pluralisme
OPINIE
Patijn: Ik zie geen
akkoord met PSP
EEN DONKERE WEEK
Ac"t° s«aa
ZATERDAG 2 DECEMBER 1967
VERZENBUNDELS
ONDER DE LOEP
Het is onontkoombaar dat communicatiemiddelen wordt kundig toneel verdringen. Ook
men vreemde termen ge- ons leven tot op grote hoogte fl1"®.6"
u t 11, lopende stijlen en manieren, al
bruikt: ze sparen vaak een bepaald door het naast-elkaar komen alle dichters en dichteres-
hele zin uit. Zo ook de uit- van de meest uiteenlopende sen wel op dit éne punt overeen,
drukking „hedendaags plu- dingen, zaken, figuren. Op
ralisme". Door de moderne het scherm verspringen de
strenge, gebonden
dichtstijl, de academische
poëtiek, al lang niet meer re-
- - io"6 "'to in
beelden van continent tot géért. Met dit pluralisme heeft
Ontwikkeling en concentratie
"^AAST de ruchtbaarheid die de laatste jaren het deel is
geweest van radio en vooral televisie viel sinds lang de
ingetogen stilte rondom het perswezen des te duidelijker op.
Dat is de afgelopen dagen een beetje anders geworden.
Op het departement van cultuur, recreatie en maatschap,
pelijk werk, waaronder, mèt de andere media, ook de pers
ressorteert (zoals dat heet), hanteert men ln de aanduiding
van de media een merkwaardige volgorde voor de desbe
treffende departementale afdeling.
Men spreekt er namelijk van „radio, televisie en pers".
Ieder mag ervan overtuigd zijn, dat dit niet op een gebrek
kige kennis van het alfabet is terug te voeren. De moti
vering moet waarschijnlijk worden gezocht in de omstandig
heid, dat de overheid met de pers heel wat minder omhan
den had dan met radio en vooral televisie. Maar dan
lijkt de vraag gewettigd, waarom niet de lastigste de
televisie dus royaal voorop gezet. Zoals ook in haar
klasje de onderwijzeres het lastigste kind zonder meer in
de voorste bank pleegt te plaatsen.
1V/TI8SCHIEN wordt, na wat er de afgelopen dagen is ge-
beurd, de volgorde nu meer in overeenstemming met
het alfabet gebracht. Want het komt me voor, dat de over
heid op den duur tegenover de ontwikkelingen op persge-
bied niet onverschillig kan blijven staan. En dan behoeft
de nieuwe kijk helemaal nog niet uit te lopen op ingrijpen
de bemoeizucht van haar kant.
Er moet nog wel zoiets zijn als een persraad, een college
dat geacht moet worden de regering van advies te dienen
over aangelegenheden betreffende het perswezen. Maar
leder buitenstaander kan constateren dat er voor het meest
bescheiden knipselbureau geen broodwinning zit in wat er
van het bestaan van die persraad blijkt.
Het zijn dan twee zaken, die vanuit het perswezen de
aandacht hebben getrokken. Ergens is er tussen die twee
stellig verwantschap, hoewel de zaken van verschillende
aard zijn. De verwantschap ligt in het feit dat ze beide door
zorgelijke situaties binnen het perswezen zijn bevorderd, in
dien niet veroorzaakt.
IJ ET EERSTE FEIT is de ontkoppeling van het dagblad
Het Vrije Volk van de partij waaraan het tot dusver
rechtstreeks verbonden was, de Partij van de Arbeid.
Deze ontkoppeling is een volkomen natuurlijke ontwik
keling, zoals die zich bij andere kranten reeds ln een veel
vroeger stadium had voltrokken. Verscheidene factoren
immers hebben ertoe geleid, dat kranten, ook voorzover zij
aanvankelijk bindingen hadden met politieke, maatschappe
lijke en andere organisaties, een eigen bestaan zijn gaan
leiden, in de eigenlijke zin krant zijn geworden.
