LITERAIRE ALCHEMIE
OPINIE
Bezwaar tegen
presentatie
MEVROUW 987.654.3210
li
minder fel in een debat met KVP'er Aalberse. die
volgens geruchten als voorzitter zou aftreden.
Wat de Kamercommissies deze week nog meer CNV-kandidaatvoorzitter Lanser zegt dat de vak-
te horen krijgen: het gaat gunstig met de econo- beweging net zo radicaal is als de radicalen. In
mie, maar we moeten blijven oppassen. Tegen Scheveningen congresseert men.
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1961
Alchemie of alchimie, 10 vertel- Er waren ook alchemisten die,
len ons de handboeken, is histo- bevangen door gnostische en oc-
risch de voorwetenschappelijke culte gedachten, hun bedrijvig-
scheikunde. „Al" is Arabisch heid met astrologie koppelden,
voor „de". Deze vroegste fase van De alchemie had dus een meer
de scheikunde ontwikkelde theo- exacte en een meer speculatieve,
rieën over de opbouw van de stof naar het geheimzinnige neigende
en deed op grond daarvan proe- kant.
ven. Haar doelstelling was gedu- Veel later, zegt de auteur van
rende vele eeuwen uitsluitend ge- het hier besproken boek op blz.
richt op de transmutatie, de ver- 207. splitste de beweging zich
andering van onedele metalen in voorgoed in een zuiver we-
edele- tenschappelijke richting, de che
mie, en een zuiver esoterische (al
leen voor ingewijden bestemde)
richting, de vrijmetselarij.
Het politieke spel
A LLES WAT mei politiek te maken heeft is tegenwoordig
wel in discussie; ten aanzien van onderscheidene as
pecten gevoelt men behoefte aan verandering en, zo het
kan, allicht vernieuwing.
Onbehagen, in onze dagen wel bijzonder „in", is er al ge
ruime tijd geweest. Waaraan dan de verheviging ervan in
onze tijd toe te schrijven? Misschien zit er ook een brok
aangepraat onbehagen in maar ook indien dat het geval is,
is het er en laat het zich gelden.
Andere oorzaken van de sterke uitbreiding van het onbe
hagen moeten stellig worden gezocht in de grote
openheid en openhartigheid van deze tijd alles komt im
mers tot in zijn schamelheid bloot te liggen maar daar
naast, dunkt mij, óók in de omstandigheid dat de politiek
Is geworden tot een voorwerp van wetenschap en dus te
gelijk van wetenschappelijke ontleding.
Vandaar dat, om het vreemde woord te gebruiken, de
politicologie even hoog genoteerd pleegt te staan als de poli
tiek op haar beurt laag. Politiek-wetenschappelijke verto
gen vinden hun weg wel, en het ligt in de lijn zelf van de
politiek wanneer meer dan één beoefenaar van de weten
schap der politiek belangstelling toont voor de politieke
problematieken van het ogenblik.
TJET KOST al niet geringe moeite om, wat in deze tijd aan
min of meer wetenschappelijke beschouwingen over
de politiek van de persen komt, redelijk bij te houden. Het
ontbreekt de zieke, als hoedanig ons politieke bestel vrijwel
algemeen wordt gezien, waarlijk niet aan medische belang
stelling. Alleen, de diagnoses lopen nogal uiteen en daarom
óók de aanbevolen middelen tot herstel.
Zit het in ons kiesstelsel? Heeft ons partijwezen het op zijn
geweten? Beide krijgen inderdaad heel wat kritiek te ver
duren.
Maar in een dezer dagen uitgekomen studie van de VU-
politicoloog prof. dr. G. Kuypers („Het politieke spel in
Nederland, Diagnoses, remedies en een suggestie", uitgave
J. A. Boom en Zoon te Meppel) worden krachtige en naar
mijn mening ook overtuigende beschouwingen geleverd, dat
de oorzaak van de ziekte toch wel in wezen moet worden
gezocht in ons politieke stelsel en dan met name in ons
systeem van kabinetsformaties.
