NCRV: PINKSTERSPEL
VAN EIGEN BODEM
Commentaar
mm hm ODuènt
m Nieuwen jöt
VIERHONDERD JAAR
GELEDEN BEGON
80-JARIGE OORLOG
EN TV
Kijkersquiz en
rechtspraken
NTS-tecim
zeilrace
mee met
Harwich
NTS blijft op
zondagmiddag
BOEK - gespecialiseerd - BOEK
iinnr larnb (Cats
VANAVOND TE ZIEN
PROGRAMMA'S
VANAVOND TE HOREN
ZONDAG TE ZIEN
ZONDAG TE HOREN
23 mei 1968: Slag bij Heiligerlee
ZATERDAG 25 MEI 1968
J)e 21ste eeuw
in discussie
HILVERSUM ea Dinsdagavond
zal de NTS de laatste aflevering
van de Amerikaanse spektakelse
rie „De 21ste eeuw" uitzenden.
Deze is gewijd aan het theater
van de toekomst, waarin het
merkwaardig zal toegaan, wan
neer deze voorspelling uitk.omt.
Daarna volgt een discussie over
de serie in haar geheel en
over wat de „dikwijls overrom
pelende gegevens" daar uit voor
Nederland hebben te betekenen.
Het gesprek wordt geleid door
Jan Roelands en de overige deel
nemers zijn prof. dr. J. Kistema-
ker, prof. dr. P. J. A. ter Hoeven,
mevrouw drs. C. M. J. van
Eijk-Sweep en dr. A. J. H. Thia-
dens.
iiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii;
Knielvergoeding
LONDEN De 49-jarige
geestelijke Morton heeft door het
hooggerechtshof een schadever
goeding van 65.000 gulden toege
wezen gekregen, omdat hij na een
auto-ongeluk niet meer kan knie
len.
„Ik kan mijn plicht als paro
chiegeestelijke niet meer uitvoe
ren", zei hij op de zitting. Vijf
jaar geleden werd Morton ge
wond aan ruggegraat en bek
ken. Hij was toen parochie
geestelijke in Londen. Nu is hij
geestelijk verzorger van een te
huis voor bejaarde dames.
(Van onze raldio- en tv-redactie)
HILVERSUM „Als straks
Johannes komt" is de titel van
een oorspronkelijk Pinksterspel
het derde televisiestuk van P.
W. Franse dat de NCRV op de
avond van Eerste Pinksterdag
uitzendt.
Het is gebaseerd op de derde
brief van Johannes, gericht aan
een zekere Gajus en handelend
over een conflict in een van de
vroeg-christelijke gemeenten.
Met deze ernstige inzet van het
dramatische zomerprogramma
geeft de NCRV er blijk van, dat
zij in de komende maanden wei
nig of geen herhalingen van tele
visiespelen behoeft te brengen.
Evenals de andere omroepen
zal vrolijkheid de totaalprogram
ma's domineren, al wordt be
paald de bezinning niet vergeten.
Om even bij de dramatische pro-
dukties te blijven: in juli biedt
de NCRV op haar donderdag
avond het blijspel „De ring" van
Browne, met Kitty Janssen in de
toofdrol en in augustus „Eerlijk
ïn ongelogen" van Mortimer, met
fohnny Kraaykamp en Jenny
\rean.
Dé verleden jaar op Ned. 2 uit
gezonden serie „Liebermann"
wordt in de vooravond op Ned. 1
nerhaald en er worden enkele
lieuwe afleveringen aan toege
voegd.
Lucy Ball houdt haar plaats
evenals „De gevangene", waar
van in september het laatste deel
(van de 17) wordt uitgezonden.
Wat zwaarder van toon zijn in
het buitenland aangekochte re
constructies van rechtspraken die
later moesten worden herzien
„Het geval Jakubowski" (2 delen)
en „Het geval Rohrbach (3 de
len), alsmede een bekend stuk uit
het Ierse repertoire, handelend
over de ondergang van de natio
nalistische staatsman Parnell uit
de tweede helft van de vorige
eeuw.
