potten
OPEN
BRIEF
BLAD ZIJ
Toetje van kokosnoot
en perzikroom
Gezond koken met
pittige pannenset
BIJ BOYMANS-VAN BEUNINGEN:
van Christine
dialoog
ZATERDAG 8 JUNI 1968
VREEG Lena soms een
nieuwe spaarpot toen
de oude kapot ging? Of
is de grove bruine
spaarpot-met-knop een
namaak van moeder Le
na voor dochter Lena?
Je vraagt het je af als
je twee bolvormige
spaarpotten naast el
kaar ziet staan, beide
ongeveer 150 jaar oud,
beide met de naam
„Lena" ingekerfd, de
één met, de ander zon
der knop.
Voor wie was dat aardige
oranje bolletje met bloempje
bestemd, dat alleen geschikt
is om kleine muntjes zoals
halve centen of dubbeltjes in
te sparenDe spaarpotten
zwijgen in hun glazen vitri
nes. Ze vertellen wél het ver
haal van een volk, dat wist
van oppotten. Onze voorvade
ren en -moederen stopten hun
munten in spaarpotten van
drieërlei vorm. De bolvorm,
de beker- of bokaalvorm en
tenslotte de spaarpot in dier
vorm.
Merkwaardig is dat de spaar
potten in de loop der tijd geen of
nauwelijks veranderingen onder
gingen. Van de Middeleeuwen af
tot ver in de negentiende eeuw
bleef de pottenbakker trouw aan
de bolvorm op voet, en aan het
spaarvarken dat in 1731 al is
gesignaleerd, dat ook nu nog in
Makkums blauw besteld kan wor
den.
Meisjes
Veel spaarpotten dragen
meisjesnamen: spaarden zij er
mee voor hun uitzet? Beheerden
ze het geld van man of zoon?
Alweer, de aandachtige bezoeker
raadt er naar. Wat deed Trijntje
Cornells met de muntjes uit haar
spaarpot, gedateerd 1790, of Alida
goverdina van Hoorn wier naam
Deze bolvorm op ronde voet bleef
de pottenbakker trouw in de loop
der eeuwen. Bolvormen komen zouel
in de laal-Romeinse lijd, de veer
tiende als de zeventiende eeuw voor.
prijkt op een blauwe spaarpot
met tin-email aardewerk? Ken
nelijk was sparen een zeer
persoonlijke bezigheid.
Vele spaarpotten droegen initi
alen, namen, opschriften, data.
Waarschijnlijk ontvingen kinde
ren een eigen spaarpot bij hun
geboorte of ter gelegenheid van
hun verjaardag. Waren onze
voorouders zuinig met hun geld,
aan de spaarpot zelf hechtten ze
als voorwerp weinig waarde.
De prachtige collectie van „De
Spaarbank Rotterdam" ter gele
genheid van haar 150-jarig jubi
leum tentoongesteld In museum
Boymans-van Beuningen in Rot
terdam is vaak samengesteld
uit... bodemvondsten. Een vondst
in de gracht van Leiden, bij het
baggeren in de Schelde bij Ant
werpen, bodemvondsten uit Keu
len en Middelburg, uit Rotter
dam. Zelfs gaf de grond in Nij
megen een laat Romeins bolvor
mig spaarpotje prijs in het na
jaar van 1951.
De collectie is beperkt tot
spaarpotten van aardewerk. Ver
vaardigen van een goede spaar
pot is niet zo eenvoudig als het
lijkt. Het nuttige voorwerp is
geen simpel geboetseerd haantje
of een eenvoudig op het
draaischijf gevormde bol op voet!
Het essentiële van elke spaarpot
is nu eenmaal het „niets", de hol
te of ruimte, waarin later de
muntstukken een veilige plaats
moeten krijgen. Het maken van
een hol nagenoeg gesloten li
chaam met een zo dun mogelijke
wand was een opgave, waar me
nige aankomende pottenbakker
moeite mee heeft gehad.
Vaak dragen spaarpotten opschriften: meisjesnamen, data, of aansporingen
tot sparen. Op deze Delfts-blauue vaasvormige spaarpot met deksel uit 1738
staat: aansien doet Gedenken.
