De mens en zijn grenzen
OPINIE
Kanttekening
Amerika in termijnen
r
KAMËR>
MUZtE^;
VULKAAN IN DE RANDSTAD
Niet gewonnen,
wel verloren
Edele stenen in
mooie kleuren
ZATERDAG 27 JANUARI
IS het wel juist by de mens
van afwijkingen te spre
ken? Zulk spreken veronder
stelt de normale mens en die
bestaat niet. Wel is er de ge
middelde mens, de gestroom
lijnde, zich naar conventies
schikkende, de ordelievende,
Het zilveren Trouw
FVIT zaterdagartikel benut ik gaarne voor een gelukwens
aan het dagblad Trouw, dat in deze dagen zijn zil
veren jubileum viert.
Het b tegelijk de gelukwens van de oudere zuster. Onze
groep bladen van Het Kwartet heeft Immers al tin da ge
ruime tijd het goud verworven. Verscheidene jubilea zijn
reeds gevierd en we begrijpen de gevoelens van dankbaar
heid.
Men kent de geschiedenis van Trouw. In de donkere ja
ren van de bezetting was het geboren als een protest te
gen het onrecht, als een moedig getuigenis van karakter
en bezieling. Van weinige bladen kan zozeer ab van
Trouw gelden dat ze aanvankelijk als het ware met bloed
zijn geschreven.
Zelf hadden we ons toen al reeds lang doen opheffen, ver
leidingen om voort te bestaan ten spijt. Voor do „legale"
pers immers lag er geen taak meer, voor de „illegale" een
des te grotere.
Na de bevrijding is Trouw deel gaan uitmaken van dat op
zichzelf reeds opmerkelijke en waardevolle verschijnsel
dat christelijke dagbladpers heet.
1JOE lk self de taak van die dagbladpers zie, ik gevoel
nu geen behoefte daarvan in den brede verantwoor
ding af te leggen. In de loop der jaren heb lk het vaak
mogen doen en de krant b er dagelijks zelf.
Het blijft elke dag opnieuw een trachten naar die vorm
geving die men de juiste acht. Het laat ook, om op leb te
doelen dat bij dit jubileum van Trouw de aandacht heeft
getrokken, alle ruimte voor respect naar aanleiding van
openlijke erkenning dat in het verleden bepaalde zaken
wel eens minder jubt zijn gezien.
Zoleb getuigt opnieuw van moed, en zonder op de con
crete inhoud te behoeven in te gaan zie ik de bereidheid
ertoe als een wezenlijk element in een verantwoorde be
oefening van de journalistiek.
17 R is nu eenmaal verscheidenheid binnen het christelijke
denken, een verscheidenheid die haar verlengde óók
vindt in verscheidenheid binnen de christelijke dagblad
pers.
Nu staat het er binnen de dagbladpers-als-geheel met de
vooruitzichten van de verscheidenheid niet rooskleurig
voor. Er is een streven naar concentratie dat, ook voor
wat betreft de verscheidenheid, het beeld van de dagblad
pers wel moet gaan beïnvloeden.
Naar echter te verwachten b zal Juist tegenover toenemen
de gelijkvormigheid het eigen geluld eerst aan betekenis
en vervolgens ook aan kracht kunnen gaan winnen.
Welnu, taak en roeping van de christelijke dagbladpers
maken het wenselijk dat christelijk Nederland haar ook
de komende tijd mogelijkheden biedt.
Van die christelijke dagbladpers heeft al deze jaren Trouw
dus getracht een vormgeving te zijn, zoals onze bladen
het op hun wijze trachten.
TJIER zij volstaan met de mogelijkheid van een onder
schelden benadering van de vormgeving te constate
ren. Heel wat liever dan met de verscheidenheid eindig ik
bij dit jubileum, overigens naar goed gebruik bij onze bla
den, met datgene wat gemeenschappelijk mag heten.
Dat is zeker de dankbaarheid, waarop ik in het begin doel
de, de dankbaarheid dat bij al dit informerend en voor
lichtend bezig zijn óver en in een voortdurend verande
rende wereld ook de christelijke dagbladpers zich, on
der beding dat zij zich daarvoor openstelt, elke dag op
nieuw geïnspireerd mag weten vanuit het enige blijvende
Woord.
