Caravan-RAI: ruimer
uit goedkopere wagens
keus
Melk svp blijven
bezorgen
IR
ecord - 400 modellen80 merken
Voor 't eerst ook kampeerauto's
-caravans
Geldtransport
per helgele
bestelauto
KAMPEERAUTO: IN EEN
WIP STARTKLAAR
Men dacht niet aan
legaal blad
een
KACHELS EN
KOELKASTEN
Comfort voor vrouw
Trouw-illegalen
komen bijeen
gezien opTV
Philips hoogtezon
het hele gezin
het hele jaar lang
weldadig fit...
en zon-gebruind
PHILIPS
HOOGTEZON
r j
DONDERDAG 25 JANUARI 1968
Huisvrouwen: vooral op zaterdag en maandag
Van onze redacteur toerisme)
)at de Nederlander een huise-
jk mens is en zich maar
-ïoeilijk uit zijn gemakkelijke
toel laat wegjagen, is een
telling, die ook opgaat in de
akantïe. De enorme vlucht,
ie de caravan de laatste vijf
iar heeft gemaakt, illustreert
at: de Nederlandse vakantie-
anger wil op de trektochten
ijn eigen dak en eigen sfeer.
De gelukkigen die zich dat
unnen permiteren, vormen al
en legioen van een kleine
0.000 (tien jaar geleden nog
naar 3300)
Nog elk jaar groeit hun aan
tal snél, een ontwikkeling die
ook de fabrikanten met kracht
Stimuleerd. Steeds meer com
fort brengen zij aan het rijden
de vakantiehuis.
Caravan-tentoonstelling, die
van zaterdag tot en met 4 februari in
de Amsterdamse RAI wordt gehou
den, toont dat overduidelijk. Boven
dien is er elk jaar meer keus. Dit
maal zijn er zelfs een kleine 400 wa
gens van 80 merken. Een aantal
waarmee op deze RAI een nieuw re
cord wordt bereikt! Een record vormt
trouwens ook de waarde, die al deze
kampeerwagens Vertegenwoordigen
gjy ruim 3,5 miljoen gulden...
CONCENTRATIES
Door de groeiende belangstelling
jvoor de caravan krijgt, de indus
trie de laatste jaren langzaam een
ander gezicht.
Waren het tot voor kort nog alleen
'de kleine bedrijfjes die dat gezicht
Nepaalden, meer en meer ontstaan
Ifote industrieën. Caravans Interna-
[fional Ltd. (Bluebird, Eccles, Fairhol-
fme, Sprite, Wilk) en Divco Wayne
(Estuary, Nene Valley, Digue en
iKip) zijn enkele voorbeelden: bedrij-
I ven die produktiecijfers noteren van
3000 caravans per jaar en meer.
I Voornamelijk deze ondernemingen
j maken het mogelijk nieuwe wegen in
te slaan.
i Dit komt niet alleen de kwaliteit
[ten goede, maar maakt het ook mo-
Igelijk belangrijk goedkoper te produ
ceren. Dat er dit jaar 28 modellen op
de RAI staan van onder de vier mil
le, is veelbetekenend.
Vergelijking tussen een door zo'n
combinatie in standaarduitvoering
geleverde caravan en het model zoals
het vijf of zes jaar geleden door klei
ne ondernemingen werd geleverd
leert dat men thans een belangrijk
beter produkt krijgt, met onderdelen
en toebehoren waarvoor men vroeger
aanzienlijke bedragen extra moest
betalen.
De concentratie is nog in volle
gang en het ziet ernaar uit, dat de
kleinere fabrikanten zich op den
iuur slechts zullen kunnen handha-
/en door specialisatie en het leveren
/an produkten waarvoor in de grote
Dedrijven geen belangstelling bestaat
imdat er te weinig afnemers zijn.
