Nieuwe Leidsche Courant | 1968 | 6 januari 1968 | pagina 15

WERELD TELT NU 377
MILJOEN KIJKERS

Bill band

raakt 111

EN TV

GERT EN HERMIEN IJ\
VISSERSHA VENSFEER

Europa blijft kampioen

3 Bij Mies

NCRV boekte
ledenwinst

,De drie musketiers
als jeugd-tv-spel

7

VANAVOND TE ZIEN

PROGRAMMA'S

VANAVOND TE HOREN

ZONDAG TE ZIEN

ZONDAG TE HOREN

I

ZATERDAG 6 JANUARI 1968

.ai J

*.|DAT de meeste kijkers
'oon Hermans hadden ge-
voor de praatstoel van
U* en hy gisteravond niet
ik komen, „wel op 16 febr.

dan in kleur", mocht het
kgnde Kamerlid mevrouw
van Someren-Downer de
ch vragen beantwoorden.
<nd dat veel journalisten
•oordig de pen eerst in
lat dopen en dan pas in
j^nkt, zij noemde de heer
heuvel de knapste man in
OfTweede Kamer, Marcus
t^er een heel briljante en
j« fractiegenoot Toxopeus
Ijharmantste, voorts zou zy
ot naast boer Koekoek wil-
jiitten. Trots is zy op prof.
ibff. Tinbergen, op de ont-
fiers van het Deltaplan en
infitsenrijder Kees Verkerk.
^s|e vindt zij alleen maar
>o- als die uit een positieve
|lling voortkomt.

Hooman vormde de
noot in het overigens
jke programma met een
over vervolgde kunste-
in ondemocratische lan-
iajen daarna nodigde Mies
lan iedereen in het land
een briefkaart te sturen
ieodorakis in de gevan-

j de KRO viel veel te ge
en van een aan Koos
"nhoff gewijd programma
pWim lbo, waarin verschei-
ji van zijn liedjes goed wer-
jeinagezongen, waar Jaspe-
hjde Jong het met haar „De
toch moest afleggen te-
de creatie van Ank van
der ob de Karei Door-
li hetgeen bepaald geen
|ide is.

(Van onze radio- en tv-
redactie)

HILVERSUM Volgens
het gebruikelijke gemiddelde
van 3,3 personen per toestel
heeft de wereld nu 377 mil
joen televisiekijkers, want er
zijn volgens de telling in
december jL meer dan 222
miljoen ontvangapparaten in
gebruik.

Hoe snel dat allemaal gegaan
is kan men het beste waarnemen
als men bedenkt dat in 1949 in de
hele wereld slechts 8 tv-zenders
werkten waarvan 4 in Europa en
het aantal kijkers toen op onge
veer 100.000 werd geschat. Euro
pa was toen al kampioen op alle
fronten en is dat gebleven ook.
Nu telt ons werelddeel 4908 zen
ders met 95.049.000 geregistreerde
toestellen. Amerika heeft 4529
zenders en 95.035.000 aangegeven
ontvangers, zodat het wel een
nek-aan-nek-race is.

Azië heeft zijn opkomst te dan
ken aan vooruitstrevend Japan,
dat relatief over het grootste kij
kersaantal beschikt. Dit wereld
deel kent nog diverse tv-loze lan
den, maar heeft toch al 1160 zen
ders en ruim 27 miljoen toestel
len in gebruik. Australië/Nieuw
Zeeland komt nog niet verder
dan 311 zenders en ruim 3,7 mil
joen apparaten en Afrika, waar
de tv nog dun gezaaid is, sluit de

rij met 109 zenders en 1.165.000
kijkers.

Billijkheidshalve dienen we bij
dit overzicht Amerika te schei
den in de Ver. Staten en het zui-'
den, want ongetwijfeld komen in
werkelijkheid de V.S. op de
eerste plaats met 75 van de 97
miljoen kijkers en 3996 van de
4529 zenders op het gehele conti
nent.

Intussen blijft Nederland een
opmerkelijk goed figuur slaan als
televisieland en dat mogen vooral
de mopperaars wel eens weten.
Wij staan met onze dikke 2,5
miljoen toestellen op een bevol
king van 12 miljoen hoog geno
teerd en bezetten na Zweden en
Polen de 9e plaats. Maar daarbij
tellen we dan ook de Sowjet-U-
nie (no 1 met 27,5 miljoen), Enge
land (14,6), West-Duitsland (13,7),
Frankrijk en Italië (beide ruim 7)

bij

Nummer 9 te zijn van de 34 is
lang niet gek. Bovendien zijn wij
een van de 5 Europese landen,
die al kleurentelevisie hebben.
Dat is bijzonder vooruitstrevend.
Geen wonder dus, dat Nederland
een flinke stem heeft in het in
ternationale gesprek over tv-ont-
wikkeling.