In zijn boeiend en tegelijk bevattelijk geschreven boek on
derzoekt prof. Kuypers de voornaamste van de tot dusver
van allerlei kanten geoefende kritiek en voorgestane reme
dies op zowel doeltreffendheid en haalbaarheid, om ver
volgens over te gaan tot de ponering en uitwerking van
ik aarzel niet het te zeggen ook in onderlinge samen
hang verrassende spelregels die, vijf in getal, ik hier graag
laat volgen met het advies aan lezer en lezeres om ze eens
rustig tot zich te nemen.
YYfELNU, PROF. KUYPERS bepleit dan:
1. Elk kabinet is gehouden om twee maanden vóór
de dag der algemene verkiesingen bekend te maken, of het
In de komende vier jaar al dan niet wenst aan te blijven
en zo ja, met welk program, met welke ministers en onder
welke minister-president.
2. Komt zulk een continueringsbesluit tot stand, dan blijft
het kabinet aan, indien het bij de verkiezingen behaalde
aantal zetels der regeringspartijen is gelijk gebleven of toe
genomen.
S. Komt zulk een continueringsbesluit niet tot stand, dan
wordt na de verkiezingen een nieuw kabinet gevormd
waarvan in elk geval de grootste oppositie-partij deel uit
maakt en waarvan de minister-president uit die partij
afkomstig is.
4. Elk kabinet dient bij zijn optreden het vertrouwen der
Staten-Generaal te genieten en kan tussentijds niet ge
dwongen worden zijn ontslag aan te bieden.
5. De Tweede Kamer versterkt haar invloed op het rege
ringsbeleid door middel van: haar recht van onderzoek; de
invoering van een dagelijks vragenuur; hearings; een op
dracht aan elk harer bij evenredige vertegenwoordiging ge
kozen leden om in het bijzonder de belangen te behartigen
van de kiezers woonachtig in één door haar te omschrijven
gebied.
^IEHIER vijf spelregels, waarvan ik moet erkennen en
het zal veler ervaring zijn dat ze wel zéér toe
spreken. Om meer dan één reden. Bijvoorbeeld omdat ze
toch wel, ook bij de verandering en vernieuwing die ze
voorstaan, aansluiten bij het bestaande. En zeker óók omdat
ze niet, als andere pleidooien, schoon schip willen maken
met niettemin waardevolle onderdelen van ons huidige po
litieke bestel.
Er komt tegenwoordig over de organisatievormen van onze
politiek heel wat op tafel te liggen, zelfs nog afgezien van
de inhoud zelf dier politiek. Soms kan men zich afvragen,
of niet plotseling al te veel op losse schroeven wordt gezet,
hetgeen dan stellig weer schadelijk moet heten.
Maar dat onder het voorgestelde ook waardevols kan
schuilen, prof. Kuypers' boek beschouw ik als een voor
treffelijk voorbeeld. Hij helpt ons wezenlijk verder.
DIEMER.
Naar aanleiding van R. A. Cornets de Groot, D e
Zevensprong, Essays over Lucebert, Jacob van Maer-
lant, S. Vestdijk, Herman Gorter, Jan van der Noot, Wil
lem Frederik Hermans, Harry Mulisch. Uitgeverij De
Bezige Bij, Amsterdam, 213 blz., 6.50.
Alchemistische uitspraken zijn
al vroeg gebruikt voor mystieke
bespiegelingen zonder de achter
grond van chemische experimen
ten. Er was altijd een neiging de
alchemie in zuiver spirituele ka
nalen te leiden (180). Daarbij ver
vagen de grenzen tussen alche- daag zit met de brokken,
misten, astrologen, rozenkruisers afwezigheid van
en neoplatonici, die immer- -1
kaars symbolen kennen (207).
S- Vestdijk
bij
-/Iets"
betrouwbare
Idee kan alleen een persoonlijk
ingrijpen de innerlijke chaos or
denen (178)."
Proces
Letterkundigen die in deze lite- De literaire alchemist gaat dus
raturen belezen zijn en er smaak zowel actief als passief te werk.
psycho-analyse, die tenslotte een verstaanbare te overschrijden
wetenschappelijke methode is en (93). Passief gaat hij te werk
de literaire verbeeldingskracht door de veelvuldige herhaling
niet stimuleert. Hypergevoelige van een woord of formule, om op
transmutatie plaats: zoals in het
alchemistisch proces het ene me
taal uit het andere ontstaat, zo
openbaart zich achter de gewone
zin van woord, uitdrukking of for
mule een geheimzinnig complex
van betekenissen van een geheel
andere aard dan de dagelijkse.