Wat dan na het slaken van de vroegere banden overbleef
was het gemeenschappelijke beginsel, de gemeenschappe
lijke overtuiging. De christelijke krant, ook onze bladen,
bieden daarvan een duidelijk voorbeeld. Ze hebben ge
wonnen aan zelfstandigheid tegenover welke geestverwante
organisatie ook, maar gebleven is het gemeenschappelijke
van de levens- en maatschappijbeschouwing.
Méér moeite behoort men te hebben met het verschijnsel
vai) de concentratie zoals dit verschijnsel zich nu reeds een
aantal jaren aan krantenlezend Nederland voordoet. Om
meer dan één reden.
TN DE EERSTE plaats omdat het concentratieverschijnsel
op zichzelf al een symptoom is van de economische
problemen waarvoor heel het perswezen staat. Dat is een
kwestie van de kostbare techniek. Eéns heeft de techniek
het perswezen mogelijk gemaakt; nü gaat diezelfde techniek
dat perswezen het leven zuur maken.
Uiteraard behoeft men niet tegen elke concentratie be
denking in te brengen. Geschiedt zij weloverwogen tussen
toch reeds gelijkgestemde bladen, dan zal zij niet leiden tot
achteruitgang in de geestelijke verscheidenheid binnen het
perswezen.
Helaas is de werkelijkheid niet zelden een andere. Dan
voltrekt zij zich langs de weg van het dusgenaamde vrije
spel der maatschappelijke krachten, wat dan gemakkelijk
op een ernstige kneuzing van de vrijheid kan uitlopen.
De concentratie die wij deze week hebben mogen aan
schouwen draagt het karakter van een samenballing van
macht, die, afgezien van het feit dat zij zelf reeds vragen
oproept, mogelijk weer zal leiden tot samenballingen van
een of meer tegenmachten. En intussen moet men maar
afwachten wat er op den duur van de verscheidenheid, ook
de geestelijke geschakeerdheid, overblijft.
FR IS IN ons goede land nog een christelijke dagbladpers.
die men zich natuurlijk sterker zou kunnen wensen,
maar in het bestaan waarvan men zich tegelijk dankbaar
behoort te verheugen. Trouwens voor wie haar sterker
wenst bestaat geen enkele verhindering om daaraan ook het
zijne of het hare te doen.
Nu is ook in dit land de positie van de christelijke dag
bladpers nimmer een uitbundig sterke geweest. Dat Is dan
iets waaraan men gewend kan raken, al zou men het soms
graag anders willen. Echter mag men zich bij wat er in
deze dagen in ons land op persgebted weer duidelijker
gaande is geraakt de waarde van een eigen christelijke dag.
bladpers wel opnieuw duidelijker bewust worden.
Want het moet in de pers uiteindelijk niet gaan om
macht, al dan niet geconcentreerd, maar om het zijn van
een kracht. En dat is nog altijd een zaak van een wat
andere orde; het zijn namelijk roepingsbesef en overtul-
gingsdrang, als evenzovele diepere waarden in het mensen
leven. die hierin beslissend meespreken. DIEMER
Continent. de poëziecriticus te maken,
neer hij van de stapel van vele
bacteriën, kop- tientallen verzenbundels die op
bespreking wachten, een tweetal
boekjes afneemt om daar iets
De maan
pensneller en straalvliegtuig,
poolijs en jungle, natuurleven en
technische apparatuur beleven over te zeggen,
we vlak naast elkaar. In één ver
gadering van de Verenigde Na- Informatie
ties, tijdens één forum, bij één
teach-in constateert men de Vooral in bloemlezingen uit
meest uiteenlopende belangerj, werk van verschillende dichters
Gerrit Achterberg
term pluralisme.
Jan Engelman,
Levensgevoel
Het jeugdig-overdrevene van
zo'n uitspraak illustreert de geest
van de post-christelijke genera
tie, die op het concrete is in
gesteld en anti-metafysisch is,
des te scherper. Wat nu volgens
Cranshoff de esthetische dichters,
in dit boekje door hem bijeenge
bracht, van de Gard-Smkdich-
ters onderscheidt, is dat voor hen
het puin en de pijn van de twee
de wereldoorlog alweer wat meer
op de achtergrond is geraakt en
dat zij proberen uit hun werke
lijkheid en poëzie „een maximum
aan aanstonds levensrendement"
te verwerven (7).