Dit jaar is eindelijk IJsland
verschenen in de rij van Euro
pese tv-landen. Het heeft nu 3
eigen zenders en 23.300 kijkers.
Groenland blijft afwijzend. Hier
werkt slechts één Amerikaanse
zender voor 100 aangesloten
toestellen behorende aan daar

gelegerde militairen. De bevol
king kijkt in 't geheel niet mee.

Andere landen behalve de V.S.
die kleurentelevisie hebben zijn
in Azië, Hongkong, Japan, Liba
non en Philippijnen, in Amerika,
Canada, Mexico en Portorico, in
Oceanië geen en in Afrika geen.

In totaal heeft de wereld, uit
genomen de Ver. Staten, 131
tv-landen en daarvan hebben et
12 kleurentelevisie. Is Nederland
dan voorlijk ot niet?

(Van onze radio- en tv-redactie)

HILVERSUM Bij de NCRV
nog altijd geen klagen over het
ledenbestand. Niettegenstaande
het verschijnen van een nieuwe
omroep en de vooruitgang van de
AVRO blijft zij gestadig groeien.

In 1967 wead wel een eenvou
diger winst geboekt dan in voor
gaande jaren, maar er kwamen
er toch 3.455 bij, zodat het totaal
nu 477.540 bedraagt.

De onverwoestbare, altijd jeug
dige charmeur en chansonnier
Maurice Chevalier (79) is hoofd
persoon in de Frans-Ameri
kaanse show „C'est la vie'
die de NCRV vanavond op Ned.
1 vertoont. Dit was een kleuren-
inzending voor het Montrevx-
festival 1967. Naast Maurice, die
geen Frans maar Engels zingt,
treedt de gevierde Amerikaanse
zangeres Diahann Carroll op, zo
dat het een fijn uurtje belooft te
worden.

(Van onze radio- en tv-redactie)

HILVERSUM Dinsdagavond
a.s. zal de AVRO in een speciaal
radioprogramma tussen 9.30 er
10.30 uur de door haar leden ge
kozen sportman, -vrouw en -stac
1967 bekend maken.

Verleden jaar waren de win
naars Ada Kok. Ard en Kees sa
men en de stad Eindhoven.

(Van onze radio- en tv-redactie)

HILVERSUM Een oude vissershaven, een stemmig klein
café, de geur van teer en vis (maar die moet u missen), het zachte
klotsen van het havenwater tegen een vermoeid-krakende steiger
(zegt de AVRO), dat is het decor waarin Gert en Hermien Timmer
man maandagavond lieve liedjes komen zingen op het scherm.

U kent ze wel: Melodia, Laatste brief. Morgen wordt alles
anders. Jij alleen en Zo zal het altijd zijn. Ze ontvangen gasten:
Jan Lemaire sr., Reggy van der Burgt, De Globetrotters, De Fron-
talini's en de Pimpernels, 't Zal wel heel gezellig worden.

De AVRO zelf is er erg mee ingenomen, omdat bij de rondvraag
welke zij onlangs hield, het „Avondje uit met Gert en Hermien"
verreweg de meeste stemmen kreeg als lievelingsprogramma van
het grote kijkpubliek. Beter kan het niet.

(Van onze radio-
en tv-redactie)

HILVERSUM De geschiede
nis van „Schatciland" is ten ein
de en daarom begint de NTS op
de avond van 10 januari a.s. (7.06
- 7.31 uur, Ned. 1) met een nieuw
tv-spel in vervolgen voor de
jeugd: een BBC-bewerking van
Alexander Dumas' beroemde ro
man „De drie musketiers".

Anthony Steven heeft het ver
haal in tien delen voor televisie
bewerkt. De jeugd kan al kijkend
kennismaken met de avontuur
lijke held d'Artagnan, die in het
17e-eeuwse Frankrijk van Riche
lieu huzarenstukjes uithaalt sa
men met zijn kornuiten, de be
faamde drie musketiers.

De nadruk wordt gelegd op de
vrolijkheid en de onuitputtelijke
energie van het viertal. De op

windende buitenscènes werden
gefilmd in de ruige, kleurrijke
kuststreek van Dorset
Zuid-Engeland.

Het wordt weer een van die
reeksen waarin de vechtpartijen
hoofdzaak zijn: zwaard- en sa-
belgekletter is niet van de lucht,
er worden duels gehouden
verder is het een aaneenschake
ling van hof-intriges, waarbij de
vier vrienden telkens gelegenheid
krijgen hun bedrevenheid in het
geweld op grappige of drama
tische manier te vertonen.

