Worsteling om ruimte
binnen de r.k.*kerk
OPINIE
EEN PONDJE LICHTER
Fractie niet eens
met drs. Aarden
KAméRh
14
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1967
Tussen monolithisme en b eeldenstormerij
KANTTEKENING
Politicus vandaag
T)EZE week maakte president Johnson bij een optreden
voor de tv meer gebaren dan anders. Dat al werd
wereldnieuws en een blad als Time drukte een heel serietje
foto's af met de presidentiële handen ln allerlei standen.
Dat is dan een van de moderne aspecten van het leven
dat de politicus in onze dagen leidt. Het Is het leven van
de zichtbaarheid en van de directheid.
Directheid ook in deze zin, dat hij dadelijk, direct, moet
kunnen reageren op probleemstellingen die hem worden
voorgelegd.
Eens was de situatie nog zo, dat de politicus terughoudend
heid werd gegund. Die is er nauwelijks meer bij.
Als ik aan die nu voorbije periode denk, komt mij altijd
een figuur als Schouten voor de geest. Had zich enig poli
tiek gebeuren voorgedaan, was er een belangrijk wetsvoor
stel afgekomen, had zich een kabinetscrisis voorgedaan, dan
wendde de journalist zich als vanzelfsprekend ook tot
Schouten om diens indruk te vernemen. Maar steevast
luidde zijn verweer: „Daar moet ik eerst met mijn politieke
vrienden over spreken."
De man van de pers knikte dan vol begrip, al kon hij bi]
tijden over dat voornemen van Schouten om diens politieke
vrienden te raadplegen enig argwaan niet geheel onder
drukken. Maar Schouten zelf was intussen de dans ont
sprongen
OOMS vraag ik mij af, hoe iemand als Schouten het in het
huidige tijdvak zou hebben „gedaan". Waarschijnlijk
heel goed. Want hij kon met zijn grote wijsheid en snelle
verstand heus wel primair reageren. En bovendien had hij
een natuurlijke begaafdheid om ook met mensen van de
pers op goede voet om te gaan. Ik heb weinig mensen ge
kend, uit wie zo weinig was los te krijgen en voor wie de
Journalisten niettemin zulk een sympathie hadden.
Maar ja, het primaire reageren is voor de politicus meer
en meer een onontkoombare noodzaak geworden. We horen
het voor de radio, we zien het voor de tv, en tot de ver
eisten die men de politicus stelt behoort tegenwoordig dus
óók het vermogen om via de media van pers, radio en tv
contact te leggen met het publiek, dat immers In wezen uit
niet minder dan kiezers bestaat.
Dat primaire reageren was tót die tijd eigenlijk de uit
sluitende plicht van de journalist. Van hem wilde men
weten hoe hij dacht over zaken, zelfs als die nog besig
waren zich voor te doen. HU was de natuurlijke informator,
omtrent wiens eigen oordeel, wiens eigen commentaar,
men óók graag geïnformeerd wilde worden.
De moeilijkheden ontstaan uiteraard, wanneer de speci
fieke verschillen tussen de journalist-informator en de
pollticus-informator vervagen. Want het zijn en blijven
twee afzonderlijke figuren.
"TEN verschil is al dadelijk dit, dat het een journalist
minder ernstig wordt aangerekend indien hij zich eens
in zijn beoordeling vergist. Men kent en erkent zUn oor
deel als een voorlopig oordeel. Maar bij een politicus Is
dat anders; hij kan zich natuurlijk ook wel achter de voor
lopigheid van zijn mening verschuilen, maar men verlangt
méér van hem. En hem worden vergissingen zwaarder aan
gerekend dan de journalist.
Er bestaan nog andere verschillen, die ik hier, zij het wat
gechargeerd, laat volgen. Welnu, dan kan men zeggen dat
een journalist in wezen een informator is (meer niet), de
politicus echter is méér dan dat: hij ls een formator. De
journalist werkt met een geïnteresseerde ongeïnteresseerd
heid, de politicus echter is meer dadelijk in de mAterie be
trokken. Een politicus Ls een zoeker van publiciteit, de
journalist echter een zoeker van nieuws. De politicus ziet
naar-zUn-aard de dingen meer absoluut, de journalist ech
ter meer betrekkelijk. Een politicus ls de man van de
ais zodanig smalle, politieke basis, de belangstelling van
de journalist zal daarentegen universeel dienen te zijn.