Ook omkering van woorden
kan een verborgen zin openba
ren: zo is het antigram van evan
gelist „evil's agent" (100). Zo
bang is men voor het „iets" ach
ter de dingen, dat zelfs zulk
woordgeknutsel magische krach
ten veronderstelt.
Men ziet de literaire schep
pingskracht, juist wanneer deze
allerlei occulte kunstgrepen niet
versmaadt, als blind (113). Dit
wordt hier weliswaar van Luce
bert gezegd, maar zowel de meer
passieve als de meer actieve lite
raire alchemie vinden in die
„blinde" scheppingskracht hun
uitgangspunt
loof kunnen wegverklaren, hou
den toch het even vage als kwel
lende besef over dat er „iets is".
wie durft beweren, dat
Dat proces bestaat in het zin
loos worden van de formule of
van het woord. Het woord wordt
r in klanken ontbonden en roept
bij voorbaat iets weet? En verwondering op over het
„Blindheid"
andersom: wie toont aan. dat
lot niet door een kosmisch initia
tief is voorgetekend? Zijn wij als
bestaan van juist deze klanken
(57).
Klank openbaart zin. De associ-
de motor ziet van de geschiedenis gen complexen op te sporen en
der mensheid? Is er niets dat ons
redt^ (143) De schrijver van van-
Als er aan een literair kunst
werk (b.v. Het Genadeschot van
S. Vestdijk) een bewust plan ten
grondslag wordt gelegd, dan
houdt dit toch verband met aller
lei literair-alchemistische structu
ren. De „blindheid" is er niet een
die zich zonder meer overgeeft
aan de literaire creatieve intuïtie,
maar een die, een heleboel din
gen wetend en er rekening mee
houdend, zo te werk gaat dat er
een openheid naar het occulte ge
handhaafd blijft.
Literaire- alchemie wil dus ko
men achter de zin die achter de
dingen is. De rede is daartoe niet
toereikend en dus ook niet de
exacte wetenschappen. De schep
pingskracht bindt zich een blind
doek voor om dan langs de weg
van een mystieke techniek
kosmische geheimen op het
spoor te komen. Achter de hori
zon van het zinvolle doemt een
kosmisch-wijde wereld van ver
moedens op. Maar dan zegt de^
auteur:
„Het begrip, vernederd maar
gelouterd, vernietigd maar ver
hoogd na zijn tijdelijke onttro
ning, hememe zijn rechten" (151).
Bunyan
Het komt dus tenslotte toch
neer op de verwijding van de
horizon der rede. Tenslotte wil
de mens niet vermoeden, maar
weten en kennen. Dit geldt voor
al voor de criticus, die gesecula
riseerde Uitlegger uit Bunyans
Christenreis.
Tussen haakjes: in Bunyans
werken zit nog heel wat voer
voor literaire alchemisten. Ik
weet niet of de geniale ketellap
per uit de 17e eeuw al ergens
psycho-analytisch uiteengerafeld
is. De Freudianen hebben mis
schien aan hem voorbijgezien.
Een mooie gelegenheid nu voor
alchemisten van het type Cornets
de Groot om zich eens in Bunyan
te verdiepen. Wie weet waar het
goed voor is.
DR. C. RIJNSDORP.
Russen weer met beide
benen op de grond
TNE formidabele Amerikaanse tijdperk, dat bijna 30 jaar heeft
ruimte- successen hebben geduurd,
aan het eind van de week de
aandacht afgeleid van de feeste
lijke viering van de Russische ok
toberrevolutie en de nog wat
Jul,tere Undinj v.n een „„JB ff
Hunlied ruimtevaartuig op Ve- g<mMn ,even ,otn d(. mach,
Kritiek
Een nieuwe generatie komt ech
ter naar voren. Het zijn de onge
veer 30-jarigen." die bewust be-
Overigens staan de Russen zelf
ook weer met beide benen op de
grond. In de afgelopen maanden
hebben zich geen opvallende ge
beurtenissen voorgedaan. Ieder
een werd verwacht zich rustig te
l de geheime politie sterk
verminderd. Zij groeiden op in
een wereld, die anders was dan
die van hun prille jeugd.
