kkf,ntl7 roof over v('lK Ovej
-^WKankro^ter C*
OMDAGS
HELGEEL WAPEN
Superveilig
vervoer
is
mogelijk
IDEE WORDT WERKELIJKHEID
II
uw thuwk°f| verrirtiv i «ibVj.
lis MI.VT.AMI vr VA>
ff
.Dramatische,
beelden van
een overval
ZATERDAG 3 FEBRUARI I94B
Door Link van Bruggen
/"WERVALLEN lijken tegenwoordig aan de orde
van de dag. De afgelopen maanden hebben de
kranten er in ieder geval vol van gestaan.
De gewapende roofoverval in de beruchte Texas-
of Chicago-stijl is vooral de laatste jaren tot het
criminele beeld van Nederland gaan
behoren.
Voor geweldpleging schrikt men ook
hier te lande niet meer terug. Er
knallen schoten, er wordt geknuppeld,
men werkt met zoutzuur en met ether,
met proppen, boksbeugels en zoveel
andere laaghartige aanvalsmiddelen.
Op deze pagina belichten we slechts
één aspect van de roofoverval. Het
werd actueel door het neerschieten
van de Amsterdamse geldloper H. R.
Schaeffers, die twee tassen geld,
waarin zich de kapitale som van
300.000 gulden bevond, naar een bank
wilde brengen. Beide overvallers
dilettanten, naar men in politiekrin
gen zegt konden inmiddels worden
ingerekend.
Dit misdrijf, dat op klaarlichte dag op straat werd gepleegd, heeft het gebrek
kige geldtransport in Nederland weer eens in het nieuws gebracht. Uit de
mond van een expert noteerden we een opmerking, die op zichzelf al boek
delen spreekt. ,,Er zullen eerst de nodige doden en gewonden moeten vallen,"
zei hij, „alvorens we zover zijn, werkelijk afdoende preventieve maatregelen
te nemen."
Zonder meer kan gesteld worden dat men in Nederland nog veel te lichtzin
nig denkt over het vervoer van geld. Met verwaarlozing van ook maar de
geringste veiligheidsvoorschriften worden employés naar de bank gestuurd om
ettelijke duizenden guldens te brengen of te halen.
Gaat een particulier initiatief hier thans paal en perk aan stellen? En zal
men eindelijk meer waarde hechten aan de raadgevingen van de politie, die in
diverse grote steden reeds jaren werkt met een speciaal bureau ter voorkoming
van misdrijven?
flers ow irwie itSHiiïmc rovers
énzinesiaiion htpaar gemma
ROTTERDAM De
beveiliging van geld
transporten kan een stok
paardje worden genoemd
van het bureau ter voor
koming van misdrijven
van de gemeentepolitie
in de Maasstad. Het baan
brekend werk van deze
afdeling vond onlangs
een bekroning in de ad
viezen, die werden uitge
bracht door een werk
groep uit de bankwereld.
Genoemde aanbevelingen
waren qua inhoud gelijk
aan die, welke het bureau
reeds anderhalf jaar ge
leden had gedaan.
Naar adjudant A. J. J. van
Lieshout, die een ervaring van
bijna dertig jaar met zich mee
draagt, is het goed luisteren. Hoe
wel deze goed van de tongriem
gesneden politieman juist giste
ren de dienst verlaten heeft om
zich geheel aan eigen besognes
(o.m. op het vlak der beveiliging)
te kunnen wijden, staat hij in de
annalen getekend als een figuur,
die een meester was en is op het
gebied van de preventie.
„Je maakt soms de gekste din
gen mee," zegt hij. „Wat denkt u
van een knul van 18 jaar, die
met 100.000 gulden over straat
werd gestuurd? Of van een
meisje met een schoudertasje,
waarin 60.000 gulden zat? Ook
zonder overvallers in de buurt
kon dit kind het haar toever
trouwde geld nauwelijks onder
controle houden. Het schouder
tasje was zo gammel, dat het bij
na uit elkaar viel."
Het transport van geld en de
beveiliging ervan heeft Van
Lieshout herhaaldelijk in de
praktijk getoetst. Hij is er niet
ondersteboven van. Het enige
waar hij rich steeds weer over
verbaast, is dat er niet meer
roofovervallen worden gepleegd.