Ze is helemaal uit Washing
ton gekomen om Nederland
se huisvrouwen voor te lich
ten over een nieuwe kook-
methode: de Amerikaanse
Dorothy Godfrey. Ze maakt
ons complimentjes over onze
sappige groente die we in
overvloed hebben, over
onze goede manier van
koken, over de zuinig
heid van de Nederland
se huisvrouw. Ze vindt het
afschuwelijk dat ze geen
woord van ons Nederlands
verstaat, terwijl de aanwezi
gen in de zaal vlot van En
gels op Frans overswitchen
als een Belgische sales-mana
ger de verkoopmethode
rechtstreeks aan particulie
ren verdedigt. Toch blijft
ze glimlachend en beleefd
haar wijsheden spuien.
Dorothy Godfrey is „huishoud
kundig directrice" van Renaware.
Rena-ware is 25 jaar geleden
door een Nederlandse immigrant,
Bert Zijlstra opgericht. Bert, en
nu zoon Otto, verkopen roest
vrijstalen pannen waarin je met
heel weinig water „waterless"
kunt koken. De spijzen worden
op een matige vlam gezet, als ze
koken vormt een ring van con-
densdruppels onder de deksel een
..waterslot" zodat geen stoom
meer ontsnapt De pit wordt zo
Bol
Spaarpot in diervorm: ecu spaar-zwaan uil de eerste helft t
bodemvondst uit de Schelde.
ttrtrtririrtrtrtrirtrtrtt ir it -Cr-üirirtfCrtririrCrirti
Vele pottenbakkersgilden zoals
bijvoorbeeld in Gouda in de ze
ventiende eeuw, eisten voor de
meesterproef een spaarpot in de
vorm van een „bol met gleuf" op
lange schacht en met ronde voet
uit klei gevormd. Het zachtge-
bakken aardewerk uit rood-,
geel-, of witbakkende klei werd
meestal met een laagje loodgla-
zuur geheel of gedeeltelijk be
dekt
Eerst in de zeventiende eeuw
komen een soort luxe-spaarpot
ten. We zien ze uit Delftsblauw,
vaak hebben ze een vaasvorm. de
versiering vormt hetzelfde pa
troon als op ander Delftsblauw
aardewerk.
Naast het spaar-varken zien
we de spaar-zwaan. de
spaar-haan, ook de kip als dier
vorm. Een liggende hond op de
bovenkant van een spaarpot met
donkerbruin loodglazuur komt
ook voor. Symbolen? Dieren die
je 's zomers vetmest om 's win
ters eten in de kuip te hebben.
Dat van de hond kan mogelijk de
trouw zijn waarmee gespaard
diende te worden.
Ontwerpen
Tot getrouw sparen noodde ook
het opschrift van een fraaie
Delftsblauwe spaarvaas met
deksel, waarop de spreuk:
aansien doet gedenken, uit 1738.
Dé tentoonstelling is ten eerste
aangevuld met spaarpotten uit
bruikleen van particuliere verza
melaars en andere musea, ten
tweede met eigentijdse ontwer
pen naar aanleiding van een
prijsvraag die de Spaarbank Rot
terdam ter gelegenheid van haar
lustrum uitschreef. Vijftig Ne
derlandse pottenbakkers werden
uitgenodigd ontwerpen in te stu
ren. Er is een spaarpot van Etie
van Rees, er zijn bizarre
maaksels van Annemiek Koo-
ten-Post, een vrekkig echtpaar
dat een enorme spaarpot torst en
daaraan bijkans bezwijkt, ver
vaardigd door H H. Kamerlingh
Onnes te Voorschoten. Hans de
Jong maakte een grote doos met
daarop een (eigen?) hand, aan
weerszijden een „appeltje voor
de dorst". Aad de Wit uit Moor
drecht maakte een spaarpot met
handen: werkende handen, van
gende handen, bij elkaar schra
pende handen. Lily ter Kuile
zocht het in een enorme flat, de
munt rolt door het trappenhuis
naar beneden. Je kunt bij ieder
gezin naar binnen kijken. Op de
zijkanten van de flat schrijft
'Lily. Zij sparen voor hun kin
deren, hun welvaart, hun dro-
■men, hun liefde, voor hun dood.
