heesbeb
Radio veel vlotter
met satire dan tv
Brieven uit
Vietnam
Het verfrommelde
woord
ZATERDAG 4 NOVEMBER 1967
Doet luisteren minder pijn?
RAAK
Verschillende dingen in het
NCRV-televisieprogramma van
gisteravond waren raak. Om te
beginnen de echte dwaasheid in
het vervolgverhaal „Stoelen
dans", dat het aankijken best
waard is. Later kostelijke satire
in Farce majeure: een persiflage
op de BVD, handig teruggespeeld
op de Russische revolutieherden
king met Alexander Pola als een
fraaie imitatie-Chroesjtsjef op de
barricade. Tal van kleine malle
spots met geestige fotomontages,
o,a. exportprodukten verschalken
de minister Roolvink en door al
les heen minister Klompé aan de
piano. „Het gebed van een jonk
vrouw" spelend, soms vals soms
stuiver. Alles heel puntig, kort en
vlot, durvend en niet kwetsend.
Zo kan satire op de buis dus ook
Op een heel andere manier
raak was de Amerikaanse repor
tage in „Hier en nu", waarin
i kerkelijke standpunten over be
moeienis met de oorlogvoering in
Vietnam tegenover elkaar wer
den gezet en nog weer anders de
toelichting van de heer P. Jonge
ling op de brief in ons blad
geschreven. Duidelijk is, dat er
nog te veel een gesprek tussen
Arp en GPV belet.
Raak was zeker de program
ma-opzet om „zeventigers van
straks" in discussie met leidingge
venden van nu e brengen. In
deze eerste uitzending ging het
over kerkelijke vragen, en het
gesprek kwam helaas onvoldoen
de uit de verf. Progressieve jon
geren uit de hervormde kerk
toonden zich teleurgesteld over
de conclusies van de vredesweek
en wilden profetische uitspraken
en directe voorschriften in actue
le zaken van de synode horen:
oudere predikanten zetten daar
voorzichtigheid en het besef van
verantwoordelijkheid tegenover
Pas tegen het einde van het
half uur begreep men over en
weer, te veel in „kerktaal" te
spreken, zodat men de buiten
kerkelijke jongeren die te weinig
in het debat werden betrokken,
niet werkelijk bereikte. Van hun
kant werd weer de bekende
klacht over „vaagheid" vernomen
HILVERSUM Terzelfder
tijd dat de VARA haar satire in
„Achter het Nieuws" opschort,
laat zij weten dat 'het radiopro
gramma „Rakelinks" waarin ook
de nodige vinnige tikken kunnen
worden uitgedeeld, terugkomt.
Hiervan wordt helemaal geen pro
bleem gemaakt.
Opmerkelijk is het, dat bijna
alle omroepen lustig satire bedrij
ven in radioprogramma's, maar
ze voor de televisie schuwen. Al
leen de NCRV keert de zaken
om: zij heeft haar tv-uitzending
„Farce Majeure" en geen radiosa
tire.
Hoe komt dit nu? Waarom is
men zo geweldig in de weer over
d? tv-satire, die „broodnodig" zou
zijn, terwijl er over de uitlatin
gen welke te kust en te keur via
de luidspreker worden afgegeven,
nauwelijks of niet wordt gespro
ken? Doet luisteren naar scherpe,
bepaald niet altijd geestige en
soms zelfs niet verantwoorde
grappen en kwalificaties van be
kende personen, minder pijn?
Of.... genieten deze radiorubrie
ken geen algemene belangstel
ling? Dit laatste kunnen we nau
welijks aannemen, want ze wor
den over het geheel op de late
avond uitgezonden en dan is de
VPRO schort
Hoepla" op Klad
luisterdichtheid niet zo slecht. Bo
vendien trekt niets meer dan
geestigheden ten koste van ande-
Soms is die radiosatire zelfs
de TROS is al met zo'n program
ma verschenen heel raak en
waardeerbaar, soms gaan opge
wonden presentatoren over de
schreef van wellevendheid of
wordt er grof gespot... het schijnt
allemaal ongestraft te kunnen ge
beuren.
