«Het kan wel"
ImUzieK,
Kanttekening
DE NIEUWE PSALMBERIJMING
99-
DRIEMAAL DRIE IS NEGEN
Bravo Schiphol
ZATERDAG 17 FEBRUARI 1
Naar aanleiding van G. Spilt, Bewaar het pand,
everwegingen bij het gereedkomen van de nieuwe psalm
berijming. Uitgever Boekencentrum, 's-Gravenhage, 47 blz.
eens i de vriiheid
VOBIGB week heb lk op dese plaats wat opmerkingen
gemaakt over het kostbare goed dat de vrijheid is,
irbtf ook Iets zeggende over de onderscheidene mogelijk -
i tot levensbeschouwelijke benadering van dit goed.
i keuze van het onderwerp was uiteraard, voor een
blad niet toevallig. De wel zeer ruime mate waarin
tegenwoordig van allerlei vrijheid gebruik wordt gemaakt
rft reden tot bespiegelingen over de vrijheid.
Is soms een onstuimigheid te zien, die niet weinigen be-
•orgd maakt en de vraag onontkoombaar stelt, of men, hoe
vreemd het op het eerste horen klinken moge, niet ook de
slaaf van zijn eigen vrijheid kan zijn.
Wat enige dagen geleden moest treffen was een opmerke
lijk artikel in Het Vrije Volk over heel deze materie, ge
schreven door de bekende socialistische hoogleraar Tin
bergen. Ik zie in zijn beschouwing een aanleiding tot een
vervolg op hetgeen ik zelf al had geschreven.
TN zijn artikel dan vraagt de hoogleraar Tinbergen, of het
niet behoort te komen tot enige ordening op het gebied
van de geestelijke vrijheid, zoals die ordeningen er ook zijn
op het terrein van de economie.
Hij constateert schadelijke uitwerking van een schier on
belemmerde vrijheid van schrijven, spreken en vertonen.
Op andere gebieden dan van de cultuur, stelt hij vast, heeft
de mensheid reeds geleerd dat volkomen vrijheid niet het
beste ia. Er is een samenhang van alle dingen die niet kan
worden verwaarloosd. Verstoringen van evenwicht dienen
te worden voorkomen.
in de cultuur echter, constateert hij verder, wenst men
wel volkomen vrijheid. Welnu, die blijkt er dan ook wel te
zijn. En hij acht de tijd gekomen om aan onmiskenbare
excessen op dit terrein zekere grenzen te gaan stellen.
Veel toch van wat als vrijheid wordt opgediend strekt in
feite tot inbreuk op het menselijk geluk.
"W7AT tegen deze geconstateerde ontwaarding te doen? De
heer Tinbergen pleit dan voor een door waarborgen
omgeven vrijheid, zoals wij die hebben in het sociaal-
economische vlak of bij het onderwijs waarborgen tegen
misbruik dat het geheel der menselijke waarden bedreigt.
Hem staat dan voor de geest een zelfstandig en onafhanke
lijk college van hoogstaande, wijze mensen met de be
voegdheid om ordenend, regulerend, bezig te zijn.
De heer Tinbergen voorziet wel, dat velen het met zijn
voorstel niet eens zullen zijn, maar het gaat niettemin om
menselijke waarden als verantwoordelijkheidsgevoel, mede
leven, medelijden, opvoeden.
„Als leek ben ik verbaasd over een herhaaldelijk blijkend
gebrek aan inzicht, aan rijpheid en misschien ook aan moed
vun een aantal mensen in het voorlichtingswerk en de
politiek rondom wat ons als cultuur wordt opgediend."
7IBHIER een samenvatting van het betoog dat professor
Tinbergen, naar hij zegt als „leek", op papier heeft
gezet.
Velen zullen het met mij eens zijn, dat een beschouwing
als de zijne geacht mocht te liggen in de lijn der ver
wachting. Er is immers een groeiende bezorgdheid, en
wanneer deze laatste thans nog geremd pleegt te worden
geuit, dan ook vanwege bejegeningen die men bevreesd is
zich met het uiten ervan op de hals te halen.