Dit is op een moderne manier
gezegd wat Schiller uitsprak in
zijn dichtregel „Und neues Leben
blüht aus den Ruinen": achter
het bittere en sombere existenti
alisme komt een nieuw levensge
voel op. dat niet ongevoelig is
voor schoonheid en fijnere ge
noegens.
„WerY; „Poëzie is informatie" van Bern-
jx vernemen „dat zonder
'mythe' de poëzie niet bestaat"
Bernlef en Schippers. (Jan Engelman), of gewezen te ™eTVnC"^f.
- Leuk weer eens een zoveelste worden op het voorspellend ka- is het tooh de moeite waard van
snel op dat ze zich op het letter- definitie van poëzie te lezen (b.v. rakter van echte "ediohten zulke symptomen kennis te ne-
(Kossmann). Wat opvalt is dat de hlr
jongeren, zelf gevormd in een bijhouden. Dat er^on er
nlnraltstisrhp tiid pprliik zeeeen: der deel v?n de Jeu.?d ®ei\.st?rke
Onzekere toekomst voor
onafhankelijk Aden
pluralistische tijd, eerlijk zeggen:
„Poëzie is voor mij" dit en dat of
zus en zo, terwijl vroeger de
omschrijvingen de pretentie had
den van eindelijk ontdekte en
van nu voortaan onaantastbare
waarheden.
Voorwerp
metafysische behoefte leeft, her
innert ons eraan dat ook do
jeugd pluralistisch is. Vandaag is
niets, zelfs niemand, onder ééy
formule te brengen. We zullen
met deze ingewikkeldheid en met
dit pluralisme moeten leren le
ven. Eén kort citaat uit het ge
dicht 'oud antwerpen' van Eddy
van Vliet (geb. 1942).
Een aardig boekje is ook Pijn op de ruiten
en puin verdwenen, een bloemie- te weten, de wanden van de stad
zing van jonge Vlaamse 'esthe- zal ik verzen schrijven
tische' poëzie, samengesteld en 'n spiegelschrift
en de rest van wat vroeger de werd het een Britse kroonkolo- ingeleid door Werner Cranshoff zo het moet
Zuidarabische federatie werd ge- nie. Voor die tijd was het een (uitgave Manteau, Brussel/Den »n spijkerschrift
noemd, ontruimd. Dat gebied deel van Brits-Indië. Engeland Haag). De inleiding is, zoals ge- op de kerkdeuren genageld
heet voortaan Volksrepubliek sloot ook verdragen met de om- bruikelijk bij beginners, wat om-tut deze nieuwe schrift
Zuid-Jemen. Het wordt bestuurd ringende vorstendommen, die op- zwaarwichtig, maar zeker het le- t® biecht te gaan
door de leiders van het Nationale gingen in het protectoraat Aden. zen waard. Cranshoff stelt dat
bevTijdingsfront (NLF). dat in de
afgelopen maanden het Front
voor de bevrijding van Zuid-Je
men (Flosy) overvleugelde.
Besluit
In 1962 besloot Engeland (dat
toen een conservatief kabinet
De vroegere kroonkolonie Aden kadk zich ^an.uari
„De
„Vroedvrouwen"
De gemiddelde lezer heeft wei
nig of niets aan de moeilijk toe
gankelijke, hedendaagse poëzie,
voorzover deze een persoonlijke
de Zuidkust van het Aden m omliggende gebieden te- gekoèsterd godsbesef, de krul- geheimtaal spreekt. Toch moet
ligt
Arabische schiereiland,
/asteland bestaat uit twee schier
eilanden: Aden en Klein Aden
en uit een tussenliggende smalle
kuststrook. Het vormt een aan de
landzijde door Zuid-Arabië
omsloten enclave. Het eilandje
Perim in de Straat Bab el Man
den voor de kust van Muscat
maken eveneens deel pit van de
vroegere kroonkolonie.
