Jonge Russen krijgen
interesse voor Kerk
Zij wachten
op het
ja-woord
KOSTER....:
Geen gesloten blok
reformatiekerken
DE VROUW
IN HET AMBT
MASSALE BEDEVAARTEN
BLOEMEN VOOR BISSCHOP
GEESTELIJK LEDER
niemand te krijgen
ZEGELS OP
KERKDEUR
De geestelijke
pelgrim
IATERDAO 3 FEBRUARI 19«»
(Bijzondere correspondentie)
TR GEBEURT iets wonderlijks in
Rusland. Steeds meer jonge
mensen tonen belangstelling
voor de kerk. Nog zijn de ver
volgingen niet ten einde, al stel
len de huidige machthebbers
zich verdraagzamer op dan hun
voorgangers, inclusief Chroesjt-
sjef.
Maar nog altijd moet men in
de kerken op zijn woorden let
ten. Nog altijd zijn bijbels in
Rusland niet te krijgen. Nog al
tijd wordt er geen kerkboek ge
drukt. Men schrijft daarom ge
deelten van elkaar over.
Na een halve eeuw communistisch
regiem is de Russische Orthodoxe
Kerk de grootste van de oosterse
orthodoxie springlevend. Hoe het
kan? In de eerste plaats omdat ook
hier het bloed der martelaren het
zaad der Kerk is gebleken. En
voorts, omdat juist door het be
staan van een Sowjetdictatuur, die
voor de kerk een lijdenssituatie be
werkstelligde in Rusland de geest
van het oudste christendom
is hersteld. spontaan gesprek aan te knopen.
Dat is vanouds al zo geweest.
Hoon en smaad, verachting en Er blijkt dan, dat zich ook bij
vergetelheid, armoede en dee- de (nog?) niet in de kerk geinte-
moed hebben de machthebbers resseerde jongeren een verschui-
de gelovigen een halve eeuw op- ving in denken voordoet. Als
eedrongen Resultaat: de Russi- men met hen zo'n tien jaar gele-
Khe Orthodoxie heeft mede dtór- den over het wezen der dingen
«oor de geest van het oudste praatte, dan was steevast de re-
«hristendom opnieuw ontdekt. actie: „schrap het woord ïnyste-
rie maar uit je woordenboek,
want er zijn geen geheimen. En
voor zover ze nog niet ontsluierd
Prof. dr. P. Hendrbc, kenner werden, zal de wetenschap ze
van de Oosterse
Orthodoxie en met
name de Russische,
heeft dat al jaren
geleden gepeild: „De
orthodoxie heeft juist
hier (in Rusland)
laten zien, dat de
Kerk het beeld van
Christus in zich moet
dragen, lijdend en
verheerlijkend tege
lijk, dat ze van macht
en aardse invloed
moet worden be
roofd, omdat haar
rijk niet van deze
wereld is, dat zij het
wezenlijkste triom
feert in haar ogen-
schijnlijkste diepste
vernedering."
In Rusland is het
de gewoonte dat de
gelovigen pelgrime
ren naar vaste plaat
sen. Een ervan is het
klooster van de Hei
lige Drieëenheid in
Zagorsk, ongeveer 80
kilometer ten noord
westen van Moskou.
Dit klooster ver
werkt tegenwoordig
K>'n tien miljoen pel
grims per jaar! Vol
gens ruwe schattin
gen bestaat meer dan
de helft uit jonge
ren, dat wil zeggen:
Russen, die hoog
stens 30 tot 35 jaar
zijn.
Tweemaal per jaar komen ex- Onder de toekomstige intelligentsia
tra grote "menigten naar het Rusland, zelfs van de jongste
Juist hier
klooster, dat een stad op zichzelf lichtingen, ontwaakt een zij het
is. Er worden in de grote kerken
die daar staan één ervan kan
zesduizend mensen bevatten
vieringen gehouden en na afloop
komen allen bijeen op een
reusachtig plein voor een geza
menlijke bidstond. Ook hier weer
overwegend jonge mensen.
Bloemenhulde
De kerkleiders beleven deze
ontwaking ook zelf als een won
der. Niet lang geleden kwam de
aartsbisschop van Siberië, op
visitatiereis, aan in Omsk, dat te
genwoordig universiteitsstad is.