Op 6 september toont de NCRV
een eigen filmproduktie naar het
verhaal „Waar is iedereen?" van
Rod Serling (de man van Twee-
duuster) en een week later begint
het Nederlandse feuilleton dat
Willy van Hemert schreef naar
de roman „De glazen stad" van
P. J. Risseeuw. Deze serie bestaat
uit 7 delen van 50 minuten elk en
zal binnen twee maanden op het
scherm komen.
Concerten
Samen met het Rotterdamse
Philharmonisch orkest bereidt de
NCRV een concert voor dat deel
uitmaakt van het Holland Festi
val. Opnamen hiervan zijn te
zien en te horen op 2 september.
De jazzmusicus Benny Goodman
zal bij die gelegenheid het klari
netconcert van Mozart spelen.
Voor de NCRV-televisie treden
deze zomer ook het Ned. Ka
merorkest en het Noordelijk Fil
harmonisch orkest op. Er komt
een uitvoering door het Joegosla-
visch Danstheater FRULA en een
zangprogramma van Liesbeth
List samen met Pierre Barouh.
Op maandag a.s. (27 mei) en op
24 juni zijn er weer informatieve
programma's voor smalfilmers
onder de titel „Studio thuis" en
er zullen nog eens vijf uitzendin
gen zijn uit de Franse discussie
reeks ..School voor ouders". De
heer N. van Gelder leidt de
gesprekken als vanouds.
Bekend is al, dat de NCRV
veel aandacht zal schenken aan
de conferentie van de Wereld
raad van kerken in Uppsala. Van
23 juni af worden er gedurende 3
weken regelmatige tv-uitzendin-
gen aan dit gebeuren gewijd.
Tot het zomeramusement beho
ren de al begonnen programma's
„Rodeo" en „Zeskamp". In juli
begint een kijkersquiz van 25 mi
nuten, in de geest van het spel
„Haal je kijkgeld terug", dat in
1966 zoveel succes oogstte. De
nieuwe formule staat nog niet
helemaal vast en het is ook niet
zeker of Leo Schmidt, een graag
geziene figuur in de huiskamers,
weer presentator zal worden. In
elk geval wordt het een quiz
waaraan iedereen thuis kan mee
doen.
„Tweekamp" stopt in de zo
mermaanden. Op 10 juni wordt
tussen de studenteams uit Delft
en Tilburg om de eerste plaats
gestreden.
Het winnende team komt in de
finale op zondag 16 juni uit tegen
de VU-studenten. die totnutoe
met driemaal winst bovenaan
staan.
Radioverslag
voetbal
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM De NRU zal
op donderdag 30 mei van 8.05 tot
10.05 uur direct verslag geven
(Hilversum I) van de voetbal
wedstrijd Nederland Schot
land, te spelen in het Olympisch
Stadion in Amsterdam. Dick var.
Rijn en Theo Koomen zorgen er
voor.
(Van onze radio- en tv-redactic)
HILVERSUM De NTS slooft
zich bijzonder uit om in haar ru
briek „Mensen in de sport" don
derdagavond a.s. (laatste uitzen
ding in dit seizoen) goed voor de
dag te komen en wel met een
gefilmd verslag van de traditio
nele zeilrace Hoek van Holland -
Harwvoor zeegaande jachten
in de RORC-klassen.
Een team van twee man dat
hiervoor speciaal op de Noordzee
heeft moeten oefenen, maakt als
deel van de bemanning de reis
mee.
Redacteur NTS-sport Frans
van Dusschoten en cameraman
Ron Nieuwenhuijs hebben daar
toe een plaats gekregen op de
Schelde II van Douwe Gaastra,
een van de favoriete jachten
voor deze race.
Het was niet eenvoudig om aan
boord van dit schip uit de One
Ton Cupklasse te komen, want
een cameraploeg ziet men terecht
als ballast inplaats van verster
king. Er is echter iets op gevon
den: één van de vaste beman
ningsleden blijft thuis en de twee
NTS-ers moeten dag en nacht
flink meewerken.
De start is op dinsdag 28 mei '<s
morgens om 9 uur. Al naar ge
lang de weersomstandigheden
hopen de deelnemers na 24 tot 30
uur in Harwich aan te komen.