Dreigement
De leiders van de nieuwe staat
rug te trekken. De militaire
wezigheid van Engeland zou
worden gehandhaafd en met de
te vormen federatie zou een de
fensieverdrag worden gesloten.
verzetten zich echter tegen
fende administratie van elk soci- men twee dingen niet vergeten,
aal kontakt. martelaars, filosofen, De dichters, deze rare kwasten,
politici, het waarom, de verant- vormen cultureel gesproken een
woordelijkheid, ieriere overige soort meteorologisch instituut: zf
ideële draagwijdte: wat gaat ons voelen aan wat er komt. En in d<
dat allemaal nog aan?... Het eni- tweede plaats, zij, met alle ande-
De nationalistische organisaties wat blj hem (de esthetische re scheppende kunstenaars
voor hem bijge- men, verrichten om met Socrates
ddb en de Koeria-MoeriS-eflan- BrlUe PIannen dwongen En- volg van absoluut en fundamen- te spreken 'vroedvrouwenwerk
J -«-*• i «■- teel belang zal zijn, is de onmid- bij de geboorte van een nieuw,
dellijke en direkte werkelijkheid, komend, post-christelijk, mondi-
met uitsluiting van elke geeste- aal menstype.
^vermeende betekenis die hieraan moge- DR. C. RIJNSDORP.
NLF en Flosy weigerden samen
te werken met een
federale regering van reactionai-
re sultans", maar ook onderling
hebben reeds voor de overdracht konden zij het niet eens worden,
van soevereiniteit gedreigd, dat Een burgeroorlog dreigde, maar
zij hun positie aan het zuidelijke werd voorkomen, doordat het.
einde van de Rode zee zullen ge- NLF er nog tijdig in slaagde de
bruiken om Israël te beletten,
zijn schepen van en naar de ha
ven van Eilath te laten varen.
Volkenrechtelijk staan zij ech
ter bijzonder zwak. omdat hier
zelfs geen territoriale wateren in
het geding zijn. Het dreigement
heeft dan ook vooral een politiek
karakter.
Sinds 1963 maakte het vaste
land van Aden deel uit van de
federatie van Zuid-Arabië. Aden
heeft een natuurlijke haven, de
enige goede zeehaven
macht in handen te krijgen in
vrijwel alle 17 bij de federatie
aangesloten staatjes. De federale
regering vroeg het Zuidarabische
leger de macht in handen te ne
men. maar dit weigerde.
Gedwongen
Later koos het leger de kant
van het NLF. nadat deze orga
nisatie haar invloed over geheel
Aden had uitgebreid. Engeland
was toen wel genoodzaakt met
het NLF te onderhandelen. Po
gingen Flosy bij de bespre-
Arabisch schiereiland. Op het dingen te betrekken mislukten,
schiereiland Aden ligt de oude En 20 gingen de Britten confere-
stad Crater, die de laatste maan- ren met een delegatie van het
x -*' NLF onder leiding van Qathan as
den toneel van hevige strijd was.
Op Klein Aden ligt de olieraffi
naderij.
Sjaabi, de man die enkele dagen
geleden tot president van de
p. volksrepubliek Zuid-Jemen werd
Delangri|K uitgeroepen (voor de tijd van
twee jaar).
De vraag is of nu definitief een van het congres? Heeft het con- gelijkheid van een stembusak-
rijk handelscentrum. De Romei- eind is gekomen aan de machts- een st et de rich_ koord met de PSP heeft toege-
ttt..,. rvn-.,. tHin H scpn NT .F pn Fiorv Dp
1956 tot 1967 lid van de Tweede Kamer
voor de PvdA, voor de oorlog lid van de
CHl'. thans buitengewoon hoogleraar aan
de Rijksuniversiteit in Utrecht, kamerheer
in buitengewone dienst van de Koningin)
heeft onlangs in zijn brochure „De crisis
van ons partijwezen", scherpe kritiek gele
verd op recente ontwikkelingen binnen de
Partij van de Arbeid. Voor ons was dit
aanleiding prof. Patijn enkele vragen te
stellen naar aanleiding van het vorige week
gehouden PvdA-congres.
