Harriman bewees Amerika 200 milioen
onseliatbare diensten
Nieuwe bezems vegen
Noordzee mijnschoon
PVDA PRESENTEERT
TEGEN-NOTA OVER
NOORDEN DES LANDS
„Ik vraag heropening
overleg over vervoer"
Steun van
president
De
Keukenhof
VLOOT IN
ACTIE: 65
SCHEPEN
Auto over de
kop: dode vier
4 gewonden
Nederland
toenadering
tot Oostblok
-
J NIEUWE LEIDSE COURANT
VRIJDAG 10 MEI 1968
AVERELL HARRIMAN, de be
langrijkste figuur in de Ame
rikaanse delegatie, die de in
leidende besprekingen met Hanoi
over Vietnam voert, heeft zijn land
al vele tientallen jaren onschatbare
diensten bewezen. Dat men in het al
gemeen niet zonder meer afwijzend
staat tegenover het Amerikaanse op
treden in Vietnam is voor een belang
rijk deel te danken aan de grote in
vloed van deze indrukwekkende
figuur.
Extra bijdrage
tt ir 9 u <4 9 ij van Rijk van
Ruim 76 jaar geleden werd hij te New York geboren als zoon van een spoorwegmagnaat. Voor
dat hij in 1913 een directeursbaantje kreeg moest hij als monteur de nodige levenservaring op
doen. Later plukte hij er de vruchten van. De miljonairszoon maakte met zijn natuurlijke een
voud en charme gemakkelijk vrienden en relaties.
Als republikein deed Harriman zijn
Intrede in de politiek. In de crisisja
ren wendde hij zich echter af van de
partij van zijn familie en steunde hij
de democraat Roosevelt, die in 1932
als president werd gekozen. Om zijn
organisatorische kwaliteiten zond de
ze hem in 1941 naar Londen en ver
volgens naar Moskou. Het was zijn
taak, de Britten en Russen op grote
f
Morgen naar
Meer dan 4 miljoen
Lentebloemen in 's werelds
meest bewonderde
Lentepark.
Makkelijk te bereiken per
auto, bus of trein (vele
speciale stoptreinen in de
week-ends). Dagelijks
geopend vanaf 8.00 uur.
KEUKENHOF-LISSE
schaal wapens en ander oorlogsmate
riaal te bezorgen in de strijd tegen
Hitler-Duitsland.
Stalin waardeerde Harriman en
diens werk. Dat was voor Roosevelt
aanleiding, hem in 1943 tot ambassa
deur te benoemen. De Russische dic
tator, die vernomen had, dat Harri
man een goed ruiter was. schonk
hem eens een (bijzonder wild) paard.
Vaak vereerde men hem met de loge
van de Moskouse opera, waarin al
leen belangrijke politieke leiders
pleegden te zitten. In de oorlog was
er geen enkele belangrijke internati
onale conferentie, waar men de goed
geklede Harriman niet kon aantref
fen.
Hoewel hij heel goed met de Rus
sen overweg kon had Harriman geen
groot vertrouwen in hun bedoelingen.
In de memoires van Hopkins, de ver
trouweling van president Roosevelt,
wordt opgemerkt, dat de diplomaat
herhaaldelijk van dit wantrouwen
blijk heeft gegeven. De in april 1945
overleden Roosevelt was er na de
conferentie van Teheran niet van te
overtuigen, dat na de oorlog niet
vruchtbaar met de Russen kon wor
den samengewerkt. Ook Churchill
slaagde daar niet in.
Marshallplan
Was de leen- en pachtwet geduren
de de Tweede Wereldoorlog groten
deels het werk van Harriman, ook het
Marshallplan, dat na de oorlog
West-Europa snel economisch op de
been bracht, werd mede door zijn
doortastend optreden een succes.
Toen de zaken in Europa eenmaal
goed liepen, riep president Truman
hem terug naar Washington, waar hij
speciaal adviseur werd in internatio
nale zaken. Hij speelde rollen in Eu
ropa en het Middenoosten, totdat de
republikeinen Eisenhower aan de
macht brachten.
Truman deed veel moeite, Harri
man in het Witte Huis te krijgen,
daar hij in 1952 zelf niet herkiesbaar
was. De Democratische partij koos
echter Stevenson, die in dat jaar en
in 1956 door Eisenhower werd versla
gen.