TVATUURLIJK ziet de Journalist de politicus als een
boeiende figuur, als een actief wezen, vol van actuali
teit, als een schepper van nieuws, als een riskante figuur
ook die spoedig op de tocht staat, als iemand die goed, maar
die ook slecht kan liggen in de publiciteit, en als een die
om beoordeling, dus om kritiek vraagt, ja roept, maar daar
voor tegelijk gevoelig is.
De politicus van vandaag kan niet zonder publiciteit. Zijn
lievelingsbloem zou kunnen zijn de vergeetmeniet. Het kan
een gevaarlijke situatie zijn, wat diegene beseft die weet
heeft van het oude woord dat men niet altijd moet zien
naar wat voor ogen is.
Er kan zich daarom ook in de politiek een proces van ver
uiterlijking voordoen, dat in wezen op een verschraling van
de politiek zou kunnen neerkomen.
Tegelijk echter liggen in ditzelfde vlak mogelijkheden tot
een intensivering van de publieke belangstelling voor poli
tiek en politicus, een belangstelling waarover in onze
dagen dan ook nauwelijks meer behoeft te worden ge
klaagd.
Maar de politicus, zich Instellen als hij moet op de nieuwe
eisen, heeft wel wat recht op onze genegenheid. Zonder
hem kunnen we het trouwens ook niet stellen, zodat zijn
i ook een beetje ons aller welwezen ls.
DIEMER
E
EN monoliet is een monu
ment uit één steen. Mo-
vertaiing van Hans Wagemans gestelde zinnen, is het resultaat Eenheid
verschillend van een als
verschenen bij Paul Brand, Hil-
- versum Antwerpen en kost zodanig ontworpen boek.
nolithisme (de h kan achter- f 1490 Er zijn elf hoofdstukken,
v (moeizaam, uitvoerig en
wege blijven) is de neiging
om een staat of een kerk naar abstract) gehandeld wordt over
de kerk, de dialoog in de kerk,
de r.k. gemeenten in de
verstrooiing (diaspora), over in
structie. Naar binnen mogen tellectuele eerlijkheid, de ver-
verschillen en afwijkende me- houding tussen filosofie en theo-
Tragisch
Wie goed leest, proeft een bij
na tragiseh accent in dit werk.
Rahners geloof is bitter, zwaar,
taai en zonder vals pathos.
Heette vroeger de filosofie de
dienstmaagd van de theologie,
vandaag moet zij, zegt Rahner.
gezien worden als dienstmaagd
en tegelijk als mevrouw. Immers,
de openbaring veronderstelt fi
losofie (88) en ln elke filosofie
vordt onvermijdelijk theologie
ningen niet worden geduld.
Van ontwikkeling en groei is
geen sprake. In plaats van
levende variatie binnen de der jaren, over de
eenheid wordt een dode on-
logie, de verhouding tussen het
kerkelijk leerambt en de theolo
gie, over de lekenstand in de
kerk, over een theologie der kin-
intellectueel en ten slotte
verzettelijkhéid gesteld Beel- verzeme.de
denstormery is, figuurlijk ge- opstellen geeft men graag de ge- conservatisme "in zijn 'keS dat
daante van een homogeen boek.
Men rangschikt ze dan liefst zo,
dat het lijkt op de uitwerking to-achtige trekken bewaart, önT in"" dé kerk te "blijven èn
aü? nï- ,!l Overgebleven uit de Ujd van de da8rin ruimte te maken voor een
zonder pose (bl. 8). Hij gelooft bedreven (91). In gewone termen
onvoorwaardelijk in zijn kerk, vertaald: de deskundige leek
maar hij wil binnen die kerk heeft er recht op dat zijn duit in
ruimte voor het kind. de vrouw, het zakje terecht komt.