"DENT u tevreden dan wel te- treding uit de Navo heeft uitge-
leurgesteld over de afloop sproken doch anderzijds de mo-
nén noemden het Attanae. Door strijd tussen NLF en Flosy. De
zijn natuurlijke haven speelde leiders van het NLF hebben ge-
het een belangrijke rol in de tracht Flosy de wind uit de zei-
handel tussen het Middellandse
zeegebied en het Oosten. Na de
ontdekking van de route om de
Kaap geraakte het in verval. In
1538 veroverden de Turken het,
die pas na een eeuw verdwenen,
toen Jemenitische Arabieren de
strijd tegen hen aanbonden.
In 1839 kwamen de Britten. Zij
vestigden er een bunkerstation.
Na opening van het Suezkanaal
(in 1869) groeide Aden uit tot een
ZeveM dagen verder
len te nemen door naar nauwe
samenwerking met Egyptes
president Nasser te streven. Die
heeft het bewind van de nieuwe
staat onmiddellijk erkend.
Afwachten
Ook Engeland neemt een af
wachtende houding aan. voordat
het besluit op welke schaal het
financiële hulp tal verlenen. Er
staan behalve economische ook
andere belangen op het spel,
waarvoor Engeland zich verant
woordelijk weet, nl. de bevol
kingsgroepen die het min of
meer aan hun lot moest overla
ten.
ting van de politieke nuchter- juicht?
heid, de breedheid en de open
heid van 1946 welke u in
uw brochure hebt bepleit?
De wjjze waarop het congres
zich voor voortgezette deelne
ming aan de Navo heeft uitge
sproken is van beslissend be-
Het PvdA-congres heeft al- lang geweest voor de bestuur-
thans de weg naar de breedheid baarheid van het land in de ko
en openheid van 1946 niet ver- mende jaren. Van dit funda-
sperd. Men is nog te veel bevan- ment kan de PvdA in ieder ge-
gen in een stryd tegen een aan- val tot 1969 niet afwijken
tal onaanvaardbare denkbeelden zou mij verbazen, als de pas ge-
van Nieuw Links om zich reeds nomen beslissing niet van blij-
te kunnen presenteren als de vende betekenis zou zijn.
progressieve partij, die werke
lijk verzamelend en bundelend
kan optreden ten aanzien van
hen, die in Nederland een voor
uitstrevende politiek voorstaan.
aanzien van de Navo-paragraaf
overtuigt: dat een a~„uï
In het licht daarvan is de ge
dachte van een samenwerking
met de PSP inderdaad niet lo-
Dtarvoor'zal gisch' wanl de„ PS„P Z°U zich 'en,
bT.J, aanTipn var» <1P NaVO-nara«Traaf
de partyleiding Nieuw Links er-
WAT ER IN EEN WEEK een rampen
in de krant staan: de nog onopgeloste
moorden op Neltje de Haan in Avereest
en de molenaar Allerd Boks in Olst; de
brand in Aartswoud, waar vader Schaafs-
ma en twaalf van zijn kinderen de dood
van moeder en vijf kinderen betreuren;
de overstromingen bij Lissabon (316
doden) en op Java (138 doden) de aard
bevingen in Joegoslavië en Albanië, die
duizenden dakloos maken
In de politieke belangstelling dete week voor-
al Cyprus, waar na drukke bemiddeling Grieken
gemaand en Turken gesust worden. De Gaulles
persconferentie verwekt weer veler ongenoegen
Israël voelt zich zelfs beledigd maar later
iet Frankrijk de deur voor Engeland weer op
een kier In dat land. dat ook nog door mond- en
klauwzeer wordt geteisterd, wisselen de mi
nisters Callaghan (financiën) en Jenkins (bin
nenlandse zaken) van zetel.