Ivanhoe is bij dit alles een
kleine jongen... maar wie wordt
nog geschokt door moord ei
doodslag op het scherm? We slik
ken het immers allang als zoete
koek. Leuk en spannend voor de
kinderen, ze zullen er weer on
verdroten van genieten.

jg afkeer aankweken

(Van onze onderwijsredacteur)

iftyuders en
JA 1968 al i
immoet dai

en onderwijzers, die het in het historische
moeilijk genoeg zullen krijgen, omdat de
dan werkelijk zijn intrede doet, hebben nog
extra probleempje aan het hoofd. Onderzoekers
namelijk „ontdekt" dat mensen die zelf geen
natuurwetenschappelijk onderwijs hebben geno-
reeds bij kinderen in de kleuterleeftijd een afkeer
dit vak aarikweken.

ei

"He

negatieve houding heeft weer zijn invloed op
8eJ aantal vrouwen dat een generatie later een na-
j] ^wetenschappelijke loopbaan kiest. Beter onderwijs
,e^e remedie, zeggen de vrouwelijke onderzoe-
k p. Voor een spontane afkeer jegens een vak schijnt
cafs geen plaats meer te zijn.

\tifttabletten

enh Roemenië hebben oudheidkundige onderzoekers
n f andere ontdekking gedaan. Zij vonden namelijk
voorhistorische kleitabletten met ingebeitelde te-
s, die veel weg hebben van een vroege vorm van
aefift. Naast de twee tabletten werd nog een derde
tramden met een primitieve voorstelling van een
vejttafereel en voorts een schelpenarmband en een
™tal beeldjes.

EV(ls tijd van ontstaan denkt men aan 2900 tot 2700
dof Christus. De tabletten zijn aanzienlijk ouder dan
wiberste tot nu toe bekende sporen van geschreven
bj die op Cyprus gevonden zijn.

LI

benauwd plannen

he

t het steeds leesbaarder studentenblad Demokrater
lerft J. Godefroy, hoogleraar demografie in Tilburg
1aTl boeiende visie op ons onderwijs. Het is verkeerd
.Planning te laten afhangen van een vermeende be-
ifcjte aan academici. Het gevaar bestaat dan name-
gludat men geen rekening zal houden met allerlei
vr&ikkelingen, waardoor in feite een conservatief
ndiid wordt gevoerd.
liet

»n een voorbeeld te noemen: er zijn nu ongeveer
r £end psychologen in Nederland. Over een jaar of
da£ er misschien vier- of vijfmaal zoveel. De
^piking zal niet zo snel toenemen, waardoor er een
Tuflus zou ontstaan. Wanneer een minister echter
numerus clausus zou instellen, zou hij daarmee
ontwikkeling (een grote behoefte aan school-
thologen bijvoorbeeld) afnemen.

dierverhalen mis

jen slotte een advies uit het Christelijk Pedagogisch
Sieblad. Mevrouw J. M. de Groot-Vreugdenhil
'|t enkele voorwaarden waaraan een goed dierver-
l moet voldoen. Het dierverhaal moet de weetgie-
Jeid van het kind tevreden stellen door het aanbie-
3 van biologische kennis en bovendien moet het het
J vertrouwd maken met de psyche van het dier.

dit punt wordt te veel misgetast. De grofste
laarheden krijgt het kind van volwassen vertellers
Jgeschoteld. In veel zogenaamde dierverhalen wor-
^aan het dier eigenschappen toegedicht die zowel
"a als psychologisch met zijn aard strijden.

Ned. 1 NCRV
7.06 uur Swiebertje.

8.20 uur aflevering „Eerste man" met Rien van
Nunen.

8.45 uur Franse show met Maurice Chevalier.
9.35 uur nieuwe Engelse serie: „De gevangene".
Ned. 2 TROS
7.08 uur Mr. Ed en Mr. Terrific.

8.20 uur Klucht van Arnold en Bach; „Hoera, 't is

een jongen".

10.00 uur actualiteiten.

Hilversum I KRO
8.00 uur verzoekplaten.

10.00 uur Nooduitgang, amusement.

10.45 uur Goal, muzikaal sportprogramma.

Hilversum II VARA
8.15 uur Malando en zijn orkest.

8.45 uur hoorspel „De duivenmelker", drama van het

kwade geweten.

10.40 uur Loco, amusementsprogramma en
11.05 uur hoogtepunten uit voorbije programma's.

Ned. 1 VARA
7.05 uur (CVK/IKOR) Via Uppsala (4.)
8.30 uur Maigret met vakantie, tv-spel.

9.55 uur filmportret van Salvador Dali, r

waardige Spanjaard.

Ned. 2 KRO

7.00 uur (NTS) Axel Nort.

7.30 uur film met Fernandel.

8.01 uur portret van Prof. P. Lieftinck.

8.45 uur aflevering „De verloofden" en

9.30 uur film over de berechting van Debray.

Hilversum I NCRV en KRO
8.10 uur zondagavondzang uit Leeuwarden
8.30 uur Stereoclub. met tips voor fans.