Harriman werd nog gouverneur
van de staat New York. In 1958 werd
Staatssecretaris Keyser:
j (Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Staatssecreta
ris Keyzer van Verkeer en
Waterstaat zal heropening van
het overleg met minister Leber
over het vervoer op Duitsland
vragen als indcrdad blijkt, dat
er geen 1950 vrachtwagens per
dag de grens over kunnen. Hij
zei dit op een uitdrukkelijke
vraag van de heer Boertien (ar),
die dit mogelijk achtte naar aan
leiding van een ontsnappings
clausule in de met de Duitsers
gesloten „overeenkomst".
Er was gistermiddag in de Tweede
Kamer nogal wat verwarring over de
vraag of de staatssecretaris de over
eenkomst nu behoorlijk achtte of
niet. De staatssecretaris beweerde,
dat 'hem niet bekend was. dat er ook
maar één kilo goed was blijven liggen
na de inwerkingtreding, voorts dat
hij niet wist of er Duitse vervoerders
waren ingeschakeld om het tekort in
vervoer naar Duitsland op te heffen;
ook niet of er ontslagen waren geval
len
Hij verheelde overigens niet. dat
hij in een dwangpositie was gekomen
door het feit, dat hij bij afwijzing
eenvoudigweg 1600 vergunningen zou
hebben gekregen. De Duitsers zouden
dan formeel nog juist gehandeld heb
ben ook.
Keihard
„Ik moet u zeggen, het is een kei
hard spel. Er liggen voorstellen bij
minister Leber ter tafel om een soe
peler regeling te bewerkstelligen, met
name wat betreft de lege wagens. Er
zullen opnieuw tellingen plaats heb
ben. Alleen keiharde cijfers tellen bij
Leber, maar ik ben somber gestemd
over een eventuele uitbreiding van
het aantal vergunningen."
„De preciese werking is nog niet
bekend. Maar ik heb nooit gezegd,
dat het wegvervoer er niet onder zal
leiden. Dat gebeurt toch, want we
gaan uit van de status-quo, met an
dere woorden; de groei is er uit."
Uitdrukkelijk verklaarde de staats
secretaris in antwoord op vragen van
de afgevaardigden Van der Peijl (ch)
en Boertien. dat hij de kwestie van
de Europese vervoerspolitiek wel als
een troef beschouwde bij de onder
handelingen. maar dat hij geenszins
de Nederlandse goedkeuring daarvan
afhankelijk zou stellen van een ande
re regeling met Leber. De Neder
landse regering hecht juist zoveel
waarde aan een Europese ver
voerspolitiek, omdat deze nationale
maatregelen, zoals nu door Duitsland
genomen, beperkt. Dat blijkt al uit
de mogelijkheid vrij 25 kilometer
Duits gebied in te rijden.
Schorsing
De socialisten waren niet tevreden
met het antwoord van de staatssecre
taris. Toen dan ook gestemd moest
worden over een motie-Van den Heu
vel (kath.v.). waarin premier De Jong
werd uitgenodigd contact over deze
kwestie op te nemen met
bondskanselier Kiesinger een mo
tie overigens door Keyzer met enige
reserve aanvaard en bedoeld als
steun voor de staatssecretaris
vroeg de heer Den Uyl schorsing. Hij
vond dat de staatssecretaris een be
oordelingsfout had gemaakt en de
belangen van 1.000 Nederlandse ver
voersondernemingen niet goed had
behandeld door de recente moeilijk
heden niet te voorzien.
De heer Den Uyl: „Of de staatsse
cretaris vindt de regeling voldoende
of hij geeft zijn fout toe en wil over
een nieuwe regeling gaan praten.
Dan staat de Kamer achter hem."
Levend?
De heer Van der Peijl hield nog
een pleidooi voor de binnenvaart en
het vervoer van groenten en mosse
len. De bewindsman kon hem op bei
de punten geruststellen: geen ver
band tussen wegvervoer en binnen
vaart. „Ik beschouw mosselen als le
vende dieren en dus zou het vrij ver
voer zijn. Ik hoop, dat de Duitsers er
ook zo over denken", aldus de be
windsman. Wat betreft het vervoer
van groenten meende hij te kunnen
rekenen op de steun van de Duitse
minister van landbouw, omdat „door
draaien" van groenten voor de Duitse
schatkist en huisvrouw financiële ge
volgen heeft.