De vérgaande vrijheid van onze dagen immers gaat ge
woonlijk niet zó ver dat men, zonder het risico gekapitteld
te worden, uitdrukking mag geven aan twijfel of de gren
zen van de vrijheid niet soms belangrijk worden over
schreden. Professor Tinbergen heeft het na de verschijning
van zijn ontboezeming trouwens zelf reeds moeten ervaren.
Reeds inzoverre getuigt zijn protest van moed. Of zijn op
lossing de juiste is? In zijn beschouwing is ze nog slechts
voorgedragen als een onvermijdelijk vage suggestie, die
eerst na uitwerking beter kan worden beoordeeld.
yEKER ls wel dat de uitbundige, vrijwel onbegrensde
vrijheid bezig is reacties op te roepen. De mogelijk
heden van de wetgeving zijn, terecht, ook weer beperkt.
Het moet vooral een zaak zijn van gezindheid en van
ethiek. Men mocht wensen dat deze beide krachtiger
bleken aan te spreken.
Ik voor mij acht de mogelijkheid niet onwaarschijnlijk die
dezer dagen mijn gewaardeerde collega van het Friesch
Dagblad opperde, zulks ook naar aanleiding van de beschou
wing van professor Tinbergen, namelijk dat zich hier de be
kende slingerbeweging gaat openbaren.
Te ver gegane vrijheid toch roept reactie op en In bezorgd
heid gaat men vragen om ordening. Wat dan te zijner tijd
weer een ander gevaar kan oproepen, te weten dat de vrij
heid zo afdoende wordt gereguleerd dat er niet veel meer
van overblijft.
Van deze wet der slingerbeweging biedt de geschiedenis
der mensheid vele voorbeelden.
TJEEL wat beter dan te ver Ingrijpen in andere richting
zou het zijn, indien de mens, de oudere maar ook de
jongere, zich tijdig zijn menselijke waardigheid bewust
werd en die houdt wel wat anders in dan een onver
zadigd consumeren van de vrijheid, een vrijheid immers
die op datzelfde moment de genieter ervan tot slaaf maakt.
Leven is evenwichtig leven, is geproportioneerd leven, is
leven als mens en In menselijke verbanden. Dat alles ver
eist een principiële bewustwording.
Helaas zijn daaraan velen die zo op hun vrijheid heten te
staan nog niet toe. De schadelijke gevolgen blijven niet uit.
DIEMER
J^OMINEE Spilt, kijker en
werker achter de schermen
van velerlei commissies vanwege
de Nederlandse Hervormde Kerk,
heeft een boekje geschreven om
de herziene nieuwe psalmberij
ming (verleden jaar door twee
synoden op één dag aanvaard) bij
kerkeraden, kerkleden, scholen
en christelijke organisaties in te
lelden. Hoewel het nergens ge
zegd wordt, heeft dit geschriftje
qualitate qua een officieus ka
rakter.
Na een woord ter inleiding be
handelt het boekje de weerstan
den tegen een nieuwe berijming,
daarna de vraag of een nieuwe
berijming noodzakelijk is, ver
volgens de werkwijze van de
commissie terzake en de kwestie
of deze berijming een verbete
ring kan heten, om dan te beslui
ten met suggesties voor ide invoe
ring.
Zakelijk
Het werkje geeft in dit korte
bestek veel deskundige informa
tie en onderscheidt zich door een
rustige, zakelijke toon. „Geen
predikant spreekt in 1967 meer in
de(ze) stijl van 1773. Kerkeraden
en gemeenteleden zouden terecht
protesteren wanneer iemand in
deze trant zou preken" (bl. 9).
„Het zou een vreemde zaak zijn,
wanneer uitgerekend gerefor
meerde christenen als advocaten
zouden optreden voor een berij
ming, waarvan woordkeus en
strekking op vele plaatsen aller
minst gereformeerd genoemd
kunnen worden" (18).
De auteur wijst o.a. op de won
derlijke benamingen die in de
psalmberijming van 1773 voor
God worden gebruikt, zoals de
Goedheid, het Opperwezen (17
keer), de Opperheer (16 keer), het
Alvermogen, de Oppermogend-
heid, de Oppermajesteit, de Al-
goede, de Alzegenaar, de Opper-
voogd, de milde Zegenader, het
hoogste goed, de grote Albehoe
der, de Schutsheer aller goeden...,
onschriftuurlijke termen die sa
menhangen met 18e-eeuwse fi
losofieën.