de leek. de intellectueel, de theo
loog, de filosoof, op een manier Op alle fronten bestrijdt Rah-
die overeenkomt met de stand ner absolutisme, dirigisme,
van de algemene cultuur. conservatisme, dogmatisme en
alle lelijke ismen die afbreuk
Wat hem kwelt is enerzijds het doen aan het waarachtige leven
^—rvatisme in zijn kerk dat van zijn kerk. Rahners houding
open theologische dialoog vertoont een merkwaardige een-
verhindert en bepaalde ghet- heid van twee houdingen: de wil
dat niet, of maar half. Rahner (in neoscholastiek in theologie en fi-
loog, staat de moeilijke weg voor de noten achter elk onderdeel) i0sofie.
eigen geloofsopvatting. Hoe is die
tussen deze beide uitersten. Een verhult geen ogenblik de her- hel haast onoverzienbare geeste-
•rtike'tn_ln theologische komst van zijn stukken. Maar lijke pluraiisme da, de situatie
tijdschriften heeft hij verzameld doordat de artikelen ongeveer van de hedendaagse mens is (28).
1™ S",1^ van 21? h'chthedruk- even lang zijn, geschreven van Dit piurallsme bestaat binnen de
te bladzijden. De titel luidt Naar hetzelfde centrale gezichtspunt kerlc zelf (30) en daarom is bin-
1uit en in eenzelfde Duits-acade-
een volwassen kerkelijk leven.
Het boek is in de Nederlandse mische stijl van lange, samen-
aan de andere kant paradoxale eenheid te verklaren?
Ze ls een symptoom van de over
gang van een individualistisch
naar een collectivistisch tijdperk.
„Men wil (nog) individualistisch
denken en toch een gemeenschap
nen de kerk dialoog noodzakelijk van gelijkgezinden hebben" (104).
Hij acht een college
vaktheologen voor informatie en
theologisch advies aan de bis
schoppen dringend noodzakelijk
(36).
Teamwork
Leken
Het hoofdstuk over de leken is
ook interessant. In het wekken
van het concrete, effectieve besef
van de actieve functie van alle
Frankrijks goudoorlog
tegen de dollar
'TEMIDDEN van berichten elke maand weer in foud gaan
over oorlogsdreiging ln het omzetten, omdat zijn dollarreser-
oostelijke Middellandse zeege- ves weer boven de 600 miljoen
bied, onverzoenlijke uitlatingen zijn gestegen,
van president Nasser en bloedige
gevechten om heuveltoppen
Zuld-Vietnam. is het nieuws over
de door Frankrijk aangewakker
de goudoorlog minder opgevallen,
dan in normaler omstandigheden
het geval zou zijn geweest.
Dubbel
Onrust
Want de veelheid van de theo- christenen in de r.k. kerk staat
logische kenbronnen en metho- men nog aan bat begin (120). ,,De
den kan thans niet meer door oerkerk hield er als vanzelfspre-
één individu worden beheerst. Er kend onbevangen rekening mee,
is immers praktisch geen unifor- dat het missiewerk van de kerk
me theologische begrippentaal zonder veel apparaat en orga-
meer. Vandaar dat teamwork en nisatie zou voortgaan(126). Er
dialoog ook in de theologie nood- moet ruimte komen voor
zakelijk zijn (38). NatuurUjk persoonlijk initiatief en persoon-
moet deze dialoog zich ervan be- lijk elan. Bij vernieuwingen
wust blijven dat ze gebeurt in de wachten de geroepenen niet op
heilige kerk der zondaars (42). kerkelijke ijking vooraf. „Een
leek is geen minachtend woord,
c maar betekent hetzelfde als lid
spanning van de kerk dje uit deze }S
Belangrijk is de spanning die opgebouwd" (132). „De leek in de
in het derde hoofdstuk aan de kerk is geen leek maar een
dag treedt tussen de plaatselijke christen" (137).
gemeente en de kerk als geheel.