Elisabeth Gerst maakte lieftal
lige spaarpotten: twee vrouwtjes.
Adriana Baarspul uit Landsmeer
kwam met een spaarpot in de
rorm van een miereneter met
vijf jonge miereneters op de rug.
Onze hedendaagse kunstenaars
hebben allemaal fantasie op
„sparen" los gelaten. Diet Wieg
man uit Schiedam vervaardigde
een monster, dat de illusie geeft
van: eenmaal geld erin. dan er
niet meer aankomen! Of vindt
Diet sparen monsterachtig? Mo
gelijk. want Pieter Geraedts
maakte een prachtige ronden
schaal in pastelkleur, je kunt het
(spaar) geld er zóweer uithalen
alsof hij zeggen wil: sparen is uit
de tijd.
Zo denkt Adriek Westenenk uit
Amsterdam er óók over. Zijn in
zending was de meest originele,
vond de jury, en artistiek gespro
ken een daad van betekenis. Zijn
pot heeft namelijk geen
spaar-functie. Het is een „schijn-
zwanger-spaarvarken". De geld-
spleet is alleen een aandui
ding en laat geen geld door.
Westenenk vindt dat je in deze
tijd niet meer in ernst een echte
bruikbare spaarpot kunt maken,
„en zo kwam ik tot dat ge
frustreerde, aan schijnzwanger-
schap lijdend diertje".
Sober
laag mogelijk gedraaid en in
evenveel tijd als de „normale"
kookmethode pruttelt de maaltijd
gaar.
Voordelen
Mevrouw Godfrey somt de
voordelen op, maar wij weten
dat de Nederlandse huisvrouw al
„modern" kookt: met weinig
warm water groente en aardap
pelen opzetten, lager draaien zo
dra het kookt en geen voedings
stoffen door de gootsteen spoe
len! „Kijk niet iedere keer
nieuwsgierig in de pan. dan
ontsnapt er stoom. Schudt de pan
maar." en Dorotfcy danst vrolijk
de twist voor haar kookpit.
De pannen die Renaware ver
koopt bestaan uit drie lagen
staal, ze zijn gebombeerd dus
makkelijk schoon te houden,
sommige binnenpannen kunnen
als deksel op de grotere pannen
gezet worden, de pan kan zo tot
het „topje" gevuld, de handgre
pen zijn van bakeliet en de
dekselknoppen ook, zodat de
kookster haar handen niet hoeft
te branden. Aan de pan zit een
schenkrand. In de „Dutch oven",
het grootste exemplaar kan, met
nagenoeg geen vet, vlees aange
braden worden. De pannen zijn
mooi van vorm en kunnen van
het gas of electrische kookplaat
(ze zijn voor beide geschikt) zo
op tafel, daarna in de koelkast.
Cassette
Maar.... welke Nederlandse
huisvrouw heeft zo'n grote koel
kast? Maar... de set, die zeven
pannen omvat, kost 789.-. Daar
bij krijg je een veertigdelige cas
sette cadeau. Wil je die niet, dan
biedt de zaak een klein pannetje
aan met een groentemolen. Ook
die niet nodig? Dan blijft er nog
de tafelbakpan als „cadeau". Los
se pannen zijn niet verkrijgbaar.
De verkoop gaat niet via de han
del maar aan particulieren zoals
met Tupperware.
De eerste prijs verwierf Henk
Groenhuis: een mannetje dat so
ber en strak van vorm is; op het
lang-gerekte hoofd staat een ma
ger geraamte hierdoor valt het
geld in de welvarende buik. Een
ingetogen werkstuk functioneel
en bruikbaar en door de aard
van de vorm goed reproduceer
baar. Henk won er ƒ500,- mee.
Vele inzendingen zijn intussen
verkocht. De bekoorlijke exposi
tie „Nationale spaarpotten Oud
en Nieuw" is tot 30 juni
aanstaande te zien. Entree een
kwartjp, goed voor een rustig
uurtje potten-kijken in de tuin-
zaal van museum Boymans-van
Beuningen.
