[)NZE KOTTERS
TOPZWAAR
WORDEN
Wat was oorzaak
van ondergang?
Laat Franse raketten
de wereld bestrijken
Journalist van
Urkoud-visser
L. Kramer (76):
Hefbomen
Urk is mat,
vol medeleven
èn voorzichtig
Raadsels rond duikboten blijven
Fabel
Vermoeden
Ook in Schiedam
compromis lonen
taxichauffeurs
Doden bewakers
gevangenen
Werkloosheid in
Groningen daalt
Effecten leveren ons ineens
extra voordeel op...
dank zij het Premie Spaarplan!
PREMIE
SPAARPLAN
VVD: assistentie
voor raadsleden
Beatfeest in
Zwolse kerk
7
DINSDAG 30 JANUARM968
tN de haven van Urk lagen gisteren voor een maandag
ongewoon veel schepen. Een visser donkere pof
broek die me in de ogen kijkt om bang van te wor-
len, zegt bars: ,,'t Heeft niks met angst te maken, dat ze
liet zijn uitgevaren. Ze hebben alleen geen haast met
iüdkracht 7. Kijk maar, de stormbal hangt uit."
De kelner van een door de vissers druk bezocht café aan
e haven vertelt dat de Urkers voorzichtiger zijn dan an-
De stemming is mat, het medeleven groot."
ers.
Urk heeft in twee jaar tijd
ier kotters verloren. Vorige
'eek is de UK 91 Jonge Albert
y Borkum vergaan met vijf
lan aan boord. Weer werd in
e kerken gevraagd uit te zien
aar wrakstukken.
De journalist van Urk, de 76-jarige
d-visser L. Kramer, houdt zich niet
>en bezig met schrijven voor Vis-
ijwereld en Het Urker Land. Als
hem opzoek in zijn huis aan de
|jk, zit hij netten te boeten in de
tnkamer.
Hij constateert somber: „In twee
ir tijd moeten we 22 mensen mis-
't is een feit." We kij'ken uit
het IJsselmeer. Als hij even
'ijgt voeren meeuwen het hoogste
ird.
De heer Kramer is rijk aan erva-
tig, en wordt als een deskundige
Ischouwd. Hij ging als dertienjarige
lar zee, en hield er twee jaar gele-
;n pas mee op. Hij is wel bereid
jn mening te geven over de moge-
|ke oorzaak van het vergaan van de
lc 91, en van de andere kotters.
^„Ik zie het met twee netten vissen
i een kotter als een van de oorza-
fn. Wij Urkers zijn van huis-uit al-
kustvissers geweest. Ook. na de
uiting van de Zuiderzee bleven
op de Noordzee altijd dicht bij de
st vissen met de bodemtrawl.
Langzamerhand omstreeks 1963
begonnen we met het vissen met
ee netten, inplaats van met lijnen."
bodemtrawl werd vervangen door
boomkor.)
Maar twee lange hefbomen (nodig
'oor twee netten) èn een mast bete
enen een zware opgave voor de sta-
liliteit van de kotter. „Dit wil niet
eggen dat de UK 91 geen goed zee
waardig schip was, integendeel. Bo-
endien worden de schepen gebouwd
inder supervisie van de scheepvaart-
ispectie."
Het is alleen zo dat het gevaar van
apseizen sterk wordt vergroot door
iet gebruik van de twee hefbomen,
waardoor een schip in feite drie
lasten krijgt en topzwaar wordt.
De heer Kramer, die de „eenvoudi
ge" Zuiderzeevisserij nog heeft mee
gemaakt, heeft weet van de moderne
navigatiemiddelen: echolood, radar,
decca-apparatuur.
„Er zijn nu andere middelen dan in
mijn zeiltijd, maar toch blijf je af
hankelijk. Ik heb zelf ook vijf jon
gens vissen, en je denkt natuurlijk
wel eens: als mij dat nu eens over
komt.
Neem Zwaan, die heeft vorig jaar
een jongen verloren met het vergaan
van de UK 223, Maartje, en nu weer
een.
Maar het werk gaat evengoed door.
In een vissersplaats ben je risico's
wel gewoon." De heer Kramer herin
nert zich dat toen Urk nog eiland
was, de Urkers die met de (veer)boot
naai- het vasteland gingen, bij voor
baat afscheid namen met de groet:
Genacht.