Ook zelf
Voor voorstanders van restau
ratie is het van belang te weten,
dat men in 1773 van Datheen he
lemaal niets heeft overgenomen.
„Ook toen bleek een restauratie
dus onmogelijk" (20). Belangrijk
ook is het argument dat de berij-
mers van 1773 niet door hebraïci
op de vingers zijn gekeken, maar
de recente commissie voortdu
rend en om zo te zeggen bij ieder
woord. Een krachtige opmerking
vindt men op blz. 25.
„Overigens dienen wij niet te
vergeten, dat, wie aan de dich
ters (terecht) vraagt, dat zij zich
gehoorzaam aan de bijbeltekst
honden, dit ook zelf heeft te doen
blij de beoordeling van het werk.
Velen leggen de nieuwe verzen
naast de oude en bepalen dan
hun voorkeur. Maar dat gaat na
tuurlijk niet op. De onberijmde
tekst uit de bijbel zal er altijd
bij gelezen moeten worden en die
is beslissend."
Ds. Spilt bedoelt: en niet alleen
de dierbaarheid of vertrouwheid.
Maar het heeft geen zin dit
boekje, dat imen in enkele uren
uitleest, uitvoerig aan te kondi
gen. Ieder die voor redelijke ar
gumentatie vatbaar is zal na le
zing zich gewonnen moeten ge
ven.
De reacties bij de invoering
van de berijming van 1773 (die
overigens toen gewoon aan de
kerk is opgelegd) komen overeen
met die van nu. Voor velen was
toen en is nu het oude sacraal
alleen omdat het oud is of dat
men het zelf is. Ook toen werd
bezwaar gemaakt tegen het
aanschaffen van nieuwe boekjes.
Ook toen waren er jubelende
voorstanders, zoals ds. Lemke in
Friesland, die een preek eindigde
met de volgende dithyrambe:
Zingt, vrome zangerszingt! De
Hemel gaat u voor,
En wacht u zingend in zijn koor;
Daar zult gij Jezus zien, met al
zijn lievelingen.
En nimmer oude psalmen zingen!
Dit is naar onze smaak net iets te
veel van het goede.
Wat het toezicht der hebraïci,
kenners van het Hebreeuws en
het Oude Testament betreft, voor
mij is hun weTk het beste gety
peerd met een uitdrukking van
de gereformeerde prof. Gispen.
Als het erom ging of een bepaal
de strofe of gedeelte daarvan de
grondtekst goed weergaf, bete
kenden de onvergetelijke woor
den ..Het kan wel" in zijn mond
een niet geringe lof. Ik zou dit
prachtige understatement als
motto aan de hele nieuwe, her
ziene berijming willen meegeven.
Traditioneel
Ondanks enkele modernismen
is de nieuwe berijming helemaal
traditioneel. Ze is bedoeld om te
worden gezongen op de gerestau
reerde 16e-eeuwse melodieën. Ze
houdt zich dicht aan het woord
gebruik van de nog sterk ar
chaïserende Nieuwe Bijbelverta
ling. Over haar zweeft de geest
van de dichter Nijhoff, die leefde
in een tijd van overgang tussen
een hiëratische en een demo-
tische wijze van dichten.
Het poëtisch bewustzijn van
vandaag is vervreemd van het
strofische gedicht, die erfenis van
de renaissance-cultuur. De dich
ter van heden zou de psalmen, in
een consequent eigentijdse verta
ling, veel liever onberijmd recite
ren bij een uiterst sobere, muzi
kale en ritmische begeleiding.
Laat men dus niet van nieuw
lichterij spreken bij een berij
ming die zich zo gehoorzaam
aansluit bij de traditionele op
vatting van de protestantse ere
dienst
Benauwend
Een benauwend vraagstuk: dat
van voorhoede en achterhoede.
Ik maak me geen zorgen over de
invoering van de nieuwe berij
ming: dat is gewoon een kwestie
van gewenning en tijd. Wat nu
gek gevoniden wordt, is over der
tig jaar (als er dan nog levende
kerken zijn) dierbaar. Zo'n ge
woontedier ls de mens nu een
maal. Maar ik ben wel bezorgd
voor vervreemding tussen voor
hoede en achterhoede en voor
woordvoerders die deze ver
vreemding in de hand werken.
