'Grieken bidden voor terugkeer van koning GRONDWET: JUNTA ALLE MACHT Premier Holt (59) verdronken Uit de Haagse hof geplukt Maar Konstantijn denkt af te treden Staatsgreep in Dahomey OPSTAND IN ALGERIJE GEËINDIGD 5 MAANDAG 18 DECEMBER 1967 (Van onze speciale verslaggever Piet Snoeren) ATHENE Het Griekse volk is nog totaal onkundig van het feit, dat z(jn kolonels naar Canossa zijn gegaan in casu de grjjze aartsbisschop Hieronymus en de trouwe minister van bui tenlandse zaken Pipinellis naar hun ambassade in Rome hebben gestuurd, waar een wrokkende Konstantijn, althans de laatste ruim zeven uur heeft laten anti-chambreren, alvorens hen voor lopig onverrichter zake naar Athene terug te sturen. Hiep! Mloop van de conferenties over zijn mogelijke terugkeer maakten koning 8 I Konstantijn en zijn echtgenote, koningin Anne-Marie, een rondrit door Ni Rome- Aan het stuur zat hun gastheer, prins Henry van Hessen. Ik was dit weekeinde in Kavalla, het bolwerk van Konstantijns lach wekkende coup, en ben eens binnen geslopen bij de hoogmis in de kerk van Agios Nicolayos. Jawel hoor onder de honderden walmende kaarsen en de tientallen onbewogen ikonen klonk als altijd het „polychro- mion" de bede waarin gevraagd wordt om een lang leven voor de koning en voor de andere leden van de koninklijke familie. Er was zelfs een improvisatie toe gevoegd aan het traditionele gezang een vers. dat een spoedige terug keer van Konstantijn afsmeekte. Hetbracht een enorme ontroering teweeg. Vooral veel vrouwen snoten verschrikkelijk hard hun neus. - Na de plechtigheid heb ik de dienstdoende pope gevraagd naar de zin van het gebed. „Wel", zei hij, „De regering wil niets anders dan dat de koning weer in ons midden is." Waarmee hij de spijker op de kop «loeg, al waren hij en zijn kudde, evenals geheel Griekenland volko men onkundig van de wijze, waarop Papadopoulos de daad bijde wens had gevoegd door de vrijwillige ban neling vrijwillig te benaderen. n Cji" Athene verklaarde premier Papadopoulos, dat de nieuwe Grondwet CrGziclltSVGrlicS oon l volgende week zaterdag in werking zal treden. Links van hem Pattakos, vice-premier en minister van buitenlandse zaken; aan zijn andere zijde ben er een beetje trots op. als er 4 minister Makarezos (van coördinatie). eerste journalist hier geschreven te I hebben, dat de kolonels en trou- wens het hele volk de rebellerende vorst weer met open armen binnen I willen halen. Ik ontleen er de moed aan om nogmaals iets te voorspellen. Ik verwacht niet, dat Konstantijn on der de aandrang van de junta zal bezwijken. Zoveel gezichtsverlies kan zelfs deze notoire slappeling niet over zijn kant laten gaan. Ik verwacht van hem eerder het volgende compromis. Hij doet af stand van de troon ten gunste van zijn acht maanden oude zoon, prins Paul, totdat dc baby rijp is voor zijn taak treedt Konstantijns zuster prin ses Irene op als regentes. Met deze figuur zou aan alle legale formalitei ten zijn voldaan. Het Is namelijk de zelfde figuur, die zou zijn ontstaan, als Konstantijn ik noem een dwars straat met zijn geliefde zeilboot In storm en tegenweer waa vergaan. Dezelfde ingewijden, die mij gehol pen hebben aan het nieuws, dat de terugkeer van de vorst was gewenst, hebben mij variant op het merk waardige Griekse konings gambiet aan de hand gedaan. Ik geef het door voor wat het waard zal blijken te zijn. 1 ROME/ATHENE Koning Konstantijn heeft de militaire junta enige tegeneisen gesteld voor zijn terugkeer naar Grie- "mb kenland. Hieruit kan men aflei- boul ^Omzichtig TAE milititaire leiders te Athene, die na de mislukte tegenzet van koning Konstantijn Griekenland nog stevig in hun greep hebben, gaan