Van dat moment af begint een
nieuwe race voor de NTS: die
tegen de klok, om het filmverslag
behoorlijk gemonteerd donder
dagsavonds er uit te krijgen. Het
NTS-vliegtuig, bestuurd door
vlieger Charles van der Heijden
zal in Harwich klaar staan om de
film mee te nemen en vervoert
tevens een tweede cameraploeg,
die v.oor aanvullende beelden van
start en finish zal zorgen.
In december was vrolijke zan
ger esi pianiste Pia Beck even in
Nederland om hier en daar op te
treden en te kijken of iedereen
en alles er nog was. Ze zit alweer
enkele jaren in haar eigen eta
blissement in het Spaanse vakan
tieplaatsje Torremolinos, waar ze
ook veel Nederlandse toeristen
ontmoet. Regisseur Fred Oster
maakte tijdens haar verblijf hier
een programma voor de AVRO
met haar en zo hoort U Pia van
avond evergreens zingen en spe
len.
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Hoewel het
morgen de laatste Monitor-uit
zending van dit seizoen is, blijft
de NTS op zondagmiddag tussen
half vier en vijf uur op het
scherm komen. Er zal niet zo
heel veel verschil zijn met het
huidige programma, alleen is het
na morgen uit met de presentatie
van Ageeth Scherphuis en Philip
Bloemendal. Zij keren ook in ok
tober niet terug;: de NTS ziet uit
naar andere medewerkers op de
ze plaatsen.
In de zomermaanden zijn op
zondagmiddag van de NTS pro
gramma's te verwachten die wor
den samengesteld uit sportge
beurtenissen in binnen- en bui
tenland, Eurovisie-uitzendingen,
familiefilms, wegeninformatie
e.d.
(Van onze radio- en tv-redaetle)
HILVERSUM De cabaretiers
van Lurelei zullen optreden in
een door Guus Vleugel te schrij
ven komedie in 5 afleveringen
getiteld „Rust noch duur", welke
de KRO volgend jaar in de
maanden februari t'm juni op
het scherm brengt.
Elke aflevering zal 40 minuten
duren. Vaste medewerkers zijn
Jasperina de Jong, Sylvia de
Leur en Eric Herfst, verder tre
den telkens andere gastacteurs of
-actrices op.
Unieke reprotluclie
ran Beltlaunte boeken
Vele geschriften, platen- en kaartenboeken iiit de
hoogbloei van de Nederlandse beschaving zijn zo zeld
zaam geworden, dat de originele drukken haast kost
baarder zijn dan goud. Voor het bestuderen of zo
maar genieten van deze werken uit de zeventiende eeuw
is men in de meeste gevallen aangewezen op enkele
bijzondere verzamelingen.
De antiquairen N. Israel en B. de Graaf zijn er in
samenwerking met de uitgeverij Het Parool toe over
gegaan, deze belangrijke boeken weer onder het bereik
van een breder publiek te brengen en wel in een vorm,
die zo exact mogelijk gelijk is aan de oorspronkelijke
uitgaven.
Conservatoren van Amerikaanse bibliotheken stellen
poor dergelijke facsimile-drukken de eis, dat een zuur
vrij papier wordt gebruikt dat enkele eeuwen goed
blijft. Op grond daarvan is in Nederlandse laboratoria
speciaal voor dit doel een papier ontwikkeld en ver
vaardigd. De gestempelde banden, waarvoor echt goud
wordt gebruikt, zullen het hoge peil van de boekbin
derskunst demonstreren.
In de serie „Herleefd verleden" zullen allereerst ver
schijnen: Spiegel van den ouden en nieuwen Tijdt van
Jacob Cats (1632); Historische beschrijvinghe der coop-
stadt Amsterdam van Johannes Isaakszoon Pontanus
(1614): Beschrijving van alle de Nederlanden van Luigi
Guicciardini (1612) en Nederlantsche Gedanckclanck
van Adriaan Valerius (1626).
B\j intekening op de gehele reeks geldt een aanzien
lijk verlaagde prijs, t.w. resp. 50, 40, 80 en 30 gulden
(tegen 75, 60, 110 en 40 gulden bij aankoop van een los
deel.
Het vermaarde werk van „Vader" Cats is inmiddels
„herleefd".