Trouw heeft het. onder wel zeer wisselende, vaak moeilij
ke omstandigheden, met de heer Bruins Slot aan het
hoofdredactionele roer. thans dan een kwart eeuw mogen
doen.
Gelukgewenst - van krant tot krant.
fataoenlijke mens. Dat wil
zeggen: hij is er onder zoge
naamd normale omstandig
heden.
Het christendom grijpt hier
dieper dan het humanisme.
Het weet dat de mens oorlog
en slagveld tegelijk is. De
verdorvenheid van de mens
is een feit en niet maar een
kanselklank of een catechi-
satieterm. Elke „normale"
samenleving met op het oog
„normale" mensen, elk kwar
tier vrede, elke nageleefde
overeenkomst, is een wonder,
een genade.
„Als God zijn" en goed en
kwaad kennen, dat is de situatie
van de mens na de zondeval. In
Frankrijk, Schotland en Holland
is dat theologisch haarfijn uitge
werkt, maar literair verbeeld is
het nergens zo groots als bij de
Russische schrijver Dostoiewski.
In de wijde ruim*en van
Rusland en Siberië is het aan
enkele geniaal begaafden gege
ven geweest de fascinerende
grootheid van de mens, met zijn
polaire spanningen tussen goed
en kwaad, met de geheime ver
wikkelingen van nobele en lage
aandriften, van „engelsheid en
diersheid" zou Vondel zeggen, li
terair gestalte te geven.
Het Rusland van vóór 1917
heeft nauwelijks een burgerstand
gekend, tussen hofadel, landadel
en de dicht bij de aarde levende
boeren in. In het westen is de
burgerstand een levende kracht
geweest, maar met een ge
dragscode die al het ult-stekende,
of dat nu geniaal of misdadig
was of beide tegelijk, verwierp.
Vandaar het spreken van af
wijkingen. dat ons, fatsoenlijke
burgers, gemakkelijk afgaat. We
weten overigens maar al te goed.
wat fatsoenlijke huisvaders met
liefde voor hun kinderen en
huisdieren binnen het ksder van
een misdadig systeem hun mode
mensen hebben kunnen aandoen.
Om daarna rustig over te gaan
tot de orde van een nieuwe dag.
Nog even dit, voor ik over het
boek van Koos van Zomeren
spreek: 'behalve literaire verbeel
ding is er natuurlijk ook we
tenschappelijk onderzoek moge
lijk. Met een beetje overdrijving
kan men zeggen dat vrijwel de
hele kennis van de menselijke
psyche door psychologen is opge
bouwd met gegevens omtrent die
zogenaamde „afwijkingen".
Het zijn de grote psychiaters
geweest die bouwstoffen hebben
aangedragen voor de kennis van
de menselijke ziel. Maar juist de
grootsten onder hen gingen en
gaan geboeid na wat begenadigde
schrijvers hebben gecreëerd, om
dat die met hun intuïtief peilen
en met hun visie dikwijls op de
tastende, metende en wegende
wetenschap vooruitlopen.
Sadist
Koos van Zomeren heeft een
roman geschreven over een sa
dist Hij maakt hem waarschijn
lijk door hem zoon te maken van
een sadistische vader, van een
moeder op wie de Engelse term
„nondescript" past, en broer van
een zuster bij wie elke seksuele
remming is weggevallen. Christi-
aan vermoordt zijn zuster, leeft
na de dood van zijn ouders in
hun grote villa alleen, omringt
zich met gegevens over moorden
en geweldplegingen, piekert veel
over zichzelf om met zijn antiso-
Naar aanleiding van Koos van Zomoren: „Do vornioling".
Uitgave N.V. Arbeiderspers, Amsterdam. (188 blz. 7,90)
ciale aandriften in het reine te
komen, neemt achtereenvolgens
drie slachtoffers gevangen: een
huisvader, later een jongeman
met zijn nicht, mishandelt ze er
brengt ze om het leven.
Hij bedrijft deze gruweldaden
in een grote kelderruimte. Als de
politie hem op het spoor komt en
het huis binnendringt, vlucht hij
in de kelder maar doordat er iets
breekt blijft hij opgesloten en za;
zo zijn einde moeten vinden.