Op deze manier is er totaal
geen verhouding tussen radio- en
televisiewerk. De ene omroep na
de andere schrikt terug voor het
„harde" tv-programma. Intussen
stooft het team Alexander Pola
voor de NCRV-televisie nog wel
eens iets klaar, maar aangezien
„Farce Majeure" nooit met ronde
woorden als „satireprogramma"
is aangekondigd, komen er ook
nooit verwijten. Trouwens, dat
zo ook onnodig zijn, want de
joke overheerst hier en de tikken
blijven binnen de perken.
Overigens is het ook de NCRV
geweest, die ongemerkt de tv-sa-
tire op de Nederlandse beeldbuis
heeft geïntroduceerd. Dat gebeur
de vele jaren geleden in de
hoogst populaire „Telediscopara-
de" van Dick van Bommel, waar
kostelijk met beelden werd
geëxperimenteerd. Het woord „sa
tire" werd hierop nimmer toege
past, maar daarom was het 't
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM De program
maleiding van de VPRO heeft
besloten, het voor vrijdag 10
november a.s. aangekondigde
programma „Hoepla" op te schor
ten. Hiervan is voornamelijk oor
zaak het gelaakte interview met
de heer en mevrouw Clinge Doo-
renbos. Ook de bloot-verschij
ning van Phil Bloom voldeed
niet aan de gestelde eisen om
trent de progressie van „het
menselijk schoon" als artistieke
bijdrage.
De leiding wenst eerst deze af
levering goed te bestuderen.
Daarna zal zij de inhoud van de
ev. volgende aflevering nog eens
terdege bespreken met samen
stellers en regisseur.
Vrijdagavond a.s. zal het pro
gramma worden vervangen door
een deel van de Amerikaanse se
rie „Concert voor jonge mensen",
dat men als een soort tegenhan
ger van „Hoepla" mag zien.
waardoor zij niet geïnteresseerd
raakten, maar toen was het al te
laat om nog tot concrete toelich
ting te komen
er in
In feite lijdt het Nederlandse
kijkersvolk aan een obsessie ten
aanzien van de tv-satire, want
men heeft dit woord vereenzel
vigd met „Zo is het", dat de VA
RA indertijd n.b. importeerde uit
Engeland. Programma's naar dit
patroon hebben het nergens ge
daan. Zij zijn in Amerika, Enge
land en Duitsland opgestaan en
na stormen te hebben verwekt er
uit gegooid, juist als bij ons.
Totaal onbegrijpelijk denkt nu
iedereen, dat „een" tv-satirepro-
gramma altijd op deze leest moet
zijn geschoeid. Hoort men het
woord tv-satire, dan wordt on
middellijk het begrip „Zo is het"
eraan verbonden. Dit ligt ten
grondslag aan de stroefheid,
waarmee de VARA nu tot een
nieuwe poging komt, dit kostte
het VPRO programma (en bijna
de tv-directeur) de kop en dit
doet nu een clubje enthousiaste
lingen het plan koesteren maar
liefst een hele satire-omroep te
stichten, omdat de bestaande om
roepen allemaal angstig verstek
laten gaan.
Maar het is toch te dol, dat het
Deze foto van Henny Orri als madarne Alain en Lou Steenberge.
als Rémy in de zedenkomedie „Spreek, zie, hoor geen kwaad"
(NCRV, zondagavond, Ned. 2) verraadt duidelijk, hoe bij toneel
kleding de camera kan worden misleid. Alle fraaie borduursels
strikken op deze joyeuze toiletten uit de romantiek zijn nl. op de
stof geschilderd. Het effect zal er niet minder om zijn!
Het uurlange stuk dateert uit 1714 en is geschreven door cl
maar de Franse auteur Pierre Carlet de Chamblain de Marivaux.
Het stuk is twee eeuwen .zoek geweest, onlangs teruggevonden
in april j.l. voor de eerste maal weer opgevoerd in de Comédie
Frangaise.
odium van ,,Zo is het" op alle
tv-probeersels blijft rusten, ter
wijl men in de radio maar onge
hinderd zijn gang gaat en er dan
wél acceptabele formules voor
vindt. Of liever gezegd: formules
diegeaccepteerd worden, dat is
een kwestie van accentsverleg
ging-
Waarvandaan die overdreven
angst bij de programmamakers?