Fnéeland en Tegenover een te ver doorgedre- Een moeilijk leesbaar, maar
riiniïrh.l ven centralisme stelt Rahner met overtuiging geschreven boek.
maar TtelTKmltJft tevens juist arme gemeenten in de Men hoort zuchten in een beslo-
maar stelt frankrijk te\ens verstrooilng een tekfn kupnep ten ruimte. De Geest protesteert
zijn van de tegenwoordigheid tegen de tirannie van de letter,
van Christus (51). Niet daar waar
de kerk de machtige, grote orga
nisatie is, maar daar waar het
altaar van het woord, van het
sacrament en van de broederlief
de staat (54), is de kerk aan haar
De Franse weigering. Engeland
ook via de centrale banken aan
een grote dollar-lening te helpen,
kan een dubbele uitwerking heb
ben. Zij levert niet alleen
Nu de Fransen voorlopig hun lijkheden op voor Engela
vat op het (gedevalueerde) pond de landen die het wel willen hel-
sterling hebben verloren, richten Pen- maar stelt Frankrijk tevens ooiine
zij hun aanvallen vooral op de in staat die dollars te gebruiken
dollar. Deze munteenheid loopt om de A menkaanse goudvoor-
dubbel gevaar, omdat zij op goud raad verder uit te putten,
is gebaseerd en aan het pond Op zl)n persconferentie van
sterling als valuta is gekoppeld, maandag a.s. zal de Franse presi-
Dr. C. RIJNSDORP
dent zich ongetwijfeld bezighou
den met de gevolgen van de de
valuatie van het pond sterling
Frankrijk is er in de afgelopen (aig de dollar dan nog niet door doel. Duidelijk zegt hij ook dat
—_ij 1er geloof kan zijn buiten de r.k.
weken in geslaagd, zoveel onrust de knieën is gegaan). Hij zal wei-
te zaaien, dat velen goud nog licht 00j< spreken over het Nabije kerk.
slechts als het enige stabiele- Oosten. Quebec. Polen en over
bastion in de financiële branding economische en sociale proble-
beschouwen, nu na de devaluatie
van het pond ook de dollar is
gaan wankelen. Als de ongewoon
grote goudaankopen niet snel op- NdSSer
houden, kan devaluatie van de
dollar niet uitblijven. Wat het Nabije Oosten betreft
De door acht landen gevormde hg* zoals de Economist dezer
goudpool (waaruit Frankrijk zich dagen schreef „de weg naar
in juni heeft teruggetrokken, oorlog open Nasser heeft han-
omdat het geen goud meer dig gemanoeuvreerd door met
beschikbaar wilde stellen) moet "jn onverzoenlijke rede te wach-
telken, zijn reserve, aanspreken, ter tot ra aanvaarding van de
Zelfs de Amerikaanse goudvoor- P"48? .««Sfliklne T.n
raad. opgeslagen in het ook door hgheidsraad terugtrekking van
een der James Bondfilms bekend de Israehsche troepen udde toe-
geworden Fort Knox. zou bij 88448 ««bieden eist. De resolutie
"oortduring van de huidige vraag b«vat"°8 "f8"'
niet voor onbepaalde tijd uit- ?ef vindt "lleen h8t punt
komst kunnen biïden. interessant.
Geen onderhandelingen, geen
Reserves erkenning. geen '-rede. geen
openstelling van het Suezkanaal.
De buffervoorraad van de Wat Nasser wil is terugkeren
goudpool is 300 miljoen dollar naar de situatie zoals die bestond
goud. In het afgelopen jaar zou voordat hij zelf de moeilijkheden
de Dool echter voor meer dan een veroorzaakte, die leidden tot de
miljard dollar aan de reserves zesdaagse oorlog in juni. En als
van de deelnemende landen heb- dat niet gebeurt, zal ..als de tijd
ben moeten onttrekken Sinds daarvoor gekomen is" met rv-
Frankriik zich in juni terugtrok weid worden teruggenomen, wat
nam Amerika ook de Franse bij- met geweld werd veroverd,
drage van 10 pet. voor zijn reke
ning. Het neemt nu voor 60 pet.
deel.
Er doen geruchten de ronde,
dat België en Italië het Franse
voorbeeld willen volgen, ook al
wordt dit in Brussel en Rome
De Britse minister van bui
tenlandse zaken, George
Brown, die tegen de ver
wachting niet is afgetre
den en volgens premier Wil
son ook niet zal aftreden.