Verbeelding
Hier dus geen theologische of
ethische beschouwingen, evenmin
vakpsychologie, maar literaire
verbeelding: de schildering van
een mens aan en over de grenzen
van de menselijkheid. Met welk
doel? Is men de auteur kwalijk
gezind, dan kan men zeegen:
Schokken is in de mode, een uit
gever schokt alleen voor schok
kende lectuur: over masochisme
is al nogal wat geschreven, over
sadisme minder (al is markies De
Sade weer in de belangstelling
gekomen). Welaan dus. leveren
wij een variant op het modearti
kel van de dag.
Middelmatig
De criticus evenwel mag geen
bedoelingen suggereren of insi
nueren: blij heeft met het resul
taat te maken. Ik heb het boek
met moeite. hoofdstuk na
hoofdstuk, uitgelezen en vooral
in het begin sterk de indruk ge
kregen van maakwerk. Verderop
in het boek, de auteur zo volhar
dend met zijn materiaal bezig
ziende, moest ik voor mezelf toch
wel erkennen dat de schrtjuer
moeite had gedaan alch in de
zielstoestand fan Christiaan te
verdiepen.
Toch is het resultaat literair
niet meer dan middelmatig te
noemen. Dat komt geloof ik om
dat het contrast ontbreekt. De
slachtoffers van Christiaan zijn
alledaagse mensen. Er zijn, als ik
het zo zeggen mag, in dit boek
geen uitschieters naar boven. In
een roman immers bepaalt de
ene figuur heel sterk de andere
en bij Dostojewski is dat wel
heel duidelijk het geval.
Ik geloof dat alleen een groot
schrijver volgens de ongeschre
ven literaire wetten het recht
heeft abnormale figuren te teke
nen. Dan illustreren de grenssitu-
aties de aanleg van de mens voor
het onbegrensde. Dan wordt het
kwaad niet alleen als in akten en
rapporten beschreven, maar
doorlicht, transparant gemaakt,
getoond als demonie. Dan komt
er om zo te zeggen een metafy
sische dimensie bij. Dan is de
mens in het kwade ook werkelijk
gróót, niet alleen maar wellustig,
bloeddorstig, zielig of wreed.
Het hedendaags horizontalisme,
ook in de literatuur, doemt de
auteur ertoe weinig meer te kun
nen dan schokken. En zo ver
bleekt zijn fantasie bij de dui
zendmaal gruwelijker werkelijk
heid.
Dr. C. RIJNSDORP.
Koreaans conflict leidt
aandacht van Vietnam af
DEZE week heeft het Pue
blo-incident voor de Noord-
koreaanse kust de aandacht afge
leid van andere problemen die
dringend om een oplossing vra-
gen. Het is als een rookgordijn
dat werd opgetrokken om de mi
litaire voorbereidingen van
Noord-Vletnam aan het gezicht
te onttrekken.
Het incident heeft echter in de
eerate plaats met Korea zelf te
maken. De militaire maatregelen
van Amerika zijn behalve
machtsvertoon ook bedoeld
om het Noordkoreaanse bewind
duidelijk te maken, dat het op
alles is voorbereid, hoezeer het
ook in Vietnam gebonden is.
Vietnam
Intussen wordt het Pueblo-in
cident ook gebruikt om de Viet-
Amerika in termijnen, door
A. de Swaan. Uitgave Polak en
Van Gennep, Amsterdam.
Een jaar lang gaf de schrijver
voor de radio van de V.P.R.O
regelmatig zijn indrukken van
Amerika weer. Deze uitzendingen
zijn nu in boekvorm verschenen.
De lezer krijgt een indruk van
het dagelijkse leven van de New-
yorker, van de motieven en de
kracht van de Black-Power-be-
weging en van de tegenstand in
Amerika tegen de politiek van
Johnson inzak# Vietnam.
Ook de rassenhaat, het politie
ke radicalisme, de treurige le
vensomstandigheden in Harlem,
de macht van de reclame en het
artistieke leven zijn niet aan zijn
scherpe aandacht ontsnapt. Ame
rika is een complex land. Het is
goed. het ook eens van deze kant
te bezien (174 blz.. 7,901
Premier Sotvannah Photma van
Laos.
nampolitiek van president
Johnson aan de kaak te «tellen.