Hem viel een ongewone drukte
op, toen hij er met de trein aan
kwam: een grote menigte jongens
en meisjes, die met bloemen
zwaaiden.
Zijn eerste gedachte: er komt
hier zeker ook een beroemdheid
aan. In de verste verte kwam het
niet bij hem op dat het wel eens
voor hém bedoeld kon zijn. Maar
het was zo: het gold een mani
festatie van de universitaire
jengd om hèm te verwelkomen.
Hij was er ontroerd en verbou
wereerd van tegelijk.
De ontwakende religieuze be
langstelling kan men ook bemer
ken in de cafés en cafetaria's van
Moskou, waar het voor iemand
die de Russische taal machtig is,
niet moeilijk blijkt te zijn een
voorlopig dan nog oppervlakkige
religieuze belangstelling.
wel oplossen. Kwestie van geduld
hebben."
Onzienlijk
Dat zeggen de meesten nu niet
meer. Men wil nu wel aanvaar
den dat er dingen zijn die buiten
het verstand liggen en blijven
liggen. Onzienlijke dingen dus, al
willen velen van het woord
„God" in dit verband niet horen.
Of: nog niet horen?
In het algemeen kan over de
Russische jonge intelligentsia ge
zegd worden dat de religie lang
zamerhand meer in hun be
langstellingssfeer komt te liggen.
Echter bepaald niet nadrukke
lijk; integendeel: het blijft voor
lopig nog aan de oppervlakte.
Maar dit op zichzelf kan men al
verheugend noemen. Een belofte
voor de toekomst.
De toenemende belangstelling
kan wellicht ook verklaard wor
den uit merkwaardige nieuwe ini
tiatieven van staatsscholen en
communistische jeugdorganisa
ties. Ze organiseren namelijk
voor de jongelui excursies naar
oude kloosters en historische ker
ken. Niet om de religie uiter
aard, maar meer uit een geschied
kundig oogpunt, of zoiets als
folklore. Maar het gebeurt en de
jongelui kijken hun ogen uit...
De vraag waar de Russische
Orthodoxe Kerk zich nu op moet
bezinnen is: hoe vangen we de
jeugd op? Vanouds was dit al
tijd: in de kerkdienst, die daar
heel nadrukkelijk het karakter
van een feestelijke viering heeft.
Vernieuwing
Echter gaan er onder de jonge
ren hoe langer hoe meer stem
men op om vernieuwing. Niet zo
zeer een vernieuwing van het
wezenlijke der liturgie, als wel
een vernieuwing van de vormen.
Gedacht moet hierbij in de eerste
plaats worden aan de tijdsduur
van de diensten.
Ouderen vinden diensten van
drie, vier uur nog geweldig. Maar
de jongere generatie niet meer.
Het moeten kortere diensten
worden, vinden zij. Het bewijs
hiervoor leveren ze zelf, omdat
De Russische Orthodoxe Kerk is on
denkbaar zonder haar vele ikonen.
Hier is de restaurateur Peter Lenin-
ski bezig met het onderhoud ran een
ikoon, dat vier eeuwen oud is.
ze bij voorkeur naar die vierin
gen gaan, die geen halve dag in
beslag nemen.
Men kan niet anders dan be
grip daarvoor hebben. Diensten
van zoveel uur de gemeente
staat altijd in de kerk mogen
ouderen nog aanspreken, ze zijn
in feite niet meer in over
eenstemming met deze tijd.
De patriarch van Moskou en heel
Rusland, Alexeu
(Van onze kerkredactie)
De nauwere betrekkingen tus
sen hervormden en lutheranen
mogen niet leiden tot de vorming
van een „gesloten blok van Re
formatiekerken".
Dit is een van de conclusies
van een studiegroep van her
vormde en lutherse theologen,
die twee dagen in Genève verga
derd heeft
Hun opdracht, die hun door de
uitvoerende comités van de Her
vormde Wereldbond en de Lu
therse Wereldfederatie verstrekt
was, was de betekenis te bepalen
van de verleden jaar afgesloten
hervormd lutherse gesprekken in
Europa en Noord-Amerika en
van daaruit lijnen te trekken
naar de toekomst.