9.30 uur „Het weerhuis" amusement met Jules de
Corte en Tonny Huurdeman.

10.45 uur Audio, muzikale informatie.

Hilversum II AVRO
8.30 uur Rits, gevarieerd programma.

9.35 uur BRT-symfonieorkest en Emil Gilels in het

2e pianoconcert van Tsjaikowski.

10.50 uur amusement in woord en muziek.

MOIU.IX

Hilversum I 402 m: KRO:
10.30 Nieuws. 18.45 Actualitei
ten. 19.05 Lichte grammofoon
muziek. 19 10 Jeugd accordeon
orkest. 19.30 Voor twintigers.
20.00 Verioekplatenprogramma.
21.50 Wegen door de wildernis,
lezing. 22.00 Nooduitgang
voor het volkje dat er niet
meer uitkomt vanavond. 22.30
Nieuws. 22.40 Overweging. 22.45
Muzikaal sportprogramma met
commentaren en reportages.
23.55-24.00 Nieuws.

Hilversum II 298 m VARA:
18.00 Nieuws en commentaar
op het nieuws. J8.20 Stereo:
Melodieën Expres. 18.45 Ver-
zoekplatenprogramma. 19.30
Nieuws. 19.35 Artistieke Staal
kaart. 20.15 Stereo: Tan
go-rumba-orkest met zangso-
llsten. 20.45 De dutvemelker,
hoorspel. 22.00 Stereo: Fluit en
clavecimbel. 22.30 Nws. 22.40
Loco: een programma ronder
motief. 23.05 Hoogtepunten uit
de programma's van de afge
lopen 14 dagen. 23.55-24.00
Nieuws.

Nederland I: NTS: 18.50 Plpo
de clown. STER: 18.56 Recla
me. NTS: 19.00 Journaal.
STER: 19.03 Reclame. NCRV:
19.06 Kop op. Swiebertje,
TV-feuilleton. STER: 19.56 Re
clame. NTS: 20.00 Journaal.
STER: 20.16 Reclame. NCRV:
De Gevangene, TV-feullleton
(dl. 3). 20.45 in kleur: show
rond Maurice Chevalier. 21.35
De Gevangene, TV-feuilleton
(dl. 1). 22.25 Hier en Nu. 22.50
Evangelie. NTS: 22.55-23.00
Journaal.

Nederland II: NTS: 18.50 Pl
po de clown. STER: 18.56 Re
clame. NTS: 19.00 Journaal.
TROS: 19.03 Familie Favorie
ten: 19.03 Rick de Kikker: 19.08
Mr. Ed: 19.32 Mr. Terrific.
NTS: 20.00 Journaal. STER:
20.16 Reclame. TROS: 20.20
Hoera, een Jongen. TV-klucht.
22.00 Moment.... actuele kro
niek. NTS: 22.25-22.30 Journaal.

Hilversum I. 402 m. KRO
8.00 Nieuws. 8.15 Klassieke
grammofoonmuziek. 8.55 Inlei
ding Hoogmis. 9.00 Hoogmis.
10.00 Nieuws en waterstanden.
10.15 Stereo: Klassieke gewijde
muziek (gr). 10.45 Strip - lite
raire kroniek. 11.00 Promena
de-Orkest. 1150 Buitenlands
commentaar. NCRV: 12.00 Ste
reo: Kerkorgelconcert (gr).
12.40 Klassiek platenprogram-
ma. 13.00 Nieuws. 13.07 Voor de
kinderen. 13.30 Klassieke
strijkkwartetten (gr). 14.00
Voordracht. NRU: 14.30 Sport-
reportages en uitslagen. CVK.
17.00 Gereformeerde kerk
dienst. 18 00 Gewijde muziek.
IKOR: 18.30 Zingt het voorbe
dachte lied. 18.50 Kerk veraf
dichtbij. NCRV: 19.00
Nieuws. 19.07 Oude gewijde
muziek, (gr). 19.30 De derde
wereld (1). lezing. 19.45 Stereo:
Kamerorkest van Zürlch. 2010
Geestelijke liederen. KRO:
20.30 Stereoclub. 21.30 Licht
muziekprogramma. 22.00 Actu
ele godsdienstige vraagstuk
ken. 22.30 Nieuws. 22.40 Over
weging. 22.45 Muzikale infor
matie voor kenners en lief
hebbers. 23.35—24.00 Nieuws.