omzichtig te werk. Het met succes verijdelen van 1 opstand die de steun van de koning A had is de kolonels niet naar het hoofd geslagen. Ze hebben hun zin voor de werkelijkheid niet verloren, Het militaire bewind beseft, dat het vooral naar buiten ook schijn van wettigheid heeft verlo ren, nu de koning in het buitenland verblijft en zich niet gewonnen wil geven. Konstantijn weigert de eisen van 'ac! het bewind te Athene te aanvaarden vll en stelt op zijn beurt voorwaarden, waarop de militaire leiders niet kunnen ingaan zonder eigen positie te ondergraven. Of de gedaohtenwissellng tussen junta en koning zal leiden tot te rugkeer van Konstantijn Is een vraag, waarop we binnenkort het antwoord weten. Nóg belangrijker echter zal zijn, of terugkeer van de vorst vergezeld gaat van waarborgen betreffende spoedig herstel van de democra tische vrijheden. Ls dit niet het geval, dan heeft een terugkomst van Konstantijn slechts betrekkelijke waarde. Moedig man ÜREMIER Holt van Australië, van wie moet worden aangenomen dat hij verdronken is. genoot buiten zijn land nog niet de bekendheid die hij verdiende. Hij was nog geen twee jaar aan het bewind. In die korte periode had hij echter de moed, beslissingen te nemen die in een snel veranderende wereld voor Australië van grote betekenis waren. Bij parlementsverkiezingen kreeg hij een vertrouwensvotum. Holt durfde de gevolgen overzien van het wegkwijnen der Britse we reldmacht, die met name zijn land voor grote militaire en economische problemen zouden plaatsen. De premier besefte dat de toekomst van Australië voortaan nauw ver bonden zou zijn met die van de Ver enigde Staten, betrokken als beide landen zijn bij de ontwikkelingen in Azië. Dit besef leidde ertoe, dat ook Aus tralië militaire eenheden naar Viet- nam zond, hoewel Holt wist, dat ve len in zijn land voor deze stap geen begrip konden opbrengen. Het debat hierover is nog aan de gang. Het plotselinge overlijden van premier Holt heeft de man die hem zal opvolgen voor een bijzonder moeilijke taak geplar.tst. den, dat de kolonels er veel aan gelegen is de koning naar Grie kenland terug te doen keren. De NAVO-ambassadeurs hebben geweigerd in te gaan op een uit nodiging van premier Papado poulos tot een ontmoeting: „Wij hebben nog geen instructies van onze regering". Hoewel aartsbisschop Hieronymos en minister van buitenlandse zaken Pipinellis niets wilden zeggen over de besprekingen die zij zaterdag met koning Konstantijn in Rome voerden, kan men wel aannemen, dat de eisen van de regering voor Konstantijn erg hard te verteren zijn geweest. De eisen zouden inhouden: 1. Koningin-moeder Frederika blfjft in ballingschap; 2. Allen die door het militaire be wind corrupt worden geacht zul len van het hof worden verwij derd; 3. Onmiddellijk vrije verkiezingen, zonder zich met politiek te be moeien. De tegeneisen van de koning zou den hierop neerkomen: 1. Premier Papadopoulos treedt af; 2. De herziening van de huidige grondwet wordt stopgezet en een nieuwe herziening moet de koning zijn oude bevoegdheden terugge- 3. Onmiddelijk vrije verkiezingen. Het Griekse kabinet kwam gis teren in spoedzitting bijeen. Er werd geen communiqué uitgegeven. GRONDWET Vooral de herziening van de grondwet die een half jaar geleden werd aangekondigd, zal een grote rol hebben gespeeld bij de recente gebeurtenissen in Griekenland. Waarschijnlijk krygt volgens de nieuwe grondwet Griekenland eeh koning zonder macht en een parle ment met beperkte bevoegdheden. De junta wil een volledige schei ding van uitvoerende, en wetgeven de macht en ook geen controle door de wetgevende macht. De voorzitter van de 20 leden tel lende