Ned. I NCRV
7.06 uur voorlopig afscheid van Swiebertjé.
8.20 uur Godfried Bomans in Canada.
8.45 uur Zeskamp, landenwedstrijd in Middelhui g.
9.55 uur Lucy-show: Tussen twee vuren.
10.20 uur reportage Pinkstergemeenten, daarna actua
liteiten.
Ned. 2 AVRO
7.03 uur nieuws uit de provincies.
8.20 uur Pia Beek zingt.
8.50 uur feuilleton Peyton Place.
9.35 uur Krontjongen: programma met Indië-hevinne-
ringen.
tuallieitcnrubr 22.5S Evangelie ders AVRO: 16.00 Nws. 16.02
NTS; 23.00-23.05 Journ I Rhythm and blues. 16.35 Coun-
23.05-23.10 Olyiupid Tour: sa- try and Western muziek. 17.00
men vatting van de vandaag Nws. 17.02 Hadiojourn mei to-
verreden étappe. to-uitslagen 17 05-13 00 Mu-
Nederland II. NTS 18 50 Pi- *iek-Mélange.
po de Clown STER 18 56 Re
clame. NTS; 19.00 Journ.
AVRO; 19.03 AVRO s Regiovi
zier. NTS: 20.00 Journ. STEK:
20.16 Reclame. AVRO: 20.20 Pia
Beek-Show. 20.50 Peyton PIa-|
ce, TV-feullleton. 21.35 Kron-
t jongen: amusementsprogr.
NTS: 22.25-22.30 Journ. I
TELEVISIE
•vx-xy-
1KÜIUE5
elglè.
Kanalen: 2 en 10. 18.55 n.m. 14.00 Universiteit
Zandmannetje. 19.00 Luceat: ECschool (3): 15 00 Problemen
ath. eodsd. uitz. 19 30 Met de van het brugjaar f10). 15.30
camera In de schulltent. 19.52 nws in 'c
Hilversum I VARA
8.15 uur Metropoleshow met Shirley.
8.50 uur hoorspel „De opdracht".
10.45 uur oude platen, daarna nieuws, alles op de
lichte toer.
Hilversum II KRO
8.00 uur verzoekplatenprogramma.
10.00 uur Cursief, satirisch programma.
10.45 uur Goal, muzikaal sportprogramma.
Ned. 1 VARA
.05 uur (CVK/IKOR) Joodse sabbathliederen.
.30 uur aflevering serie Dan O'Brien.
10.00 uur speelfilm „Eiland van weleer" (Ameland)
Ned.
KRO
7.00 uur (NTS) aflevering Frédéric.
8.05 uur gesprek met de heer H. H. Wemmers, voor
zitter r.k. en prot. chr. Werkgeversverbonden.
8.35 uur reportage Gildefeest in Dommelen.
9.10 uur Concertgebouworkest demonstreert houten
blaasinstrumenten.
Meded. cn Hier spreekt men
Nederlands. 20.00 Nws. 20.25
Liefde onder het dak. ge-
zlnsfeulll. (13). 20.50 Zeskamp,
wedstr. 22.00 Echo. 22.35 Man-
nlx, poli'tlefeulll. (3). 23.25 Nws,
KADI»
MORGEN
Hilversum I. 402 m. VARA:
8.00 Nws. 8.18 weer of geen
weer. (Om 9.00 Sportmeded.i.
9.45 Humanistisch Verbond:
Vier eeuwen na Heiligerlee,
kort. 15 31-17.00 Mo
nitor. (Plm. 16.00 In kleur:
Skippy; plm. 16.30 Voetbal
uitslagen). 18.55 Plpo de
clown. CVK/IKOR/RKK: 19.00
Bijbelvertelling voor kinderen,
CVK/IKOR: 19.05 Joodse Sab
bat-liederen. NTS: 19.30 Sporl.
20.25 Journ. VARA: 20.30 Dan
O'Brien: Een hoge inzet.
TV-feuilleton. 22.00 Eiland van
weleer. Nederlandse speelfilm
NTS: 22.30-22.35 Journ.
Nederland II. NTS: 18.55 Pl
po de clown. 19.00 Frédéric.
