
van Lester Pearson. Er moest
vier keer worden gestemd, voor
dat bekend was, wie de plaats
van Pearson zou innemen als
voorzitter van de Liberale partij
en daarmee als premier. Ondanks
de grote tegenstellingen in de
partij zette Trudeau door, daar
toe aangespoord door zijn aan
hangers, die vooral tot de jongere
generatie behoren. Ook bij de
vrouwen is hij populair.
En zo kreeg de Liberale partij
een voorzitter, die pas in 1965 lid
was geworden en Canada een
premier, die in vele opzichten
verschilde van zijn voorgangers.
Niet alleen omdat hij ongehuwd
is, maar vooral vanwege zijn on
conventionele manier van leven,
zijn linkse sympathieën, die hem
naar Moskou en Peking voerden
en zijn gedurfde optreden als mi
nister van justitie.
Trudeau wil (evenals Stanfield
overigens) het buitenlandse be
leid van Canada geheel herzien.
Ook in Na voverb and zal het zich
HET IS de week rondom
's jaars langste dag, en dus
de week waarin het Holland
Festival begint en de binnen
landse politiek nog éven op
volle toeren draait, voordat
half Nederland met vakantie
gaat en zich daarna voor de
nieuwe ronde gaat klaarsto
men. de week van de laatste
examens, overgangsrepetities
en schoolreisjes, kortom: er
is een lange zomer begonnen,
die precies tot 23 september
duurt.
Veel werk aan de politieke
Vinkei. In de AR deputatcnver-
Uderlnc lost fractieleider
«vel zijn achoten voor de
boeg van het schip van staat. De
CHU viert het zestigjarig
bestaan. De Kamer spreekt over
schoner en veiliger zwembaden
over de gelijkstelling van begra
ven en cremeren, over het afsto
ten van oud staatsbezit ten be
hoeve van nieuwe probleemge
bieden.
De regering kondigt een zuini
ger en efficiënter defensiebeleid
aan met hervorming van de le
gerleiding en handhaving van het
N A VO-lidmaatschap. Minister
Polak bindt de strijd aan met de
verborgen camera, een rookbom
maakt een eind aan een openbaar
gesprek tussen minister Veringa
en de studenten.
De Sociaal-economische raad
komt me' een nogal zonnig beeld
van onze welvaart, al blijven de
betalingsbalans en de werkgele
genheid zorgen baren. De SER
adviseert tot een spoedig instel
len van een apparaat voor de
werkgelegenheid en tot optreden
tegen harde verkoopmethoden,
en is verdeeld over de gewenste
hoogte van de jaarlijkse huur
verhoging en een minimum dag
loon bij de werkloosheidsuitke
ring.
Dekking, premie en eigen risico
van de verplichte WA-verzeke
ring voor personenauto's gaan
omhoog. Senator Sydney van den
Bergh vindt het Openbaar Li
chaam Rijnmond een mislukking
en pleit voor een aparte del
ta-provincie.
Drie fusies deze week.
AKU-Aagrunol. Kluwer-Tjeenk
Willink en Parool-Volkskrant
Moeilijkheden tussen de Rotter
damse Graanelevatormaat
schappij en het Amerikaanse
Bunge, dat in Europoort een con
currerend groot graanoverslagbe-
drijf wil vestigen.
De Hervormde synode maakt
lange dagen in Driebergen en
aanvaardt in principe met alge
mene stemmen een nieuwe ge
zangenbundel.
Met grote stappen door de we
reld. Engeland: een staking van
BOAC-vliegers; Wilson krijgt het
fiat van het Lagerhuis voor de
boycot van Rhodesië. vindt het
Hogerhuis tegenover zich en kon
digt drastische hervorming van
dit college aan; de Engelsman
West, die een nieuw hart kreeg,
komt te overlijden. Duitsland:
Bonns buitenlandsminister
Brandt praat in Oost-Berlijn met
de Russische ambassadeur; de
NAVO-raad besluit tot beperkin
gen van het Oostduitse verkeer
met het westen als reactie op de
Oostduitse beperkingen.
Frankrijk: gratie voor de tot
levenslang veroordeelde generaal
Salan (ex-OAS), ontruiming van
de Sorbonne, verlopen van de
stakingen. Amerika: verbod van
verkoop van pistolen via postor
ders; de belastingen tien procent,
omhoog; optimisme bij de nieuwe
minister van defensie Clifford
over de vredesbesprekingen in
Parijs; de bejaarde opperrechter
Earl Warren treedt af. Vietnam:
Saigon bereidt mobilisatie voor
als de Amerikanen zouden weg
trekken.