commissie, Mitrelias, oud- president van de Hoge Raad. ver klaarde dat het ontwerp democra tisch is en aangepast aan de huldi- Democratie leiden tot omverwerping van het huidige bewind. De junta heeft in november la ten weten, dat zij in de nieuwe grondwet een bepaling wilde, waar bij de regering dringende wetten bij decreet zou kunnen uitvaardi gen zonder het parlement te raad plegen. De nieuwe grondwet zal het aan tal parlementsleden terugbrengen van 300 naar 150. Kabinetsleden zouden „technici" moeten zijn en geen parlementariërs. Intussen gaat het leven van alle dag in Griekenland normaal door. Er zijn enkele arrestaties verricht in kringen van het hof. De Griekse pers bewaart het absolute stilzwij gen over het overleg in Rome, waar merkwaardig genoeg de buitenland se bladen die in Athene verkrijg baar zijn, het nieuws in grote kop pen van de daken schreeuwen. Het nieuwste gerucht wil, dat ko ningin Anne-Marie in verwachting is. Meer zekerheid bestaat over het uitsteken van de koninklijke stan daard van de Griekse ambassade in Rome en het weer in ceremonieel tenue paraderen van de koninklijke lijfgarde in Athene. De gevangenen op Leros zullen er anders over denken, maar als buiten lands verslaggever raak je zo nu en dan gewoon vertederd van het nieu we bewind. U weet: er is hier een commissie, die de nieuwe grondwet moet voorbereiden, welke van Grie kenland in de loop van 1968 (aldus beloven de kolonels met dure eden) weer een constitutionele monarchie moet maken. Compleet met een se rieus parlement. Dit laatste is inder daad geen overbodige luxe. Het vori ge parlement vermaakte zich zo nu en dan, door van de stembriefjes vliegtuigen te bouwen, die langs het hoge plafond zeilden, hetgeen wel amusant, maar nauwelijks construc tief te noemen is. Jk bedoel, als de'kolonels zeggen, dat er democratie en democratie is kan ik ze geen ongelijk geven. Maar goed die voorbereidende commissie had zaterdag j.l. klaar moeten zijn met haar lang verwachte concept, en was niet klaar. Papadopoulos wist dat na tuurlijk. „Wacht even", moet hij heb ben gedacht, „hier heb ik een mooie kans, om de verenigde wereldpers te laten zien, hoeveel haast ik heb met mijn democratische plannen." En hij organiseerde een hearing met de commissie, waarbij alle buitenlandse verslaggevers en cameralieden wel kom waren Het werd een verrukkelijk toneel tje. Hij trad op als een school meester. Hij behandelde Harilaos Mi trelias. de voorzitter van de 20 leden, als een jongetje, dat zijn huiswerk niet af heeft. „Direct haalt hij het Spaanse rietje onder de groene tafel vandaan", denk je gniffelend. Maar nee: schoolmeester Papadopoulos wilde begrip hebben voor het excuus, dat leerling Mitrelias aanvoerde, na- j melijk. dat de spoorbomen gesloten waren geweest, pardon: dat de ge beurtenissen van de laatste dagen hem en zijn leden kostbare tijd had den gescheeld. „Vooruit", zei Papado poulos met slecht gespeelde groot moedigheid, „je mag je huiswerk een week later inleveren. Maar zorg er voor, dat je in het vervolg vroeger van huis gaat, want voor smoesjes kopen we hier niets". Ze kunnen het acteren niet laten, de Grieken. Ook dat is iets om rekening mee te houden, als men de situatie hier in Athene probeert te analyseren. Zaterdag komt dus het ontwerp van de nieuwe grondwet. „Het zal zo snel mogelijk gepubliceerd worden", riep de nieuwbakken minister voor coördinatie Nicolas Makarezos (al weer een kolonel) op een persconfe rentie uit, „en wel in een pers, die vrijer zal zijn dan waar ook ter we reld." Wilde hij zeggen: „Geen Unitel in Griekenland"? We weten in ieder geval reeds, hoe enkele artikelen zullen luiden. Er