Levenslang
De firma garandeert de pan
nenset levenslang, er komen ver
koop- of serviceadressen in de
grote steden zodat de koopster
een adres heeft waar ze met haar
klachten heen kan. Nog iets: de
pannen zijn door hun degelijke
constructie vrij zwaar te hante
ren. Deksels kunnen als schaal
op tafel dienst doen.
Als u of uw verloofde dochter
zo'n set aangeboden wordt, slaap
er dan nog eens een nachtje over.
Nö een handtekening zit je le
venslang aan de pannen, het „ca
deau" en de 789.- vast.
www»»»1
Dit recept kunt u als toetje
gebruiken, maar als luchtige
verfrissing op een warme dag.
als toch niemand echt trek
heeft om uitgebreid te eten.
is het ook uitstekend ge
schikt.
Nodig is: half kopje eiwit
ten, een eetlepel citroensap,
wat zout, half pond suiker
vijfenzeventig gram geschil
ferde kokosnoot, vijfenzeven
tig gram amandelen
Voor de saus: een blik «acht
honderd gram) perziken (schij
ven). een kopje room. twee drup
pels amandelextract, wat zout
De oven zeer heet zetten. Ei
witten, citroensap en zout door
elkaar slaan, de suiker toevoegen
en dit geheel stijf slaan. De
geschilferde kokosnoot en aman
delen er doorheen doen en het
mengsel uitsmeren over een licht
ingevette bakplaat. Om de rand
een reepje aluminiumfolie aan
brengen. zodat het niet kan
verschuiven. De plaat in de oven
avtten. deze uit draaien en het
WWW W» WW»'
mengsel laten staan totdat cu
oven volkomen koud is (een
nacht over laten staan is wel het
beste).
De saus als volgt maken: de
perziken afgieten; iets minder
dan de helft van de perziken fijn
stampen en de rest ervan voor de
garnering bewaren. De room met
het zout en de amandelextract
stijf slaan en hier de gestampte
perziken doorheen doen. Het ge
heel opdienen met de saus van
room en perziken.
Wij vroegen u over de
voorlichting in het tv-
programma over de ge
boorte. Hier volgen een
paar reacties:
,,'s Zondags is het niet mijn
gewoonte t.v. te kijken, maar
dit programma wilde ik eens
zien," zegt mevrouw S. tc V.
„Je kunt toch nog heel wat
van zulke onderwerpen leren-
veel van wat er bij verteld
werd was nieuw voor mij".
Op een CNV-avond kwam
dit onderwerp later ter spra
ke: ik was de enige die het
programma gezien had. Zij
hadden verwacht dat het pro
gramma sensationeel zou zijn.
Ik vertelde dat juist dit niet
het geval was en daarom de
uitzending ook zo mooi was.
Een mevrouw zei: „Dat zou ik
nu nooit willen zien de geboorte
van een baby." Dat idee had
ik ook wel eens, maar daar
ben ik nu wel van teruggeko
men. Ik vond het een heel
goede uitzending."
Mejuffrouw R. te S. is blij
dat Dialoog haar de gelegen
heid geeft haar mening over
de bewuste tv uitzending te
geven: „Ik vond het zeer
schokkend en verbijsterend
dat een vrouw zich in deze
omstandigheden en deze hou
ding aan ieder die het zien
wilde vertoonde. Ik ben van
mening dat wij. vrouwen van
Nederland, met de meeste
klem moeten protesteren te
gen deze en dergelijke uitzen
dingen.
Het wonder van de geboorte
en alles wat daarmee samen
hangt wordt verlaagd tot een
vulgair kijkspel. De kijkdicht
heid zal ongetwijfeld zeer
hoog geweest zyn, niet be
vorderlijk voor onze geeste
lijke volksgezondheid. Ik hoop
en verwacht dat u veel gelijk
luidende reacties zult krij
gen."
Wonder
Mevrouw M. te G. zegt er
dit van: „Ik heb met mijn
man en een vriendin die
kraamverzorgster is buitenge
woon genoten van de uitzen
ding. Het is niet onze gewoon
te op zondag de tv aan te zet
ten. maar het wonder steeds
weer opnieuw te mogen bele
ven, zowel bij mens als dier
heeft diepe indruk op ons ge
maakt. Vooral die dieren die
in het wild leven. Wat is God
groots als je steeds opnieuw
dit leven mocht zien groeien."