Het plan-Leber is uitdrukkelijk
ook tegen de Benelux-havens gericht,
zei de heer Keyzer tot de communist
Kremer. Even kwam nog ter sprake,
dat het Nederlandse bedrijfsleven
mogelijk een niet al te beste opgave
van het aantal wagens heeft gegeven
toen bekend werd dat volgens de cij
fers van minister Leber niet 1963 het
hoogste aantal was. maar 2300. Ne
derland was van het eerste cijfer uit
gegaan.
hij echter verrassend verslagen door
de republikein Nelson Rockefeller, de
man die dit jaar opnieuw probeert,
republikeins kandidaat bij de presi
dentsverkiezingen te worden.
Laos
Nadat in 1960 John F. Kennedy de
presidentsverkiezingen van Richard
M. Nixon had gewonnen, werd Harri
man opnieuw de man, die namens de
Amerikaanse president onderhandel
de, als zich in de wereld crisissitua
ties voordeden. Enkele jaren was hij
aan het State Department verbonden,
waar hij zich vooral met zaken be
treffende het Verre Oosten bezig
hield.
In 1962 bereikte hij een vredesre
geling voor Laos, waar president
Kennedy tevergeefs had geïnterveni
eerd. Er kwam een coalitiekabinet
tot stand, geleid door de neutra-
listische prins Soevannah Phoema,
waarin ook de communistische Pa-
thet Lao was vertegenwoordigd.
Op papier bestaat deze situatie nog.
In werkelijkheid is de commu
nistische invloed sinds 1962 sterk uit
gebreid. dank zij de steun van
Noordvietnamese troepen.
Het akkoord over het verbieden
van proeven met kernwapens (in
1963) was eveneens het werk van
Harriman. Twee jaar later verliet hij
het State Department. Hij bleef ech
ter ter beschikking van president
Johnson als reizend ambassadeur. In
de kwestie Vietnam speelde hij een
belangrijke rol met zijn reizen naar
vele landen, waar hij gehoor hoopte
te vinden voor de vredesvoorstellen
van Johnson.
1 iet nam
Men zegt. dat hij bij de onderhan
delingen te Parijs ver wil gaan om
een vreedzame oplossing voor het
Vietnamese probleem te vinden. Deze
zou uiteindelijk kunnen leiden tot
een regeling, zoals die in 1962 voor
Laos werd getroffen: een coalitieka
binet. Het lijdt echter geen twijfel,
dat een eventueel akkoord meer
waarborgen moet bevatten om te
voorkomen, dat als in Laos
opnieuw een Trojaans paard wordt
binnengehaald.
Het zou de rol van zijn mede-on
derhandelaar, Cyrus Vance (tot voor
kort onderminister van defensie), zijn
te voorkomen, dat op een compromis
zou worden aangestuurd, dat in strijd
zou zijn met de verplichtingen van
Amerika tegenover zijn Aziatische
bondgenoten.
Het is niet toevallig, dat Vance en
niet Harriman aanwezig was tijdens
de ontvangst van premier Kittika-
chorn van Thailand, toen Johnson
zei, niets voor zo'n compromis te voe
len.
Motieven
Vance, die ruim tien jaar geleden
door Johnson naar Washington werd
gehaald (toen deze nog leider van de
meerderheidsfractie in de Senaat
was) heeft sinds zijn terugtreden als
onderminister al belangrijke missies
vervuld. Hij begon op Cyprus, waar
hij niet zonder succes bemiddelde
tussen Athene en Ankara, coördi
neerde de pogingen, de onlusten in
Detroit te bedwingen, haalde de Pue
blo-kwestie met Noord-Korea uit de
emotionele sfeer en was nog niet zo
lang geleden de man, die in Washing
ton orde op zaken stelde, nadat de
moord op dr. Martin Luther King tot
ernstige onlusten had geleid.
Men kan de toevoeging van Vance
aan de Amerikaanse delegatie als
mede-onderhandelaar toeschrijven
aan de leeftijd van Harriman. Niet
uitgesloten is echter, dat er ook poli
tieke motieven achter zitten, die een
rol spelen in de overwegingen van
president Johnson.