Openlijk
-
„Ik heb mensen in de kroeg
i gehad," zegt hij, „van wie ik wist
I dat ze met enkele tienduizenden
i guldens liepen te zeulen. Ik heb
I het er weliswaar op aangestuurd,
j zonder dat ze overigens wisten
met een politieman te doen te
j hebben, maar ze stapten er toch
maar in."
De adjudant heeft een sterk
I geloof in zogenaamd openlijk
geldtransport.
„Het publiek," stelt hij, „moet
wennen aan de zichtbaarheid van
het vervoer van geld. Indien dit
gebeurt, blijft de helpende hand
bij overvallen zeker niet uit.
Waar kan een dief beter zijn slag
slaan: in een op straat gepar
keerd staande ziekenauto, post
auto of vrachtauto? Juist, in een
vrachtauto. Deze heeft iets on
persoonlijks, evenals de bestuur
der.
Bij het ontrafelen van misdrij
ven mag de hulp van ooggetuigen
of van mensen die iets verdachts
hebben opgemerkt bepaald niet
worden uitgevlakt 98 procent
van alle moordzaken wordt in
Nederland opgelost, slechts 17
procent van alle rijwieldiefstal
len daarentegen. De reden? Bijna
iedereen heeft een fiets. Als men
aan een slot morrelt, valt dat
nauwelijks op. Het interesseert
de mensen in ieder geval niet."
Vakmensen
De heer Van Lieshout meent
overigens wel dat het transport
van geld door vakmensen moet
worden verzorgd. Ook als er met
een opvallende wagen wordt ge
reden, moeten de bewakers volle
dig op de hoogte zijn van de
valstrikken, die door overvallers
kunnen worden gespannen. Elke
list moet als het ware worden
geanticipeerd. Een goed begrip
van de denkwijze van onderwe
reldfiguren acht hij dan ook
noodzakelijk.
Is er een recept voor het abso
luut veilig transporteren van
geld over straat?
„Ja," zegt de adjudant onom
wonden. „Superveilig vervoer
van geld is mogelijk. Het zou
toch te gek zijn dat we wel in
staat zijn de maan te bereiken,
maar niet bij machte zodanige
beveiligingsmaatregelen te tref
fen dat een overvaller geen kans
meer krijgt."
Volgens de heer Van Lieshout
moeten we het, evenals bij een
maanvlucht, in de elektronica
zoeken. En in pantserstaai en
pantserglas. De inzittenden van
een geldtransportauto mogen bij
voorbeeld niet door kogels ge
raakt kunnen worden.
„Het kost allemaal geld, veel
geld zelfs. Op het punt van de
beveiliging van hun geld
transporten moeten de betrokken
bedrijven echter met elkaar sa
menwerken. Of er moeten, zoals
in Duitsland, particuliere onder
nemingen komen, die zich hele
maal op het vervoer van geld
specialiseren. Men vraagt daar
een tientje per uur per man.
Overigens zijn de bewakers in
Duitsland gewapend, wat in Ne
derland wel erg moeilijk zal
rijn."
Als het openlijk geldvervoer
eenmaal vaste voet in ons land
zal hebben gekregen, voorziet de
adjudant alleen voor Rotterdam
een situatie, waarin plaats en
werk is voor zeker vier gespecia
liseerde voertuigen.
r„ nu »v\i "T /a,,,. ,5
Overval op oleirii^-^r
i- ,n i""",:1"" vi
weiier: Jh
Engeland en Zwitserland bijvoor
beeld bestaan reeds particuliere
maatschappijen, die zich met het
vervoer van geld bezighouden.
AMSTERDAM Op hun kaartje staat het al:
1ste Nederlandse Geld- en Waarde Transportmij."
De broers Bob en Lothar de Bruijn, die in Amster
dam een autorijschool exploiteren, komen over een Ommekeer
week of drie, vier met een primeur, die ze anderhalf
jaar lang tot in de finesses hebben uitgebroed.
Bob en Lothar (met pijp) de Bruijn, firmanten van de
lste Nederlandse Geld- en Waarde Transportmaatschappij.
Alarmtas
Zolang het echter «iet zover is.
zullen bedrijven die veel geld
over straat moeten laten vervoe-
„Het worth een gepantserde en
helgeel gespoten bestelauto,"
zegt de 25-jarige Lothar, die als
woordvoerder optreedt. „De fir
manaam staat er met grote let
ters op. Alles zit eraan en erop.