Het zijn deze jonge mensen,
die met ongeduld het ogenblik
afwachten om de leiding over te
echter niet worden opgelost. In
de ongeveer 20 jaren van zijn
bestaan heeft Israël nog nooit
iets aan fraaie beloften gehad.
Het wil nu eindelijk een vre
desverdrag, waarin alle
vraagstukken definitief worden
geregeld.
Zodra het zijn troepen heeft
teruggetrokken, is Israël afhanke
lijk van de goede wil van de
Arabieren. Het is dus volkomen
begrijpelijk, dat premier Esjkol
en zijn medewerkers na alles wat
gebeurd is liever het zekere voor
het onzekere nemen.
Intussen heeft Egypte rantsoe
nering van olieprodukten in
gesteld. Het wachtte er zo lang
mogelijk mee om het effect van
de Israëlische beschieting van dë'
raffinaderijen bij Suez weg te ne
men. Maar zelfs de invoer van
geraffineerde olieprodukten kon
ten slotte de waarheid niet ver
borgen houden.
Verlies
Tegenslagen ondervindt Egypte
ook in het zuidelijke deel van het
Arabische schiereiland. Daar
staat Engeland op het punt, de
Zuidarabische federatie (waarvan
ook Aden deel uitmaakt) onafhan
kelijkheid te verlenen.
De pro-Egyptische FLOSY, die
van Jemen uit opereerde, heeft
het in het gehele gebied van de
federatie moeten afleggen tegen
het NLF (Nationale bevrij
dingsfront). Er zijn onderhande
lingen gaande die ten doel heb
ben, dat Engeland de macht over
draagt aan een regering, bestaan
de uit leiders van het NLF.
De Egyptische terugtocht uit Je
men is intussen in volle gang. De
strijd om de macht is er even
als in de Zuidarabische federatie
nog niet beslist. Egypte heeft
echter wel enkele belangrijke sla
gen verloren.
houden om de viering van het nemen van de twee generaties,
ubileum zo glad mogelijk te die thans in het zadel zitten en
ioen verlopen. elkaar in evenwicht proberen te
Nu de feestelijkheden achter houden: die van Stalins mede-
de rug zijn. herneemt het leven pliohtigen
zijn normale gang en kunnen offers,
zich allerlei ontwikkelingen voor-
doen. Een vraag is of de veran
deringen, die al geruime tijd wor
den verwacht dit keer de leiders
in het Kremlin ongemoeid zullen
laten.
die
zijn slacht-
Ceneraties
tegenwoordige
een publiek geheim, dat
de jonge generatie In Rusland kri
tisch is ingesteld. Zij beseft, dat
er vijftien jaar na de dood van
Stalin nog steeds iets mis is en
dat zij er iets aan moet doen. De
partijleiding zal daar rekening
mee moeten houden,
generatie Voor het Kremlin is er geen
Zij zijn afkomstig uit de politie- en kwetsbare structuur van de
ke school van Stalin, wiens theo- moderne staat Ls daarop niet bere-
riën zij in praktijk brachten, fond. Die is afhankelijk van de
Daardoor zijn zij mede-verant- loyale medewerking van de bur-
woordelijk voor de terreurdaden gers, aldus Zorza.
uit de Stalin-periode.
Degenen, die thans de uitvoer- Nabije Oosten
ders zijn van wat in het Kremlin
wordt beslist, zijn meestal van
dezelfde leeftijd of in elk geval
hadden in hun jeugd al geleerd, van Amerika, Engeland en Frank-
Zeven dagen verder
Dit betekent, dat de mannen
bij wie in Rusland vandaag de
werkelijke macht berust, in de
meeste gevallen moreel gecompro-
bije Oosten noodzakelijk te ach- onvermijdelijk was?
KLEIN INTERVIEW
aldus de woordvoerder van de
KVP". Achter deze anonieme aanduiding
verschuilt zich de heer P. J. A. van der
Sanden (vandaag 43 jaar geworden), die
sinds oktober 1965 optreedt als voorlich
tingsadviseur van de KVP-Tweede-Ka
merfractie. Als adviserend lid maakt hij
thans ook deel uit van het dagelijks be
stuur van de KVP. De heer Van der
Sanden die een aantal jaren parlemen
tair redacteur van een katholieke dagblad
combinatie was geeft hier zijn visie
op de (gespannen) verhouding tussen
KVP-top en KVP-radicalen.