Zeven dagen verdek
Nieuwe ronde
Aangezien Israël er niet aan
denkt, de bezette gebieden te
"erlaten als geen definitieve re
geling van het Arab'sch-Israëli-
sche conflict wordt bereikt, zal
tegengesproken. Intussen zal Nasser inderdaad toevlucht tot
Frankrijk zijn dollarinkomsten geweld moeten nemen, als hij
weigert over welke vreedzame re
geling dan ook te praten.
Het streven naar een politieke
oplossing aal dan definitief plaats
•naken voor voorbereiding van de
door Nasser besproken „nieuwe
DE DEVALUATIE van het Engelse pond
(met 14.3 procent) en andere valuta ont
ketent deze week een jacht op goud, die
zelfs de positie van de dollar in gevaar
brengt. Internationale spanning ook en
vooral om Cyprus houdt alleen de woe
lige zee nog een Turkse invasie tegen?
In Zuid-Vietnam bevechten de Amerikanen
ten koste van zware verliezen een zege op de
strategische ..heuvel 875" bij de basis Dak-To.
De Veiligheidsraad eist terugtrekking van de
Israëliërs uit de veroverde gebieden en een eind
aan alle oorlogshandelingen. Israël wil samen
werken met VN-man Jaaring. Nasser zegt weer
geen vrede met Israël te willen.
Processen in Athene (levenslang en bchtere
atraffen voor ..patriotten") en Bolivia (30 jaar
voor de Fransman Regis Debray die de quernlla
steunde), een artsenstaking die de Belgische zie
kenhuizen in last brengt, vliegrampen in Amen-
ka (43 doden) en Rusland (70 tot 100 doden). En
almaar heen en weer tussen Stockholm en
Schiphol: de Amerikaan Schoenman, secretanj
van het Vietnam-tribunaal, wiens paspoort is in
getrokken en die nergens van het vliegveld af
mNederland, dagenlang zwaar in de mist, be
leeft de thuiskomst uit Nigeria van de na zware
vonnissen toch vrijgelaten bemanning van het
wapenschip Jozina. Het derde of vierde plan
voor de huurheffing ziet er zo uit dat iedereen
voor een volkswoning tien procent van zijn zui
ver inkomen' van drie jaar terug aan huur plus
heffing moet betalen.
Sociaal-economisch-financieel: Roolvinks ad
viesaanvraag bij de SER over een politiek op
langere termijn (.mogelijk afschaffing van de
kinderbijslag voor het eerste kind): de SER is
hoopvol over produktie en werkgelegenheid:
Philips is blij met de grote verkoop van kleu-
ren-tv. En van het fraude-front: 20.000 valse
honderdje* nog voor de uitgifte in Kerkrade
gevonden en in Breda een beruchte koppelbaas
aangehouden, die loonbelasting en socials pre
mies in eigen zak stak.
Niemand is verrast dat dr. Jelle Zijlstra bij
het volk favoriet is om premier te worden (Luns
twee. Cals drie, Biesheuvel vier). Adde H.
Boerma wordt directeur van de Voedsel- en land
bouworganisatie der Verenigde Naties. J. Lanser
CNV-bestuurder en straks voorzitter, mr, Th. M
J. de Graaf te Liaee. burgemeester van Nijmegen.
De Hervormde en Gereformeerde kerken ke
ren zich tegen een Jaarbeurs op zondag, de
Hervormde synode neemt de laatste belemme
ringen weg voor de vrouwelijke dominee, Ne
derland wil Griekse politieke gevangenen asiel
verlenen, de 250.000ste bewondert de doeken van
Jeroen Bosch, en de week wordt besloten met
het PvdA-congres, dat wie weet wat
klaarheid brengt in de politieke wereld.
DEZE WEEK GEZEGD:
..Zoveel eekten, zoveel zinnen. In allerlei
kerken, tot ln de alleenzaligmakende toe,
zijn er meningsverschillen over Vietnam."
<J. M. A. HL Luns).