Hilversum II. 298 m. VARA:
8.00 Nieuws. 8 18 Weer of geer
(9.00 Sportmededelln-
gen). 9.45 Humanistisch Ver
bond. IKOR: 10.00 Onderweg:
wetenswaardigheden. muziek
en actualiteiten. 10.30 Neder
lands Hervormde kerkrilpnst
11.30 Vraag en antwoord. 11.40
Gewijde muziek. 11.45 «De kerk
in de spiegel van de pers.
AVRO: 12.00 Bonte muzikale
show. 13.00 Nieuws. 13.07 Jour
naal, waarin: De toestand In
de wereld, lezing. 13.25 Radi
o-periodiek. 14.00 Stereo: Lich
te grammofoonmuziek. NRU
14.30 Klassieke orkestwerken
(opn.). (In de pauze:
15.25 - 15.45 Cursus muzlek-
luisteren). 16.30 Nieuws uit de
wereld van levensbeschouwe
lijke Instellingen. VARA: 17.00
Melodieën uit film en musical.
17.50 Nws. NRU- 18 05 Sport-
reportages en -uitslagen. VA
RA: 18.30 Klatergoud: muzi
kaal feuilleton. 19.00 Discussie
over een aktueel onderwerp.
VPRO: 19.30 Nieuws. 19.35
Chansons. 20.00 Balans: opinies
en gebeurtenissen gewogen en
getoetst. AVRO: 20 30 Voor de
jeugd. 21.35 Festival van
Vlaanderen 1967: BRT-symfo-
nie-orkest en solist. 22 30
Nieuws. 22.40 Actualiteiten.
22.50 Combo en solisten. 23.20
Licht instrumentaal sextet en
solisten. 23.55—24.00 Nieuws.

Hilversum IU. 240 m
FM-kanalen. AVRO:

Nieuws. 9.02 Licht platenpro-
gramma. 10.00 Nieuws. 10.02
Juist op zondag. 11.00 Nieuws.
11.02 Muziek mozaïek. VARA:
12 00 Nieuws. 12.02 Veraoekpla-
tenprogramma. 13.00 Nieuws.
13.07 Beat- en Popfestival.
NRU: 14.00 Nieuws. 14.02 Rome

Ankara - Madrid: voor
gastarbeiders. 15.00 Nieuws,
bon: voor gasarbeiders.
AVRO: 16.00 Nieuws. 16.02
Rhythm and blues. 16 35 Coun
try and Western muziek. 17.00
Nieuws. 17.02 Sportactualltei-
ten. 17.05-18.00 Muzlek-Mélan-

Nederland I. KRO/RKK:
11.00-12.00 H. Eucharistievie
ring. NTS: 14.00-15.30 Teleac:
14.00 Automatisering (29): 14.30
Polemologie (16): 15.00

Russische les (15). 15.30 Nieuws
in het kort. 15.31 Monitor,
(plm. 15.50 In kleur: Paulus de

boskabouter; plm. 16.00 In
kleur: Skippy: plm. 16.30 Voet
baluitslagen). 17.00-17.30 Repor
tage schaatswedstrijden te De
venter: Nederland Noorwe
gen. 18.55 Plpo de clown.
CVK/IKOR/RKK: 19.00 Bljbel-
vertelllng voor kinderen.
CVK/IKOR: 19.05 Via Uppsala:
gesprekken. NTS: 19.30 Sport.
20.25 Journaal. VARA: 20.30
Maigret met vakantie.

TV-spel. 21.55 In kleur: Sig
nalement: kunstkroniek. NTS:
22.45-22.50 Journaal.

Nederland II. NTS: 18.55 Pl
po de clown. 19.00 Axel Nort.
tv-feullleton voor de Jeugd.
KRO: 19.30 In kleur: De we
reld van Fernandel: De koffer,
TV-film. NTS: 20.00 Journaal.
KRO: 20.95 Silhouet - portret
van een tijdgenoot. 20.30 The
Dave Clark Five. 20.45 De Ver
loofden. TV-film. 21.30 Een te
ken van wanhoop, documen
taire. NTS: 23.15-22.20 Jour
naal.

RADIO MAANDAG

Hilversum I. 402 m. KRO:
7.00 Nieuws. 7.10 Het levende
woord. 7 15 Klassieke grammo
foonmuziek. (7.30 Nieuws: 7.32
Actualiteiten; 7.55 Overweging;
8.00 Nieuws). 8.30 Nieuws. 8.32
Voor de hulsvrouw. (9.25 Con-
clllepostbus: 9.35 Waterstan
den). NRU: 10.00 Nederlandse
muziek in de komende veer
tien dagen. KRO: 11.00
Nieuws. 11.02 Voor de zieken.
11.30 Bejaardenprogramma.
NCRV: 12.00 Stereo: Moderne
amusementsmuziek (gr). 12.22
Voor boer en tuinder. 12.27
Mededelingen voor land- en
tuinbouw. 12.30 Nieuws. 12.40
Actualiteiten. 12.50 Radio-snel-
buffet. 13.30 Stereo: Lichte or
kestmuziek en zangsoliste.
13.50 Schoolradio. 14.15 Amahl
and the night visitors, opera
van Menotti (gr.) 15.00 Her
vormde middagdlenst. NRU:
15 30 De provincie Limburg.
17.20 Overheidsvoorlichting.
NCRV: 17.30 Voor de kleuters
17.45 Voor de kinderen. 18.00
Koorzang met orkestbegelei
ding (gr.) 18.10 Uitzending van
de PSP