De havenmeester van Urk voelt er
weinig voor Iets te zeggen over het
vergaan van de Uk 91. „Het i§ mijn
terrein niet, maar wat de stabiliteit
betreft kan ik u wel zeggen dat die
van elk nieuw schip nauwkeurig
wordt berekend. De scheepvaart
inspectie is hier trouwens elke vrij
dag." Schouderophalend: „Geen mens
kan het navertellen, 't is niet te re
construeren."
fVan een onzer redacteuren i geacht voor de bescherming van Is- „ontsnappingssystemen" in haar
(Van een onzei redacteuren handelsvloot duikboten gebouwd.
1F.RTTZAÏ.F.M Israël be- In een interview met de Volks-
JERUZALEM Israël be
schouwt de raadselachtige onder
gang van de duikboot Dakar ah
een nationale ramp. De zware slag,
die de marine kreeg toegebracht,
is voor de bevolking nauwelijks te
verwerken. Er wordt gesproken
over sabotage, en zelfs over de mo
gelijkheid, dat het schip tussen
Cyprus en de thuishaven Haifa
getorpedeerd kan zijn. Het zal,
als de Dakar te diep ligt om te
worden geborgen uiterst moei
lijk zijn de oorzaak van de ramp
te vinden. Onderzeeboten van dit
type hebben twee punten, die on
der bijzondere omstandigheden
moeilijkheden kunnen opleveren:
de torpedobuizen en het duik-
mechanisme.
Het meest waarschijnlijk vindt
men in Israël, dat er aan de instal
latie van het schip iets mankeerde,
maar daartegenover staat het mys
terie, dat er nog altijd geen wrak
stukken of olievlekken zijn waarge
nomen.
KRITIEK
De kritiek in Israël richt zich voor
namelijk op de minister van defensie
Mosje Dajan, die de marine schrome
lijk zou hebben verwaarloosd ten
gunste van land- en luchtmacht. Men
verwijt hem, dat hij de 3.000 man
beroepspersoneel van de marine laat
varen op verouderde boten. Zowel de
torpedobootjager Eilath (die vorig
jaar bij Port Saïd door Egypte in
de grond werd geboord) als de Dakar
stamde nog uit de Tweede Wereld
oorlog en gezien het geringe aantal
andere schepen, wordt dat achter
blijven in de ontwikkeling funest
De heer Kramer zegt, netten
boetend: de hefbomen kunnen de
oorzaak zijn.
zoals de Urkers het tamelijk fleg
matiek uitdrukken.
Flegmatiek, maar niet zonder
gevoel: de hele gemeenschap
rouwt, al gaf de schone was, die
gisteren in de nauwe straat
jes te drogen hing, meer een vro
lijke dan een treurige toets aan
het vissersdorp.
De Gaulle en Lodeivijk XIV...
„Volgens verplichting heeft elke
totter twee reddingsvletten aan
(oord, maar bij kapseizen is er geen
ijd die te gebruiken. Dat kapseizen
de oorzaak is, kan ik natuurlijk niet
net honderd procent zekerheid be-
veren, het is slechts een vermoeden".
De haven van Urk was gisteren
voor een maandag de vissers
varen dan gewoonlijk uit.ab
normaal druk.
Een 79-jarige Urker scheepsbouwer
verwijst de in de pers gekomen op
vatting, dat het verlengen van kot
ters (de UK 70 en de UK 163 zijn
elk 2.70 meter langer gemaakt) wel
licht de stabiliteit aantast, naar het
rijk der fabelen.
Hij vindt het niet nodig een
verlengd schip ook te verbreden,
wat volgens die opvatting nood
zakelijk zou zijn. „Een schip
moet diepgang hebben om sta
biel te zijn, daar gaat het om".
Hij besluit nuchter: „Maar een
schip dat niet weg kan moet
nog gemaakt worden".
En zolang dat type schip nog
niet wordt gebouwd, blijft Urk
„rekening houden met risico's"
PARIJS President De
I Gaulle is het eens met de recente
I suggesties van zijn stafchef, ge-
I neraal Charles Ailleret, dat
Frankrijk de beschikking moet
krijgen over ballistische raketten
in de megaton-klasse, die de hele
wereld kunnen bestrijken.