De zes deelnemers beoordeel
den deze gesprekkenreeksen una
niem positief en spraken zich uit
voor verdere bevordering van het
proces van toenadering. Maar, zo
wordt in het slotcommuniqué ge
zegd: „beide kerken moeten er
ook bij nauwere samenwerking
open voor staan, om van andere
kerkenfamilies te leren en om in
gemeenschap met alle kerken bij
te dragen aan de vernieuwing
van de evangelieverkondiging
voor de wereld".
In de komende contacten zal
volgens de studiegroep meer de
nadruk op de niet-theologische
verschillen moeten worden ge
legd, omdat die de eenheid van
beide kerkenfamilies wel eens
meer in de weg zouden kunnen
«taan dan het verschil in de leer.
Aan het gesprek namen deel
van de kant van de Hervormde
Wereldbond dr. James I. McCord
(Princeton), dr. Wilhelm Neuser
(Münster) en dr. Thomas F. Tor
rance (Edinburgh). De Lutherse
Wereldfederatie had aangewezen
dr. Regin Prenter (Aarhus), dr.
Theodore G. Tappert (Philadel
phia) en dr. Wolfgang Trillhaas
(Göttingen).
De situatie, zoals die in Neder
land bestaat (kansel- en avond-
maalsgemeenschap tussen de Ne
derlandse Hervormde Kerk en de
Evangelisch Lutherse Kerk), is
bepaald nog niet algemeen.
In Europa kwamen de theolo
gen tot de slotsom, „dat de we
derzijdse veroordelingen in de
belijdenisgeschriften hun actuele
betekenis verloren hebben en een
volledige gemeenschap mogelijk
Mevrouw M. J. van der Veen-
Schenkeveld
(Van een onzer verslaggeefsters)1
"^OEN ik theologie ging studeren en me werd gevraagd wat ik ervan ver
wachtte zei ik altijd: ik doe de ene zondag intrede en de volgende neem
ik afscheid wegens emeritaat. Zo lang meende ik dat het zou duren voor in
de Gereformeerde Kerken de vrouw in het ambt zou komen/' Dat was in
1945. Mevrouw M. J. van der Veen-Schenkeveld uit Rotterdam, die dit ver
telt, is inmiddels getrouwd met een predikant en moeder van twee school
gaande zoons.
Voor.haar persoonlijk zal de openstelling van het ambt voor de vrouw dan
ook geen gevolgen hebben. Als een van de deputaten voor onderzoek naar
de plaats van de vrouw in dienst van de kerk echter vond ze aanvankelijk
het synodebesluit van verleden week om de ambten niet open te stellen voor
de vrouw, teleurstellend. Toch zegt ze het verwacht te hebben.
Maar ze heeft wel hoop op de
beslissingen, die in het najaar
zullen worden genomen als de
synode In september (waarschijn
lijk) weer bijeenkomt „De hele
tendens van de voorbije synode
zitting Is er een van even afstel
len geweest. De stemming was
echter zo, dat het in het najaar
wel zal doorgaan," meent me
vrouw Van der Veen opti
mistisch.
Zoals bekend wordt het oordeel
afgewacht van de Gereformeerde
Oecumenische Synode (GOS),
welker advies is gevraagd en die
bi augustus in Amsterdam bijeen
zal komen. Ook al zal de GOS
afstemmen, wil dat echter nog
niet zeggen, dat de synode van
de Gereformeerde Kerken daarna
(in eigen huis) hetzelfde zullen
doen.
t „Het GOS-besluit is niet bin
dend voor ons," verklaart me
vrouw Van der Veen deze nogal
ingewikkelde materie.
Uit de kranteverslagen van de
synode was op te maken, dat een
ander struikelblok voor het wel
of niet aannemen was of de dif
ferentiatie-bepalingen in verband
met het vrouw-zijn in de kerkor
de moeten worden opgenomen.
Het deputaatschap voor onder
zoek naar de plaats van de
vrouw in dienst van de kerk stel
de enkele praktische richtlijnen
op, zodat als regel de taak van de
TOOSTER: niemand te
krijgen gaf de ker-
keraad van de doopsgezin
de gemeente van Baüum
op Ameland op voor het
nieuwe jaarboekje.
Een organist is er in
Ballum blijkbaar ook niet
te vinden, want we lezen
dat een juffrouw uit Leeu
warden moet overkomen,
om het Baïlumer orgel te
bespelen. En achter „se
cretaris van de kerke-
raad" en „correspondentie
adres Zusterkring" meldt
het jaarboek ook al niet
meer, dan een serie veel
zeggende puntjes.