zal bijvoorbeeld in staan, dat de bescher ming van de rechten van de indivi duele mens niet geldt voor personen, die zich schuldig maken aan sub versieve acties. Er zal ook in staan, dat groeperingen niet vrij hun gang kunnen gaan krachtens een grond wet, die zij willen verkrachten. Dat zijn gevaarlijke artikelen. Ze lijken redelijk en logisch. Het gaat er maar om, hoe je woorden als „subversief" en ..verkrachten" interpreteert, of liever: hoe een kolonel dat doet Grauive ellende Ik ben nog uitleg verschuldigd over mij aanwezigheid in Kavalla, deze zondag, zevenhonderd ruige ki lometers benoorden Athene, vlak bij de grens van Bulgarije. Ik ben daarheen gegaan om er de sfeer te proeven van de laatste uren, die Konstantijn op vaderlandse bo dem, temidden van zijn onderdanen heeft doorgebracht. Daar is nog weinig over bekend. Wat mij betreft: het moet een doffe, grauwe ellende geweest zijn. Kavalla is altijd het centrum van commu nisme geweest in Griekenland. Van die kant kon de vorst geen bijval verwachten, al speelde hij met zijn greep naar de macht lekker in de linkse kaart. De royalisten? Die kijken in Kavalla wel uit. Die herinneren zich, hoe verschrik kelijk hier in de vijftiger jaren de burgeroorlog heeft huisgehouden. Geen vlaggen dus voor de jonge re bellerende monarch geen meisjes, die bloemen strooiden op zijn weg naar Athene of naar de ondergang, maar geblindeerde ramen, lege straten, de anders zo tierige markten en café's verlaten als heerste er in Kavalla een schrikbewind. Kan het onverschilliger? Ik zie hem voor me, zoals hij hier gestaan moet hebben, zijn handen warmend aan dezelfde oliekachel waaraan ik mijn handen warm, op een goor, guur luchthaventje. Het slordige, ongastvrije personeel is alles, waarover hij nog regeert De sneeuwstormen, die vanuit de Balkan over de vlakten aanrazen, verbergen de contouren van zijn land. Als u voor een dubbeltje op de eerste rang kunt zitten... Wij willen de man nog zien, die meer van zijn senoritas geniet, dan u van uw kloeke TOPICvan een dubbeltje! Koopt u eens een doosje. Wed den, dat u TOPIC blijft roken? President afgezet COTONOU In de Westafrikaans» republiek Dahomey heeft gisteren een groep Jonge officieren een staatsgreep uitgevoerd en de presi dent, generaal Christophe Soglo (58) afgezet. De coup verliep «onder bloedvergieten. Er is een „revolutionair comité" in gesteld, die spoedig een voorlopige regering zal samenstellen. Het comité, dat onder voorzitterschap staat van majoor Koeande, kondigde aan dat binnen zes maanden nieuwe verkie zingen zullen worden gehouden. Volgens radio Cotonou hadden de militairen naar de macht gegrepen omdat de regering-Soglo zich had onttrokken aan haar verantwoorde lijkheid. De staatsgreep zou zijn ge leid door luitenant-kolonel Alphone „paratrooper" Alley (37), chef van de legerstaf en rechterhand van Soglo. ALGIERS De laatste opstandig» troepen in Algerije hebben zich za terdag overgegeven waarmee een einde is gekomen aan de opstand te gen het bewind van premier Boume- dienne. Dit is zaterdag in een offi cieel communiqué meegedeeld. De leider van de opstand, kolonel Tazar Zbiri, is gevlucht Er wordt jacht op hem gemaakt. Het Russische persbureau Tass weet te melden dat de commandant van de eerste militaire zone in Alge rije, majoor Said Abid, in verband met de rebellie zich van het leven zou hebben beroofd. In een brief die hij achterliet schreef de majoor dat hij de opstand van legeronderdelen die onder zijn commando stonden niet kon verwerken. Alvorens zich zelf te doden gaf hij alle eenheden die onder zijn bevel stonden opdracht zich in dienst van de staat te stellen en alle bevelen die