Spinazie a la crème
Theologische scholen van
jonge kerken groeien
Niquw
Vreugde voor velen wier
leven leek vastgelopen
Uw probleem
is het
onze....
Drie experimenten
op 3 continenten
Veuillot en Suenens
in nieuwe commissie
VRIJDAG 13 OKTOBER 1967
Een woord voor vandaag
Hier is nog weer een gelijkenis uit het Marcus-evangelie. Het
Koninkrijk Gods is als een mens die zaad werpt in de aarde
en slaapt en opstaat, nacht en dag en het zaad komt op en
groeit zonder dat hij zelf iveet hoe.
Daar hebben we het wonder van het nieuwe leven. Net als
bij lichamelijke groei, ontdekken we al spoedig dat er be
paalde dingen zijn die de groei belemmeren of bevorderen,
maar we kunnen de groei niet verklaren.
Wie goed wil groeien, moet een goed dieet volgen. Dat geldt
ook voor geestelijke groei. Ontvangen we wel de juiste „voe
ding" in de kerkdiensten?
In onze tijd, en vooral in de steden, zijn velen geneigd be
paalde predikanten na te lopen. Zij beseffen niet dat daar
een geestelijk gevaar iti zit. Een mens kan ook niet leven van
iedere dag cake.
Maar we kunnen ook één bepaalde predikant trouw blijven
en toch niet voldoende voedsel ontvangen, of voldoende va
riatie. Dan hebben we bijvoeding nodig in de vorm van een
bijbelkring of gespreksgroep-
Hoe weten we dat we geestelijk groeien? Er is geen weeg-
j schaal voor. Sommige mensen zijn altijd bezig toch een der-
gelijke weegschaal of meetlat te construeren. Tevergeefs. Het
is zelfs gevaarlijk. Ik plantte eens bonen. Iedere dag groef ik
ze op om te kijken of ze groeiden. Ze zijn nooit opgekomen.
Stil laten groeien is het beste.
We lezen vandaag: Jeremia 11 18-23 en 12 1-6.
(Van een onzer verslaggeefsters))
A MERSFOORT „Aan de
voorspellingen hoe over
nogmaals veertig jaar een
psychiatrisch ziekenhuis en een
inrichting voor zwakzinnigen er
uit zullen zien, zal ik mij niet
wagen. De medici onder ons
kunnen ervan getuigen hoe
juist in de laatste tien tot vijf
tien» jaar een deels revolutio
naire ommekeer in de wijze
Van behandeling kon gaan
plaatsvinden."
Dit zei mr. H. Rijpstra uit Almelo,
voorzitter van de Vereniging Neder-
landsche Hervormde Stichtingen voor
Zenuw- en Geesteszieken, vandaag
op de ledenvergadering bij het veer
tigjarig bestaan.
„De ontdekking en toepassing van
psycho-t'armaceutische middelen in
bevoegde en blijkens de pers en tele
visie helaas ook wel in onbevoegde
handen, bewijzen hoe het levenskli
maat in en buiten de psychiatrische
PI
annmg
Vraag: Moet bij een nalatenschap,
als er anders niet is dan de inboe
del, enig goud, wat zilveren sieraden
en wat geld, ook een notaris in
geschakeld worden met het oog op
de successie? Is er ook een limiet
waarvoor geen successierechten be
hoeven te worden betaald?
Antwoord: Een dergelijke kleine
erfenis kan men gemakkelijk onder
ling regelen. De aangifte voor succes
sie moet binnen 8 maanden geschie
den en de betaling van successierech
ten binnen een maand na de
aanslag, doch de ontvanger zou
uitstel kunnen geven.
Gaat de erfenis naar verschillende
familieleden in rechte lijn, dan zul
len de porties wel zo klein zijn, dat
er geen successierechten verschul
digd zijn. In andere gevallen be
hoeft men geen successierechten te
betalen indien de porties niet groter
zijn dan 500.
Herhaalde vraag: Op mijn vraag
naar katoenen sokken raadt u
badstofsokken aan. Maar daarin is
ook een weefsel verwerkt, dat mijn
benen en voeten irriteert en jeuk
veroorzaakt.i Waar zou ik toch 100
pet. katoenen sokken kunnen ko
pen? (Misschien kan een lezer hel
pen.)
Vraag: Mijn getrouwde dochter
woont al 19 jaar bij mij in met man
en kinderen. Ik ben nu 80 jaar. Als
er wat met niij gebeurt, kunnen zij
dan in het huis blijven wonen?
Antwoord: De huurbescherming
strekt zich in geval van 'overlijden
van de huurder uit tot kinderen, die
met de hpurder een gemeenschappe
lijke huishouding hebben, en niet
tot kinderen-onderhuurders. Mis
schien is er met de eigenaar een re
geling te treffen.
Vraag: Kunt u mij het adres opge
ven van het secretariaat der poezes.-
vereniging te Rotterdam? Ik heb
een Siamese poes.
Antwoord: Het adres der Neder
landse vereniging van kattenvrien-
den is postbus 1450 te Rotterdam.
Nieuwe psychiatrische ziekenhuizen worden gebouwd en oude worden ver
nieuwd en uitgebreid. Op de foto een maquette van de moderne personeels-
huisvesting van Licht en Kracht in Assen.