Hilversum II. 298 m. VARA:
00 Nieuws en ochtendgym
nastiek. 7.23 Lichte grammo
foonmuziek. :7.30-7.35 Van de
voorpagina. persoverzicht).
VPRO: 7 55 Deze dag, lozing.
VARA: 8.00 Nieuws. 8.10 Actu
aliteiten. 8.20 Lichte grammo
foonmuziek. 9.00 Stereo: Se-
mi-klassieke muziek (gr.) lo.oo
Voor de huisvrouw. 11.00
Nieuws. NRU: 11.02 Premières
door de Nederlandse radio-or
kesten. VPRO: 12.00 Blauwe
maandag: gevarieerd program
ma. 12.27 Mededelingen t.b.v.
land- en tuinbouw. 12.30 Ste
reo: Muzikale aanwinsten.
12.50 Tien voor één: praatje.
13.00 Nieuws. 13.10 Informatie:
Ontwikkelingshulp. 13.20 Pro
memorie, praatje. 13.25 Klas
sieke en moderne grammo
foonmuziek. 14.25 Schoolradio.
NRU: 14.45 Kleintje cabaret.
AVRO: 15.00 Voor de vrouw.
15.40 Licnt orkest. 16.00
Nieuws. 16.02 Lichte zuidamerl-
kaanse muziek. 16.30 Stereo:
Metropole orkest. 17.00 Ont
moeting met... Pleter Goe-
mans: licht muziekprogramma.
17.30 Brabant Journaal.

Hilversum m. 240 m. en
FM-kanalen. NCRV: 9.00
Nieuws. 9.02 Licht platenpro-
gramma. 10.00 Nieuws. 10.02
Popmuziek (ll.OQ Nieuws).
TROS: 12,00 Nieuws. 12.02 Ac
tualiteiten. 12.10 Verzoekpla-
tenprogramma. KRO: 13.00
Nieuws. 13.02 Knalmuzlek. 14.00
Nieuws. 14.02 Muziek en sport.
15.00 Nieuws. 15.02 Swing time.
16.00 Nieuws. 18.02 Platenshow.
17.00 Nieuws. 17.02 Actualitei
ten. 17.07-18.00 Verzoekplaten-
programma.

(door Bob Tichelman)

IN de VS (nog steeds het enige land waar jazz wordt
gemaakt; een enkele uitzondering daargelaten)
is op het ogenblik een beweging gaande die zich
nogal druk maakt over het verschijnsel big band.

De managers van vermaakcentra hebben meer geld
over voor de muziek; als gevolg daarvan neemt de
publieke belangstelling voor de BB toe; als gevolg daar
van gaan de platenmaatschappijen zich ook steeds meer
voor grote orkesten interesseren.

Het lijkt me in dit verband
aardig om de bigband door de
jaren heen aan een geschiedkun
dig onderzoek te onderwerpen.

Het woord geschiedkundig is
natuurlijk een wassen neus, want
de jazz bestaat te kort dat ik me
druk zal maken over een chrono
logische gang van zaken.

Als we het gaan hebben over
bigbands, moeten we natuurlijk
eerst weten wat een bigband is.
Dat probleem is gauw opgelost:
een bigband is een jazzorkest dat
zonder acht te slaan op stijl
en samenstelling bestaat uit
tien of meer muzikanten.

Voordelen

Wat zijn de voordelen van een
groot orkest boven een small-
combo? Eenvoudig: klankkleur.
Een kwartet (bij voorbeeld) moet
het hebben van solistische
prestaties; als geheel als muzi
kaal team is het van geen
belang. Die klankkleur draagt bij
tot de swing (wat dat dan ook
mag zijn).

De tegenstander van de big
band komt met het argument,
dat bigbandmuziek door een te
veel aan arrangeren een dood ge
boren kind is. Nou ja, dat zal dan
wel; ik zie dat niet.

De geschiedenis van de big
band dus. Maar dan wel in een
nutshell; verwacht in dit bestek
geen volledigheid. En verwacht
ook geen chronologische opzet.

Laten we maar beginnen bij
Edward Kennedy „Duke" Elling
ton. Zijn ontwikkeling start in
1918. Hij wordt dan manager van
maar liefst vijf orkesten.-In dat
jaar ontstaat ook zijn eerste ei
gen band, met Otto Hardwick
(trombone) en Sonny Greer
(drums) om een paar namen te
noemen.

Meesters

In 1924 komen Charles Trvis
(trombone) en Buber Mi ley
(trompet) de gelederen verster
ken, Miley en Irvis zijn alle twee
meesters in de woh-woh- of
junglestijl; door het gebruik van
allerlei dempers worden heel
fraaie klagelijke geluiden verkre
gen, die sterk doen denken aan
de menselijke stem.