En Mevrouw A. te Z. zegt:
„Als moeder van vier kinderen
heb ik nu dankzij die uitzen
ding zelf eens kunnen zien
hoe een kind geboren wordt.
Als het bij jezelf zo ver is,
heb je het zo moeilijk dat je
op dat moment niet helemaal
beseft dat het geboren worden
zo geweldig mooi en zo won
derlijk is. Zulke stukken op
de tv zijn opbouwend, daar
kan men nog van leren. Ik
hoop dat u dit in uw blad
opneemt, dan kunnen de
mensen van de tv lezen hoe er
over zulke programma's ge
dacht wordt."
Walgelijk
Maar de lieer H. te H. vond
de uitzending zoals hij ge
bracht werd een „Walgelijke
demonstratie van hedendaagse
„openheid". Dat de moeder
noch de vader er blijkbaar
enig bezwaar legen had dat
hun intiemste zaken op deze
wijze werden tentoongesteld
was zonder meer aanstootge
vend. En dat de recensent van
een andere krant dit wel aan
voelde en die van ons blad
niet, vind ik zeer teleurstel
lend."
Mejuffrouw N. te V. vond
de film mooi en duidelijk
maar.... „Ik kan niet begrijpen
dat een vrouw zich tot zoiets
durft te lenen. Men zou kun
nen zeggen dat de schaamte
helemaal niet meer aanwezig
is.
Zelfs sommige dokters vin
den het gek als ze merken dat
bepaalde patiënten zich scha
men. Als je dergelijke films
ziet, zou je je kunnen afvra
gen of je maar niet gelijk één
met de natuur moet worden
en dan meteen alle kleren af
werpen."
Beschaafd
Mevrouw V. te G. zegt: „De
tv uitzending die op zo bui
tengewoon beschaafde en ge
voelige manier de geboorte
van een mensenkind liet zien
(na de geboorten in de dieren
wereld) vond ik prachtig. Ik
was blij dit wondere gebeuren
ook eens te mogen zien. Ik
hoop dat veel jongeren dit ook
hebben gezien."
„Daar ik mijn hele leven op
een boerderij gewoond heb, en
zeven bevallingen heb doorge
maakt, had ik geen be
langstelling voor dit program
ma". aldus mevrouw O. te M.
..Mijn kinderen en de oudere
kinderen hebben 't program
ma wel gezien, zij vonden het
wel leerzaam. Zelf heb ik op
de tv eeris een gedeelte van
een geboorte gezien uit Ing-
mar Bergmans film „Zo be
gint het leven." Ik heb dit
programma afgezet, omdat ik
het een smartelijke vertoning
vond, die veel herinneringen
bij me opriep."
Tot slot hierover mevrouw
A. te Z. „Mijn persoonlijke re
actie bij het zien van een ba
rende vrouw, was er een van
diepe schaamte. Ik heb zelf
ook kinderen, maar ik kreeg
nu het gevoel daar zelf voor
Jan Rap en zijn maat te kijk
te liggen. Natuurlijk is dat al
les een groot mooi wonder,
maar dat behoort ri^i. te ge
beuren in een slaapkamer met
geen andere getuigen dan de
echtgenoot, arts of verloskun
dige en verpleegster.
Ik zal natuurlijk wel weer
niet bij de tijd zijn. Tegen
woordig vraag ik me als
vrouw vaak af: „Heeft het
nog zin jezelf redelijk fatsoen
lijk aan te kleden, of doen we
dat alleen voor de kou? Het
schijnt erg vlot te zijn zoveel
mogelijk bloot te zijn. Hoe
denken de jonge mannen en
echtgenoten daarover. Zijn die
daar allemaal mee ingeno
men?"
Monopolie
Nogmaals iets over de
huisarts. Mevrouw G. te B.
vindt dat artsen teveel een
monopoliepositie hebben: „O-
ver allerlei dingen kan men in
ons land zijn beklag doen;
juist op een terrein waar het
gaat over leven en dood weet
men niet waar men terecht
kan. Wie weet waartoe het
medisch tuchtcollege dient? Ik
niet. Wie zou durven klagen?