De partijleiding van de KVP federatieve samenwerking tot
heeft, al of niet via haar woord- stand gekomen is.
voerder, herhaaldelijk kribbig Over het tweede.d®« v»n J®
aereageerd op de activiteiten vraag kan ik niets zeggen, nu
van de KVP-radicalen. Heeft drs. Bogaers woensdag m Eind-
juist deze reactie de tegcnstel- hoven schijnbaar een nieuwe
ilngen binnen de KVP niet aan- opening heeft willen maken,
zienlijk meer verscherpt dan
GLAD IJS
Het is mogelijk, dat de Russen
•oorlopig de handen willen vrij
houden. met het oog op de bin-
U hebt de afgelopen maan
den de stemming In de KVP
kunnen peilen. Waagt u zich
aan »pn voorspelling over de
n de partyraadaverga-
UIT TIEN CIJFERS zal het algemeen te betreuren. Op de weg veel leed en schade
administratienummer van elke Nederlan- en aanverwante artlke-
der worden samengesteld, maar daaruit is len. de KVP-leiding noemt het program der
niets af te leiden van telefoonnummer en christen-radicalen zelfmoord op termijn voor
girorekening, noch van leeftijd, politieke een christelijk geïnspireerde volkspartij (PvdA's
Ran TTwl rvvaa+ ,ran no/ItnnHprernmantiBlcl RaHl-
overtuiging maten die een ander niets W P-et-—-** «adl-
aangaan.
goed wegennet (o.a. Afsluit- De vakbeweging is tegen de voorgenomen
zen burgemeester als minister Eoernink. Verzet regering verbiedt publieke vertoning van
in de Kamer tegen het beknibbelen van de af- Mussertfilm.
trek voor buitengewone lasten.
Om heel wat anders te
Aan de serie treinongelukken, schijnt geen Schnez weigert een benoeming tot bevelhebber
eind te komen 53 doden bij Londen. 13 in van de NAVO in Midden-Europa, omdat hij o.a
ra?ao begeeft het
vijftien mensenlevens zijn Amerikaanse steden krijgen een neger als burge
meester. Rhodesië voert kleine apartheid in.
Intussen viert Moskou feest om 50 jaar revolu
tie, brengt Amerika een vliegende domtoren in
een baan om de aarde en berekent de VN de
wereldbevolking in het jaar 2005 op het dubbele
van nu.
Tragisch is de dubbele moord, door een Frane-
DEZE WEEK GEZEGD:
verhuizen, hoeft niet.
Aiublvnarrn «Ijn icn bultje, 'meel. H. IL k«r bTOuw op nun en schoonvader sepleegd
4c W'lldt) E*n busdienst in Overijssel ontduikt de wegen be-
het Nabije Oosten is té ex
plosief om enig risico te nemen.
Daarom heeft het Kremlin be
lang bij een desnoods voorlopi
ge regeling.
Dat de Arabische landen daar
niet graag aan willen, blijkt uit
hun gedrag van de afgelopen we
ken. Zo predikte koning Hoessein
overal verdraagzaamheid, echter
op voorwaarden, die voor Israël
onaanvaardbaar zijn. Ook aan
Egypte worden vreedzame bedoe
lingen toegeschreven.
Beloften
Zoals de zaken er thans
voorstaan willen de meeste Ara
bische landen allerlei mooie belof
ten doen, als Israël zich maar uit
de bezette gebieden terugtrekt,
voor een definitieve oplossing
van het probleem der Palestijnse
vluchtelingen zorgt en wat dies
meer zij.
Zo simpel kan het probleem
lasting en in Baarn komt een
autozwendel aan het licht. Jong
Oranje wint nog net met 3—2
van Polen.