Ook bij importeurs en handelaren
ontstaan de laatste jaren steeds meer
belangengemeenschappen. Het biedt
hun de mogelijkheid gezamenlijk in
te kopen en caravans te doen bou
wen, die niet meer het merk van de
fabrikant dragen, maar dat van de
belangengemeenschap of van de indi
viduele importeur.
Voorbeelden zijn Eurovan, Karaat
en Rinel. Nieuwe fabrikantenmerken
op deze RAI zijn Metzemaekers, Wil
ly, Tergouw (Nederland): Kali,
Schëfer-Suleica, Weippert
(W.-Dultsland); De Roeck (België);
Laika (Italië) Notin (Frankrijk) en
Adria (Joegoslavië).
DEN HAAG Veel huisvrou
wen willen dat de melkbezorging
aan huis blijft bestaan; vooral op
zaterdag, maar ook graag op
maandag. De dames vinden het
echter niet nodig dat de melk
man zes dagen van de week
komt.
Veel melkhandelaren willen het
bezorgen graag voortzetten, maar on
der hen willen nogal velen juist op
zaterdag wel graag vrij zijn.
Dit leert een onderzoek, dat de
Stichting voor economisch onderzoek
van de Gemeentelijke universiteit in
Amsterdam voor het Bedrijfschap
detailhandel in melk en melk- en
zuivelprodukten heeft verricht.
Van de grote groep vrouwen die
bezorging wil, heeft 83 procent daar
eventueel ook nog één of twee cent
extra voor over; 42 procent wil zelfs
drie tot vijf cent boven de normale
prijs betalen.
OVERSLAAN
In het rapport staat dat de melk
man die klanten kan overslaan, die
op een bepaalde dag (die zij van te
voren noemen) niet nodig hebben. Dit
kan een verlichting voor de melkman
betekenen.
's Zaterdags, als de meeste vrou
wen hem wél aan de deur willen,
kan hij eventueel hulp nemen. Er
zijn nogal wat mensen die op hun
vrije zaterdag geld willen verdienen,
beweert het rapport.
De verkoop yan melk in le-
vensmiddelenbedrijven heeft tot
dusver niet belangrijk geleid tot wij
ziging in de koopgewoonten. Mede
TENDENZEN
Enkele tendenzen in de caravan-
bouw:
Vooral bij de Engelse caravans is
er een sterk toenemend gebruik van
gewoonlijk uit aluminium bestaande
buitenbeplating, die door het toele
veringsbedrijf al is voorzien van een
gemoffelde deklaag. Spuiten en dro
gen zijn daardoor vervallen. De ge
moffelde deklaag is beter tegen het
weer bestand,
Caravans International heeft een
systeem ontwikkeld waarbij verticale
plaatverbindingen worden vermeden
en de panelen uitsluitend horizontaal
aaneensluiten.
De toepassing van kunststoffen als
wandmateriaal neemt langzaam toe,
maar het blijft bij de grote fabrieken
toch beperkt tot onderdelen van de
carrosserie, zoals het dak, de voor-
en achterwand, de wielbakken en de
disselbak. Het meest gebruikte mate
riaal is met glasvezels versterkt poly
ester.
De in de beginjaren gebruikelijke
bouwmethode waarbij alleen de bo
venste helft van het raam kon wor
den geopend, is door enkele fabrikan
ten opnieuw ontdekt. Het maakt
tochtvrije ventilatie mogelijk. Steeds
meer fabrikanten treffen ook voor
zieningen voor het aanbrengen van
dubbele ramen (met het oog op ge
bruik in de winter).
Remmen: hoewel de oplooprem
nog steeds het meest voorkomt,
neemt het aantal onafhankelijk wer
kende, rechtstreeks van de auto uit
te bedienen caravan-remsystemen
toe. Vooral de elektrische maken op
gang, maar ook vacuümremmen wor
den toegepast. Dit systeem verbetert
niet alleen het remvermogen van de
combinatie, maar maakt het ook mo
gelijk slingerneigingen eenvoudig te
onderdrukken.