Men dient echter te bedenken, dat
de onderhandelingen heel lang kun
nen duren. Het zou niet verstandig
zijn, zich op Harriman alleen te ver
laten. Wat de toekomst van de 51-ja-
rige Vance zal zijn, hangt overigens
vooral af van de uitslag van de presi
dentsverkiezingen in november.
Ook de Amerikaanse delegatie voor besprekingen met t\'oord-Vietnam
arriveerdè gisteren^ih Parijs. Van links naar rechts: Cyrns Vance. Harri
man en de nieuwe ambassadeur in Frankrijk, Robert Sargent Shriver
(een zwager van Bob Kennedy).
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG „Een in onlust
verwekt kind met X-benen en
lamme handjes", zo kwalifi
ceerde PvdA-fractieleider drs.
J. M. Den Uyl op een persconfe
rentie de regeringsnota over het
noorden des lands. Hij presen
teerde een door de socialistische
Tweede-Kamerfractie opgestelde
tegen-nota, waarin voor de ont
wikkeling van het noorden een
aantal beleidsmaatregelen wordt
voorgesteld, die de komende
jaren een extra-rijksbijdrage van
150 a 200 min. per jaar zouden
vergen. Voor de aanvullende
investeringen van overheid en
particulieren acht de PvdA-
fractie een bedrag van 200 a
300 mnl. noodzakelijk.
Als voornaamste beleidsmaatrege
len worden o.m. genoemd: de aanleg
van een industriehaven in Harlingen,
de verlenging van de toegang tot de
haven van Delfzijl en doortrekking
van het Oosterhornkanaal, een subsi
die van 70 a 75 pet. in de onrendabe
le top van de investeringen in de
Eemshaven, de aanleg van een au
tosnelweg Leeuwarden - Harlingen -
Afsluitdijk spoedig na 1970, een
spoorlijn van Emmen naar Ter Apel.
Verder wordt de oprichting bepleit
van een Maatschappij voor In
dustriële Ontwikkeling (te vergelij
ken met de Staatsmijnen), die met
financiële overheidssteun de vesti
ging van industrieën in het noorden
zal moeten bevorderen, zelf zal moe
ten kunnen deelnemen in onderne
mingen of eventueel zelf de produk-
tise ter hand zal moeten kunnen ne
men. Als concrete suggesties voor
grote vestigingen worden voor
gesteld: een grote chemische in
dustrie, eventueel door een pijplei
ding met het Botlek-gebied verbon
den, en een tweede staalbedrijf in
het Eemshavengebied als in Neder
land de vestiging van een tweede be
drijf op dit gebied wordt overwogen.
Van de overige PvdA-suggesties
noemen we: onverkorte toepassing
van het studiebeleid op uitbreiding
van bestaande bedrijven en op de
vestiging van diensten, handhaving
(en aanpassing) van het kernenbe-
leid tot minstens 1971, uitbreiding
van het aantal primaire kernen, be
vordering van' verplaatsing van tuin-
(Van een onzer redacteuren)
DE KOOY De vijfenzestig
mijnenvegers, die sinds vorige
week ten noorden van de Wad
deneilanden grote schoonmaak
op zee houden, hebben tot nu toe
niets „gevangen": geen enkele
van de kleine 3000 oorlogsmij-
nen, die er volgens schattingen
nog in de 12000 te vegen vier
kante kilometer Noordzeewater
moeten liggen.
Volgens de marine is het gróót
ste deel door een 20- tot 25-jarig
verblijf op de zeebodem, dermate
aangetast dat de mijnen onscha
delijk zijn geworden.
Op sensationele vondsten had men
overigens niet meer gerekeniL Het
enige doel van de groots opgezette
operatie „Nieuw Bezem" is de offi
ciële verklaring, dat ook dit laatste
deel Noordzee is schoongeveegd en
zonder gevaar door de scheepvaart
kan worden gebruikt.
En daartoe is nu een complete
vloot op het water gebracht van Ne
derlandse (14), Belgische, Duitse,
Actie op de Noordzee: een van
de 65 mijnenvegers gezien uit de
cockpit van een MLD-Beechcrafl.