Korte verklaring van Schmelzer
DEN HAAG De Tweede- de heer Aarden zijn de verschil-
Als dat zo is, kan Israël op zijn
beurt gaan denken aan een nieu
we „preventieve klap". Op de
plaats rust blijven is dan een ge- Kamerfractie van de KVP len niet uit de weg geruimd.
vaarlfjke tactiek. Israel weet dat f i 1iT-l.
het alleen ataat, al, het erop hec£t, «ich gedistantieerd
aankomt. In garanties van de van de uitlatingen van haar
Ver. Naties en de westelijke mo- lid drs. J. M. Aarden. Dit
gendheden heeft het helemaal christen-radicale Kamerlid
geen vertrouwen meer. Behalve
Nasser zal ook Moskou er goed betreurt het dat zun fractie-
aan doen, dit terdege te beseffen.
Elk fractielid heeft de vrijheid,
aldus de heer Schmelzer, afwij
kende inzichten kenbaar te ma
ken. Wel meent de fractie dat dit
zo enigszins mogelijk in eerste
Instantie dient te blijken in de
iractievergadering of in een ver-
Aden
buitenlandse zaken geen
Overigens breekt in het Nabije motie had ingediend om het houden, was al op 29 augustus op
i nieuw hoofdstuk t
bedrag dat voor de ontwik- een bijeenkomst i
als volgende week donderdag de kelineshulp is uitgetrokken aangekondigd.)
laatste Britse militairen Aden
verlaten en de Zuidarabische te- te verhogen. Vertrouwen
ieratie onafhankelijkheid wordt 1°. de televisie - uitzending
erleend. Nasser zal ongetwijfeld Monitor van zondag herhaalde
rnvloed te brengen.
Voorzover het Nationale bc-
vrijdingsfront niet bereid is
daaraan mee te werken, kan de
Egvptische elk geval
rekenen op Flosy, het Bevrlj- fractievoorzitter drs. Schmelzer „Ik herhaal wat ik in Betg
dat de PvdA niet met de KVP fractievoorzitter. „Ik handhaaf
onder deze leiding in zee wil.
Verklaring
korte verklaring die
dingsfront voor zuidelijk Jemen.
gisteren na afloop van het frac- Dal heb gezegd: Ik acht i
tieberaad aflegde, zei hij dat het bonden in de optwerp-richtlijnen
de vraag of verschil van inzicht over de pro- voor het programma van het ka
de bevolking cedure die de heer Aarden heeft binet-De Jong en zal mij zakelijk
gevolgd ls blijven bestaan. Ook blijven opstellen ten opzichte
na een uitvoerige toelichting van van het kabinet"-
Het derde Lu(n)strum
J^AARAAN minister
Luns zijn nog steeds
enorme populariteit bij
het Nederlandse publiek
heeft te danken, is een
vraag die je beter aan de
man in the street dan aan
een christen-radicaal, een
socialist of een lid van de
Sjaloom-groep kan voor
leggen. De volksgunst is
een a-politiek fenomeen,
dat z'n grillige sporen
dwars door alle gezindten,
partijen en groepen trekt.
Het geval-Luns illustreert
dat.
Mensen die z'n politiek met
een 3 waarderen, geven 'm
een 10 met een griffel als het
NIPO aan de deur komt voor
een populariteitsonderzoek.
Toen de VU na de laatste Ka
merverkiezingen een enquête
hield over o.m. de vraag: in
welke politicus stelt u het
meeste vertrouwen als politie
ke leider, antwoordde 11 pet.
van de PSP-kiezers: Luns...
Wie doet het 'm na? Lank-
horst in ieder geval niet, want
in z'n eigen kiezersclub moest
die het behalve tegen Luns
ook nog tegen Zijlstra afleg
gen.
Zijlstra
Zijlstra's populariteit heeft
te maken met Wim Kan, maar
meer nog met het diepe ont
zag van de gemiddelde Neder
lander voor professorale
deskundigheid. Prof. Kwant
constateerde onlangs in een
lezing, dat in Nederland de
„mythe van het gefcag" ver
vangen is door de „mythe van
de deskundigheid". Daar ligt
misschien de verklaring van
de Zijlstra-Cultus, waarvan
niemand zo weinig moet heb
ben als Zijlstra zelf.