TV-feullleton. (dl. 6). KRO:
19.30 In kleur: documentaire
over paling-visserij. NTS: 20.00
Journ. KRO: 20.05 Silhouet:
Fortr. van een tijdgenoot. 20.35
n kleur: Het
iiri genoot. 20
IKOR. lom Onderweg*:"""een if "ÏVf; ML „5
SeTorSK iSid'"!, Si'V™! i SSS3S5Ï' &uun
en SKrt ll Muz. Ïm!'
De kerk in de spiegel van de ?|15.21oo^rn
pers. AVRO: 12.00 Bonte muzl- 2'"° Jouln'
kale show. 13 00 Nws. 13 07 Ra-
dlojourn.. waarin: De toestand
in de wereld, lezing, 13.25 Ra-I
diu-periodiek. 14. uu Hersen-1
gymnastiek. NRU: 14.301
Noord-Hollands Philharmo
nisch Orkest en solist. (I.d.l
pauze: 15.20-15.40 Cursus mu-
ziekluisteren). 16.30 Nws uit de
wereld van levensbeschouwe- Hilversum i. 40. m. VARA:
Itjke Instellingen. VARA- 17.00 Nws en ochtendgym. 7.23
Hilversum I AVRO
8.00 uur (VPRO en IKOR) Balans, commentaar-
rubriek.
8.30 uur jongerenprogramma Rits.
9 30 uur koorzang van het festival 1968.
10.50 uur muziek voor de late avond.
Hilversum 11 NCRV en KRO
8.05 uur geestelijke liederen.
8.30 uur Stereoclub.
9.30 uur Jules de Corte met cabaretliedjes.
10.45 uur Audio, informatie voor muziekliefhebbers.
zoekplatenprogr 22 00 Cursief;
progr. dat schuin tegen de
dingen aankijkt. 22.30 Nws.
22.40 Overweging. 22.45 Muzi
kaal sportprogr m. comm en
rep. 23.55-24.00 Nws.
Hilversum I. 402 m. VARA:
18.00 Nws. 18.15 Comment, op
het nws. 18.22 Stereo: Melo
dieën-Expres. 18.45 Stereo:
Verzoekprogr. v. klass. muz.
19.30 Nws. 19.35 Artistieke
staalkaart. 20.15 Stereo: Metro-
pole orkest m. zangsol. 20.50
De Opdr.. hoorspel. 22.00 De
vereniging voor Nederlandse
Muziekgeschiedenis. 22.40
S.O.S.-berichten. 22.45 Lichte
gramm. 23.15 Stereo: Licht ge-
var. muziekprogr. 23.55-24.00
Nws.
Hilversum II. 298 m. KRO:
18.30 Nws. 18.46 Act. 19.05 Ste
reo: Musicerende dilettanten:
Harmonie-orkest. 19.30 Sjook.
voor de twintiger. 20.00 Ver-
TELEVISIE
VAWVOVn
Nederland I. NTS: 18.50 Plpo
de clown. STER: 18.56 Recla
me. NTS: 19.00 Journ. STER:
19.03 Reclame. NCRV: 19.06
Kop op. Swiebertje STER:
19.56 Reclame. NTS: 20.00
Journ. STER: 20.16 Reclame.
NCRV: 20.20 Rep. over een be
zoek aan Canada. 20.45
Zeskamp: stedenqulz. 21.55 In
kleur: De Lucy-show. 22.20
Progr. over de Broederschap
van Pinkstergemeenten in Ne
derland. 22.40 Hier en Nu: ac-
Stcreo: Tango-Rumba ork.
zangsol. 17.30 Stereo: Jazzork.
17.50 Nws. 18.05 SOS-beriehten
NRU: 18.10 Sportrep. en
-beschouwingen. VARA: 1B.3U
Klatergoud: een muzikaal
feuilleton over de wondere
wereld van de kleinkunst.
19.00 Discussie over een actu
eel onderwerp. VPRO: 19 30
Nws. 19.35 Chansons 20.00 Ba
lans: opinies en gebeurtenis
sen. gewogen en getoetst.
AVRO: 20.30 Rits: Voor de
jeugd. 21.30 Nederlands Koor
festival 1968. 22.30 Nws. 22.40
Hadiojourn. 22.50 Licht, muziek
progr. (opn). 23.55-24.00 Nws.