Wie iets van zijn tijd begrijpt,
ziet voor ogen dat de kerk zich
moet ontwikkelen van het hiëra
tische naar het demotische type
(men herinnert zich mijn stukje
van enkele weken geleden, dat
deze termen introduceerde). In
dit licht is zelfs de nieuwe berij
ming geen stap vooruit, maar een
pas op de plaats. Die pas moet
gedaan worden, omdat een kerk
nu eenmaal nooit revolutionair te
werk mag gaan. Maar men dient
goed te weten dat een levende
kerk in de 21e eeuw er heel an
ders zal moeten uitzien dan de
onze, die veel te Constantijns is.
DR. C. RIJNSDORP.
Brezjnef en Dang Quang Minh
maar leidde niet tot wat er van
verwacht werd.
Oproep
Hanoi is nog niet toe
aan besprekingen
ning, zoals in 1954 in Dien Bien
Phoe werd behaald. Intussen moet
worden betwijfeld, of de geschie
denis in Vietnam zich inderdaad
zal herhalen.
Verschil
Veel zal afhangen van de
weersomstandigheden en van de
mate, waarin de Noordvietname-
zen er in slagen, de Amerikaanse
luchtmacht aan banden te leggen.
Bijvoorbeeld door vernietigende
aanvallen op de enorme basis Da
Nang.
Maar zelfs al komen de Ameri
kanen in moeilijkheden, dan
beschikken zij nog altijd over
een enorme kracht om terug te
slaan.
Intussen is het duidelijk, dat
Amerika ér op uit is, de belege
ring van Khe Sanh aan te grij
pen om de Noordvietnamese
troepen die daar samengetrokken
worden, een zware slag toe te
brengen. Of het daarin zal slagen
hangt mee af van de kracht, die
de luchtafweer van de belege
raars weet te ontplooien.
Weten de Amerikanen stand te
houden dan bestaat de mogelijk
heid, dat in het vijandelijke
kamp groter onenigheid ontstaat.
Deze zou er vervolgens toe kun
nen leiden, dat de Vietcong zich
onafhankelijker tegenover Hanoi
opstelt, dan totdusver al het ge
val is geweest.
TTET antwoord op de vraag,
-®"®- of vredesbesprekingen over
Vietnam gehouden zullen worden
moet niet alleen in Washington
worden gegeven, maar ook in
Hanoi.
Is de 'bereidheid in Washington
niet groter, geworden als gevolg
van de teleurstellende gebeurte
nissen van de afgelopen weken,
het is geenszins zeker, dat
Noord-Vietnam staat te trappe
len van ongeduld om aan de con
ferentietafel plaats te nemen.
Al vaker hebben we er de aan
dacht op gevestigd, dat er in
Noord-Vietnam niet alleen, ver
deeldheid bestaat over de wijze,
waarop de oorlog in het Zuiden
moet worden gevoerd, doch ook
over het al of niet beginnen van
vredesbesprekingen.
Stroming
Uit buitgemaakte documenten
is opnieuw gebleken, dat er een
stroming is, die op snelle beëin
diging van de oorlog uit is door
te gaan onderhandelen terwijl de
strijd voortduurt. Doel is een
volksbeweging uit de grond te
stampen, waarachter het Bevrij
dingsfront van de Vietcong schuil
zou gaan.
Deze volksbeweging zou bij on
derhandelingen naar voren
geschoven moeten worden. Bij
het bepalen van de politieke toe
komst van Zuid-Vietnam zou zij
een belangrijke rol moeten spe
len. Het is echter twijfelachtig,
of deze opzet, die de steun van
de Vietcong zou hebben, kans
van slagen heeft.
Iets daarvan is duidelijk ge
worden na de overrompelende
aanval van Vietcong en Noord-
vietnamezen op een groot aantal
Zuidvietnamese steden.
Deze veroorzaakte wel een
enorme chaos en had zoals we
vorige week al beschreven een
belangrijk psychologisch effect,
Zeven dagen verder
JN GRENOBLE winnen de
Nederlandse schaatsers de
ze week driemaal goud, drie
maal zilver en driemaal
brons; In Den Haag duren de
schermutselingen om de
christelijke partijvorming
voort en in de wereld is en
blijft het Vietnam, dat alle
andere nieuws in de schaduw
stelt.