niet van de regering afkomstig waren te negeren, aldus Tass. Heerenveen De 69-jarige me vrouw K. VeldstraKeizer is gis teravond dodelijk verongelukt toen de auto waarin zij zat op de Schans bij Heerenveen op een tegenligger botste. De laatste wagen had de bocht te ruim genomen en raakte op de lin kerweghelft. Zielis Zelfs de trouwe twintigste tankdi visie van generaal Andreas Hoerschelmann ln het nabij gelegen Thessaloniki, waarop hij zijn coup had gebaseerd, heeft hem in de steek gelaten. „Sorry, maar ik durf de grens niet te verlaten, omdat ik vrees, dat de Turken ervan zullen profiteren", heeft zijn vriend Hoerschelmann hem zojuist lafhartig laten weten, na snel geverifieerd te hebben, dat de rest van het leger aan de kolonels gehoor zaamt. Helemaal alleen, door iedereen ver laten, heeft hij, Konstantijn, de ko ning der Grieken, in dit barre oord bij een slechttrekkende oliekachel gestaan. „Een slachtoffer", zeggen de kolo nels in elk van hun communiqués. Het is, op dezelfde plaats staande, gemakkelijk in te zien. hoe waar dat is. en hoe vernedert, hoe zielig, hoe overbodig de monarch zich hier moet hebben gevoeld. Scheuring in Deense socialistische partij KOPENHAGEN In de Deense socialistische Volkspartij is gisteren een scheuring ontstaan toen de uit- terst linkse vleugel onder leiding van Erik Sigsgaard bekendmaakte een nieuwe partij te zullen oprichten en het congres verliet De scheuring is een direct gevolg van de val van het kabinet van pre mier Krag op vrijdag. Ze zouden er, de Grieken, denk ik bij mezelf, een pelgrimsoord van moeten maken, voor allen, die stre ven naar roem en glorie memento mori voor toekomstige machtsheb bers, maar dat zullen de kolonels wel miet met mij eens zijn. Die hebben een eigen pelgrimsoord: het parle mentsgebouw aan Sigmata het plein van de grondwet, waar zij voortdurend in glimmende auto's voorrijden. CANBERRA Premier Harold Holt (59) van Australië is gisteren tydens het onderzeewaterzwemmen in de baai van Port Philip vermoedelijk verdronken. Een vrouw vertelde dat ze heeft gezien dat Holt in moeilijkheden was geraakt in de branding. Hjj werd door de stroom meegesleept in de richting van de zee, aldus de vrouw. Holt was omstreeks het middaguur gaan zwemmen met een vriend, Alan Stewart. Stewart wachtte op het strand, terwijl Holt 100 meter de zee inzwom en daar dook. Daarna heeft hij hem niet meer gezien. Holt trok er vaak op uit om in de baai op kreeft te jagen. uiiutrrKaiiK- men niu me» vergissen. Laet men niet denken, dat I Ho" het slachtoffer is geworden het geflirt met Konstantijn alleen maar bedoeld is uit vrees, dat men anders geen erkenning door de westerse mogendheden zal verkrij gen. Het zou makkelijker zijn natuur lijk, het «ou een hoop rompslomp besparen, maar het hoeft niet. „De officiële erkenning van ons be wind zal automatisch komen", zei de minister van coördinatie, kolonel Ma karezos. cynisch, „want wij zijn nu eenmaal ln de praktijk het enige be wind ln Griekenland." gevaarlijke stromingen die vooral bij laag tij een gevaar voor zwemmers vormen. Om deze „rips*' zijn de kusten van Victoria berucht. Reddingactie Nadat bekend was geworden dat Holt na een duik niet meer boven was gekomen werd een grootscheepse opsporingsactie door de strijdkrach ten op touw gezet die tot laat in de avond duurde. Toen de duister inviel werden op het strand grote vuren DOOR Wat doet men met de vrije zater dag? Het ziet ernaar uit, dat voor een groot aantal mensen het antwoord is: „Ik vergader." Heeft ooit de vergaderwoede wel zo hoogtij gevierd voor wij het kostelijk goed van de vrije zaterdag kregen? Neem jongstleden zaterdag nu eens. CHU, PSP