En wat Vietnam betreft: McNamara verlaat
het Pentagon voor de Wereldbank een zwich
ten voor de hardere koers? Tegenover Johnson
neldt senator McCarthy zich als democratisch
presidentskandidaat: hij wordt ..vredesduif' ge
noemd
In eigen land veel leven om de hervorming
van het partijwezen. Volgens een opiniepeiling
zou D'66 favoriet zijn bij Kamerverkiezingen op
het ogenblik. Grote verliezer: de KVP. Kleinere
verliezers: AR, PvdA. Boeren. CPN, SGP. Kleine
winnaars: CH en WD. Resultaten van het
PvdA-congres: geen actie tegen de Navo, graag
een stembusakkoord met christen-radicalen, D'66
en PSP.
Het overlijden wordt gemeld van mr. A. J.
d'Ailly, oud-burgemeester van Amsterdam, 65
jaar oud; mr. A. C. W. Beerman, Rotterdams
advocaat en oud-minister, 66 Jaar oud; de Pa-
rijse beeldhouwer Ossip Zadkine, 77 jaar.
Economisch trekt de aandacht het snel groei
ende verlies bij de Spoorwegen, die dan ook
bezuinigingen in de pen hebben; technische en
commerciële samenwerking van twee kranten
concerns: Nederlandse Dagbladunie en Tele
graaf; samengaan van Amstleven en Holsoc; de
aangekondigde verkoop van kunstvlees: goed
koop. gezond en erg lekker.
En verder zijn er twee lichtpunten in dit land
van mest en mist: ons nationale elftal overspeelt
de Russen en de winkeliers hebben nog nooit
zoveel verkocht voor de Sinterklaas...
DEZE WEEK GEZEGD:
„Op hel ogenblik bestaat het pacifisme bij
de gratie van de vrije wereld die het zwaard
nog handhaaft (Dr W. P. Berehuis)
van de grote meerderheid, die
de Navo-samenwerking niet wil
verbreken. Ik zie de PSP dit niet
doen en geloof dus niet in de
mogelijkheid van een stembus-
gENT u het eens met des. Den akkoord met d«e partij
denkbeelden onaanvaardbaar i
ONREDELIJK
Uyl, die op het congres de
gedachte van een nieuwe pro
gressieve volkspartij zonder so
cialistische signatuur als „onre
delijk, irreëel en buiten de wer
kelijkheid van vandaag" i
hand heeft gewezen?
NIEUW LINKS
van zulk
zal zijn, weet geen mens. Dat
kan men beter aan de toekomst
overlaten.
Politieke enquetes
wel of niet nuttig?
Waarom hebben KRO beter kunnen worden besteed.
en NCRV hun verkie- Het is overlgexiM nog maar
en wtttv nun verKie dg vragg of dg christen_radi_
zingsenquetes niet^ eind caien blij kunnen zijn met de
deze maand of begin vol- NIPO-enquête. De NCRV-tele-
gend jaar laten houden, visierubriek „Hier en NU"
als alle partijcongressen trok maandag uit het materi-
p u aal al de conclusie, dat een
achter de rug zijn. Ut njeuwe, christelijk-radicale
mogen we straks nog en- partij onder gunstige omstan-
quêtes van VARA, AVRO digheden de grootste of een
en VPRO verwachten? van de grootste partijen in
j het land zou kunnen zij. Dat
Dat zou dan op een voor- is m00ii maar waaruit bestaat,
treffelijke werkverdeling volgens diezelfde enquête, de
in Hilversum wijzen. Zo aanhang van de potentiële
krijg je waar voor je kijk- nieuwe partij?