De toelating van Zuid-Afrika
(met gemengde ploegen) tot de
Olympische zomerspelen ontke
tent protesten in Azië en Afrika
en er wordt al van boycot ge
mompeld. Het „samen uit en sa
men thuis" van de fractieleiders
van ARP. CHU en KVP ontke
tent verontruste protesten van
radioalen. En is er een vergelijk
in Vietnam in de maak? Een reis
van Oe Thant naar Parijs doet
de hoop herleven.
Ook in Hanoi schijnt te worden
onderhandeld. Maar Washington
zegt het onderzoek naar de be
reidheid van Hanoi te hebben
gestopt na de massale aanval van
Vietcong en Noordvietnamezen.
Johnson zegt geen tactische
kernwapens te zullen gebruiken,
maar de waarschuwingen tegen
dat gebruik van kernraketten ko
men juist nè Johnsons verklaring
pas goed los. Intussen woedt de
bloedige slag om de citadel van
Hoe-é en wacht Khe Sanh op het
offensief uit het noorden.
Van elders slechts: een hevige
botsing tussen Israël en Jordanië
bij Jericho, en een kabinetsinfor
mateur in België, minister van
staat Segers.
Onze betalingsbalans valt 400
miljoen tegen, minister Roolvink
brengt het bedrijfsleven ervan op
de hoogte (ook gezien de loonvor
ming) maar minister De Block
wuift alle ongerustheid weg. De
werkgevers willen het even aan
kijken, de vakbeweging geeft
niet thuis.
In de sociale sector verder: de
ambtenaren weigeren het overleg
te heropenen. In de bouw is kans
op 4 in plaats van 3 pet.
loonsverhoging. De AaBe-fabriek
in Tilburg laat korter werken. De
Coöperatieve melkcentrale
(groothandel) doet een bod op de
Nederlandse melk-unie (fabrie
ken) dat wordt het grootste
Nederlandse melkconcern. Benzi
ne is 0.8 cent de liter goedkoper
geworden. Veelbelovend is een
project bij de British Petroleum
om eiwitten (voor diervoeding)
uit gasolie te maken.
Nog meer bedrijvigheid:
Zuid-Flevoland valt in het voor
jaar droog, de Spoorwegen willen
treinen op sommige trajecten 140
km per uur laten rijden, een
groot deel van de kottervloot
moet op de helling voor stabilisa-
tieproeven, en Nederland krijgt
er de komende vijftien jaar nog
1900 kilometer autoweg bij. Wie
weet komt de wereldtentoonstel
ling in 1976 in Amsterdam. En
Zwolsman mag zijn Nervitoren
in Den Haag geen 140 meter hoog
maken, wel 70 maar of er nu
nog wat van komt?
We hebben al zoveel cijfers ge
noemd, hier nog een paar: 85
procent van ons volk is tegen
opheffing van de NAVO, de
Achttien spreken zich uit voor
christelijke partijvorming, de
motie-Aarden voor verhoging
van de ontwikkelingshulp van 525
tot 570 miljoen wordt verworpen,
de broederdienst wordt wellicht
tot de tweede broeder uitgebreid,
de hoofdprijzen van toto en lote
rij wil de regering verhogen en
de actie „Kom over de Brug" is
gestart om 21 miljoen voor zen
ding en werelddiakonaat bijeen
te brengen.
DEZE WEEK GEZEGD:
„Ook Lincoln zag Amerika
nen sterven. Hij zag honger
en armoede. Hij was be
droefd, maar vastberaden,
steeds overtuigd van zijn
zaak. Lincoln hield vol. dat
zullen wij óók doen".
(Johnson)
De oproep, in opstand te ko
men, sloeg niet aan bij de bevol
king in de steden, die onaange
naam verrast was. Gevolg was,
dat Amerikanen en Zuidvietna-
mezen gelegenheid hadden, van
de schrik te bekomen en zich te
gen de aanvallers te keren, die
bijzonder zware verliezen leden
en hun beste strijders zagen val
len.
Was de aanval op de steden
een groot psychologisch succes,
omdat het prestige van het be
wind in Zuid-Vietnam en dat
van de Amerikanen een grote
klap kreeg, hij leidde niet tot de
politieke overwinning, die de
plannenmakers kennelijk wilden
behalen. Een nieuwe kans krij
gen zij niet zo gauw meer, omdat
het element van de verrassing nu
ontbreekt.