Men is, vooral op het platte
land, veel te afhankelijk van
zijn huisarts.
De artsen zouden zelf zo'n
zware verantwoordelijkheid
niet alleen moeten willen dra
gen. Bij de kankerbestrijding
worden de symptomen gepu
bliceerd. waarmee men naar
de dokter moet. Waarom dan
geen voorlichting over andere
ziekten?
Men weet dan met welke
klachten men niet moet blij
ven doorlopen en wanneer
men moet aandringen op een
briefje voor de specialist.
Tot slot dit: veel artsen la
ten duidelijk merken dat ze
mensen die gauw klagen flauw
vinden. Gevolg: menigeen
verzwijgt klachten die
ogenschijnlijk onbetekenend
zijn. Twee mij bekende
uitspraken van specialisten:
„Was u maar eerder geko
men" en „U had geen dag la
ter moeten komen."
„Tegenwoordig stuurt de
dokter een patiënt eerder naar
een specialist dan vroeger" is
de mening van mevrouw O. tc
B. „Werd je vroeger
overspannen dan zei de dok
ter: „Werken, werken, je moet
krachten nemen om te werken
en niet géven aan je zenu
wen." Het was een hard ge
neesmiddel, zonder nasmaak.
Als je na lang vallen en op
staan de oude werd, was alles
vergeten.
Nu gaan vele mensen naar
een inrichting als ze
overspannen zijn. Met voorde
len misschien, maar dan dat
vreselijke terugkeren tot je
gewone leven. Alle genezingen
zijn van onze grote Medicijn
meester. maar welke weg is
beter de eerste of de tweede?"
LAATST reed ik langs de markt,
zag plantjes van een kleur die
het precies zou doen in de tuin, en
kocht er vijf. Ik had niets bij me.
geen tas, geen mand, en verzocht
de meneer die ze mij verkocht
kweker? tuinder? bloemenman?
een flinke krant eromheen te
slaan. „Jan, geef eens een krant
erbij" riep hij tot een leuke jon
gen van een jaar of 10, en Jan
sprong over een tiental geraniums
om by me te komen, legde een
krant op de tegels en zei: „heel
goede krant, de Boskoopse". Ik
moest lachen, de krant was in mijn
ogen zo dun.
ONWILLEKEURIG denk je: ach
Boskoop wat kan daar nu
in de krant te zetten zijn.
Het is raar, maar je voelt je als
niet-Boskoopse meer bij-de-tijd,
meer betrokken bij de grote we
reldgebeurtenissen, maar „staan" in
het volle leven en zodra die
gedachte door je heen gaat weet
je dat dat klinklare onzin is, want
wat weet je nu meer?
Het leven is werkelijk niet meer
of minder de moeite waard door
het wel of niet weten van: wat
het Holland-Festival gaat bieden,
wat op allerlei congressen wordt
beweerd, wat er in een stad met
meer inwoners dan Boskoop van
zelfsprekend meer aan ongelukken
gebeurt. Het helpt immers nt«t;
heel veel weten gaat als ballast
een tijdje mee en dan overboord,
ZO, al fietsend met mijn Bos
koopse lading in de arm.
streepte ik een en ander in mijn
leven door en eindigde bij een
bijna niet meer deelnemen, bij een
vereenvoudiging des levens: laten
we een beginsel van een boom ko
pen. dan een huisje, de nodige
boeken erin, en rustig voortleven
tot de boom schaduw geeft. Maar
de volgende morgen schikten alle
kranten een moord in hun lay-out
en voelden we ons in Boskoop, Je
ruzalem en New York weer op
nieuw betrokken bij alles wat onze
medemens: de mens aangaat
ZO is er een menselijk af-en-aan,
onvermijdelijk. Zou dat onge
veer zijn wat een briefvriendin be
doelde toen zij me schreef hoe
meer dan genoeg ze soms had van
alle dienstbetoon? „U schregf over
orde, dat het voor je moet léven
om orde te zijn, dat het beweeglijk
leven is, absoluut. Past u dat ook
toe op b.v. weldoen, van dienst
zijn? Het is zo gek, eerst drijft
je wat je toch noemen mag: de
geest van Christus. Als ik niet
meer zie hoe mensen elkaar tot
hulp zijn, eikaars lasten verlichten,
dan hoeft het voor mij niet meer.