Hilversum ii. 29K m. KRO:
Nws. 8.15 Stereo: Klass
Lichte gramm. (7.30-7.35 Van
de voorpagina). VPRO; 7.54
Deze dag. VARA: 8.00 Nws. 8.11
Act. 8.20 Lichte gramm. 9.00
Stereo: Mod. orkestwerken
(gr). (9.35-9.40 Waterstanden).
10.00 Voor de vrouw. NRU:
11.00 Nws. 11.02 Premières door
de Nederlandse Radio-orkesten
(opn). VPRO: 12 00 Blauwe
maandag: gevar. progr. 12.26
Meded. voor land- en tuinb.
12.29 Stereo: Muz. aanwinsten.
12.50 Tien voor één,
godsdienstig praatje. 13.00
Nws. 13.11 Informatie: Ontwik
kelingswerk. 13.20 Pro memo
rie. 13.25 Klass. kamermuz.
(opn). 14.25 Schoolradio. NRU:
14.45 Dansorkest van de B.R.T.
(opn). AVRO: 15.15 Voor de
«radars»' ssrü, s?r» man jrssxz-
SSwoïr" io'« L'teratïe
krnnfolf n L» kli™ Altviool en plano. 16.40 Voor
V« Bu.Ve™:°5sarfc/sst"-»
De5' pfatenbij belklankbeeld! I 7 leende
ssrwsssi sï
de jeugd 13 20 Jeugdkoor 13 40 Nws: Act; 7.50 overwe-
Mo5CO:Klasaf' ^hu^rou'w^NRU:' 10.00
MuziêkoroBr TK-nlf- 7#ln zieken. 11.30 Voor bejaarden.
Aiuziexpi ogr. IKOR. 18.30 Huz. c r» c .hor «rav- i> mi
lezing. 18.50 Kerkelijke kron.l
NCRV: 19.00 Nws. 19.07 Stereo:
Oude gewijde muz. (gr.). 19.30
lezing le\9l45rnestereo^kUKl','. s'l e~n "tutnbTTLjÖNws. "ti'.ii
hoornconcert <«rr?' anns Act' 12-50 Hadlo-snelbuffet
GeesteUjke liederen kro 13'30 Slcrco: Llchle «ramm.
lJStiSi en technische ?1ps i?,5' KS'tïr'? IJ» SSSS
voor stereo-fans. 21.30 Neder- yH»" 8 iGn TnfnrmJ.T.
BS? over
gdsdienstlge vraagstukken.
30 Nws 22.40 Overweging.
22.45 Muz. Informatie voor
keni
23.55-24.00 Nws.
Hllvi
liefhebbers.
iii. 240
met muz. (16.00-16.02 Nws.)
17.2C Overheldsvoorl. NCRV:
17.30 Voor de kleuters. 17.45
Voor de kinderen. 18.00 Stereo:
Koorzang. 18.19 Ultz. van de
FM-kanalcn. AVRO: 9.00 Nws. FM-kanalen. NCRV: 9.00 Nws.
9.02 Platenprogr. 10.00 Nws. i 9.02 Licht platenprogr. 10.00
10.02 Juist op zondag. 11.001 Nws. 10.03 Popmuz. (11.00 Nws.)
Nws. 11.02 Muz. Mozaïek. VA- TROS: 12.00 Nws. 12.03 Act.
RA: 12.00 Nws. 12.02 Verzoek-1 12.13 Verzoekplaienprogr.
platenprogr. 13.00 Nws. 13.07 KRO: 13.00 Nws. 13.03 Actuall-
NAR: Nederlandse Artiestenteiten. 13.08 Knalmuz. 14.00
Revue op de plaat. NRU: 14.001 Nws. 14.03 Popmuz. 15.00 Nws
Nws. 14,02 Rome - Ankara - 15.03 Licht platenprogr. ib.oo
Madrid: voor de gastarbeiders. Nws. 16.03 Tienershow. 17.00
15.00 Nws. 15.02 Athene - Rabat Nws. 17.02 Act. 17.07-18.00 Ver-
- Lissabon: voor de gastarbei- zoekplatenprogramma.