Frankrijk moet een strategie naar
alle richtingen hebben, heeft de
president naar officiële kringen
gisteren onthulden zaterdag ge
zegd in een rede aan de militaire
academie te Parijs.
De Gaulle herinnerde eraan dat
BREDA Vervolg op de feestneus! maarschalk Sebastian Vauban onder
van Mien, die niet van Toon is. maarj koning Lodewijk de Veertiende
R aar is de neus
van Toon?
van Louis en Thijs, als u (nog) be
grijpt wat we bedoelen. U kent de
geschiedenis: Toon Hermans introdu
ceerde in de Vuist van Duys „Mien
waar is m'n feestneus" als zijn carna
valsschlager.
De échte vaders van dit lied, de
Bredanaars Louis van der Kaa en
Thijs van der Molen, vonden dat hele
maal niet leuk. Maar kennelijk willen
ze er niet te zwaar aan tillen, want
ze hebben een nieuwe carnavalsschla
ger gemaakt onder de veelzeggende
titel „Waar is de neus van Toon".
Dit vers wordt op de plaat uitge
bracht „als een carnavaleske tegen
hanger van Toons lied", of liever van
het lied dat Toon bracht maar in feite
van Louis en Thijs IS. En jiu maar
weer afwachten wat Toon weer gaat
doen
(1642-1715) alle grenzen van Frank
rijk had versterkt, „de Pyreneeën, de
Alpen, onze havens en zelfs België.
Wij kwamen overal", aldus de Gaul
le. „Wij voerden overal oorlog. Er is
geen reden waarom onze strategie,
die ons te allen tijde overal tegen
beschermde, niet zou worden voort
gezet."
Generaal Ailleret merkte in no
vember vorig jaar in een artikel op
dat Frankrijk zo'n strategie zou moe
ten ontwikkelen „daar een analyse
van de toestand in de wereld toont
dat men zich niet langer op één ge
vaar kan instellen". De Gaulle ver
klaarde in zijn rede voor de militaire
academie dat „niemand op dit ogen
blik kan zeggen of voorspellen welke
evolutie de grote wereldmogendhe-
den ir» de toekomst doormaken".
Als een tegenstander Frankrijk zou
willen aanvallen, zou dat niet gebeu
ren om het te vernietigen maar om
zijn potentieel en zijn bases in han
den te krijgen. Op een dergelijke
aanval zou Frankrijk met kernwa
pens kunnen reageren, „en daarop
baseren wij onze veiligheid".
In een interview met de Volks
krant heeft de plv. chef van de Ne
derlandse Marinestaf, commandeur
C. E. Wolderling, verklaard, dat de
overlevingskansen voor de beman
ningen van de Dakar en de Minerve
zeer gering geacht worden.
Commandeur Wolderling vreesde
dat beide boten op diepten van twee
duizend meter zijn aangeland en dit
moet wel fataal zijn. „Die jongens
zijn bovendien zo goed als zeker al
door hun zuurstofvoorraad heen",
zei hij.
De heer Wolderling zei, dat de Ne
derlandse onderzeeboten voorzien
zijn van ontsnappingssystemen, om
dat de Noordzee niet dieper dan 200
meter is en men daar nog wel by
een ramp overlevingskansen heeft.
De Middellandse Zee biedt door de
grote diepte die kansen niet. Daar
om heeft de Franse marine nooit
(Van onze soc.-econ. redactie)
SCHIEDAM Na Haarlem lijkt
ook in Schiedam een oplossing van
de moeilijkheden in het taxibedrijf
in zicht. Werkgevers en vakbonden
hebben gisteren een compromis uit
gewerkt, dat weliswaar afwijkt van
Haarlem, maar dat materieel even
als in Haarlem gelijk is aan de in
houd van het bemiddelingsvoorstel-
Van der Dussen.
In Schiedam komt het compromis
neer op verbetering van de zieken
gelduitkering, een uitkering-ineens,
tegemoetkoming in uniformkosten en
optrekking van het weekloon. In
totaal gaat het om een bedrag van
232 per man over een periode van
1 januari tot 1 april.