Als ik zelf niet steeds weer nede
righeid betracht, mezelf geef, dan
zie ik van mezelf eigenlijk nauwe
lijks meer iets christelijks.
OF het moest al zijn dat ik op
den duur wat minder driftig
word, maar ja, wat er dan niet
is. nl. mijn driftigheid is er niet,
dat kan ook niet blijken. Maar
bij al mijn activiteit komt een mo
ment dat ik mezelf zie praten, ge
baren maken, mooie dingen be
weren. mensen nalopen om ze te
stimuleren, dat dodelijke moment
waarop je jezelf ziet fietsen,
zoals je de voorkant van je huis
ziet. En 't is een vorm geworden,
je moet wel doorgaan, het bouwsel
mag niet omvallen. Is dat zoiets als
u bedoelde, hebben we daarvoor
ook dat onbestemde gevoel nodig:
God helpt je erdoor? Is dat de Hei
lige Geest: je overtuiging dat je
God bent tegengekomen. Hem hebt
ontmoet, en nu met Hem de weg
loopt?"
JA. dat heb je, voor zover het in
enkele woorden is uit te druk-
drukken, goed begrepen. Vroeger
leek alles vast te liggen, maar na
tuurlijk was dat niet zo, vast werd
star en daarachter brak het leven
zich baan, achter de voorkant van
het huis krioelde het van verande
ringen. Wel is het zo, meen ik,
en ik weet niet of jij die ervaring
ook hebt. dat vroeger de mensen
die voorkant ten koste van alles
wilden behouden, terwijl wij nu
dikwijls de achterkant van ons ge
luk willen accentueren.
TKZELF heb b.v. heel dikwijls
A een soort gevoel dat ieder me
anders ziet dan ik ben: ik werk
er zelf aan mee dat men me zo
ziet, niei dat ik het erop aanleg
maar het gebeurt gewoon, ik kan
het niet helemaal keren. Denk je
b.v. in dat je je lam en bromme
rig voelt, of dat je erg aan iets
twijfelt, of dat je een zo gecompli
ceerd stukje mens bent op een
bepaalde dag dat je je geen raad
weet met jezelf. Nu komen er
mensen aanwippen. Wat gebeurt
er? Die mensen zien je gegaran
deerd anders dan je van binnen,
in je onrustige, wat wrevelige hart
bent. Veins je nu?
VjEE. dat is het niet. Maar men-
s sen veranderen je, je toont een
voorkant die je ook bent en
ja, dan doe je, dan ben je zoals
je niet wilt. Ook gebeurtenissen
veranderen je: wat je jaren ver
foeide wordt op je weg geplaatst
cn het wordt je tot behoud, tot
leven. Wat als dienstbetoon was
versleten, wordt opnieuw in an
dere vorm weer dienst. Je moet
er alleen stil op wachten, want
het gaat niet om dat dienstbetoon,
het hóeft niet, het mag. Het is
precies als in Boskoop: juist als
je in Londen en Amsterdam pas
leeft, blijkt bij inzien Boskoop
hetzelfde leven te omvangen, moet
hoog en nederig om het even
onder dezelfde vergeving door.
ACH, wat doet het er toe, roep
je het is net zoiets als wat
je al weet: mensen sterven, men
sen hebben pijn, mensen moeten
afscheid nemen, toch gaan altijd
weer mensen van elkaar houden,
elkaar helpen, willen mensen sa
mengaan. De dommerds, zou je
zeggen.
EN dan, precies, doet het er weer
toe. Dan ga je al de zoge
naamde domme dingen weer doen:
liefhebben, helpen. En .veer de
kringloop van teleurstelling, pijn,
ontzetting, wanhoop en tranen in.
Maar Goddank is de Geest geen
drankje. Op. dat kan niet Uit
geput is geen woord in deze ca
tegorie. Je hoeft er niet lang mee
te doen. Het deed al iets met jou.
Toen je er r - geen notie van
had.