We willen best een paar goede,
geestige en beschaafde satirepro
gramma's op het scherm zien.
Maar heel onze Hollandse zwaar
tillendheid wordt in de
weegschaal gelegd en als een mo
lensteen de tv-omroepen aan de
hals gehangen.
Daar kunnen zij blijkbaar niet
tegen, dat frustreert. En inmid
dels fladdert de radio vrolijk
voort. U moest tóch eens meer
luisteren naar die programma's.
Jong Spijkenisse
hij VARA te gant
(Van o
radio- en tv-redactie)
HILVERSUM De Vara-tele-
visie gaat weer een serie „Jonge
onderzoekers" maken. De sa
menstellers hebben alvast wat
rondgekeken in het land en
bevonden, dat drie klassen
de Chr. HBS en MMS in Spijke-
nisse bezig zijn met onderzoekin
gen resp. op het gebied van elec-
tronica. archeologie en taalkunde.
Maandagavond zullen klassen-
vertegenwoordigers daarvan v<
tellen, om kwart voor 9 op Ned.
2, te gast bij de VARA.
Schoolschrift
(Van onze onderwijsredacteur)
Zakelijke taalles
In een Londense wijk is een taailaboratorium ge
opend, waar drukke zakenlieden ieder ogenblik van
de dag kunnen binnenlopen om een taal te bestude
ren die zij in de praktijk nodig hebben. In het labo
ratorium is de modernste technische apparatuur on
dergebracht.
Het kan 500 bedrijvige businessmen tegelijk opvan
gen, die telkens vijftig minuten geheel privé les krij
gen. De gehele cursus bestaat uit zestig lessen.
Na afloop kan de zakenman die een beetje serieus
gestudeerd heeft een heel redelijk zakengesprek voe
ren en ook nog converseren buiten de enge vaksfeer.
Voor nog een paar extra centen kan de man zich ook
nog een bruikbare woordenschat op zijn specitieke
terrein aanschaffen. Kosten 550 tot f 700.
Liever werkgroepen
En de rector magnificus van de Amsterdamse uni
versiteit, prof. mr. J. van der Hoeven, speelt al met
soortgelijke gedachten. Hij heeft pas geleden meege
deeld dat faculteiten en inter-faculteiten zich bezin
nen op nieuwe onderwijsmethoden. Een aantal hoor
colleges vaak uurtjes waarin de student vrijblij
vend kan uitrusten is vervangen door kleine werk
groepen, die de overdracht van kennis moeten be
vorderen.
Prof. Van der Hoeven zei dat het aantal studenten
dat de studie op een laat tijdstip alsnog staakt of dat
veel te lang over die studie doet, nog steeds zeer
groot is. In totaal verdwijnt 29 procent van de stu
denten na één of meer keren ingeschreven te zijn ge
weest, zonder zelfs maar voor het eerste
zijn geslaagd.
VANAVOND TE ZIEN
Ned. 1 VARA
5.00 uur aflevering „Ja zuster, nee zuster".
7.07 uur Rawhide" en om 8.20 uur de Rudi Carrell-
9.05 uur qui2 „per seconde wijzer".
9.45 uur vervolg „De Forsyte Saga".
10.35 uur Achter het Nieuws.
Ned. 2 KRO
7.10 uur Boertjes van Buiten in Mik.
8.20 uur aflevering „De verloofden".
8.50 uur Britse opvoering van „Een midzomernachts-
droom" van Shakespeare
VANAVOND TE HOREN
Hilversum I VARA
8.50 uur hoorspel „Mevrouw Daily heeft
naar".
10.00 uur Ensemble Benedetto Marcello concerteert.
Daarna Franse liedjes.
10.55 uur „Plein en publiek".
Hilversum II KRO
8.04 uur verzoekplaten.
10.00 uur amusementsprogramma
10.45 uur Goal, muziek en sport.
Ned. 1 AVRO
6.30 7.30 uur gesprek over Luther, onderbroken
door de kinderprogramma's (gezamenlijke
christelijke omroepen)
8.30 uur aflevering „De vliegende non".