C? J Voor een heel groot deel uit
8€,d- mensen die geen flauw benul
hebben van wat de radicalen
De voorbarigheid van de eigenlijk willen en
Veldkamp- en NIPO-steek- waarschijnlijk alleen maar
proeven blijkt uit het hoge gebiologeerd worden door de
percentage blanco-stemmers modieuze trefwoorden nadi
en 'k weet-het-nog-niet-kie- Caal", „vooruitstrevend" en
zers. Het aantal stemgerech- „progressief. Het is schrikba-
tigden dat de kat uit de boom rend. op 10 en 11 november
wil kijken, is groter dan ooit congresseerden de christen-ra-
en dat kan moeilijk een ver- dicaien in Scheveningen. Za-
rassing worden genoemd. De terdagavond de 11e en zondag
mensen wachten af welke de 12e raakten radio en tele-
koers de partijen gaan varen, visie er niet over uitgepraat.
Daarover was, toen de KRO Maandagmorgen de 13e ston-
weinig bekend. De belang-
rijkste beslissingen moesten bleek?"
nog genomen worden.
'n enquête. En wat
Dat van de 1255 onder-
NCRV enquêteerde, hadden de hoord. Van de 64 pet beter
christen-radicalen al verga- geïnformeerden gaf slechts 5
raadsvergadering van de KVP len?" ten antwoord: „Progres-
nog in het verschiet Zou de sief zijn". Het hoogste percen-
PvdA naar (nieuw) links af- tage, 11 pet., antwoordde:
zwaaien? Zo ja, dan zou dat „Christelijke partijen samen-
de positie van de radicalen in voegen; een soort CUD"; 10
de confessionele partijen niet pet zei: „Vernieuwing binnen
versterken. Hoeveel benen zal partijverband; hervorming
de groep-Bogaers straks in de van de christelijke politiek"; 7
KVP-partijraad aan de grond pet.: „Een grote partij stich-
krijgen? Komt er een nieuwe,
christen-radicale partij?
Dubieus
Met dit soort, onzekerheden
op de achtergrond kan je al
leen maar een zeer onvolledig
en uiterst tijdgebonden beeld
van de electorale stand van
zaken geven, nog tijdgebonde-
ner dan enquêtes in de regel
plegen te zijn. Pas na de
CHU-vergadering op 16 de
cember kunnen we het ta
bleau een beetje overzien.
ten; samengaan van verschil
lende partijen"; 4 pet.: „Met
de PvdA samenwerken; zich
meer links oriënteren; willen
meer de PvdA-kant op"; 3
pet.: „Een stembusakkoord"
en 2 pet.: „Keiharde christe
lijke politiek; vooruitstreven
de christelijke politiek".
Tegenspraak
Wat de zetelverdeling in de
Kamer betreft Veld
kamp-Marktonderzoek en het
NIPO elkaar op essentiële on-
Daarvoor is elke momentop- derdelen tegen. Veldkamp laat
name even sprekend als een de VVD 3 zetels winnen, ter-
portret van iemand zonder wijl het NIPO een verlies van
hoofd. Mr. Van Riel heeft ge- 2 liberale zetels constateert,
lijk: de groep kiezers die het Zoiets vergroot je twijfel aan
bij enquêtes „nog niet weef, de waarde van enquêtes,
geeft bij echte verkiezingen Maar er is ook overeen-
meestal de doorslag. Naarmate komst. D'66 is volgens beide
die groep groter is, wordt de opiniepeilingen aan de win-
waarde van „voorverkiezin- nende hand. Ook de CHU
gen" als die van KRO en wint, hoogstwaarschijnlijk ten
NCRV dubieuzer. En dan gaat koste van de ARP. Heel
het ook veel te ver de ant- merkwaardig is, dat de
woorden van de geënquêteer- Unie-aanhang over het alge
den die wél kleur hebben be- meen net iets „progressiever"
kend, om te rekenen in Ka- blijkt dan de AR-kiezers. De
merzetels. Daarvoor moet je AR is door de bocht, maar
een quorum hebben, en dat is door welke?
er nu niet. De imponerende groei van
Politieke enquêtes kunnen D'66 (buiten Helmond dan)
ook in andere zin dubieus zou misschien voor een deel
zijn. Ze kunnen de politieke kunnen worden verklaard uit
sfeer, het kiezersgedrag en wat we zouden willen noemen
zelfs de politieke besluitvor- het Koekoek-effect. We be-
ming direkt beïnvloeden, doelen dit: Koekoek dankte
vooral als de gegevens door z'n succes van 1966 niet in de
politieke kopstukken en laatste plaats aan de laatdun-
sterk-geëngageerde bladen kende, smalende houding van
worden gecommentarieerd op de gevestigde partijen tegeno-
een wijze, die met objectieve ver het politieke rand-
analyse niets en met verschijnsel van het Boerisme.
groepspropaganda alles te i
ken heeft Dat luistert alle
maal heel nauw.