Daar komt nog bij, dat de an
dere stroming in Hanoi, die op
een militaire overwinning hoopt,
zoals in 1954 tegen Frankrijk
werd behaald, de gedeeltelijke
mislukking van het jongste of
fensief zal aangrijpen om de ei
gen plannen door te drukken.
Het oog is vooral gericht op de
Amerikaanse basis Khe Sanh, die
ai geruime tijd wordt belegerd.
Generaal Giap
Over een Noordvietnamese
aanval op Khe Sanh werd al
gesproken, voordat het offensief
tegen de Zuidvietnamese steden
begon. De mogelijkheid bestaat,
dat het laatste paste in een po
ging van de Noordvietnamese ge
neraal Giap, Khe Sanh stormen
derhand te nemen als de Ameri
kanen elders in Zuid-Vietnam
aan handen en voeten gebonden
zouden zijn. Als deze opzet heeft
bestaan, dan is zij in elk geval
mislukt.
Blijft de vraag, welke stroming
het in Hanoi zal winnen. Zowel
de tweede aanvalsgolf tegen de
steden als de bestorming van de
basis Khe Sanh zijn uitgebleven
en ook een beslissing over het al
dan niet beginnen van vre
desbesprekingen met Amerika,
laten op zich wachten. Het lijkt
dan ook niet speculatief, hier
enig verband te signaleren.
Beide stromingen streven een
zelfde doel na. De meningen
verschillen slechts over de ma
nier, waarop het moet worden
bereikt. Krijgt generaal Giap zijn
zin dan volgen pas onderhande
lingen na een militaire overwin-
Probleem
De kans op onderhandelingen
neemt dan toe. Het grote pro
bleem blijft echter, hoe het be
wind in Saigon aan het verstand
kan worden gebracht, dat het er
goed aan doet, het Bevrij
dingsfront als onderhandelings
partner te aénvaarden. Zolang dit
niet gebeurt, bevinden de Ameri
kanen zich in een onmogelijke
positie.
Mai Van Bo
President Johnson heeft wel
een vergelijking getroffen tussen
deze oorlog en de Amerikaanse
burgeroorlog. Maar zij gaat
mank. De strijd in Vietnam is
we schreven het al eerder een
burgeroorlog, die door de Vietna-
mezen onderling moet worden
uitgevochten.
Dat Amerika er zich sterk bij
betrokken voelt is begrijpelijk
als men ziet, dat niet alleen
Zuid-Vietnam, maar ook Laos en
Cambodja en zelfs Thailand ge
vaar lopen, in de greep van
Noordvietnamese strijdkrachten
te geraken.
Grenzen
Amerika kan deze landen steu
nen in hun verzet tegen bedrei
ging van hun vrijheid. Het kan
daarbij zoals in Vietnam
ver gaan, maar moet beseffen,
dat er grenzen zijn. Deze worden
overschreden, wanneer Ameri
kaanse troepen de taak overne
men van de strijdkrachten van
de betrokken landen.
Fractielijders werden
fractieleiders
DEN HAAG Een
hoogbegaafd man, die aan
de vele intelligente inter
pretaties van de woensdag
avondgebeurtenissen in het
KVP-tv-kwartiertje nog
een originele uitleg vermag
toe te voegen. Wantrou
wen in eigen IQ remt onze
aspiraties in die richting.
kijken.enjah
Alles is al gezegd. De reac
ties liegen er niet om. De
christen-democraten zijn blij,
de radicalen boos, de socia
listen bang, de liberalen scep
tisch en de Democraten '66
doodsbenauwd. Het katholieke
dagblad De Tijd is vooral be
zorgd. Het schrijft aan het op
treden van het trio Schmel-
zer-Biesheuvel-Mellema de
betekenis toe van „een stille
omwenteling in de Neder
landse partijpolitiek", die de
interne machtsstrijd binnen
de KVP zal verscherpen.