SCw&ailichten, een mobilofoon, si
renes, een lichtbak, een speciaal
ren, er goed aan doen zich voor
een paar honderd gulden een zo
genaamde alarmtas aan te schaf
fen. „Men komt daar niet zover
mee," aldus de heer Van
Lieshout, „want dat ding blijft
maar gillen als het in handen
van vreemden komt."
Op geldgordels is de adjudant
niet zo gesteld. „Deze verwaarlo
zen mijn principe, dat de mens
belangrijker is dan de materie.
Wil een overvaller er met een
geldgordel vandoor gaan, dan zal
hij de drager toch eerst een flin
ke tik moeten geven."
Zolang superveilig geldvervoer
nog buiten het bereik ligt, zullen
de adviezen in acht moeten wor
den genomen, die door bevoegde
instanties zijn uitgebracht. In het
algemeen geldt dat transporten
van enige betekenis moeten wor
den uitgevoerd per auto en door
ten minste twee mannen, bij
voorkeur niet jonger dan 21 en
niet ouder dan 55 jaar. Het ge
bruik van een fiets of bromfiets
wordt beslist ontraden; te voet of
per openbaar, vervoermiddel is
onder alle omstandigheden beter.
Drukke wegen
Bij transport per auto dient zo
veel mogelijk gebruik te worden
gemaakt van drukke wegen, ter
wijl wisseling van routes en
tijdstippen wordt aanbevolen.
Raakt men betrokken bij een
verkeersongeluk, dan moet on
middellijk aan de mogelijkheid
van een valstrik worden gedacht.
Een van de andere regels is nog
dat de man die naast de bestuur
der zit, in de eerste plaats een
observatietaak heeft, wat de aan
brenging van een rechterbui-
tenspiegel noodzakelijk maakt.
Bij transport te voet draagt
een van de twee mannen, die
hiermee in principe worden be
last, het geld. De ander loopt op
een afstand van 5 tot 10 meter
schuin achter de transporteur om
de omgeving in het oog te hou
den. Men dient zich steeds op het
midden van het trottoir te bevin
den (niet te dicht bij de huizen
kant dus), terwijl men niet moet
ingaan op verzoeken om bijvoor
beeld een vuurtje.
Vertraging
In de aanbevelingen van het
Rotterdamse bureau ter voorko
ming van misdrijven staat nog
dat het van zeer groot belang is
dat de geldtransporteurs, die bij
een overval of een poging daar
toe betrokken raken, geen agres
sief verzet plegen. Ze dienen zich
uitsluitend te beperken tot „ver
tragingsacties en dan nog alleen
indien deze zonder risico voor ei«
gen of andermans leven kunnea
worden genomen".
beschermde ruimte, waar de cas
settes met geld of waardepapie
ren ingaan. Over het elektro
nische beveiligingssysteem kan ik
moeilijk praten, maar ik kan wel
zeggen dat een overvaller die erin
zou slagen achter het stuur van
de wagen plaats te nemen, lijfe
lijk gevaar loopt."
Met hun „helgele wapen" den
ken 4e broers in een behoefte te
voorzien. Op commerciële basis
hopen ze klanten aan te kunnen
trekken, die het vervoer van
geld, waardepapieren en waarde
volle artikelen aan hun pas opge
richte firma toevertrouwen.
Inlichtingen
Sinds het neerschieten van de
geldloper van C A op het
Amsterdamse Damrak zijn er
van de rijde van grote firma's al
verzoeken om inlichtingen bin
nengekomen. Het grootwinkelbe
drijf, op het geld waarvan de
twee overvallers het hadden
voorzien, heeft inmiddels toege
zegd van de diensten van de lste
Nederlandse Geld- en Waarde
Transportmaatschappij gebruik
te zullen maken.
Het idee van de gebroeders De
Bruijn is niet helemaal nieuw. In
Deze drie platen wer
den tien dagen geleden
gemaakt na de mislukte
overval op de geldloper
van C A op het Am
sterdamse Damrak. Een
van de daders niet
degene die geschoten
had kon enkele mi
nuten na het misdrijf
in de kraag worden ge
vat (boven). Tevergeefs
probeerde hij zich even
later los te rukken mid
den). Het slachtoffer
in de buik getroffen,
maar niet levensgevaar
lijk wordt naar een
ziekenauto gedragen
(onder). De twee geld
tassen die de man
droeg, en die 300.000
gulden aan bankbiljet
ten bevatten, konden
door begeleidende cas-
sières in veiligheid wor
den gesteld.