Het moet in doopsge
zind Ballum op Ameland
niet zo'n rooskleurige toe
stand zijn.
ALS we het nieuwe
doopsgezinde jaarboekje
doorbladeren, komen we die
indruk van achteruitgang tel
kens weer tegen, in de steden
en op het platteland. Van de
14 gemeenten kunnen er nog
maar circa vijftig zelfstandig
beroepen. De anderen moeten
combineren.
Dan krijgen we situaties,
zoals die van mevrouw ds. T.
Blanksma-Van der Zwaag, die
predikante is van de gemeen
ten Twis-Abbekerk, Medem-
blik, Wieringerwerf-Slootdorp
Middenmeer. in al die plaat
sen op tijd preken moet en dan
alles bij elkaar nog maar de
pastorale zorg heeft over 151
doopsgezinden.
QF, om nog eens een wil-
lekeuriige naam te noe
men, ds. H. J. Witteveen, die
zijn loopbaan begon in Leer-
mens-Loppersum- Middels t um
en nu staan in Krommenie -
Knollendam - Wormer - Jisp.
Het behoeft niet te verwon
deren, dat ook in de periode 1
september 1966 1 september
1967 het aantal doopsgezinden
in ons land weer verder is te
ruggelopen: van 35.245 tot
33.972.
Een aanzienlijk forsere ach
teruitgang dan het jaar tevo
ren, toen ze ongeveer 400 le
den betrof. Daarbij moet dan
bovendien nog bedacht wor
den, dat de Amsterdamse ge
meente (met 4325 leden verre
weg de grootste) dit jaar geen
mutatie opgaf.
W/IJ hebben een kleine
berekening gemaakt. Per
1 september 1962 wees de sta
tistiek nog 39.255 leden aan.
Als hun getal gelijke tred zou
hebben gehouden met de aan
was van de Nederlandse be
volking in deze vijf jaar (6,52
procent) dan hadden er nu
41.814 doopsgezinden moeten
zijn.
Dat betekent, dat de
doopsgezinden in vijf jaar
tijds 18,8 procent of bijna
achtduizend van haar leden
zijn kwijt geraakt. Dit afkal
vingsproces is overigens al ja
ren aan de gang, maar men
kan wel de vraag stellen, hoe
lang dit nog zo kan doorgaan.
T EERZAAM juist om die-
-Lj per inzicht in deze neer
gang te krijgen, lijken ons de
drie „in memoriams" waarmee
dit jaarboekje opent.
En, o ja, wie koster in Bal
lum wil worden, kan zich in
verbinding stellen met G.
Nagtegaal, Nesserweg. Om de
drie weken een vriie zondag,
want dan is er geen dienst.
Doopsgezind Jaarboekje
1968. Uitgave Algemene
Doopsgezinde Sociëteit, Singel
454, Amsterdam. (181 blz.,
f4.-).
vrouw meer gezocht dient te
worden in het diaconale en
pastorale dan in het besturende
en regerende dienstbetoon.
De deputaten vonden het niet
nodig, dat deze bepalingen wer
den vastgelegd. „Ik geloof
persoonlijk, dat dat ook niet kan,"
meent mevrouw Van der Veen.
,,'k Zou geen vorm weten te be
denken daarvoor. Het zijn richt
lijnen voor de praktijk."
Ze vindt wel dat het erdoor
moet komen, dat alle ambten
worden opengesteld voor de ge
reformeerde vrouw. Het is voor
de gemeente nodig. Soms is de
behoefte groot. In Rotter-
dam-Delfshaven bijvoorbeeld
kan men geen ouderlingen ge
noeg krijgen. Vrouwen zouden
wel eerder tijd en gelegenheid
kunnen hebben.
Het ambt van ouderling is in
discrediet. Huisbezoek door een
vrouwelijke ouderling zal het
geijkte beeld veranderen. Dat
beeld is nu. dat de ouderlingen 's
avonds komen op vastgestelde
tijden en heel officieel.
Getrouwde vrouwen komen
vaak tekort bij het huisbezoek,
want het is meestal een gesprek
onder mannen. Misschien als er
vrouwelijke ouderlingen mee
doen, dat ze dan op een andere
manier worden benaderd.