Op laatst genoemde datum moet
het nieuwe kontrakt voor 1968 in
werking treden, waarover echter op
landelijk niveau de onderhandelin
gen nog moeten beginnen.
In een ledenvergadering zal het
Schiedamse compromis vanacht wor
den besproken. Ook de Utrechtse
taxicauffeurs vergaderen dan. Hier
is het compromis minder gunstig uit
gevallen, zodat de afsluiting van de
plaatselijke cao in Utrecht nog lang
niet zeker is.
In Groningen duurt het overleg
met de werkgevers nog voort.
Inmiddels begint het in Den Haag
onrustig te worden. Ook hier vragen
de taxichauffeurs om een plaatselijk
kontrakt, daar op landelijk niveau
geen overeenstemming kon worden
bereikt over de loonsverhoging van
1967.
Drie mensen opgegraven
O
LITTLE ROCK Bij graafwerk- I
zaamheden op het terrein van een ge-
vangenisboerdcrij bij de Amerikaanse
plaats Little Roek zijn gisteren drie
lfjken gevonden. Er zal een onderzoek
worden ingesteld naar de mogelijkheid
dat bewakers gevangenen uit dc weg
ruimen en hen dan als „ontsnapt" te
boek stellen.
Deze verhalen doen al lange tijd de
ronde. De inspecteur van het gevan
geniswezen. waaronder Little Rock valt,
is onderdirecteur geweest van een an
dere gevangenisboerderij. Ook daar gin
gen geruchten over gewelddaden en
corruptie. Een onderzoek van de staats
politie bevestigde de juistheid van deze
verhalen.
DEN HAAG Minister Roolvink
verwacht de komende tijd een da
ling van de werkloosheid in Oost-
Groningen. Dit is volgens de
bewindsman een gevolg van de uit
voering van infrastructuurverbete-
rende werken en van seizoeninvloe
den.
De minister antwoordt op vragen
van het Tweede-Kamerlid Van der
Ploeg (soc.) dat de regering beslo
ten heeft een aantal extra maatre
gelen te treffen, aangezien de gere
gistreerde arbeidsreserve toch nog
relatief hoog blijft.
Onder andere zal in Oost-Gronin-
gen een aantal werken op korte ter
mijn worden uitgevoerd.
Mijn vrouw en ik zijn aandeelhouders geworden I We doen mee aan
het Premie Spaarplan en kopen nu jaarlijks voor zo'n 500 gulden
aandelen en obligaties. Straks krijgen we daarover elk jaar 100
gulden premie van dit nationale plan. Belastingvrij! We kopen er nog
een aandeeltje voor...
Misschien is het Premie Spaarplan ook iets voor u. Even een briefkaartje aan
Premie Spaarplan, Postbus 51, Den Haag en u ontvangt vrijblijvend een brochure
over alle mogelijkheden (effecten- en spaarbewljzen, levensverzekeringen, hypo
theekaflossingen, spaarkasinschrijvingen, garantlekredietaflossingen).
Wilt u persoonlijk advies? Spaarbanken, Boerenleenbanken, Raiffeisenbanken,
Postkantoren, Banken. Borgstellingsfondsen, Hypotheekbanken, Bouwfondsen'.
Spaarkassen, Levensverzekeringmaatschappijen, assurantie-tussenpersonen en
de Sociale Verzekeringsbank zullen u graag alles over het Premie Spaarplan
vertellen.
Basis voor persoonlijk bezit
OORZAAK?
Marinedeskundigen over de ge
hele wereld breken zich op dit ogen
blik het hoofd om in theorie achter
de oorzaak van de ondergang der
beide duikboten (de Dakar van Is
raël en de Minerve van Frankrijk)
in het Middellandsezeegebied te ko
men.
Sommigen spitsen zich daarby toe
op de bijzondere moeilijkheden, die
kunnen ontstaan aan de torpedobui
zen en het duikmechanisme van dit
type duikboten.