8.55 uur Catarina Valenteshow. daarna Kunstgrepen
Ned. 2 NCRV
7.00 uur jeugdverhaal „Axel Nort" (NTS).
o n= dans en Spjrjtua)s
Franse zedenkomedie „Spreek,
kwaad".
studentenquiz en
portret van zuster J. Th. Kuyck.
PROGRAMMA'S
radio morgen
10.00 Kinderdlenst
Broedergemeente.
Deur. AVRO:12.00
o: Concertgebouworkest
list (opn.l. (15.20-15.40 Tot
steren).' VARA: 16.30
o: Strijkorkest. 16.55 Sti
:hte grammofoonmu.
15 Rakellnks. aklueïe
ïk. 17.50 Nieuws. NRU:
ortreportages en -besc!
AVRO: 20.30 VOO
22!30 Nieuws.' 22.41
ten. 22.50 Licht pU
gewijde muziek (gr).
Limburgs Symfonie Or-
18.55 l'loo de
NTS: 22.30-22.35 Jourr
TV-feuilleton voor de Jeugi
NCRV: 19.30 De vlieg. Joegosli
vische tekenfilm 19.40 I
kleur: De levensvreugd(
Kuyck. NTS:
RADIO
MAANDAG
voorpagina). VPRO: 7.55 Dez
Actualiteiten. 8.20 Actualltei
ow met verzoekplaten
Waterstanden). NRU
Nieuws. 11.02 Première:
door de Nederlandse Radlo-or
kesten (opn). VPRO: 12.00 Blau-
na. 12.27 Mededelingen
land- en tuinbouw. 12.30
stereo: Muzikale
13.00 Nieuws. 13.11
Ontwikkelingshulp.
Oost-Europa voorop
De volgende maand komen 29 ministers van onder
wijs uit evenzovele Europese landen bijeen om te
spreken over de veelgeroemde democratisering van
het onderwijs. Daarbij gaat Oost-Europa aardig voor
op, lijkt het. In die landen krijgen studenten uit ar
beidersmilieus bijvoorbeeld veel gemakkelijker toe
gang tot de universiteit dan in het westen
Ook de discriminatie naar geslacht is nog een le
vensgroot probleem. In de Sowjetunie, waar intelli
gentie reeds jaren alleenbeslissend is voor hogere
studie, blijkt het aantal meisjes op hogescholen nog
steeds niet boven de 43 procent te komen. Maar Ne-
derlar»! is nog lang niet zover. Slechts een op vier
studenten is bij ons een meisje.
ZONDAG TE HOREN
>rsum I AVRO
uur Rits, open programma.
9.40 uur concert door het Omroeporkest
10.50 uur ,,'t Mag geen naam hebben".
Hilversum II KRO
ï.10 uur (NCRV) Het eucumenische lied,
8.30 uur Jules de Corte draait platen.
9.00 uur documentaire over de Sovjel-i
10.45 uur Audio, muzikale informatie vi
Graag ruime marge
In het orgaan van het Christelijk gymnasiaal en
middelbaar onderwijs een lezenswaard artikel gelezen
over de zichtbare en verborgen kwaliteiten van een
school. Een verborgen kwaliteit is, aldus de schrijver,
het overgangsbeleid. In een zeer ruime betekenis van
het woord kan men er ook onder verstaan de wijze
waarop de cijfers tot stand komen.
Er zijn in ons land diploma's waarbij het resultaat
van de lijst van eindexamencijfers via een reken
kundige weg leidt naar het oordeel „geslaagd" of
„afgewezen". Bij de eindexamens van het m.o. is dat
niet het geval, er is een ruime marge tussen de wet
telijk geslaagden en de wettelijk afgewezenen.
Ik ben er voorstander van dat we dit verschijnsel
ook blijven kennen bij bevorderingen en dat de be
slissingen van de overgangsvergadcring niet bepaald
worden door een rekenkundige formule op de rap
portcijfers toe te passen, aldus de (wijze) schrijver.
/-, ixV-
Twee Nederlandse meisjes J.
C. M. Melief (22) uit Amsterdam
en M. L C. W. Verlinden (24) uit
Nijmegen vertrokken in augustus
als Rode'Kruis-verpleegster naar
Vietnam.
losephina Melief en Luidine Ver
linden willen helpen de nood te ver
lichten in het zwaar getroffen land.