Een gelukwens aan het slot
voor Beppe Pruiksma in Workum
en mevrouw Comijs in Zwolle,
die op dezelfde dag 107 jaar ge
worden zijn.
Deze week gezegd
„Het gaat erom of wij ons
de wereld van morgen
wensen als een die alleen
maar een organisme is in
dienst van de materiële voor
uitgang. of als een die een
verblijfplaats is waarin het
goed is te wonen, te ademen,
lief te hebben, te spelen en
in de beste zin van het
woord medemens te zijn."
(Prins Bernhard)
Een luchtopname van de parle
mentsgebouwen in Ottawa.
anders opstellen. De premier gaat
ervan uit, dat Europa Canada
niet meer zo nodig heeft als
voorheen en dat de taak van de
Canadese defensie op het Noord-
amerikaanse continent ligt.
Maar hij bepleit geen terugtrek
king uit de Navo. De belangen
met Europa ziet hij meer poli
tiek. commercieel, cultureel, dan
militair.
Ook wil Trudeau spoedig het
bewind te Peking erkennen, en
bevorderen dat het de Chinese
zetel in de Verenigde Naties gaat
bezetten. Deze houding is begrij
pelijk als men weet dat Canada
geen raad weet met zijn graan en
communistisch China
waarschijnlijk ook dit jaar een
grote afnemer zal zijn. Peking
importeert trouwens regelmatig
tarwe voor de tarwe-eters in de
noordelijke delen van China, ten
einde zelf een uitvoersurplus van
rijst beschikbaar te hebben voo
Zuidoost-Azië.
Verdeeldheid
Zo heeft ook voor Trudeau het
één met het ander te maken. De
Canadese boeren kunnen belang
hebben bij nauwere betrekkingen
met communistisch China. Een
gereserveerder houding tegeno
ver de Ver. Staten (die eens de
grens voor hem sloten) kan op
allerlei gebied vruchten afwer
pen. En een andere opstelling
binnen de Navo vervreemdt niet
van bondgenoten, maar past al
met al wel in het kader van
herziening van de buitenlandse
politiek.
De belangrijkste taak van Tru
deau zal als zijn partij inder
daad de meerderheid verovert
echter vooral in Canada zelf lig
gen. De tijd zal het moeten leren,
maar naar zich laat aanzien moet
hij in staat worden geacht te
voorkomen, dat de breuk tussen
de twee groepen, waarin de on
geveer 20 miljoen Canadezen
verdeeld zijn, groter wordt.
Een geweldige prestatie zou hij
leveren, als het hem zou lukken,
de kloof te overbruggen.
de 18 zal dit nog wel duide
lijker aan het licht treden.
Men moet over deze zaken
overigens niet al te alarme
rend doen. Het is het goed
recht van iedere politieke par
tij, zichzelf te willen zijn en
eventueel te willen blijven,
maar de verschillen die dit
meebrengt moeten duidelijk
voor de kiezers worden. Ge
vaarlijk voor de democratie
en ook voor de eigen identiteit
der partijen is van alles
hutspot te maken. Dit dient de
politieke vernieuwing in Ne
derland niet.
"DOVENSTAANDE moge
dienen als een aanloopje
om in te gaan op de artikelen,
die de heer C. Koole publi
ceerde in dit blad van 18 en
28 mei jl. Ik voel mij hiertoe
des te meer gedrongen nu de
heer Koole een en andermaal
mijn persoon en opvattingen
zij het ook ernstig verte
kend ten tonele heeft ge
voerd.
Waarderen kan men de
openlijke, zij het ook wat
emotionele wijze, waarop de
heer Koole ten strijde pleegt
te trekken.
Zo memoreert hij het feit
dat de heer Roolvink door
hem geattaqueerd werd in de
kandidaatstelling - Smallen-
broek terwijl hij thans zeer te
recht het Kamerlid Schakel
niet de eerst geroepene acht
de eenheidszang te zingen.
Anderen, onder wie schrijver
dezer regelen, ontkomen even
min aan zijn wat felle kritiek,
zij het ook dat het geheel
werd overgoten met de ge
ruststellende kop „Ondanks
Kloos en Van Tijn hoort
Scholten in de ARP".