De torpedobuizen zijn (zoals trou
wens in iedere onderzeeboot sedert
de laatste wereldoorlog) zodanig ge
construeerd, dat als een torpedo de
buis verlaat er een waterkolom voor
in de plaats komt, die de gehele buis
vult. Dit om te voorkomen, dat aan
de oppervlakte een luchtbel de po
sitie van de vurende duikboot zou
verraden. Als een nieuwe torpedo
wordt ingebracht, moet eerst de wa
terkolom worden weggepompt. Er
zijn duikboten ondergegaan omdat
de buitenste klep van zo'n buis bleef
hangen. Bij het openen van de bin-
nenklep liep het voorcompartiment
onmiddellijk vol en de boot kon niet
tijdig worden „afgetrimd" om deze
grote hoeveelheid water te compen
seren.
DUIKMECHANISME
Een andere factor is het duikme-
chanisme. Een in evenwicht zijnde
duikboot vaart onder oorlogsomstan
digheden met geopende inlaatklep-
pen van de duiktanks en gesloten
uitlaatkleppen. Bovenin de duik
tanks bevindt zich dan een lucht
bel. Even openen van de uitlaat
kleppen maakt dat de boot zeer
snel kan duiken. Wordt die in-
laatklep niet onmiddellijk gesloten,
dan is er het risico, dat de boot te
diep doorduikt. De drukhuid begeeft
het en laat water door. De boot is
dan niet meer aan de oppervlakte te
brengen.
De T-klasse-boten, waartoe de Da
kar behoorde, kunnen maximaal 80
tot 100 meter onder water gaan. Die
T-klassers zijn alle tussen 1938 en
1944 gebouwd. Van de 25 stuks die
er waren, waren er in 1965 vol
gens „Jane's Fighting Ships" nog
acht over. Ook de Nederlandse Ko
ninklijke Marine heeft met T-boten
gevaren. Die zijn echter al lang van
de sterkte afgevoerd.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM De VVD-fractie in
de hoofdstedelijke gemeenteraad vindt
dat het de raadsleden gemakkelijker
moet worden gemaakt om hun taak
te vervullen.
In een nota aan de raad worden drie
mogelijkheden genoemd om dat te be
reiken: 1. flinke verhoging van de ho
norering: 2. het verlenen van een toe
lage uit de gemeentekas, waardoor de
fracties of de raadsleden zich kunnen
laten assisteren door een of meer des
kundigen; 3. uitbreiding van het aantal
raadsleden.
Volgens de Amsterdamse VVD-frac
tie wordt het steeds moeilijker de taken
van het raadslidmaatschap op goede
wijze te vervullen. Een extra toelage
uit de gemeentekas voor het aantrek
ken van assistentie zou binnen het raam
van de bestaande uitgaven kunnen wor
den gerealiseerd, aldus de nota, waarin
wordt opgemerkt dat er wel bezuinigd
zou kunnen worden op de post „auto
mobielen voor b. en w.. raadsleden en
gemeentesecretaris" Ivoor dit jaar be
groot op ruim ƒ250.000.—).
Vrijstelling verlengd
voor politiebeambten
HAAG De dienstplichtfaci-
nteiten voor by de politie werkzaam
personeel is met drie jaar verlengd.
Dit houdt in dat jeugdig personeel bij
indiensttreding bij de politie voorlopig
vrijstelling krijgt voor twee jaar. Is
de ambtenaar op 26-jarige leeftijd nog
steeds bij de politie, dan krijgt hij
definitieve vrijstelling.
De uitbreiding van de regeling
voor de lichtingen 1969, '70 en '71
betekent, dat ongeveer duizend jonge
agenten niet in dienst hoeven.
ZWOLLE In de Bethlehemkerk
m Zwolle, die niet meer als kerk
gebouw wordt gebruikt, zal op 23
en 24 februari een beatfestival wor
den gehouden. Met algemene stem
men is gisteren het voorstel van
B. en W. in de raad aangenomen.
Alleen de protestantse fractie en
die van de Boerenpartij maakten
bezwaar. Opgemerkt werd dat veel
mensen in Zwolle een wereld van
herinneringen aan deze kerk bewa
ren. Men maakte zich bezorgd dat
niet de gepaste piëteit voor de gra
ven, die zich in de kerk bevinden,
zal worden in acht genomen.
Namens de Boerenpartij werd ge
zegd, dat velen zich zullen ergeren
aan het feit dat een beatfeest in een
kerk wordt gehouden.