Unilever maakt in negen maan
den 9,8 procent meer winst, AKU
25 procent minder, EMS verliest
over 1Ö66 1,27 miljoen, R.S. Stok
vis passeert het dividend en het
budget van de Hervormde zen
ding moet zwaar worden be
snoeid. Zo komen we toch weer
bij de cijfertjes uit
Men kan erover twisten of de
verklaringen als „kribbig" mo
gen worden betiteld. Feit is wel,
dat zij duidelijk waren. Daar
door begrepen zowel de kiezers
in het algemeen als de leden afloop i
van de KVP precies wat de nering,
leiding van de partij bedoelde. Voorspellingen doen betekent
Ik geloof niet, dat de tegenstel- zich Jas ys wagen ik durf
lingen er^or zijn verscherpt. echter voorspelien, dat de Par-
Indien de verklaringen "krib tijraaci zich in overgrote meer-
big zijn geweest dan is dat id za, uiUpreken vóór
niet in de laatste plaatstewyten partyvorming op christeiyke
aan de methodiek die de radi basis en vóór hfit stlchten van
calen hebben gevolgd. De KVP- nieuwe grote, christen-de-
leiding had reeds op 25 juli. dus mocratische Volkspartij. Zolang
weken voor bet manifest ver- dit laatste d0ei nog niet be
scheen. vaste afspraken met de reikt zal de partyraad zich ook
woordvoerder vm de radicalen scharen achter het gesprek van
gemaakt over de te volgen ge dg voorshands gericht op
dragslyn. Daaroij zijn .oezeg- federatievc samenwerking van
gingen gedaan, de radicalen KVP ARP en CHU
jouden alle gelegenheid talgen Te^slotte eerwacht' ik. dat de
hun .deeen op alle bueenkom- Partijra>d grond on.
eten near voren te brengen. tell^re argum,Tnt|n dle daar.
In de tweede plaats moet men r<*ds «iin aangevoerd -
niet vergeten, dat juist de fal
stellingname van de radicalen koord met PvdA en D 66 te ac-
bijzonder scherp was. Men kon cepteren.
uit de manifesten en de rnon- tvttt-it»
delinge toelichtingen, die daar- DE MAJNIER
op werden verstrekt, vrijwel
letterlijkaHezendat er van Wat zijn, afgezien van de pro-
de KVP bijna niets, althans niet grammatische doelstellingen,
veel, meer deugde. Geen enkele, uw bezwaren tegen het optre-
zichzelf respecterende partij kan den van de KVP-radicalen?.
een dergelijke benadering zon- Zoals uit het antwoord op
der meer laten passeren. vraag één al kan worden alge-
Het is niet in de laatste leid. zijn mijn bezwaren vooral
plaats mede aan het beleid van gericht tegen de manier waarop
de KVP in 22 na-oorlogse jaren zij zich hebben gepresenteerd. Zij
te danken, dat de samenleving deden het voorkomen alsof het
nu is, zoals ze is. Daaraan doen beleid, dat de KVP in de afge-
de onvolkomenheden, die er nog lopen, vaak zeer moeilijke, ja-
zyn, niets af. ren heeft gevoerd, een misluk-
Ol het mogelijk is. vóór de ls geweest. Niets Is echter
verkiezingen van 1971 een voor- minder waar.
keur uit te spreken voor sa- Wanneer er thans in het land
menwerking met andere par-, bij een deel van de bevolking
tijen, hangt niet alleen van de ontevredenheid heerst, dan is
KVP af. Het hangt ook van die daaraan een complex van fac-
andere partijen zelf af, maar toren schuld. Die ontevreden
vooral van hetgeen de drie par- heid bestaat niet alleen en zelfs
tijen KVP. ARP en CHU, geza- niet in hoofdzaak over de ma-
menUjk zullen besluiten als de nier waarop in ons land een ka-
CommissSeberaad
een lijdensweg
Met de vitaliteit van een
grijsaard sleept de Tweede Ka
mer zich dit najaar door de
openbare commissievergade
ringen. Het is een lange lij
densweg. Vier jaar geleden
zijn ze met dit systeem begon
nen. Bij wijze van proef. Dit
jaar worden voor het eerst èl-
le begrotingen publiekelijk be
handeld en nu pas is het ieder
een duidelijk, dat het bij een
proef had moeten blijven.