Deense, Noorse en Franse mijnenve
gers, die dag en nacht tot 29 mei hun
baantjes trekken, totdat de totale
12000 vierkante kilometer zijn be
werkt.
9 131 explosies
Met bruisend wit in hun kielzog
beheersen zij het beeld van dit deel
van de Noordzee, waar tot nu toe
slechts vissersvaartuigen en een enke-,
le verdwaalde vrachtvaarder durfden
komen. Want hoewel officieel niets
was vrijgegeven kon niemand verbie
den het bewuste gebied, dat zich
uitstrekt van het Borkumrif tot aan
het Zeegat van Terschelling, te beva
ren omdat het buiten de territoriale
wateren ligt.
Dat dit niet ongevaarlijk was,
b'.eek uit het aantal van 131 mijnex-
nlosies sedert het einde van de oor
log; explosies, die vooral in de eerste
vijf jaar regelmatig voorkwamen.
De laatste tijd gebeuren (de laatste
ontploffing deed zich in 1962 voor.
waarbij de Zweedse vrachtvaarder
Ulea zwaar werd beschadigd) er min
der ongelukken. Waarschijnlijk door
dat de batterijen van de mijnen zijn
uitgeput.
Zekerheid daaromtrent had men
echter niet, reden waarom de inter
nationale operatie werd opgezet.
Het betreft hier met name door de
Britse RAF in de oorlog afgeworpen
grondmijnen: magnetische, akoes
tische en magnetisch-akoestische
mijnen. Dat wil zeggen: mijnen die
lot ontsteking worden gebracht door
de stalen romp van het schip of/en
door het geluid van de schroef.
Om deze mijnen voor zover het
afvuurmechanisme nog intact is tot
ontploffing te brengen, zijn de mij
nenvegers uitgerust met een 500 me
ter lange kabellus, die met drijvers
en scheerborden achter de schepen
worden meegevoerd. Daar doorheen
wordt een sterke stroom gevoerd, die
kunstmatig magnetisme opwekt.
Voor het tot explosie brengen van
akoestische mijnen gebruikt men een
akoestische hamer, die achter onder
het schip is bevestigd. Deze hamer
bootst het geluid na van een draaien
de scheepsschroef.
Uit gegevens van de Britse lucht
macht is gebleken dat in de oorlog in
totaal 18.000 mijnen zijn uitgeworpen
in een groot gebied ten noorden van
de Waddeneiland, bewesten Dene
marken en in de Duitse Bocht.
In die tijd zijn er ook door Duitsers
mijnen gelegd, maar deze zijn al ja
ren geleden opgeruimd. Dit kon vrij
gemakkelijk omdat ze door schepen
waren gelegd en dus precies was ge
registreerd waar ze lagen.
f Korter
Voor de scheepvaart zal het mijn-
vrij maken van dat Noordzee-gedeel-
te een belangrijke verbetering bete
kenen. Heeft men tot nu toe steeds
de route vlak langs de Waddenkust
moeten volgen, straks zal men een
kortere en veiliger weg kunnen kie
zen. Ook voor eventuele olieboringen
in dit gebied zal de officiële vrijge
ving van belang kunnen zijn.
Zelfs wanneer geen enkele van
de 3000 mijnen deze week boven
water komt. De schepen zullen
in dat geval kunnen varen met
de geruststellende zekerheid,
dat ze onschadelijk zijn. De
schoonvegende Nieuwe Bezem,
gehanteerd door 65 marinevaar
tuigen van zes nationaliteiten,
staat daar borg voor.
ders uit het Westland naar het nopr-
den. meer technisch onderwijs in het
noorden en een universiteit voor
Friesland.
Voor werkloosheidsbestrijding op
korte termijn wordt gepleit voor de
aanleg van een pijpleiding van 100
km in de veenkoloniën, een extra
aantal woningwetwoningen (1000)
voor het noorden, vervroegde
pensionering van oudere landarbei
ders en financiële steun aan gemeen
ten.
Veel te laat
De PvdA-fractie zegt fundamenteel
met de regering van mening te
verschillen over wat er voor de ont
wikkeling van het noorden moet ge
beuren. De regering houdt ten on
rechte niet vast aan de belangrijkste
doelstellingen van de Tweede Nota
Ruimtelijke Ordening, nl. een betere
spreiding van bevolking en werkgele
genheid en verbetering van de wel-
zijnsmogelijkheden. Zij meent tegen
1980 een evenwicht op de ar
beidsmarkt te kunnen bereiken, maar
de PvdA acht dit veel te laat.