Ging het hier om een om
wenteling? Niet iedereen had
dat zo direct in de gaten. Te
kenend was de vertraagde re
actie van Den Uyl, Van Mierlo
en de PSP-er Van der Lek. Ze
begonnen het heet-van-de-
naald-commentaar voor de ra
dio met de constatering, dat de
drie christelijke fractieleiders
eigenlijk weinig nieuws hadden
gezegd. „Een vrolijke sa
menspraak voor drie heren",
schertste Den Uyl. „De waar
de van de uitzending is sterk
overtrokken," meende Van
Mierlo. „De heren kunnen het
kennelijk goed met elkaar
vinden, maar dat wisten we
al," spotte Van der Lek.
Halverwege kwam het drie
tal tot de ontdekking, dat er
toch iets meer aan de hand
was. Voor de radicalen was
een rood lampje gaan bran
den. Eén „dwingend signaal"
zelfs. De geboorteweeën van
die ellendige CDU, die de hele
politiek zal gaan lamleggen,
waren begonnen. De scheiding
der geesten gedoogt nu geen
uitstel meer.
Het deed ons een beetje
denken aan een bekende truc
in luchtige thriller-films. Ie
mand loopt in een rommelige
kamér naar, pak weg, z'n bril
te zoeken. Hij speurt in alle
hoeken en gaten, vindt niets,
loopt tenslotte naar een grote
zwarte dekenkist, licht de
deksel op, kijkt, doet 'm weer
dicht, loopt moedeloos verder,
staat plotseling stokstijf stil
geeft een gil, schuifelt trillend
terug naar de kist, licht aarze
lend de deksel weer op en
valt dan prompt flauw. In de
kist ligt een lijk met door
gesneden hals.
Die sensatie ondergingen
Den Uyl, Van Mierlo en Van
der Lek. Eerst niets in de ga
ten hebben, dan nog eens goed
kijken, en ja hoor, daar ligt
de onthalsde democratie, zo
meedogenloos vermoord in de
vriendelijke volzinnen van
Schmelzer's gastenboek.
Bijna opzienbarend'
Inmiddels had de immer
prlmair-reagerende woord
voerder aller KVP-raldicalen,
drs. Aarden, reeds aangifte
gedaan en de overlijdensad
vertentie bij De Volkskrant
opgegeven. Aardens commen
taar op de veelbesproken afle
vering van Norbcrt-en-scène:
„Voorbarig en bijna opzienba
rend".
Vermoedelijk luidde de
eerste versie gewoon: „voor
barig en opzienbarend" en
voegde Aarden pas vijf minu
ten voor het sluiten van De
Volkskrant het woordje „bij
na" in, zich eensklaps herin
nerend dat Biesheuvel en
Schmelzer al in de jaren '50
bekend stonden als de Urhe-
bers van de christen-democra
tische eenheidsgedachte.
Wat toen opzien-Barend
was, kan dat nu niet meer
zijn, aangezien beide heren in
dit opzicht uiterst consequent
zijn gebleven. Het nare is ech
ter, dat oude voorliefdes in de
partijpolitieke situatie van
vandaag ineens als verbluf
fend nieuw worden ervaren,
alleen omdat de radicalen ze
achterhaald vinden.
Tot op zekere hoogte nieuw
was alleen de houding van
Me'lema, die nu ook duidelijk
voor de CDU-idee koos en
daarmee afweek van de
lijn-Tilanus sr.-Beernink. En
juist dat viel Aarden zo zwaar
op de radicale maag. Hij
maakte daar trouwens voor
„Hier en Nu" van donderdag
avond geen geheim van. De
CHU past niet in zijn beé
van een progressief-christ
lijke samenwerking, omdat
CHU conservatief is, w;
niet in het onsterfelijke kab
net-Cals zat. De redering
rond.
Maar een raadsel blijft hi
Aarden zijn eigen parti
waarmee hij met de dag me(
overhoop ligt vanwege hal
conservatisme, toch vooi
uitstrevender kan vinden da
de CHU, die volgens p
enquêtes net een paar procei
ten radicaler is dan de doe
Aarden zo bewonderde AR!