„Niet erg bevredigend",
noemde mr. Biesheuvel deze
week deze manier van begro
tingsbehandeling. „Het boeit
het publiek en de journalisten
niet." Dat is heel netjes uitge
drukt. Je zou ook kunnen zeg
gen: „Het is een stomverve
lende bedoening, waaraan
heel gauw een eind moet wor
den gemaakt."
Toen ze er in 1963 mee start
ten, leek het nog wat. De Ka
mer had genoeg van de ouder
wetse begrotingsbehandeling,
met urenlange (geschreven) re
devoeringen en een door amb
tenaren uitgewerkt ministe
rieel antwoord. De openbare
commissievergaderingen le
ken een uitkomst: geen voor
lezer! j van papier meer, maar
discussie van man tot man,
korte, concrete vragen in
plaats van eindeloze beschou-
vingen-voor-de-tribune, mi
nisters die op eigen kracht
zouden moeten antwoorden
In het begin wogen de voor
delen van het systeem inder
daad zrwaarder dan de nade
len. Maar dat zat 'm minder
in het systeem dan in de
men?3n. Het niveau van de
Kamerleden lag in 1963 hoger.
Er zaten in de Kamer meer
mensen met voldoende gezag
om tegen de achterban te kun
nen zeggen: „Ik zal uw detail-
wensen misschien eens in een
schriftelijke vraag aan de mi
nister voorleggen, maar ik ga
er de openbare vergadering
niet mee bederven. Ik beperk
me, ook in de commissies, tot
de hoofdlijnen van het be
leid." Dat is nu anders. De
Kamer bestaat voor meer dan
de helft uit debutanten, die
doodsbenauwd zijn voor boze
brieven van kiezers aïs ze de
tail zus en deelbelang zo niet
ter sprake brengén. Het resul
taat is, dat de meeste commis
sievergaderingen ontaarden in
eindeloos gepraat over de mie
zerigste beleidsonderdelen. En
als daar nou nog maar zinnige
vragen over werden gesteld,
maar het blijft bij noemen,
opsommen en vermelden.
Een concreet antwoord van
de minister wordt nauwelijks
verwacht. Daar is het eigen
lijk ook niet om begonnen.
Het gaat er alleen om, dat de
achterban in de pers of de
Handelingen kan lezen, dat
Kamerlid A over zaak B en
probleem C niet heeft gezwe
gen.
DETAILFETISCHISME
De Kamer heeft in 1963 de
boze geest van het perfectio
nisme uit de plenaire vergade
ringen willen verdrijven. Nu
blijkt, dat ze via de commissie
vergaderingen de zeven boze
geesten van het detailfe-
tischisme in huls heeft ge-
Het systeem werkt niet door
de openbaarheid. In besloten
commissieverband kan een Ka
merlid beter zaken doen met
een minister dan in de plenai
re bijeenkomst. Maar zodra de
commissies openbaar worden,
is er van zaken doen geen
sprake meer. Dan wordt het
praten voor de achterban.
De beleidsbeschouwing valt
in tientallen stukjes uiteen. Al
le achterbanners krijgen hun
deel, maar van een echt poli
tiek gesprek over hoofdlijnen
komt niets terecht.
De Kamerleden zelf klagen
er steen en been over. Maar
terecht verlangt niemand te
rug naar de ouderwetse begro
tingsbehandeling. Een beter al
ternatief biedt de methode die
vorig jaar noodgedwongen
(want er was geen tijd) onder
het bewind-Zijlstra moest wor
den gevolgd, een beknopte
schriftelije voorbeschouwing,
die beperkt blijft tot een zake
lijk vraag- en antwoordspel
over hoofdpunten, en daarna
een korte plenaire begro
tingsbehandeling met speech-
jes van hooguit een kwartier.
Per begroting is dan niet meer
dan een middag of een avond
beschikbaar. Jammer voor de
details, maar heilzaam voor
de politiek.
Die details moeten dan, als
't per s>3 niet anders kan, later
maar eens aan de orde komen,
liefst in besloten commissies
die het resultaat van hun be
raad ln korte, herhaal: korte,
verslagen naar buiten bren
gen, anders via schriftelijke of
mondelinge vragen. Het is
dwaasheid alles aan de be
grotingsbehandeling op te han
gen.