INSTEMMING kan men
1 betuigen met de opvattin
gen van de heer Koole wan
neer hij zich gelukkig ver
klaart met het onderdeel van
de 18. dat handelt over recht
vaardige inkomens- en vermo
gensverdeling, terwijl hij
eveneens steun verdient met
zijn opvatting, dat het pro
gram en het beleid bepalend
moeten zijn voor het 'al of niet
aanvaarden van één christe
lijke partij.
Wat het eerste betreft hoede
men zich overigens voor
overschatting. Wat er staat is
merendeels gced, maar veel
vragen worden niet of nauwe
lijks beantwoord. Ik moge
verwijzen naar het kritische
artikel van het Kamerlid
Boersma in Op Wiek van mei
ji.
Ondanks waardering en
instemming bestaat er kenne
lijk verschil tussen de ge
noemde en ook wel andere ar
tikelen in deze krant en mijn
gedaohtengang. Alvorens
daarop nader in te gaan eerst
een enkele corrigerende op
merking.
Misplaatst is de opmerking
aan mijn adres, dat ik gezegd
zou hebben, dat „die AR, die
niet in de linkse concentratie
ingekapseld wil worden, tot
de zeer conservatieve aanhang
behoort". In feite heb ik ge
zegd dat de AR door mee te
doen aan een radicale combi
natie een aantal zeer conser
vatieve kiezers zou verliezen,
hetgeen iets geheel anders is.
Ook de voorlichting over
het radicale optreden op net
partijconvent acht ik onjuist.
Het was voor deze mensen al
lesbehalve een spelletje zoals
de heer Koole denkt, maar
een zaak waarbij de geloof
waardigheid der christelijke
politiek naar AR-inzicht in
het geding was. Geheel ver
keerd begrepen heeft de heer
Koole mij, wanneer hij sugge
reert, dat ik omwille van een
radicale combinatie christe
lijke beginselpartijen over
boord zou willen gooien.
Juist vanuit de eigen radi
caliteit van het evangelie mag
de AR zich niet met andere
christelijke partijen in een
geïsoleerde positie begeven,
maar dient ze open te staan
voor samenwerking met iede
re partij, die in de praktische
politiek in hoofdlijnen hetzelf
de wil, ongeacht het uit
gangspunt van die partij. Dit
ondergraaft het eigen uit
gangspunt niet, versterkt het
juist, omdat het een beroep op
ons doet, waakzaam te blij
ven.
'THANS enige opmerkin-
gen over het eigenlijke
discussiepunt. De centrale
vraag hierbij is; wie is voor
de ARP in de landelijke poli
tiek thans de meest gerede sa
menwerkingspartner?
Deze vraagstelling is overi
gens al een teken, dat er in de
Nederlandse politiek iets we
zenlijks is veranderd. Tot
voor kort sprak men weinig of
in het geheel niet over samen
werking met anderen. Iedere
partij was vcoral op zichzelf
gericht en trachtte zich zo
sterk mogelijk te maken, niet
in de laatste plaats bij de ver
kiezingen. Thans wint het in
zicht veld, dat het naast de
eigen partij ook gaat om an
dere partijen, omdat in ons
land nu eenmaal slechts een
combinatie van partijen een
regering kan vormen.
Weliswaar is het hier sinds
heugelijke tijden niet anders
geweest, maar de gedachte dat
de kiezers voor i.p.v. na de
verkiezingen zouden moeten
weten wie het meest voor wie
voelt, krijgt steeds meer aan
hang en heeft invloed op de
gedragingen der partijen. Sa
menwerkingsverbanden spelen
in de politieke discussie van
dit moment dan ook een be
langrijke rol, waarbij overi
gens nogal eens de misvatting
speelt als zou het hier altijd
om een permanent samenwer
kingsverband gaan. Persoon
lijk heb ik nooit anders be
doeld dan een samenwerking
ad hoe, voor een bepaalde
parlementaire periode.
WIE MET WIE zal dienen
samen te werken, dient
volgens sommigen allereerst te
worden bepaald door het uit
gangspunt der partijen, vol
gens anderen door het beleid
dat de partijen willen voeren.
Mijn opvatting komt in het
kort hierop neer: aanvaardend
de gedachte der christelijke
partijformatie zoals deze in
principe is belichaamd in de
ARP, acht ik de meest ge
wenste partner om mee samen
te werken, die partij die in
hoofdlijnen hetzelfde beleid
wenst als de ARP. Dit kan
een christelijke partij zijn
(KVP), dit kan een partij van
christenen zijn (PPR) dit kan
ook een partij zijn, waarin
christenen en anderen samen
werken (PvdA).