Hij heeft immers nog steeds niet
definitief gereageerd op het aan
bod van Hanoi, dat vredesbespre
kingen gehouden zullen worden
als Amerika de bombardementen
op Noord-Vietnaro staakt.
Mogelijk om de president on
der nog zwaarder druk ven het
thuiefront te pletteen ia nu bij
Kh# San (een belangrijk strate
gisch gebied bij de gedemilita
riseerde zone en de grens met
Laos) een massale aanval ingezet.
Doel daarvan is, de Amerikanen
hun Dienbienphoe (het Aziatische
Waterloo van de Fransen) te be
zorgen.
Met dit offensief heeft Hanoi
het Johnson onmogelijk gemaakt,
de bombardementen op het Noor
den te staken om tot vre
desbesprekingen te geraken.
Stopzetting zou onder de huidige
omstandigheden een ernstige te
rugslag hebben op de Ameri
kaanse militaire posities langs de
gedemilitariseerde zone en de
grens met Laos.
Laos
Ook de ontwikkelingen in Laos
geven reden tot grote ongerust
heid. De Pathet Lao. die het
grootate deel van dit land al in
handen heeft, heeft met steun
van Noordvietnamese troepen d«
strijd hervat. De koninklijke
residentie Loeang Prabang wordt
rechtstreeks bedreigd.
Premier Soevannah Phoema,
die lang heeft geloofd in neutra
liteit als oplossing voor de poli
tieke moeilijkheden van zijn
land, heeft nu moeten erkennen
dat zijn hoop ijdel is gebleken.
Hij noemde zijn land een tweede
Vietnam. Zonder rechtstreekse
militaire hulp van Amerika zal
het niet mogelijk zijn te voorko
men, dat het gehele land in han
den van de communisten valt.
In Thailand, dat slechts door
de Mekongrivier van Laos
gescheiden wordt, slaat men de
gebeurtenissen daar met bezorg-
heid gade. Troepen uit Thailand
vechten reeds in Zuid-Vietnam
tegen Vietcorg en Noordvietna-
mezen. Verwacht mag worden
"TT^BS
f h Hamhung*
N
OOKO
Kont*
dat ook militaire hulp zal worden Bij Wonsan speelde zich het in-
verleend als Laos erom vraagt.
Vraag
cident af met de Pueblo. Nu ligt
het enorme vliegdekschip Enter
prise er op wacht.
A9V9IV fKRpWÜ IgpraVV»
DE RAMP bij de Shell in
Pernis: twee doden, vele ge
wonden, 100 miljoen gulden
schade op de raffinaderij, wie
weet hoeveel tonnen schade
in de omgeving. Efficiënt
bluswerk, dagenlang glas rui
men en nieuwe ruiten inzet
ten. Dan een groeiende ver
ontrusting bij de burgerij
niet alleen in Hoogvliet; el
ders spreekt men van „een
gebied, nog gevaarlijker dan
op een vulkaan". Gemeenten,
provinciebestuur, ministers
beraden zich.
Aan het eind van de week
nieuwe spanning. Terwijl Viet
nam wacht op de slag bij Khe
San. brengt Noord-Korea het
Amerikaanse inltchtingenschip
Pueblo op. Amerika dreigt met
tegenactie, roept voor het eerst
Binds de Cubacrisis reservisten
op. stuurt werelds grootste
vliegkampschip Enterprise naar
de Koreaanse wateren, doet «en
herhaald beroep op Moskou om
bemiddeling, legt de kwestie voor
aan de Veiligheidsraad.
Daarbij vergeleken doet de rest
van het nieuws natuurlijk bleek
jes aan: Pengel die maar vol
houdt Guyana te bedreigen, se
nator Van Riel de TV-commenta-
tors aanvalt, het KVP-kwartet
dat geen kans ziet binnen de
gestelde tijd over de partijcrisis
te oordelen, de CHU-commissie
die maatregelen tegen minipartij-
en voorstelt, Zuid-Holland als fi
nancieel onderontwikkeld gebied.