(Van een onzer redacteuren)
Dertien graven van Nassau hebben tijdens
de tachtigjarige oorlog hun leven geofferd
voor de onafhankelijkheid van de Nederlan
den en de eerste van hen die vielen was graaf
Adolf, broer van Willem van Oranje, de
vader des vaderlands. Hij bleef ,,in Fries
land in den slag; Zijn ziel in het eeuwig
Leven, verwacht den jongsten dag", op 23
mei 1568, nu vierhonderd jaar geleden.
Op die dag begon in feite de strijd van
tachtig jaar tegen het Spaanse wereldrijk,
dat zo groot was, dat de zon er nooit onder
ging. Philips II en de hertog van Alva haal
den de schouders op. Zij zouden dat handje
vol slecht bewapende cn geoefende troepen
wel eens even leren. Wie kon zich verzetten
tegen de in heel de wereld gevreesde Spaanse
legioenen?
De uitkomst zou anders zijn
dan gedacht. Als eindelijk in
Munster de vrede wordt gesloten,
zijn het de Nederlanden die kun
nen lachen. Hun lange worsteling
om de vrijheid wordt met succes
bekroond.
Lastig
Philips II van Spanje kon het
met de Nederlanders maar slecht
vinden. Hij vond hen lastig, ei
gengereid en bovenal verwaand.
Hun edelen gaven hem niet de
eer, waarop hij als vorst recht
had, naar hij meende. Zijn beve
len werden genegeerd, zijn pro
clamaties voor kennisgeving aan
genomen en zijn waarschuwingen
in de wind geslagen.
Voor een man met zijn karak
ter paste hierop maar één ant
woord: het geweld. Die Neder
landers, die over alles ontevreden
waren, moesten met harde hand
tot de orde worden geroepen. Al-
va zou dit doen met 20.000 man
elite-troepen.
Toen de donkere wolken van
het Spaanse schrikbewind zich
boven de Nederlanden samen
pakten, namen velen de wijk
laar Duitsland om daar niet al
leen betere tijden af te wachten,
ook om daadwerkelijk het benar
de vaderland te helpen.
Vooraan
Van hen die behoorden tot die
laatste groep, stond prins Willem
vooraan en met hem zijn broers
de graven Jan, Lodewijk, Adolf
en Hendrik van Nassau. Zij voor
al werden de grondleggers en be
veiligers van onze staatkundige
en geestelijke vrijheid. En hun
werk werd later voortgezet door
prir.s Willems zonen, prins Mau-
rits, de knappe legeraanvoerder,
die ook als legerorganisator in
ternationaal bekend werd. en
prins Frederik Hendrik, die de
erenaam van Stedendwinger ver
diende.
Met inzet van lijf en goed wil
de prins Willem de Nederlanden
van het Spaanse juk bevrijden.
Daarvoor echter was een leger
nodig, en dat leger nu bracht de
prins in Duitsland op de been.
In het voorjaar van 1568 meen
de hij sterk genoeg te zijn om de
legermacht van Alva aan te val
len.
Prins Willem wilde op drie
piaatsen de Nederlanden binnen-
Een schilderij, waarop hel sneu
eden van graaf Adolf in de Slag
bij Heiligerlee werd afgebeeld.
rukken, daarmee Alva dwingend
zijn troepenmacht te verdelen.
Daarna zou hij met de hoofd
macht de Nederlanden binnen
trekken.
Graaf Lodewijk kreeg het be
vel over de troepen die
Noord-Nederland zouden binnen
vallen en moesten proberen Gro
ningen te bemachtigen. Op 1 mei
1568 veroverde Lodewijk het slot
Huis te Wedde, Groningen, van
waaruit hij zijn operaties wilde
beginnen.
Groot was zijn leger niet,
slechts vijftig man, maar het
groeide in korte tijd tot een
zeshonderd a zevenhonderd man,
groot en sterk genoeg om Appin-
gedam te bezetten. Daar kwam
zijn broer Adolf het leger met
honderd ruiters versterken.
Het (Spaanse) Groningse garni
zoen dat de invallers wel eens
even tot de orde zou roepen, deed
nog met een vierhonderd man
een uitval, maar zij werden uit
eengeslagen en verdreven.