Stabilisators: het aantal anti-slin
gerapparaten neemt toe. De werking
berust op het principe van de hy
draulische schokbreker dan wel op
wrijving. De ten dele op de auto en
ten dele op de caravan gemonteerde
stabilisator remt onderlinge bewegin
gen af. Dit systeem én het feit, dat
onafhankelijke torsievering de starre
as met bladveren vrijwel geheel
heeft verdrongen, heeft het rijden
met een caravan aanzienlijk vereen
voudigd. Er zijn genoeg modellen
waarmee gerust 120 km per uur gere
den kan worden.
Voor de caravanner zijn dit be
langrijke verbeteringen, die bewij
zen, dat de industrie er alles aan
Een voorbeeld van hoe sta-cara-
vans kunnen uitgroeien tot een
bungalow: Chalet 1050 van Ter-
gouw. De bungalow biedt plaats
aan acht personen en kost
24.000.
gelegen is, het comfort steeds verder
te verhogen.
De sortering sta- en wooncaravans
is op deze RAI groter dan ooit: 57,
terwijl het totale aanbod van de ex
posanten meer dan 100 modellen telt,
(voornamelijk Britse). Als grens tus
sen een mobiele en een wooncaravan
wordt meestal een totale lengte van
7,5 meter en een uitwendige breedte
van 2,5 meter aangehouden.
Een probleem met deze caravans is
vooral in Nederland de vraag: waar
ze neer te zetten? Permanente bewo
ning is meestal zelfs geheel verboden.
Steeds meer kampeerterrein- ex
ploitanten gaan er evenwel toe over
gedeelten van hun camping voor
wooncaravans te reserveren.
Plaatsing geschiedt meestal op jaar
contract.
Voorbeeld van vooruitstrevend
particulier initiatief is dat van cara
vanbouwer Frans Witte in Bilthoven,
Nü al aan vakantie denken aan
zomerzon en verre stranden? Wie
straks goed voorbereid op stap wil,
moet zich thans reeds oriënteren.
De Caravan-RAI biedt wat dat be
treft alle mogelijkheden.
die kopers een plaats garandeert op
door de onderneming gepachte terrei
nen.
Prijzen
Wat de prijs van zo'n reuze-cara
van betreft: De helft van de in Ne
derland verkrijgbare modellen kosten
compleet ingericht minder dan
9000,-. Zes procent zelfs minder
dan 7000.
Overigens zijn dit jaar ook in de
sector toercaravans weer meer grote
re modellen te vinden: wagens van
5,6 en 7 meter lengte, waaronder
verscheidene op een tandem-as. Het
zijn ondanks hun afmetingen mobie
le, toeristische caravans, waarmee
snelheden van 60 tot 80 km gemakke
lijk kunnen worden gehaald.
Nieuive onderneming
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM Twee broers. Bob
en Lothar de Bru(jn, resp. 42 en 29 jaar
oud, hebben een nieuwe onderneming
opgericht onder de naam Eerste Neder
landse Geld- en Waardetransportonder
neming, die voor banken en bedrijven
kostbare zendingen wil vervoeren.
Deze transporten zullen plaatsvinden
in een opvallend helgeel gekleurde be
stelauto, voorzien van zwaailicht, het
opschrift „Geldtransport" en een mobi-
lifooninstallatie. De auto wordt mo
menteel voorzien van extra dikke be
plating en speciale veiligheidssloten.
Diverse Amsterdamse bedrijven heb
ben, vooral na de recente overval op de
geldloper van C A, grote belangstel
ling voor dit iniatief getoond. De direc
tie van C A voert reeds besprekin
gen. Bij de politie is men eveneens in
genomen met het plan van de gebroe
ders De Bruijn.
HAGESTEIN Gisteravond om
kwart voor vier is het zevenjarige
jongetje C. van Zanten uit Hagestein
met zijn fiets onder een stadsbus ge
komen. Het kind raakte onder een
der achterwielen en werd zo ern
stig gewond, dat het later in het
stads- en academisch ziekenhuis in
Utrecht aan zijn verwondingen is
overleden.