En ook dit komt dan op de
tweede rang: vrijlating van The-
odorakis in Griekenland, de ruk
naar rechts na de Deense verkie
zingen, de nieuwe aardbeving op
Sicilië. Wilsons nogal vergeefse
reis naar Moskou, het verliezen
van vier H-bommen in het
Groenland## ij» en Parijs, dat de
mode kort houdt.
De synode van Lunteren trekt
ook buiten de Gereformeerde
kerken de aandacht: kardinaal en
bisschoppen worden er ontvan
gen, dr. J J. Buskes zal een
kerkdienst in Amsterdam-Zuid
leiden, de vrouw mag nog niet in
het ambt en ook intercommunie
en aansluiting bij de Raad van
kerken moeten wachten.
Drukte op sociaal-economisch
terrein: de eerste staatslening
(8Vs pet) v«n het jaar, het ha
venbedrijf als eerste bedrijfstak
met 40 uur werken in de cao, het
graanconcern Meneba koopt alle
aandelen van de Sitos (Hus, Van
der Meer en Schoep enz.), de
huisvrouw wil graag de melkman
aan de deur houden (maar 't
hoeft niet alle dagen). Een weve
rij sluit in Goirle (190 man perso
neel), Kon. Zout-Organon maakt
m de eerste negen maanden van
1967 een 121/» pet. hogere winst,
volgens het CNV faalt de rege
ring in het noorden, de Stichting
ven de arbeid is akkoord over
een verhoging van het minimum
loon, voorlopig met 2 tot 1S1
per week.
Een paar namen: Clark M.
Clifford, voorstander van de har
de lijn, wordt minister van de
fensie in Washington. Dr. J. H. E
Ferrier volgt Surinames gouver
neur mr. H. L. de Vries op. Dr. E
Jonckheer gaat weg als premiei
van de Antillen. R. Laan verwis
selt Rotterdam voor het burge
meesterschap van Zaandam. Vik
tor Kortsnoi is de grote man van
het Hoogovenschaaktoernooi. En
als u dit leest, hebt u alweer
andere namen in uw hoofd, wanl
dan zijn de Europesr
schaatskampioenschappen op he
scherm.
DEZE WEEK GEZEGD:
„Wij moeten niet leren met
de industrie te leven, maar de
Industrie met en»." (Mr H.
Versloot)
Overigens is het nog de vraag,
of Noord-Vietnam zal aansturen
op verovering van geheel Laos,
zij het dan onder de dekmantel
van de communistische Pathet
Lao. De nieuwe militaire activi
teiten houden wellicht voorna
melijk verband met de strijd in
Zuid-Vietnam, die het openhou
den van de aanvoerlijnen door
Laos noodzakelijk maakt.
In hoeverre Rusland invloed
uitoefent op de ontwikkelingen
in Vietnam en Korea valt moei
lijk te zeggen. Zowel in
Noord-Vietnam als In Noord-Ko
rea houden pro-Chinese en
pro-Russische stromingen elkaar
in evenwicht. Op beslissende
ogenblikken lijken de pro-Chi
nese groeperingen echter aan het
langste eind te trekken.
We hebben er al eerder op ge
wezen, dat Rusland het Noord
vietnamese vredesaanbod niet
heeft aangegrepen om een be
middelende rol te spelen. Moskou
moet alles vermijden wat com
munistisch China in de kaart zou
kunnen spelen. Dat geldt ook
voor zijn houding in het conflict,
dat Noord Korea met Amerika
heeft uitgelokt.
Pressie
Het enige wat Rusland kan
doen is, pressie op Amerika uit
te oefenen om wat Vietnam
betreft op de voorwaarden
van Hanoi plaats te nemen aan
de conferentietafel. Ook het be-
soek van de Britse premier. Ha
rold Wilson, wordt daaraan
dienstbaar gemaakt. Intussen
maakt Hanoi werkelijke vre
desbesprekingen onmogelijk.
Premier Kosggin van Rusland,
die zvn Britse collega Wilson een
boodschap meegaf voor president
Johnson.
T~)E ontwikkelingen in Afri-
ka wekken in de gehele
wereld verwondering. Een a-
nalyse van de feiten in het
laatste decennium toont aan. dat
in Afrika een revolutie aan de
gang is, die nog niet tot een eind
is gekomen. Dit continent is ent-
waakt uit zijn historische beslo
tenheid en is ln sekere sin op
drift geraakt.