Duke's' eerste plaat wordt ge
maakt in 1925 „Trombone Blues"
en „I'm gonna hang around my
sugar".

Het jaar daarop maakt hij 25
opnamen. Maar de muziek is
nog niet van de befaamde Elling
ton kwaliteit Pas in '27 breekt
de graaf pas goed los. Het begint
al met East St. Louis toodle Oo
en Birmingham Break down.

Deze twee platen zetten een
lange rij geniale muziek in; grof
geschat zullen ongeveer 1500
grammofoonplaten gemaakt zijn.
En deze muzikale vloedgolf is
nog niet uitgevloeid.

De grootheid van Ellington's
bigband is. geloof ik, te danken
aan twee feiten: het genie van de
leider zelf. Als componist heeft
hij z'n weerga niet. (In dit ver
band een annekdote: Duke
schreef Strawinsky eens dat hij
graag les in harmonie en contra
punt van hem (Strawinsky) wilde
hebben.

Strawinsky schreef terug dat
hij de Duke niets kon leren.
Maar was het mogelijk dat hij
zélf van Ellington les kon krij
gen?

Serieus

Ja, ook in de „serieuze" muziek
heeft Ellington z'n sporen ver
diend. Enkele orkestsuites (Black,
Brown and Beige suite is heel
bekend geworden). Een paar ope
ra's en dan nog een mislukking A
drum is a woman.

De tweede reden van Elling
tons succes is het feit dat hij z'n
medewerkers zo goed koos en ze
tot zo'n gaaf orkestraal geheel bij
elkaar kon brengen.

Wallace Jones, Cootie Williams,
Rex Stuart, Cat Anderson zijn
trompettisten, die allen genoeg
kwaliteit en inhoud hadden om
zelf een orkest samen te stellen
en te leiden.

Het zelfde kan gezegd worden
van trombonisten als Joe Nanton,
Juan Fizol en Lawrence Browne.
Hardwick en vooral Hodges op
altsax hebben onder Ellingtons
hoede grote faam gekregen. Hod
ges is wel de grootste van Duke's
sidemen geweest.

De man heeft het inderdaad
aangedurfd een eigen orkest te
vormen. Het werd een flop. Al
heel gauw was hij bij Ellington
terug. Natuurlijk was Parker op
alt een klasse apart, maar er zijn
twee muzikanten die hem toch
wel dicht op de hielen zitten:
Sonny Stith en Hodges.

Andere reus

Een andere reus uit de Elling-
tonstal: de tenorbeul Ben
Webster. Ik zou kolommen lang
door kunnen gaan; de enige
naam die ik nog noemen moet is
die van arrangeur Billy Stray-
horn (u weet wel: Take the A
train). O ja, nog even over dit:
Duke Ellington speelde en speelt
onnavolgbaar piano; dat blijkt

heel duidelijk uit de plaat die hij
samen met wijlen John Coltrane
maakte.

De volgende bigband waar we
het over zullen hebben: Count
Basie. Natuurlijk niet van de
klasse van Ellington, maar toch...
Overigens veel duidelijker een
swingorkest met een prachtige
ritme-sectie.

Het orkest van de Count is ei
genlijk zij het indirect
ontstaan toen The Blue devils uit
elkaar gingen. The blue devils
was een band. die onder leiding
stond van de broer van de trom
pettist Oran Hot Lips Page: de
bassist Walter Page.

In 1928 kwam er een scheuring
in de band en de beste krachten
traden toe tot de gelederen van

Benny Moten. Eén van hen was
William Basie. Hij werd derde
pianist in de Moten band.

Zijn stijl van pianospelen staat
dan nog duidelijk onder invloed
van Fats Waller. In 1935 sterft
Benny Moten; Basie verzamelt
enkele solisten uit de band, en
formeert daarmee een eigen or
kest.

Eerste Basie band

Deze eerste Basie band ziet er
dan als volgt uit: de blues shou-
ter James Rushing. Walter Page
(bas) Jo Jones (drums). Edward
Durham (gitaar en trombone) Ed
ward Lewis (trompet), Jack
Washington (altsax) eh de man
die de band maakte: Lester
Young (tenor) en Basie zelf (pia
no).

Van 1925 tot 1935 nam Kansas
City de plaats in, die daarvoor
New Orleans bezette. De hele
stad was bezeten van jazz. Nach
ten lang duurden soms de
jazzsessions.

De Basie band kent drie duide
lijk te onderkennen fasen: le van
1936 (aankomst in New York) tot
1940 (eerste) vertrek van Lester
Prez Young. 2e van die datum af
tot 1950 en 3e van 1950 tot heden.