Voor Nederland echter bete
kent het een totale ommekeer. Bij
ons sjouwen employés dikwijls
met ware kapitalen over straat.
Hoe primitief het bij geld
transporten vaak toegaat, blijkt
wel uit een krantebericht, waarin
melding wordt gemaakt van het
verlies van een aktentas met
30.000 gulden, die met een snel
binder op de bagagedrager van
een fiets was bevestigd-.
Lothar doet een greep uit het
plaatselijk gebeuren van het af
gelopen jaar om het
bestaansrecht van de lste Neder
landse Geld- en Waarde
Transportmaatschappij te on
derstrepen.
Een auto met een grote geld
zending reed door nog onbekende
oorzaak in een gracht. De
bestuurder verdronk; van de
bankbiljetten is er nooit één bo
ven water gekomen.
Onverlaten gingen er met de
tas van een bankloper vandoor
na hem peper in de ogen te heb
ben gestrooid.
Uit een vrachtauto van Van
Gend Loos verdween een
kistje met 100.000 gulden, toen de
bestuurder even was uitgestapt
om een pakje af te leveren.
Anders
„We propageren een heel ande
re manier van geldvervoer", zegt
de jonge De Bruijn. „Geen ge
heimzinnigheid meer, geen onop
vallendheid, maar openheid. Het
vervoer van geld moet in een
stad duidelijk waarneembaar
zijn. De politie houdt dan auto
matisch een oogje in het zeil, ter
wijl je onmiddellijk de steun van
het publiek krijgt als dit onraad
bespeurt Bij een overval gebeurt
het meer dan eens dat de
omstanders niet meteen door
hebben wat er precies aan de
hand is. Ze denken in eerste
instantie aan een ordinaire knok
partij, waarvan ze zich afzijdig
willen houden."
Drie pijlen
De broers hebben voorlopig
drie pijlen op hun boog. Ze wil
len voor winkelbedrijven gaan
rijden, die vooral op zaterdag
niet weten waar ze met de ont
vangsten moeten blijven. Daar
naast willen ze week- en maand
lonen gaan vervoeren, zomede
waardepapieren (fabrieksgehei
men bijvoorbeeld) en waardevol
le artikelen (goud, diamanten
enz.).
„Van al die dingen." aldus Lo
thar, „zien we zelf niets. Het
transport geschiedt in cassettes,
waarvan alleen de verzender en
de ontvanger een sleutel heb
ben."
Het onder de gemeentepolitie
ressorterende adviesbureau ter
voorkoming van misdrijven in de
hoofdstad staat gunstig tegenover
de plannen van de broers. Zodra
het „helgele wapen" gereed is,
zal het door experts worden be
proefd en gekeurd. Naar de ante
cedenten van de firmanten is
reeds een uitgebreid onderzoek
ingesteld. Beiden zijn gewogen
en zwaar (lees: eerlijk en on
besproken) genoeg bevonden om
het gebrekkige geldtransport in
Nederland in een andere richting
te stuwen.
,AII-i
in
Het nieuwe bedrijf heeft overi
gens nog heel wat besprekingen
voor de boeg. De banken bijvoor
beeld zullen hun terreinen en/of
kluizen ook tijdens het weekein
de toegankelijk moeten maken,
terwijl de assuradeurs zoals
dat in die landen is gebeurd,
waar het geldtransport in veilige
banen kon worden geleid hun
verzekeringspremies zullen moe
ten verlagen.
„Onze vervoersprijzen," besluit
Lothar, „rijn 'all in'. Onze klan
ten behoeven hun geldzendingen
niet langer zelf te verzekeren,
omdat wij dat voor hen doen. De
voordelen die we kunnen bieden,
zijn trouwens legio. Geen inscha
keling van personeel meer, geen
risico dat een geldloper gedood
of gewond wordt, geen zorgen
over het transport van baar
geld."
„Wat dit laatste betreft: men
moet op het ogenblik steeds vol
gens andere schema's werken.
Nog al te dikwijls komt het voor
dat men vertrouwde werknemers
gedurende het weekeinde een
groot bedrag aan geld mee naar
huis geeft. Dit is misschien een
ontlasting voor de bedrijfslei
ding, die er zeker van is dat
eventuele inbrekers niets in de
brandkast zullen vinden, doch te
gelijkertijd een grote belasting
voor de betrokkene. Sommigen
durven hun woning nauwelijks
te verlaten; anderen hebben er
slapeloze nachten van."