Aan een juiste informatie en
helder inzicht ontbreekt in de
westerse wereld nog wel het een
en ander. Vandaar dat een objec
tieve confrontatie met deze wer
kelijkheid een zaak is van grote
urgentie, ook al omdat de Afri
kaanse mens zeker van plan is
zich een plaats in de mensenge
meenschap van morgen te vero
veren.
Aan Tropisch Afrika, een uit
gave van J. H. Kok, Kampen,
heeft een groot aantal kenners
zijn medewerking verleend. Het
biedt dan ook een keur van actu
ele informatie over de Afri
kaanse bewustwording. De
schrijvers zien hier een duide
lijke taak, want zouden wij
voortgaan van de Afrikaanse lei
ders te verwachten, dat zij pre
cies zo zullen reageren en ageren
als wij als westerlingen doen in
het westerse samenspel, dan zou
den wij binnen niet al te lange
tijd ervaren dat wij ten opzicht#
van de samenwerking met de
jonge Afrikaanse landen niet ge
wonnen maar wel veel verloren
hebben. (242 blz., 14,75).
W/JE HET betrekkelijk kleine
boek Edele stenen ziet, komt
direct onder de indruk van de
schitterende afbeelding op de
omslag: een ruwe brok agaat.
De inhoud wijst de weg in de
wondermooie wereld van edelste
nen. Talloos zijn de kleurenfoto's
van mineralen en kristallen.
De foto's zijn gemaakt door
Arnold E. Fanck. De interessante
tekst is van dr. R. Metz, verbon
den aan de geologische afdeling
van de Technische Hochschule in
Karlsruhe.
Edele stenen Is een deel van de
serie De natuur in kleuren, een
uitgave van Zomer en Keuning.
Wagen'rjT 'f 13.90)
Mr. Harm van Rial's
zelfverbranding
MR. Harm Van Riel
heeft zoniet de libe
rale pers, dan toch zijn
partij een geweldige
dienst bewezen. Sinds hij
in de Amsterdamse RAI
de inhoud van zijn gal
blaas over „negatieve"
en „onnationale" elemen
ten in de publiciteitsme
dia uitstortte, is de WD
plotsklaps en nog wel op
haar verjaardag veran
derd van een dooie club
in een levendig troepje.
De liberalen hebben nu
hun eigen „radicalen".
Dank zij Van Riel.
Het lijkt wel doorgestoken
kaart. Stel u een topgesprek
voor aan de vooravond van
het vierde WD-lustrum.
Toxopeus tegen Van Riel:
„Zeg Harm, je moet zaterdag
maar es flink aantrappen te
gen dat linkse en blote gedoe
in de televisie. Noem zo wei
nig mogelijk namen, maar ga
verder je gang.
Dat provoceert onze eigen
jongeren, die niet conservatief
willen heten, en dan krijgen
we in onze partij eindelijk de
herrie die we zo broodnodig
hebben om af te komen van
dat verwenste imago dat er
bij ons nooit es wat gebeurt".
Van Riel: „All right Edzo,
ik ben je man. Toevallig hoef
ik niet tegen m'n geweten in
te praten, maar zelfs als dat
wél zo was offer ik me toch
graag op voor de goede zaak.
Na die kreten van me over
republikeinse hoogleraren die
hun mond over het Oranje
huis moeten houden, heb ik
trouwens toch niks meer te
verliezen".
Te netjes
Zo gezegd zo gedaan (ty
pisch onliberale zegswijze).
Progressieve VVD-jongeren
zijn te netjes om „boe" te roe
pen in een feestvergadering.
Ze staken zaterdag pas na de
laatste voetzoeker van Van
Riel's privé-vuurwerk de ver
hitte, zij het keurig gekapte
hoofden hij elkaar, en voordat
ietnand het in de gaten had,
was de door D'66 geamputeer
de linker-WD-vleugel ineens
weer uitgebot tot een fl.sdde-
rend wiekje." Een waardige
brief aan het hoofdbestuur
bezegelde de geboorte van Öe
„liberaal-radicalen". „Wij zijn
van mening dat deze uitlatin
gen (die van Van Riel - Pr.)
met een duidelijk conservatie
ve strekking het imago van de
partij wederom in ongunstige
:in hebben beïnvloed". Was ge
tekend A. J. B. Hubert, de Bo-
gaers-in-spe van de WD.