De groep Bogaers b.v. kan,
met de NIPO-cijfers in
Om Koekoek werd in de Ka
mer honend gelachen,
maakte 'm in de ogen van de
kiezers tot underdog, die recht
op sympathie en steun had,
hand, licht ln de verleiding helaas,
komen om volgende week ln D'66 wordt aanmerkelijk se-
Arnhem de zaken scherper te rieuzer genomen, mag zelf
stellen dan volgens het Veld- meedoen met de hoogstserieu-
kamp-onderzoek goed voor de ze progressieve stembusak-
radicalen zelf zou zijn. Op koord. Maar aan de andere
grond van diezelfde cijfers kant wordt D'66 steeds meer
kunnen de twijfelaars in de object voor het soort kritiek,
KVP-partljraaid straks alsnog dat Koekoek in de volksgunst
de zijde van de radicalen kie- bracht. D'66 is een tijdelijke
ledereen gokt nu eenmaal
graag op een winnend paard.
In theorie is het zelfs moge
lijk, dat de vrij grote voor
keur onder de kiezers
uiting van onbehagen, D'l
wil niet kiezen, is dus ondui
delijk, halfslachtig, innerlijk
verdeeld, enfin men leze er de
rede van PvdA-voorzitter
een nieuwe, christelijk-radica- Tans van vorige week donder-
le partij, zoals het NIPO die dag maar op na. In zijn visie
het licht heeft gebracht, kies je alleen als je voor of
de geboorte van die partij zal
inluiden.
Nou verdenken we KRO
noch NCRV van enige politie
ke beïnvloeding. Natuurlijk
tegen socialisme, voor of tegen
liberalisme kiest.
Het nare voor dr. Tans i«,
dat er steeds meer kiezers ko
men, die die keuze als een
niet, want ze wisten zelf op verouderd dilemma van de
geen stukken na wat er uit de hand wijzen. D'66 is daar han-
enquétes tevoorschijn zou ko- dig op ingesprongen. Het
men. Wei menen we. dat ze niet verstandig hard tegen
hun nieuwsgierigheid nog zo'n afroming aan te trappen,
even hadden moeten bedwin- hoe weinig alternatief ze ook
gen. Het geld had in januari biedt.
verkiezen van zeven Nieuw-
de Linksaanhangers ln het PvdA-
bestuur en het niet herkiezen
van enkele oudere doorbraak-
Ik deel de mening van drs. mensen als de heren Ruygers en
Den Uyl, dat een progressieve Willems?
volkspartij zonder deelneming
van de socialistische hoofd- Onder de nieuw gekozen le-
stroom, zoals die zich in de den van het partijbestuur zyn en-
PvdA heeft geopenbaard, ir- kele vertegenwoordigers van
reëel zou zyn. Wat de signatuur Nieuw Links, wier tegenwoor-
toekomstige partij djgheid het partijbestuur veel
t «roer, Ulaf bezorgen_ Qat RuygerS
en Willems niet zijn herkozen
heeft geen politieke betekenis,
maar is een gevolg van de sterke
p^p wens ook in het partijbestuur
de oude garde te vervangen. Dat
tleke duidelijkheid, dat hel beschouw ik als een echt ver-
congres zich enerzijds tegen uit- lies.
De onderhandelingen over de onafhankelijkheid van wat nu de
volksrepubliek Zuid-Jemen is werden gevoerd door delegaties on
der leiding van (links) Lord Shackleton van Engeland en Qahtan
as Sjaabi leider van het NLF.