Vrouwen kunnen wat gediffe
rentieerder werken. Er zal bij
voorbeeld een vrouw zijn, die
eens een apart gesprek moet. heb
ben. Dat kan 's middags een
vrouwelijke ouderling doen. Dat
kan minder officieel.
In Amsterdam is er zo'n ge
brek aan ouderlingen, dat al eni
ge tijd vrouwen zijn aangesteld.
Ze heten dan wel geen ouderling,
maar bijvoorbeeld assistent-ou
derling. Zij hebben wel in het
bijzonder uitgekeken naar het
synodebesluit, waarvan ze veel
hebben verwacht.
(De Hervormde Kerk heeft eni
ge maanden geleden het besluit
genomen de vrouw volledig toe
te laten in alle ambten nadat er
65 jaar voor is gepleit Dit feit
heeft echter op de Gereformeer
de Kerken zoals aanvankelijk
wel werd verwacht geen in
vloed gehad. In deze kerken is
pas vijf jaar geleden deze zaak
aan de orde gesteld. Als bijzon
derheid kan worden vermeld, dat
de synode van de Indische Kerk
in 1936 al vrouwen toeliet in het
ambt voor predikant. In Neder
land was het in die tijd het geval
met enkele kleine kerkge
meenschappen - red.)
In 1963 heeft de kerk van Bad
hoevedorp, waar een vrouwelijke
theologische kandidaat werkzaam
was, de synode verzocht zich met
deze kwestie bezig te houden.
Mevrouw Van der Veen heeft
niet de indruk, dat de gerefor
meerde kerkmensen zich zo druk
maken over de kwestie van de
vrouw in het ambt Alleen als
het nodig is.
Veranderingen
Toch heeft ze de laatste jaren,
als ze bijvoorbeeld voor vrou
wenverenigingen spreekt, grote
veranderingen opgemerkt. In het
begin ontmoette ze veel
weerstand. Nu is het voor de
Deze twee zegels, aangebracht
door de politie, sluiten de kerk-
zaal van de baptisten van Bilbao
(Spanje) af. De civiele gouver
neur van de stad gelastte de slui
ting, omdat de baptisten geen of
ficiële toestemming voor hun sa
menkomsten hadden gevraagd.
Omdat deze zendingspost door
minder dan twintig mensen be
zocht wordt, beriepen de bap
tisten zich op een wet uit 1880,
die voor dergelijke kleine samen
komsten geen toestemming ver
eist.
Het doet denken aan de jaren
dertig en veertig van de vorige
eeuw in ons land, toen het getal
van twintig bezoekers eveneens
een belangrijke rol speelde bij
het uiteenjagen van de samen
komsten der afgescheidenen.
(Van onze kerkredactie)
L. Myseras was geen dominee
als Brakel. Hij mist ook de brede
visie van zijn oudere tijdgenoot
Toch heeft ook deze Middelbur
ger vijf boekjes geschreven, die
nu, ruim tweehonderd jaar later,
in „bevindelijke" kringen nog ge
lezen worden.
Van zijn leven is niets bekend.
We stellen ons deze man voor als
ouderling, die in zijn gesprekken
steeds vragen tegenkwam als hoe
weet ik, of ik wedergeboren ben,
wat is het verschil tussen echt en
onecht geloof, het krijgen van
teksten, de geloofszekerheid, aan
vechtingen. In de vorm van
vraag en antwoord gaat hij op al
dergelijke problemen uit het be
vindelijke leven in.
Zijn „Der vromen ondervin
ding op de weg naar de hemel" is
nu opnieuw verschenen, bewerkt
in modern Nederlands, onder de
titel „De geestelijke pelgrim" bij
Uitgeverij Pieters te Oostburg.
meesten een zaak, die vanzelf
spreekt. Maar ze merkt ook dal
het velen niet kan schelen.
Aan de andere kant staan ech
ter de vrouwelijke theologisch®
kandidaten. Er zijn er meer dan
tien. Zij hebben banen als assis
tente bij een professor, als lera
res godsdienstonderwijs, geeste»
lijk verzorgster van een psychia
trisch ziekenhuis en in verschil
lende landelijke kerkelijke func
ties.
Zij wachten op het ia-woord
van de synode.