Geen voldaner mens dan
Toxopeus. U zult 'm niet op
St. Hubertusjacht zien gaan.
Hij kijkt wel uit. De rel rond
Van Riel had hij nodig om
stral« de boer op te kunnen
met het nieuws, dat het in de
VVD ook niet allemaal koek
en ei is. maar dat dit nu een
maal het kenmerk is van een
springlevende partij. De libe
ralen kunnen zich weer als
volwaardig beschouwen in een
tijd, waarin de standing van
een partij wordt afgemeten
naar de mate waarin de leden
met elkaar overhoop liggen.
In één week kan veel gebeu
ren.
„Deer de bocht"
Zich koesterend in de gloed
van Van Riel's zelfverbran
ding, zal Toxopeus het met z'n
pseudo-progressieve jongeren-
aanhang wel rooien. Een
klein tikje naar „links" (b.v.
door straks in de Kamer de
voorstellen tot democratise
ring van het bedrijfsleven
krachtig te steunen), een com
pliment aan het adres van de
VPRO. kritiek op een hoofd
artikel in De Telegraaf, en de
VVD is „door de bocht".
In die concurrentie-slag met
D'66 zal Van Riel naar de ach
terhoede verdwijnen. Als
instituut mag hij nog wat
voortvegeteren, maar lang kan
dat niet meer duren. In de
jaren '70 zal de oud-politicus
Van Riel aan z'n mémoires be
ginnen en wat ons dan te
wachten staat, daarvan geeft
mr. Harm ons een voorproefje
in een interview, genadiglijk
toegestaan aan drs. G. Pu-
chinger (januari-nummer van
SSR-orgaan .Libertas ex Veri-
tate").
Opmerkelijk citaat uit dit
gesprek: ..Dit leerde mij toen
meteen, hoe beperkt en emoti
oneel ook het oordeel van
hoogbegaafde mensen, die hun
hel# leven gestudeerd en na
gedacht hebben, zijn kan".
Van Riel heeft het hier niet
over zichzelf, maar over één
van z'n oude leermeesters dr.
Büchner, die fel racist en
principieel antisemiet was.
Tot zijn vroegste jeugdher
inneringen blijken de gere
formeerden in Van Riel's ge
boorteplaats Hoofddorp een
dubieuze bijdrage te hebben
geleverd: „Toen ik een jaar of
negen was. ging in Hoofddorp
hel gerucht, dat een voor
aanstaande, gehuwde, reeds
oudere protestant een kind
verwachtte bij een achttienja
rige dienstbode. Ik confron
teerde onze gereformeerde
dienstbode aan dat feit. Ze
zei: het verhaal is waar. en
die man Is ook een smeerlap.
maar toch wordt hij zalig, i
zijn jij en je ouders ve
doemd. Zij heette Lena,
moet nu in de zeventig zijr
Niet op reageren, Lena...
Culturele en politieke pr
gressiviteit gaan lang niet 4 i
tijd hand in hand. Wist u d I
mr. Van Riel politiek een t
melijk vooruitstrevend man
vergeleken bij een culturé
avant-gandist als de schrijd
Gerard K. van het Reve, dl« I
linkse kringen rond h
Leidseplein voor heilige doo
gaat?
In de opstellenbundel „Be#
denstrijd; tussen Fatima j
New Babylon" (Uitgeve R
Paul Brand, Hilversui
Maaseik 1967 13,90, 2
bldz.) levert Van het Reve
bijdrage, die in ultra-recht
bladen als ..Burgerrech'
„Tot Vrijheid Geroepen" i
„De Vrije Boer" een ereplat,
zou hebben gekregen. IA,
constateert het ontstaan vi
een nieuwe politieke mythol r
gie en schrijft dan: f>g
„Zo ben ik ervan overtui.
dat de bewust verworpen mn
the van de erfzonde onqet
wust voortleeft in de mytL_.
van de zogenaamde „schi?ai
van het Westen" jegens de ger
me, voormalig koloniale v
ken, wier deplorabele toesta
(zie bijv. China, IndoneslJes
toch zonneklaar aan niets a
ders te wijten is dan aan
gen indolentie en eigen onvt!
orde op zaken te gaan steil» s
inplaats van zich bezig L
houden met parades, „ko
frontasies" of de verwoestiP
van bibliotheken, ambassadtor
tempels, kerken en musea".