Want het gaat er in de poli
tiek allereerst om, dat er op
lossingen komen voor de vele
problemen, waarmede wij na
tionaal en internationaal te
maken hebben. Politiek is dan
ook een zaak van de daad,
van het goede beleid gericht
op heden en toekomst.
De geestelijke achtergrond
van waaruit een mens en een
partij leeft is voor mij
persoonlijk van grote beteke
nis. Politiek is voor mij dan
ook een vorm van geloofsbele
ving.
Maar ik aanvaard ten volle,
dat anderen, vanuit een ande
re achtergrond ook tot goede
oplossingen kunnen komen en
de praktijk bewijst dit dage
lijks. Ook dat een goed uit
gangspunt niet altijd garantie
biedt voor een gced beleid. In
het algemeen gesteld: wij
hebben weet van veel dat niet
deugt op aarde, zowel door de
openbaring Gods alsook door
eigen ervaring. Anderen heb
ben ook een ervaring van
's mensen leed, die door de
algemene genade hen brengen
kan tot een goed inzicht.
70 GEZIEN moet de con-
clusie zijn: Voor een ARP
die leven wil vanuit de eigen
radicaliteit van het evangelie,
hetgeen een grote cultuurop
dracht insluit, zal centraal de
vraag dienen te staan: mei
wie kan ik het mij gestel*
praktische doel het best benfi-
ken?
Betekent dit een bij voor
baat afwijzen der andere
christelijke partijen, zoals wel
eens schrijver dezer regelen
wordt aangewezen? Neen,
het betekent wel, dat uit
gangspunt alleen niet vol
doende is voor politieke sa
menwerking en dat centraal
zal moeten staan: waar wil
men met dit land, met de we
reld naar toe? Het antwoord
op deze vraag zal dienen te
bepalen, wie met wie samen
werkt.
In feite valt deze vraag in
vele uiteen: het gaat nationaal
bijv. om een eerlijk loon- en
inkomstenbeleid, om een
visievol werkgelegen
heidsbeleid. het gaat over on
derwijs, wegen, bejaardente
huizen, woningen, recreatie
enz. Het gaat internationaal:
om een eerlijke verdeling der
welvaart, om het inventief
zoeken naar wegen om oorlog
tegen te gaan. Het gaat bij dit
alles ook om offers te vragen
van ons allen nu, om het he
den elders en de toekomst
hier veiliger te stellen.
De 18 hebben op dit alles
bij lange na niet geantwoord.
Ten aanzien van de buiten
landse paragraaf zegt het Ka
merlid Boertien terecht in Op
Wiek, dat sommige vragen
niet behandeld zijn, dat andere,
waarmede dit wel het geval
is, nog nader zullen moeten
worden geconcretiseerd; zul
len gaan leiden tot verande
ringen van beleid op verschil
lende punten, vragen om
nieuwe initiatieven uit eigen
kring. In de politiek gaat het
juist om de consequenties,
niet om algemene frasen. De
mensen en de mensheid heb
ben recht op de consequente
inzet van diegenen, die poli
tieke verantwoordelijkheid
durven dragen.
T)E beide Kennedy's, Martin
Luther King, stonden aan
de kant van de verdrukten in
de wereld. Aan die kant hoort
ook de ARP consequent te
staan. Dit betekent o.m. een
integrale afwijzing van discri
minatie op grond van geloof,
ras of overtuiging. Als de ARP
haar pretentie waar wil ma
ken, nl. dat ze wil leven van
uit de radicaliteit van het
evangelie, zal er bij haar nog
veel veranderd en verbeterd
moeten worden.
Als ze dit consequent gaat
doen en ook andere partijen
hiertoe bereid blijken, wordt
langs deze weg wel duidelijk
wie bij wie hoort en met wie
de ARP een radicale combina
tie zou moeten trachten te vor
men voor de parlementaire
periode 1971-1975.
Gaarne wil ik erkennen de
waarde van de uitspraak, dat
in dit stadium van politieke
vernieuwing apodictische en
vroegtijdige fixaties uit de bo
ze zijn.
De tijd, met hard werken
doorgebracht, zal ons ook in
deze dingen veel leren.