Ook hier, net als bij Ellington
een paar heel grote namen: ik
noemde al Lester Young; een
prachtige toon, schitterende fraze-

ringen een vlekkeloze timing. Hij
doet sterk denken aan Stan Getz.
maar deze is iets te week in ver
gelijking met Young.

Geweldenaar

Over Webster hoef ik het niet
te hebben, we kennen hem als
een geweldenaar op de tenor, die
faam heeft gekregen met hoge
gillers en loeiende klankex
plosies, maar hij kan ook heel
mooi een ballad blazen, zonder te
veel vibrato straight

In het orkest zaten in de be
ginperiode twee typische swing-
trompettisen: Harry Edison en
Buck Clayton, beiden specialist
in de hoge tonen en de ra
zendsnelle nummers. En dat is
bij een trompettist altijd een be
wijs van een goede techniek.
(Het klassieke voorbeeld: Dizzy
Gillespie).

Maar echt groot is de band in
z'n ritmesectie. Met de exacts
Freddy Green op gitaar, Walter
Page (bas) Jo Jones (drums), hij
verving Chick Webb, die toch
wel beter was, geloof ik en Basie
zelf (piano). Als pianist haalt
Basie niet het peil van Ellington
maar z'n manier van begeleiden
is strak en efficiënt.

Veel van z'n succes heeft Basi'e
te danken aan zijn concurrent

Benny Goodman. Hij heeft zich
beijverd dat de Basie band naar
New York kon gaan. Verscheide
ne musici ruilden hun plaats bij
Goodman voor een stoel bij
Basie.

O.a. Charlie Christian de gita
rist, die de muziek verlevendigde
met z'n passage-akkoorden, die
zo prachtig aansloten bij de op
vattingen van Lester Young.

Een (niet al te lange) tijd heeft
ook Billy Holiday bij Basie ge
zongen. Door haar toedoen is
Lester Young tenor blijven spe
len; iedereen vond n.l. dat Pres
Young maar een alt moest gaan
kopen. Z'n toon zou daar beter
geschikt voor zijn.

„Lady Day" heeft hem ervan
weerhouden. We zullen haar er
altijd dankbaar voor zijn.

Overeenkomsten

Dit waren dan zo'n beetje twee
big bands. Er zijn veel onder
linge verschillen, maar ook dui
delijke overeenkomsten. Beide
zijn typische negerorkesten; de
muziek is minder bestudeerd,
wat emotioneler, Een andere
overeenkomst is klasse. Beide or
kesten hebben zich door de jaren
heen kunnen handhaven ondanks
een felle concurrentie.

Ik zei het al: een nutshell.
Maar over Basie en Ellington is
zo machtig veel te zeggen, dat de
blanke swingorkesten de boot
hebben gemist Aan die orkesten
(Glenn Miller, en Benny Good
man) hoop ik bij een volgende
gelegenheid de nodige (en eerbie
dige) aandacht te txisteden.

Klederdracht

inspireert
jonge mode

Het Fashion Centre in Amster
dam wil een nieuwe rage intro
duceren. Volgens dit modehuis is
het namelijk heel modern om
klederdrachten te dragen. Na
tuurlijk niet precies zoals onze
opa's en oma's dat deden, maar
meer aan onze tijd aangepast. Je
moet er maar opkomen.

Het idee is van één van de ont
werpers van het Fashion Centre.
Tijdens zijn vakantie in het
Zeeuwse Veere zag hij in een
dorpscafé een aantal oude wijze
mannen die nog steeds de
uitstervende klederdrachten in
ere proberen te houden.

Gefascineerd door de vele mo
gelijkheden die hij met zijn con-
fectie-oog zag om deze verouder
de mode weer als hernieuwd op
de markt te brengen, slaagde hij

erin zijn directie te interesseren.

Toen de ontwerpers aan de
slag gingen om de oudere vor
men in modernere te „vertalen"
bemerkten zij tot hun verwonde
ring, dat er weinig aan de pak
ken verandert hoefde te worden.

Enkele ingrepen waren natuur
lijk wel noodzakelijk. In plaat*
van laken gebruikten de ontwer
pers bijvoorbeeld flanel voor de
pakken. De grote Zeeuwse kno
pen, meestal erfstukken, liet men
weg en ook in de kleuren bracht
men wat variatie. Het traditione
le zwart bleef gehandhaaft, maar
daarnaast voerde men het pak
ook uit in de modekleuren don
kerbruin en donkerblauw.

Het eindresultaat was verbluf
fend. Een verouderde Zeeuwse
mode is weer als verjongd tot
nieuw leven gekomen. Als siera
den bij het costuum kunnen zo
genaamde filigrainknopen of
-broches worden gebruikt.

Onder het vest staat' vooral
een kanten blouse bijzonder
goed. Ook de kantoor, de rond*
Zeeuwse hoed. komt er als a
soire buitengewoon goed bij.