en Arjos vergade ren in Utrecht. Maar het Centraal Comité van de AR was in datzelfde Utrecht ook in vergadering bijeen en in Baarn zat het hoofdbestuur van de KVP met de koppen bij el kaar. In menig groot restaurant kan men bovendien op zaterdagmorgen ernstige rossen en vinnige vragenstellers. Alle vergaderingen op de band op- door forums die heel veel zegjes nemen en de deelnemers verplichten hebben, maar alleen zelf mogen we na afloop heel het verhaal als niets zeggen en dat nu is de pret luisterwerk mee naar huis te 'an het vergaderen. Het zegje zeggen volgens de spel regels. Met een inleiding en een tierelan tijntje, of een vlijmscherpe dolkstoot, al naar onze aard is. Het is eigenlijk jammer, dat het Vast en zeker zou menigeen voor de volgende bijeenkomst bericht van absolute verhindering zenden. Heel langzaam, maar ook heel ze ker, zou de vrije zaterdag ons dan tijd geven om te gaan wandelen of Vergaderen Ie- vergaderspel nief met pepernoten gespeeld kan worden. Voor elk woord één pepernoot inzetten en de zelschappen rond papieren zien; be- winnaar heeft de „kletskoek" ver sturen die vergaderen Het vergaderen is een spel gewor den, dat de ouderwetse kienavond prachtig vervangt. In de avond im mers hebben we geen tijd meer voor dan voortkabbelen, kienen of vergaderen want de tele visie eist dat we er bij blijven. Niet dat er dan van vergaderen geen sprake zou zijn. We krijgen onze portie via de politieke strijd- Maar dan kwam er een nieuw probleem. Nu zitten al die vergade rende mensen veilig in een groot klein vertrek opgeborgen. Dan zo den ze alle wegen en velden vullen. Moesten er verenigingen en com missies komen om een oplossing te zoeken. Dat zoeken zal alleen via vergaderingen kunnen geschieden. Iedereen zou er sterk in geïnteres seerd zijn en mee willen spreken. Gevolg: geen mens meer op straat. Wanneer dan eindelijk een con clusie was getrokken, zou men niet zuinig met woorden worden alleen eens meer weten waarom dat nou al om de beproeving van de over- toch zo nodig was. winning zo mild mogelijk te maken. Waarmee ik maar zeggen wil, dat Misschien zou het nog beter zijn het niet zo eenvoudig is om niet te er een stukje techniek bij te halen, vergaderen. Premier Harold Holt ontstoken en werden vele schijnwer pers gericht op de plek waar Holt onder was gedoken. Gedwongen door de omstandigheden (storm, regen en een geweldige branding) staakte men het zoeken. Vice-premier John McEwen (67) die onmiddelijk na het bekend worden van het tragische nieuws naar Can berra was gegaan om de plaats van Holt in te nemen als premier, legde een korte verklaring af. „Wij bidden dat ondanks alles de eerste minister veilig zal worden teruggevonden", zo zei hij. Vanuit alle landen werd geïnformeerd naar het lot van de premier. Koningin Elizabeth en president Johnson hebben gebeld met Canberra. Premier Holt, advocaat, werd in ja nuari 1966 premier ais opvolger van sir Robert Menzies. Hij was sedert 1935 parlementslid en bekleedde van 1939 tot 1941 een regeringsfunctie. In 1949 werd hij opnieuw minister toen zijn liberale partij tezamen met de Country partij een coalitie vormde. Sedertdien heeft 'nij deel uitgemaakt van de Australische regering. Van 1958 tot hij premier werd, was Holt minister van financiën. ONTVANGEN BOEKEN Groningen, Friesland en Drenthe, door J. H. Besselaar. (Serie Elseviers Reisgidsen. (135 blz., geül. 4,50). De burgemeester en de handha ving van de openbare orde in bui tengewone omstandigheden, doer dr. R. Crince ie Roy. Tweede, gewijzig de druk. Uitgave Vuga-Boekérij. Delft. (201 blz., f 19,50).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1967 | | pagina 5