Drs. Den Uyl zei op de mededeling
van prof. Zijlstra in diens jaar
verslag, dat in 1967 nog geen 136
min. is besteed van de 500 min. die
de kabinetten-Zijlstra en -De Jong
voor de werkloosheidsbestrijding
hebben uitgetrokken. Drs. Den Uyl
meende verder, dat het noorden een
morele claim heeft op de opbrengsten
van het aardgas.
Hij zei voorts een poging te hebben
gedaan de PvdA-nota als gewoon Ka
merstuk in te dienen, maar dit bleek
reglementair niet mogelijk. Op dit
punt zou het Kamerreglement moe
ten worden herzien. Intussen hoopt
de PvdA-fractie, dat haar nota bij
het komend Kamerdebat over de re
geringsnota volop zal „meedraaien".
BORGER Op rijksweg 34 (Em
men - Groningen) ter hoogte van
Borger is een personenauto met vijf
inzittenden bij een inhaalmanoeuvre
over de kop geslagen. De bestuurder
de 61-jarige zuster N. P. Ceelen uit
Nieuw Schoonebeek, werd zo ernstig
gewond dat zij later in het acade
misch ziekenhuis is overleden.
De vier anderen, meisjes in leeftijd
variërend van 16 tot 19 jaar en af
komstig van de O.L. Vrouwestichting
in Weiteveen (gem. Schoonebeek)
werden gewond. Van één van hen is
de toestand zeer ernstig. Allen zijn
opgenomen in het academisch zieken
huis in Groningen.
Het ongeluk gebeurde toen de
bestuurder een auto inhaalde op het
moment dat een tegenligger naderde.
Zij stuurde zo scherp naar rechts,
zonder de ingehaalde auto te raken,
dat zij tegen de betonrand botste en
over de kop sloeg.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Deze week hebben
Nederland, België en Denemarken
met elkaar overlegd hoe men het
beste kan komen tot een kli
maatsverbetering tussen Oost en
West, in het bijzonder op het gebied
van ontwapeningsproblemen.
Dit initiatief van Nederland is me
de geïnspireerd door de aandrang
vanuit de Kamer, bij monde van de
anti-revolutionair Geelkerken die een
motie indiende, om via een behoor
lijke verstandhouding tussen beide
groepen van landen te komen tot een
aanpak van de grote problemen.
Nederland is toegetreden tot de zo
genaamde Groep van Tien, een infor
mele groep die tot stand kwam na
een door de VN aangenomen resolu
tie, bekend als de „goede na
buurschap-resolutie". Tot deze groep
behoren verder: Hongarije, Roeme
nië, Bulgarije, Finland, Oostenrijk en
Zweden, de drie genoemde NA-
VO-landen en Joegoslavië, dat ook
pogingen in het werk stelt om tot een
betere verstandhouding te komen.
Minister Luns is er bij zijn recente
bezoeken aan Hongarije en Roemenië
nog eens op geattendeerd, dat deze
groep wel degelijk een nuttige func
tie kan vervullen.
Het is overigens wel duidelijk ge
worden, dat binnen korte tijd niet
gerekend moet worden op concrete
resultaten waar de Oostbloklanden
zelf nog niet weten tot op welke
hoogte men werkelijk gemachtigd is
vrij te handelen. Met andere woor
den: de tijd is nog niet rijp.
Men hoopt wel op korte termijn als
Groep van Tien, zo informeel moge
lijk, bijeen te komen.
Toeristische route
in gebruik genomen
COEVORDEN Staatssecretaris
Van der Poel (CRM) heeft gisteren
samen met de minister van handel en
verkeer van Niedersachsen, (je heer
K. Möller, de derde grenslandroute
geopend, die door de ANWB in sa
menwerking met de ADAC, de Dujtse
zusterclub van de ANWB. is uitgezet.
De route, die de naam van Dr. Pi-
cardroute heeft gekregen, leidt over
een afstand van 150 km door het grens
gebied. het graafschap Bentheim en
door Noordoost-Overijssel en Zuid-oos
telijk Drenthe.