Ze toonden zich bij het vertrek
bereid voor de Ruimte-rubriek hun
indrukken in enkele brieven weer te
geven; op deze pagina hun eerste
brief.
Ban mê Thuót, 7 oktober 1967
Anderhalve maand geleden gingen we weg uit Neder
land en in deze tijd is er al heel wat gebeurd. We kwamen
25 augustus in Saigon aan, waar we vijf dagen bleven.
Saigon is een enorme stad, heel anders dan wij ons voor
gesteld hadden.
Oorspronkelijk gebouwd voor
200.000 bewoners zijn er nu meer
dan twee miljoen verzameld. Tus
sen mooie huizen en die zijn
er heel veel staan nu zoveel
mogelijk hutten en krotten, waar
onvoorstelbaar veel mensen in
Onze eerste reactie op het ver
keer in deze miljoenenstad was
stijf de ogen dichtknijpen. Over
dag leeft namelijk iedereen op
straat, omdat het in huis te
n is, en fietsers, brommers,
lambro's, auto's en alle mogelijke
vervoersmiddelen krioelen door
elkaar zonder al te veel op regels
te letten.
Acrobaten
Er zijn hier maar twee stelre
gels voor de automobilist: Let op
wat vóór je rijdt en gebruik je
claxon. Trouwens, de eerste keer
dat je in een cyclo-pousse zit
de bestuurder fietst achter zijn
vrachtje aan en is dus altijd
beschermd bij een frontale
botsing houd je je hart vast.
Maar we hebben al ontdekt,
it de bestuurders acrobaten
zijn: je schiet van rechts naar
links van de weg, tussen allerlei
■ehikels door. en dit alles zonder
één schrammetje op te lopen.
De meeste Vietnamese vrou-
en dragen de tradiotionele kle
ding: de aó' dai (uit te spreken
iu jaai). Dit is een flapperen
de lange broek met daar over
heen een lange jurk met col en
lange mouwen en twee splitten
m de heup. Het staat in een
woord fantastisch! Meisjes van
een jaar of tien lijken hiermee
net bloemetjes.
Boodschappen doen is een hele
sport. Omdat wij buitenlanders
zijn vragen de Vietnamezen ons
er dan hun eigen landgenoten
dus moet je voor alles wat je
koopt afdingen.
Ze vinden je dom als je het
niet doet, want het hele loven en
bieden is een soort duel: zal de
koper het winnen of zal de verko
per meer krijgen dan hij ver
wachtte? Wij worden er al hele
experts in.
In Saigon kregen wij een duide
lijk beeld van het werk. dat ons
Straatbeeld in Saigon: steeds
meer vrouwen doen dienst als
verkeersagenten, omdat de
mannen worden ingezet tegen
de Vietcong.
te wachten stond. In het kort
hier het een en ander over:
De Liga, waar wij voor wer
ken, is de internationale organisa
tie, die alle landen met een Rode
Kruisvereniging met elkaar ver
bindt, waardoor deze verenigin
gen in staat zijn elkaar onderling
hulp te bieden.
Misschien ten overvloede noe
men we even de voornaamste
principes van het Rode Kruis:
Onpartijdigheid: Verzorging
van gewonden zonder enige
discriminatie vanwege ras, natio
naliteit, godsdienst, politiek, etc.;
Neutraliteit: Om het vertrou
wen van iedereen te behouden
onthoudt het Rode Kruis zich
van elke vorm van medewerking
aan vijandelijkheden. Het kiest
evenmin partij in twisten over
politiek, ras, godsdienst en filoso
fie;
Onafhankelijkheid: het Rode
Kruis is onafhankelijk om zich te
kunnen houden aan zijn princi-
Het Vietnamese Rode Kruis
heeft begin dit jaar de Liga om
hulp gevraagd en de Liga is hier
op ingegaan met de „operatie Li-
KADER 2x (zvi
Het leven behoort hen, die liefhebben,
die de liefde beminnen
in een enkel woord,
dat gesproken wordt in de schemering,
tussen twee eenzamen,
die het woord niet breken.