In voorjaar en zomer
komt de Kamer soms weken
lang niet bijeen en in het na
jaar werkt ze zich over de
kop. Als ze de vergadervacua
na januari nu eens vulde met
een paar debatten over be-
leidsbijkomstigheden die toch
niet onbesproken kunnen blij
ven. De begrotingsdiscussie
moet gereserveerd blijven
voor het algemene beleid.
Dr. BLOCK
Eén van de zeer weinige
voordelen van de commissie
vergaderingen is, dat er een
stilzwijgend voorleesverbod
geldt. Wie zich daar niet aan
houdt, is meteen een geteken
de. Je merkt direct wat een
Kamerlid of minister waard is
als spreker, hoe groot z'n para
te feitenkennis en politieke
vaardigheid zijn en in hoever
re hij in staat is prompt op
interrupties te reageren. Nie
mand kan zich achter het ge
duldige papier verschuilen.
Jammer dat de sympathieke
nestor van het kabinet, mi
nister De Block, deze week de
vuurproef zo slecht heeft
doorstaan. Aan zijn feitenken-
ïis nis schortte het niet, maar zi
spreekvaardigheid was om te
huilen zo slecht. Geen zin
kwam op zijn pootjes terecht
Mr. L. de Block
De man bleek bovendien
minstens zo erg door de En
gelse ziekte te zijn aangetast
als z'n collega Den Toom.
Het regende puur-Britse
vaktermen en anglicismen.
„All in all moet ik zeggen,
dat....". „De equipment van de
oliemaatschappijen....". „Het
probleem zit 'm in de manage-
ment-gap....". „Het gaat om de
wetenschappelijke device
„Wat de components van het
beleid betreft....".
Mr. De Block is zelfs Britser
dan de Britten. Hij praat
voortdurend over het „conti
nental plat" en dat wordt dan
als „plèt" uitgesproken, maar
de Engelsen zelf zijn alleen
vertrouwd met het begrip
„continental shelf".
Het werd de Kamer toch
wel een beetje te gortig.
„Kunt u het voor de afwisse
ling niet in het Engels zeg
gen?" grapte de communist
Bakker toen de minister iets
te berde bracht over onze be
trekkingen met het United
Kingdom. Dat kon de be
windsman: „Met het Verenigd
Konkrijk hebbrn we....".
Even later zocht hij moei
zaam naar een Nederlands
equivalent voor een Engelse
vakterm. „Ik moet het nu dus
allemaal in het Nederlands
zeggen." Maar vlak daarop
sprek hij weer van de „wa
ter-drive" bij de aardgaswin
ning. „Dat is niet in het Neder
lands te vertalen", verzuchtte
hij. Het bleek na enige aan
drang toch wel te kunnen.
binet iyordt geformeerd. Het
onderzoek van de Vrye Univer
siteit geeft een veelheid van
factoren.
Aan die andere factoren gaan
de heren Bogaers c.s. eenvoudig
voorbij. Zy beklemtonen slechts
de ontevredenheid over de ka
binetsformatie. Dat is onjuist en
in strijd met de werkelijkheid.
Wij moeten ons goed realiseren,
dat het in Nederland kennelijk
veel gemakkelijker was om in
de jaren 19451954 de armoede
te verdelen dan in de latere ja
ren de welvaart.
Gesteld dat de partyraad op
t en 9 december voor de ïyn-
togaers c.». kiest, welke conse
quenties zal de huidige KVP-
lelding dan trekken? En omge
keerd: verwacht u een afsplit
sing van de KVP-radicalen als
de partyraad voor de tg. chrls-
Het is duidelijk, dat de hui-
lige leiding niet herkiesbaar
:al zijn als de Partijraad op 8
9 december de lün-Bogaers
volledig volgt. Ik leg de nadruk
op „volledig", want wat de for
mulering van de programma
tische doelstellingen betreft,
daarover behoeven geen mes
sen te worden getrokken.
Het is ln de afgelopen week
nog eens zonneklaar gebleken,
dat de scheidslün loopt by het
z.g. samenwerkingsverband met
stembusakkoord. De leiding
van de partij is niet bereid, met
andere partyen dan A.R. en
CHU, een samenwerkingsver
band aan te gaan. Zij wil dit al
leen met de christelijke partyen.
Zy hoopt dit te bereiken via do
gesprekken in de groep van