Ook op het gebied van accessoires
laat de Caravan-RAI weer een breed
assortiment zien, dat de vakantie
ganger op alle mogelijke wijzen meer
comfort biedt.
Een voorbeeld: de koelkasten, spe
ciaal voor gebruik in de caravan ont
worpen. Fabrikanten hebben ruime
aandacht geschonken aan de inbouw-
mogelijkheden en letten vooral op de
luchtcirculatie.
Verschillende uitvoeringen kunnen
zowel met gas als met elektriciteit
worden gevoed. De nieuwste ontwik
keling is een los voor dit doel ont
worpen aggregaat, dat in een keu
kenkast van de caravan kan worden
ingebouwd, waarna de kast een isola
tielaag en bekleding krijgt om ais
koelkast te gaan dienen.
Op het gebied van de verwarming
is gebleken, dat de omgekeerde
bloempot op het gasstel en de potka
chel in het midden van de caravan
zich niet meer hebben kunnen hand
haven voor wintergebruik. Daarvoor
is in de plaats gekomen de vloerka
chel, die ook in kleine caravans ge
makkelijk kan worden ingebouwd.
Deze kachels worden aangesloten op
de gasfles en zijn volkomen betrouw
baar. Aan- en afvoer van verbran
dingslucht gebeurt aan de buitenzijde
van de caravan, zodat verbruik van
zuurstof en condensvorming in de ca
ravan geen problemen meer zijn.
Meer comfort in de caravan ook voor de vrouw. In het interieur van
de meeste caravaris heeft de roestvrij stalen gootsteen met aanrecht en
gascomfoorbak op alle fronten terrein gewonnen.
In de grotere wagens is er zelfs ruimte voor een driepits-gascomfoor. Er
zijn typen waarbij voor het aansteken lucifers overbodig zijn.
De watervoorziening geschiedt veelal door met een in het keukenmeubel
gemonteerde handpomp lucht samen te persen boven het vloeistofni
veau van een gesloten jerrycan. Zolang deze overdruk bestaat, stroomt
er water uit de kraan zodra men deze opent.
Daarnaast zijn in de meeste caravans hand- en voetwaterpompen in ge
bruik. Omdat de onder de caravanvloer uitstekende voetwaterpomp
blootstaat aan bevriezing, heeft men pompen geconstrueerd die hori
zontaal worden bewogen, zodat deze in een kastje kunnen worden in
gebouwd.
Voor het eerst wordt
dit jaar naast caravans
en tent- en tentvouw
wagens ook een negen
tal kampeerauto's gede
monstreerd. Vooral in
Engeland is het aantal
van deze „caravans"
snel toegenomen (er zijn
daar meer dan veertig
typen aan de markt).
In deze sector kent
men twee groepen: als
kampeerauto ingerichte
busjes en bestelauto's,
kampeerauto's die
ontworpen en gebouwd,
geheel als zodanig zijn
De eerste groep, waarbij
gebruik wordt gemaakt
van een bestaand auto
type, is goedkoper in
aanschaf.
Tot de eerste groep
behoren de VW-busjes
met uitneembaar inte
rieur. Op werkdagen
doen zij dienst als
bestelauto en in de va
kantie en in weekends
kunnen zij snel en ge
makkelijk worden ver
anderd in een gemoto
riseerde caravan.
Losse inbouwelemen-
ten zijn in verschillende
uitvoeringen verkrijg
baar. Om een grotere
stahoogte te krijgen,
wordt gewoonlijk een
uitzetbaar of verhoogd
dak aangebracht.
Een nadeel van de
kampeerauto is, dat
men kamperend geen
vervoermiddel bezit
Men kan natuurlijk een
vouwfiets meenemen.
gezien buitenlandse ervaringen, is te
betwijfelen of het tot een hoger
"melkverbruik heeft geleid.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Zaterdag komen,
ter gelegenheid van het 25-jarig
bestaan van Trouw, ongeveer 150
oud-illegalen (het.totaal aantal mede
werkers van Trouw in de oorlog
wordt op 2000 tot 3000 geschat) in
Amsterdam bijeen om het heuglijk
jubileum te vieren.