Alva nam direct maatregelen
om de opmars van graaf Lode
wijk tot staan te brengen. De
graaf van Aremberg, de Friese
stadhouder in Spaanse dienst,
werd op zijn last uit Frankrijk
naar het Noorden teruggeroepen,
en ook de graaf van Megen, stad
houder van Gelderland, kreeg
opdracht zich in de strijd te wer
pen.
Dp krachten waren verre van
gelijk. De troepen van Lodewijk
telden drieduizend man voetvolk
en driehonderd ruiters. Arem
berg en Van Megen beschikten
samen over een zesduizend man
goed geoefend en gehard voet
volk en een vierhonderd ruiters.
Maar de commandant van de
Nederlandse troepen was niet al
leen een dapper man. ook een
man die inzicht had in de tactiek
van het gevecht, en dat zou hem
helpen in de strijd die wachtte.
Aremberg maakte een grote
vergissing toen hij zonder Van
Megen oprukte naar Appingedam
om naar hij van plan was
Lodewijk vernietigend te
verslaan. De onderschatting van
het leger van zijn tegenstander
en de overschatting van eigen
kwaliteiten werden oorzaak dat
De t ier broers van prins Willem I
van Oranje: de graven Lodewijk, I
Jan, Adolf en Hendrik.
hij uiteindelijk het onderspit zou
delven.
Lodewijk onderkende tijdig
Arembergs bedoelingen. Hij trok
met zijn hoofdmacht terug over
Slochteren naar Winschoten en
bezette een door waterwegen en
moerassen beveiligde stelling bij
het klooster te Heiligerlee.
Toen Aremberg zijn vergissing
ontdekte, was het te laat. Hij be
greep dat hij zonder de troepen
van Van Megen niets kon uit
richten tegen de troepen van Lo
dewijk, die zich hadden opgesteld
in een terrein dat uiterst moeilijk
begaanbaar was.
Hij kon twee dingen doen:
wachten op Van Megen en dan
proberen met hem het leger van
Lodewijk te omsingelen of alleen
de strijd aanbinden. Het liefst
wilde hij wachten, maar zijn
Spaanse ondercommandanten
wilden daar niet van weten. Zij
wilden erop los, en Aremberg
kon niet anders doen dan toege
ven.
Zijn leger schaarde zich in slag
orde. gereed voor het gevecht.
En toen gebeurde het. Graaf
Adolf rende aan het hoofd van
een honderdtal ruiters op Arem
bergs troepen in. Ineens bevond
hij zich temidden van de Spaanse
troepenmacht. Hij streed dapper,
maar de overmacht was te groot.
Hij werd van zijn paard gestoten
en dodelijk gewond bleef hij lig
gen.
Paniek
Voor de tweede maal maakten
de Spanjaarden een vergissing.
Zij dachten zeker te kunnen zijn
van de overwinning en begonnen
snel op te rukken. Maar Lode
wijk had een deel van zijn troe
pen in een hinderlaag gelegd, die
nu de Spanjaarden aanvielen,
waardoor er in het Spaanse
kamp paniek ontstond, waarvan
Lodewijk dankbaar gebruik
maakte. Hij ging tot de aanval
over en joeg de Spanjaarden op
de vlucht zestienhonderd man
moesten zij op het slagveld ach
terlaten. De graaf van Aremberg
was onder hen.
De overwinning echter was
met de dood van graaf Adolf, de
eerste Oranje die zijn leven gaf
voor de vrijheid van de Neder
landen, wel duur gekocht.
Philips II intussen wist, dat
prins Willem, zijn gehate te
genstander, de handschoen had
opgenomen.
Voor graaf Adolf is te Heiliger
lee een monument opgericht. Op
de plaats waar thans het monu
ment staat, stond tot 1624 een
nonnenklooster van de Norberti-
ner- of Remonstreiterorde. In de
kerk van dit klooster werd Adolf
begraven.
Het monument, vervaardigd
door de Vlaamse beeldhouwer
Jos Geefs, werd op 23 mei in
tegenwoordigheid van koning
Willem III onthuld.
Een uitbeelding van de Slag bij I
Heiligerlee.