Luns' populariteit heeft met
deskundigheid en politiek
weinig, en met z'n persoon al
les te maken. Hij beschikt
over eigenschappen die de ge
middelde Nederlander mist en
toch zo dolgraag zou willen
hebben: flair, esprit, humor,
lichtvoetigheid, charme en
mildheid. Luns is een
non-confortnistische confor
mist, iemand die precies in
het Nederlandse straatje past,
en er toch net even naast
loopt. Maar ook weer niet zo
naast, dat het de
doorsnee-burger afschrikt
Stijf
Op Buitenlandse Zaken ver
wacht je iemand die beant
woordt aan het cliché-beeld
van de diplomaat: stijf vor
melijk, krakend van deftig
heid en geheimzinnige ge
wichtigdoenerij. Als er dan
een vrolijke vent blijkt te zit
ten, die èn het cliché volgt, èn
er tegelijk één grote carica-
tuur van weet te maken door
een dwaze grimas, een buik-
vasthoudertje in de Kamer,
het draperen van een rafelige
plaid over een smetteloos
maatcostuum, dan werkt dat
bevrijdend. De mensen lachen
nergens zo om als om een
hoogwaardigheidsbekleder die
met hoge hoed en al in een
plas op straat valt. Maar dat
is leedvermaak. Het geheim
van Luns is, dat hij de
mensen laat lachen door in
gala over de plas heen te
springen. Dat doet geen auto
riteit en daarom vindt tv-kij
kend Nederland het origineel
Als het maar geen andere
autoriteit is dan Luns. Hij
mag maffen en gapen in de
Kamer en moppen tappen
over serieuze zaken. Als Von
deling het doet, krijgt hij boze
brieven en verontwaardigde
hoofdartikelen. Als Cals
geestig ls. wordt dat als
boosaardig en sarcastisch aan
gevoeld. Niets is zo grillig als
populariteit.
Internationaal
Luns is ook in het milieu
van de internationale politiek
populair en dat bepaalt gro
tendeels z'n waarde als Ne
derlands minister van Buiten
landse Zaken. Hij heeft in het
buitenland gezag. Of hij. ge
meten naar de maatstaven
van de binnenlandse politiek,
ook een goed minister is, laten
we hier buiten beschouwing.
Alleen dit: in een tijd dat
de buitenlandse politiek een
steeds grotere rol gaat spelen
op het binnenlands politieke
front, zou op het Plein een
échte politicus met e«zn parle
mentair, partijpolitiek verle
den moeten zitten, geen vak
man-diplomaat, geen super-
ambassadeur van het ty
pe-Luns, die in z'n hart het
parlement en de politieke
partijen als vervelende
dwarskijkers beschouwt. Het
is jammer, dat Luns in '65
niet door Vondeling en in '67
niet door Biesheuvel is ver
vangen. Ons buitenlands be
leid zou daardoor misschien
aan fantasie, inspiratie en in
ventiviteit hebben gewonnen
wat het aan gestroomlijnde
routine had moeten prijsge-
Maar natuurlijk kon de
KVP een zo krachtige kie
zersmagneet (in februari nog
goed voor twee Kamerzetels
ln slechts twee provincies)
niet laten vallen. Luns dankt
z'n vijftienjarig ministers
schap aan het voor onze de
mocratie ongezonde
verschijnsel, dat de KVP zich
als regeringspartij onmisbaar
heeft weten te maken. Geen
minister van een andere partij
dan de KVP had, hoe populair
ook, het vijftien jaar kunnen
uithouden.
Feestbundel
Oud-premier Drees wijst
daarop in de kersverse bundel
Interviews van Volkskrant-re
dacteur Han J. A. Hansen met
Luns zelf en over Luns met
z'n vroegere bazen Drees, De
Quay. Marijnen en Cals. Luns
heeft ook nog onder Beel en
Zijlstra gediend, maar die
kwamen als leiders van inte
rim-kabinetten niet ln aan
merking voor het huldebe-
Het is een aardig boekje ge
worden, deze feestbundel bij
het derde Luns-lustrum. Het
gesprek met Luns zelf beslaat
meer dan de helft van de 131
bladzijden en is ook het inte
ressantste. Toch is het niet
helemaal Luns ten voeten uit..