„Hoe onbewuster de overgaf
ve aan deze mythe van
Westerse schuld, hoe redeloi
en bezetener de daarop jen
gronde gedragingen, hoe zoef
ter de zelfbeschuldigingen,
hoe onsmaltelijker en besch
mender de aanbidding van er9
maoïstisch, soekarnistisch n
nasseristisch geweld". Waen.
om haalt Wigbold Van h
Reve nooit eens voor de tel
visie? lU
Tropenkolder
„Beeldenstrijd", een boeijT^'
boek, laat geleerden, achr"1
vers, politici, journalisten £d-
een min of meer autobiogr
fisch verslag geven van jon
wijze waarop zij de grote eco
nomische, politie'®
maatschappelijke, cultureled 1
religieuze verschuivingen v
de laatste aecennU heöfi"
verwerkt. Hoogtepunt ia J»1
Rogler's interview met de r
91-jarige dr. W. Van F
vesteyn, die in 1909 één van11
oprichters van de HollanPm
rnmmimistirrh» Partii urac ,r
communistische Partij was
bijna veertig jaar later J.1"
Schouten stemde omdat hij
Indonesië-politiek van Schr
merhorn en Beel rampza°
vond. g'
Grotesk en hier en dL
griezelig is de bijdrage vul
journalist Dlck Houwir
Hem lezend realiseer je
dat het politieke lawijt van
laatste jaren sommige meni&
in het hoofd ls geslagen. He
waart is een Intelligent.
lijk man en een bekwa^n
journalist, maar z'n verhaal F
„Beeldenstrijd" is onbedoigj.
een stukje pathografie *ge
politieke tropenkolder. Ir(j
Een mildere omschrijvi^
valt me niet ln na lezing virrj
zinnen als: „De christelijjw
politiek was en is als et e
handkar uit de vorige eeija
waarop mensen God vervo^
den". „En met die handig,
heb je God in je macht. jgr
laat Hem er niet af. Je rij j
Hem er heen, waar je wilt ,s
gebruikt Hem. Voor kapit^i
lisme, voor kolonialisme, voj
winstbejag, voor oorlog, vd
moord, allemaal in GcL*
Naam.
Je vermoordt zes miljoi
joden want op je koppel sta
„Gott mit uns" en op de gt
den staat God zij met ons. k?
je bedrijft christelijke politi]
want in het beginselprogran
ma staat toch dat de pij
testantse-christen e
vasthouden aan zijn belijo;
nis, aan de eis van Gods wd
En verder: „Alleen de rid
ting van die handkar \*j
moeilijk te bepalen. Sod
trokken er mensen aan. ej
andere keer duwden ze er
gen aan. Ook probeerde mj
de kar naar één kant te tr«j
ken. De kar met God I
leidsman, zig-zagde zo ral
Beernink duwde chrisj
lijk-historisch, Schmelzer
beetje rooms, Van Dis lij
ook mee en Jongeling bots
er steeds tegen aan. Biesheu
vel en Roolvink trokken j
duwden tegelijk. De kar tolj
soms in het rond en zoals ej
kind een tol een zweepslj
geeft. Zo knalde de n
opeens weg en toen rolde Gj
er af. Ik heb Riet zelf zij
gebeuren. Op 14 oktober 1961
(Nacht van Schmelzer Pf
Tenslotte: „Ik wil prober»
God, die heel ver weg is
verdwaasd-en vermoeid ronl
kijkt, weer aan het huilen
krijgen. Samen met all
mensen of ze nu vinden dl
God er wel is of niet, verwï
of dichtbij, wil ik met all
macht proberen Hem wej
aan het huilen te krijgen. Mi
Cals en Vondeling,
gaers en Den L
Thjjn, met Ho
ook met Johnson, wil ik pri
beren God weer te laten hu
len". 4
J. Prlllevl