Zij zullen worden toegesproken
door drs. J. W. de Pous, eens
verspreider van Trouw, nu presi
dent-commissaris van de N.V. de
Christelijke Pers, en E. van Ruller,
een van de oprichters.
's Morgens wordt een kleine ex
positie geopend in de hal van het
gebouw van Trouw. Documenten, fo
to's en voorwerpen uit de illegale pe
riode zijn uit heel het land verza
meld, tot een koerierstersfiets en oud
zetsel toe.
Hoofdredacteur Bruins Slot vertel
de gisteren op een persconferentie,
toen hij er naar werd gevraagd, dat
Trouw zich in de oorlog niet en ook
nu niet een etiket op heeft laten
plakken („Niet meer ARP. Dat zullen
alle ar-Kamerleden u om strijd ver
tellen").
149.50 a
vraag het uw dokter
S.
VIJFENTWINTIG JAAR TROUW
Spanningen
met de
„jongens"
(Van een onzer redacteuren)
AMSTERDAM Trouw
25 jaar. Van illegaal bulletin
met in januari 1945 een opla
ge van 350.000 per dag tot de
legaliteit van nu met een op
lage van 108.000. Hoofdredac
teur van toen en nu, dr. J. A.
H. J. S. Bruins Slot: „En
juist op dit moment is Trouw
het meest in de geest van de
illegaliteit geschreven".
Namen uit die tijd? Het zijn er
te veel om op te noemen. Velen ook
die in de anonimiteit verkozen te
blijven. Maar ook bekenden, J.
Smallenbroek, dr. R. J. Dam uit
Kampen, Gesina van der Molen
(tante Lien), Jan Schouten, A. M.
Donner, de provinciale leiders Van
der Meer, Ottevanger, Morsink, en
niet te vergeten „de jongens" van
de verspreiding, waarvan drs. J. W.
de Pous er één was, onder de bezie
lende leiding van Wim Speelman,
VU-student. Een van de eerstelin
gen van het verzet, eerst versprei
der van Vrij Nederland, daama
vanwege een conflict met H. M.
van Randwijk over diens beleid,
aan de wieg van Trouw.
De moord op Wim werd door
Bruins Slot in een hoofdartikel
beschreven als de climax van een
rampmaand.
En dan E. van Ruller, redacteur
van De Rotterdammer en de ande
re bladen van het huidige Kwartet,
die naam kreeg als bemiddelaar in
moeilijke zaken. Die waren er dan
ook wel. Zelfs conflicten konden in
deze duistere tijd niet uitblijven.
Drs. Hille de Vries, wetenschappe
lijk medewerker van de Vrije Uni
versiteit, schrijft erover in zijn
geschiedenis van 25 jaren Trouw:
Een ophitsend geschrift (uitgave
Ambo, Utrecht), dat gisteren aan
de pers werd uitgereikt.
Na twee jaar van verschijnen
wist de Duitse Sicherheitsdienst,
blijkens een later gevonden docu
ment, alles van de opbouw van de
illegale bladen. Bij Trouw stond
aangetekend: Anti-Revolutionar
gefarbt Zeer grote oplage. Uitgege
ven in Amsterdam, Rotterdam,
Zwolle en Laren? Hoofdredactie
Zwart (De echte schuilnaam van
Bruins Slot was Swarth, red.), Van
Ruller, mevrouw Van der Molen.
Koeriers door het hele land.
Verspreiding en technische leiding:
Wim O. Verbindingspersoon: Van
Andel O".
De O stond voor „Festgenom-
men". Wim Speelman en Smallen
broek waren gepakt.