Daarvoor moet je de jubilaris
zien en met eigen oren ho
ren. Luns, de gesoigneerde
nar met z'n spontaan-gekke
reacties en dwaze invallen,
komt er niet in naar voren.
Wel een hoogstserieuze Luns,
die over alles en nog wat ge
fundeerde meningen tracht te
geven. We krijgen zo belang
wekkende informatie (ook van
de andere ondervraagden)
over de achtergronden van de
Nieuw-Guineapolitiek, het
EEG-beleid, de mogelijkheden
van een klein land om zich in
de wereld verstaanbaar te
maken enz.
Controle
Luns heeft Hansens's inter
view zelf gecontroleerd en er
toen waarschijnlijk driekwart
van de spontaniteiten uitge
haald. Hansen is toen zelf
maar in de Handelingen van
de Kamers gedoken en dat is
z'n boekje ten goede gekomen.
Ook het interview bevat
nog wel leuke dingen. Bij
voorbeeld op de laatste blad
zij, waar Luns de vraag hoe
hij zich de ideale minister van
Buitenlandse Zaken voorstelt,
als volgt beantwoordt:
Het is „een man van 1,96
meter, 'n klein snorretje, vrij
kaal, met een doffe stem en
die vijftien jaar zijn functie
bekleedt in een van de
meest-geciviliseerde en aan
trekkelijke landen ter wereld.
Deze mening is daarom ook
Interessant omdat zij ongeveer
uniek is."
Roomser dan paus
Aan politieke en religieuze
nieuwlichterij heeft de jubila
ris een broertje dood. De toe
nemende radicalisering ln Ne
derland beangstigt hem. In
bet optreden van Nieuw Links
en Tien over Rood ziet hij
elementen van „onverdraag
zaamheid en weigering com
promissen aan te gaan".
U itgesproken conservatief
denkt hij in kerkelijke en
theologische kwesties. Voor
wie het nog niet wist: onze
minister is roomser dan de
paus, althans dan paus Johan
nes. Die kerkvernieuwer is
verhuisd naar een stil plaatsje
in Luns' onderbewustzijn,
hetgeen uit de volgende pas
sage blijkt:
Luns (over paus Paulus):
Ik heb Zijne Heiligheid
verscheidene keren mogen
spreken. De voorlaatste maal
een vol uur over allerlei poli
tieke zaken. Ik vind hem in
zijn uitingen vrijer, meer
open dan zijn voorganger".
Hansen: „Dat is een heel
merkwaardige conclusie".
Luns: „Zijn voorganger
Hansen: „Johannes..."
Luns: „Ja, eh natuurlijk, U
hebt volstrekt gelijk, mijn op
merking sloeg op Pacelli, paus
Pius XII".
Onthullend
Veel onthullender is Luns'
volgende uitspraak:
..Wat mijn eigen instelling
betreft: als katholiek ben ik
uitgesproken rooms-katholiek.
Met andere woorden: voor mij
staat centraal en is volstrekt
beslissend het oppergezag van
de paus in religieuze kwesties.
Plaatselijke uitspraken, me
ningen en theorieën hebben
voor mij slechts waarde ln zo
verre zij door Rome worden
goedgekeurd en geschraagd.
En het spreekt vanzelf, dat
wanneer Rome haar goedkeu
ring onthoudt, plaatselijke
uitspraken voor mij volkomen
irrelevant worden en leder
belang verliezen. Ik ben dus
ook een overtuigd voorstander
van de vernieuwing in de
kerk zoals deze in het jongste
concilie is uitgestippeld, maar
geheel binnen de grenzen door
de paus bepaald of te bepalen.
Allerlei geëxperimenteer
daarbuiten acht ik onjuist en
gevaarlijk. In dit soort
kwesties is intellectuele hoog
moed de laatste jaren bij een
aantal katholieken de hoofd
fout".
Zou Luns dat nou werftelijk
menen, of geeft hij voor de
zoveelste keer een knappe pa
rodie weg, ditmaal op een
Brabantse dorpspastoor anno
1890?
Pr.