Het leven behoort hen, die liefhebben,
die de liefde beminnen
in een verlegen zwijgen,
dat als spinrag spant tussen de zielen,
die elkaar begrijpen,
ook zonder woorden.
Het leven behoort hen, die liefhebben,
die de liefde beminnen,
om de liefde zelf,
of het de liefde is uit het sprookjesboek
of tussen gewone mensen,
die alleen stripverhalen lezen,
de liefde, die blij maakt,
de liefde, die angstig maakt,
de liefde, die het hoofd doet verliezen,
de liefde, die alles overwint,
de liefde, die in een dakkamer woont,
de liefde, die de straat opjaagt
om te demonstreren,
de liefde, die door geen sex-in
kapot te krijgen is.
de liefde, een verfrommeld woord,
dat we helaas ijdel gebruiken.
Het leven behoort hen, die liefhebben,
die de liefde beminnen
om de liefde zelf,
die de bloem kunnen vinden.
tussen het onkruid op de mesthoop,
en die bloem niet afrukken.
Ruth Huizer
cross waar op het ogenblik 13
gedelegeerden, onder wie wij,
aan meewerken.
Dit houdt in het vormen van
nationale Rode-Kruiscomités in
diverse steden en dorpen, het
distribueren van melk, voedsel
en kleren, het bevorderen van de
hygiëne, het geven van EH-
BO-lessen en het verlenen van
medische hulp in de dorpen
waar de vluchtelingen zijn samen
gestroomd.
In maart is de Liga in de Me
kong-delta begonnen en daar
loopt nu alles vrij goed: de Rode-
Kruiscomités doen hun werk en
jonge vrijwilligers, die een EH-
BO-cursus hebben gevolgd, blij
ken uitstekend werk te verrich
ten, bv. in geval van bombarde
menten, zoals onlangs in Cantho
(Mekong-Delta).
Vier groepen
Niet zo lang gelden is de Liga
in de „Hauts-Plateaux" begonnen
en daar zijn wij dan geïnstal
leerd. Ons werk is dus zoals bo
ven beschreven. Wij hebben een
auto tot onze beschikking en be
zoeken daarmee de omliggende
dorpen om te ontdekken waar
onze hulp het meeste nodig is.
Daarbij zijn vier groepen te on
derscheiden: ten eerste de gewo
ne dorpen van montagnards. Dit
zijn vrolijke en vriendelijke
mensen, die het niet zo erg slecht
hebben, evenmin als de tweede
groep, de vluchtelingen van 1954,
na het akkoord van Genève.
De derde groep bestaat uit de
vluchtelingen van de laatste twee
a drie jaar: meestal montagnards,
die hun oorspronkelijke dorpen
30 tot 100 kilometer van
Ban-Mê-Thuót af hebben liggen
maar daar niet meer durven wo
nen en dus naar de stad trekken.
Tenslotte, de vierde groep: de
Chiêu-Hoi of communisten, die
zich de laatste tijd uit Zuid-Viet-
nam terugtrekken. De laatste
twee groepen zijn er het slechtst
aan toe en zullen onze hulp het
meest nodig hebben.
Niet dat de Chef van de Provin
cie niets uitvoert, het tegendeel
is het geval, maar het altijd weer
hetzelfde liedje: niet genoeg medi
camenten en angst voor de Viet
cong, waardoor de dorpen, die
iets verder van Ban-Mê-Thuót
verwijderd liggen, volkomen ver
waarloosd worden.
Oudste bewoners
Bovendien liggen Vietnamezen
en montagnards elkaar niet zo
goed. Hoewel de montagnards
oorspronkelijk uit Polynesië ko
men dit is enigszins te merken
aan hun poppen, die verrassend
veel op Wajang-poppen lijken
zijn zij toch de oudste bewoners
van dit land.
De Vietnamezen kwamen
hier maar vier eeuwen ge
leden en verdreven de be
volking naar de bergen. De
Vietnamezen komen oor
spronkelijk uit China en
hebben daar, uiterlijk zowel
als cultureel, veel van over
genomen of behouden.
De montagnards passen
eigenlijk beter in de Middel
eeuwen dan in de 20ste eeuw
en hebben dus vaak wat aan
passingsmoeilijkheden. maar
hierover in een volgende