Putsch
Er is gesproken over c
„putsch" van de confessionel
fractieleiders. Dwars door alf
partijresoluties, bestuurscor
flicten, commissies van wijl"
mannen en Achttieners heó
zouden ze met één klap vooL
en tegenstanders voor het voT
dongen feit van een sluv
machtsgreep hebben wille
plaatsen. Met medewerkir S'
van Biesheuvel en Mellenjkr
zou Schmelzer geen ande^ti
bedoeling hebben gehad diL
de KVP-radicalen zo te prove,
ceren, dat ze straks wel g<b'
noodzaakt zijn de partij i
verlaten. j j
Niet alleen de KVP, de hel
CDU-iin-wording, zou dan br
vrijd zijn van een aantal lafn
tige elementen, die onder h(on
mom de christelijke partijen*
te willen radicaliseren, in fei j,
te een gedeconfessionaliseeii,
twee-partijenstelsel nastreW11
en dus een dodelijk geva»
vormen voor CDY en christfeei
lijke partijvorming. Eruit m<
dezulken hei
Met „hun" radicalen zullïjN'
Biesheuvel en Mellema 't whoi
rooien. Die laten, als puntfer!
bij paaltje komt, de solidarjiw
teit met de eigen partij tocige
zwaarder wegen dan de veje
bondenheid met de alsdan alen
gescheiden katholiek-radicjaal
len. I i.
Opzettelijk zou het drietj
het vrij progressieve rappol
van de Achttien over de inko
mens- en vermogenspolitii»
daags voor de KVP-uitzei^nr
ding hebben laten uitlekke^ j
Om zich handig in te dekkqe
tegen het verwijt de CDU 4rt
hebben geponeerd zonder pro z
grammatische waarborg4sa
omtrent de vooruitstreventng
heid van de club.
Het lis een mooie theorie, «UM
wie weet, heeft ze de gebrui_
kelijke kern van waarhei~
Niemand die het bewijM
Vooralsnog nemen w<
aan, dat een scherpzinnig pJ§
liticus als Biesheuvel
door een slimme heer Schme\;
zer heeft laten verleiden
de ruzie in de KVP te helpm
oplossen volgens de methocL
van Columbus. Maar zeker i|
dat door de interventie van e
drie fractieleiders de miisèil
van de KVP nog belangrijk f
aangescherpt. De Bogaerdii
ten staan met de rug tegen d
muur. Romme en Cals zulle
alle grijze cellen van hit
kwieke breinen moete
aanspreken om nog een com
promis uit dit vagevuur
slepen.
De leiders
Het is misschien een wi
ongewoon beeld in Nederlani
politieke leiders die de leidii
durven te nemen. Die ni
eindeloos afwachten of str<
ming A het in de partij va
nuance B zal winnen, mal
die op een gegeven momei
een conclusie trekken en e<
knoop doorhakken.
Als politiek leider ben
geen enquêteur, mai
koersbepaler. Ge<
boodschappenjongen van pa
tijraad, convent, algemei
vergadering of fractie, mai
dirigent, 't Is natuurlijk u
terst fatsoenlijk en integ
eerst eens aan te kijken hi
een partijcrisis uitpakt en
intussen in allerlei bochten
wringen om Jan en alleman
vriend te houden, maar bi
langrijker is zo'n crisis op h
juiste moment te doorbreke
door precies te zeggen wat
moet gebeuren (uiteraard mj
de nodige voorbehouden h
ontspanningsclausules, wai
dat hoort bij de verkooptecfl
niek). Mèg je alsjeblieft, eu
leider zonder lange ij?
Al te lang hebben we in dl
merkwaardige land gelabt
reerd aan wat dr. A. Hoogei
werf van de Vrije Universite
te Amsterdam aens zo tre
fend „de crisis van het le
dersschap" heeft genoemd. I
hoofdoorzaak van onze pol
tieke malaise.
J. Prillevitz.
NEW YORK De nieuwe luchthaven Schiphol steekt
met kop en schouders uit boven de overige grote Euro
pese luchthavens.
Dit is de uitslag van een door het Amerikaanse blad
Esquire ingestelde onderzoek op de 11 grootste vliegvel
den van Europa naar de accommodatie voor bagage- en
passagiersafhandeling, restaurants en bars, omroep
installaties en faciliteiten voor met andere maatschap
pijen doorgaande reizigers.
Onze nationale luchthaven kreeg 4 keer de waardering
„uitstekend" en eenmaal „goed". Daarmee liet zij de
luchthaven van Kopenhagen en de Ierse Shannon Air-
port, die met 2 keer „uitstekend" en 3 maal „goed" de
tweede plaats deelden, ver achter zich.