De Duitsers hadden Trouw tot
anti-revolutionair blad gebombar
deerd. Wat zij niet konden weten,
was, dat juist over deze kwestie in
de illegale Trouw-kring veel te
doen is geweest. Bij het eerste con
tact tussen Bruins Slot en Wim
Speelman was er over het eigen
lijke doel van het verzet geen
verschil van mening: het voeren
van een godsdienstoorlog.
Eigen beginsel
Op de vraag van Wim of het de
bedoeling van de redactie was om
een op anti-revolutionairen gericht
blad uit te geven, antwoordde
Bruins Slot, dat het blad zich zou
richten tot het hele volk, maar dat
het in zijn voorlichting uit zou
gaan van beginselen die aan de re
dactie eigen waren. De krant zou
christelijk nationaal zijn in de zin
die Groen van Prinsterer er aan
hechtte.
Aan deze afspraak heeft Bruins
Slot altijd vastgehouden. Ook toen
er later moeilijkheden met „de jon
gens" kwamen, zoals zij steeds
worden aangeduid. Het was inder
daad zo, dat in de redactionele top
van Trouw leiders van de ARP zia-
ten. Trouw is dan ook niet los te
denken van de ondergronds wer
kende partij.
Conflict
Maar de verspreiders, die zeer
veel risico liepen en onder wie de
slachting groot was, wilden
inspraak. Zij vonden Trouw te
beschouwend. Zij legden de nadruk
op het verzetskarakter van Trouw;
de redactie zag het blad als een
politiek voorlichtingsorgaan. Een
oplossing wend niet bereikt, on
danks veel onderhandelen. De re
dactie weigerde andersdenkenden
op te nemen. Enkele personen tra
den uit. Een breuk was er niet,
want „de jongens" bleven strijd
lustig genoeg om tegen de Duitsers
te vechten.
Legaal
Dezelfde kwestie speelde vooral
bij de discussie over het al of niet
legaal verschijnen na de oorlog.
Want dat was aanvankelijk hele
maal niet de bedoeling. Men dacht
aan een herleving van De Stan
daard, zij het onder andere leiding.
Aan legaal verschijnen was men
pas toe toen de regering in Londen
het Tijdelijk Persbesluit bekend
maakte, waarin alleen legaal
verschijnen werd toegestaan aan
die bladen, die hun verschijning
uiterlijk op 1 januari 1943 hadden
gestaakt.
Ook daarna nog, in november
1944, formuleerde de redactie haar
standpunt aldus: geen duurzaam
voortbestaan, maar slechts zolang
tot het persvacuüm is opgevuld.
Intussen werd in AR-kring ge
werkt aan de oprichting van een
Nieuwe Standaard, met Bruins Slot
als hoofdredacteur. Nog geen
Trouw dus.
Het initiatief daartoe namen
weer de verspreiders, de jongens
van de frontlinie. Weer dezelfde
moeilijkheden over de richting van
het blad en de positie van beide
groepen. Weekends werden belegd,
men sprak zelfs van paleisrevolu
tie. Bruins Slot werd er moedeloos
van en wilde er meteen na de be
vrijding mee ophouden. Van Ruller
schreef hem: „Het schijnt dat de
zaak je aanpakt, zulke lange brie
ven heb ik nimmer van jou ge
zien".
Aan bemiddelaar Van Ruller was
het te danken dat er geen definitie
ve breuk ontstond. Uiteindelijk
werd Trouw toch legaal. Unaniem
stond men achter dit besluit
Trouw-proccs
De geschiedenis van die twee
Trouwjaren is een stukje oor
logsgeschiedenis van een onbarm
hartige strijd tegen de bezetter,
vaak enorme gewetensconflicten.
Het grootste misschien wel toen de
Duitsers de opheffing van Trouw
eisten m ruil voor het leven van 23
gearresteerde Trouw-medewerkers
Zij werden gefusilleerd.
En 25 jaar later? Bruins
Slot: „Wat je in deze tijd spe
ciaal van een christelijke
krant moet kunnen verwach- I
ten, is barmhartigheid. In al
les wat hij doet."