Het na-oorlogse wetenschappelijke
onderzoek met zijn toepassingen in
de ziekenhuizen heeft er ook des te
sterker toe geleid met de planning
van het aantal bedden of patiënten
plaatsen grotere behoedzaamheid te
betrachten. Er staan geen bedden
leeg en voor de bejaarden en de
zwakzinnigen is er nog een feitelijk
tekort in ons land.
Op deze wijze heeft de wetenschap
niet alleen bijgedragen tot grotere
vreugde voor velen wier leven leek
vastgelopen, maar ook soms zichzelf
betaald door besparing van investe
ringen. Het lijkt mij goed dit ook
voor ogen te houden indien in deze
tijd weieens zorgelijk wordt aangeke
ken tegen een investering van een
80.000 per bed."
Vormen van consolidatie op het ter
rein van de geestelijke gezond
heidszorg noemde spreker het sociale
verzekeringsstelsel, dat in principe
zijn afronding krijgt in het ontwerp
Algemene Wet Bijzondere Ziekte
kosten. Een andere vorm is de
totstandkoming van de Stichting Nati
onale Ziekenhuisraad als overkoepe
ling van het totale Nederlandse zie
kenhuiswezen.
„Naast het doel gemeenschappelijk
beleidsorgaan te zijn, is er het voomc-
te komen tot oprichting van een
centrum: Het Nationaal Zieken
huisinstituut."
Spreker noemde ook de klinisch
pastorale vormingsweken, zoals die
sedert 1963 in „Hulp en Heil" worden
gehouden. Het bestuur heeft het voor
nemen dit werk uit te breiden, opdat
predikanten in het algemeen en zie
kenhuispredikanten. in het bijzonder
beter worden toegerust.
„Dit mag geen vrijblijvende zaak
blijven binnen de totaliteit van de
Hervormde Kerk. noch in het geheel
van de geestelijke gezondheidszorg in
De voorzitter eindigde zijn
toespraak met de opmerking dat
zijns inziens voor zenuwartsen en gro
tere opleidingsmogelijkheden in de
psychiatrische ziekenhuizen moeten
zijn. Overheid en universiteiten moe
ten hier meer aandacht aan geven.
Ter gelegenheid van het veertig
jarig bestaan is een geïllustreerd
boekje verschenen „19271967", waar
in een kort overzicht wordt gegeven
Daarin staat, dat in 1927 er een
oproep verscheen in een weekblad
voor de Nederlandse Hervormde
I Kerk van enkele voormannen in het
diaconaat, die ,,in contact zochten te
komen met hen die denkbeelden
mochten hebben welke voor arbeid
van de Hervormde Kerk van waarde
zouden kunnen zijn."
Die oproep gaf mede de stoot tot
I oprichting op 31 mei 1927 van de
j Vereniging Nederlandsche Hervorm
de Stichtingen voor Zenuw- en
Geesteszieken. In augustus 1928 vond
de aanbesteding plaats voor de bouw
van een psychiatrische inrichting
I voor 250 patiënten te Amersfoort. Op
I 28 mei 1931 opende koningin-moe-
der Emma het eerste gedeelte van
Zon en Schild.
Later volgden Licht en Kracht te
Assen en het daaraan grenzende Port
Natal. Hulp en Heil in Leidschendam
j kon pas vlak na de tweede wereldoor
log worden afgebouwd, hoewel er
I voor de oorlog aan was begonnen. In
1960 werd het aan Hulp en Heil ver-
bonden Schakenbosch in gebruik ge-
i nomen.
In Katwijk aan Zee kwam het psy-
chiatrisch ziekenhuis voor bejaarden,
I Overduin. Oranje Nassau's Oord
werd in gebruik genomen voor geeste-
1 lijk gestoorde bejaarden. Eind 1967
zal het gereed zijn.
FONDS STIMULEERDE 240 PROJECTEN
(Van
kerkredactie)
AMSTERDAM Terwijl
West-Europa vele theologische
faculteiten en hogescholen
maar moeilijk voldoende stu
denten trekken, groeien de se
minaria en theologische scho
len in de ontwikkelingslanden
gemiddeld met 2 a 3 procent per
jaar.
Op het ogenblik zijn er 30 tot
50 procent meer theologische
studenten in Azië, Afrika en La
tijns-Am erika dan tien jaar ge
leden. Dit deelde dr. James F.
Hopewell, directeur van het
Theologische Opleidingsfonds
gisteren mee op een kleine pers
conferentie in Amsterdam.
(Van onze kerkredactie)
AMSTERDAM Drie ex
perimenten op het gebied van
het theologisch onderwijs wer
den gisteren door dr. James
F. Hopewell beschreven.
Gualamala: Hier bevond zich
een theologische school met zes
studenten die niet erg beantwoord
de aan zijn doel. De drie jaar voor
al intellectuele opleiding bereidde
de jonge predikanten in net ge
heel niet voor op hun pastorale
werk in een wereld als de nunne
die zo snel verandert.
Vier jaar geleden werd besloten
de school te sluiten. In plaats daar
van werden verspreid in dit Mid
den-Amerikaanse land tien institu
ten gesticht. Waar iedereen kan
komen. De docenten reizen van
stad naar stad om deze studenten
te helpen.
Nu zijn er 150 studenten. Enke
len zijn hoogleraar aan een
staatsuniversiteit. anderen zijn
arts. Er komen boeren, wevers en
mecaniciens. Zij krijgen een oplei
ding van zes jaar naast hun gewo
ne werk. Lang niet alle studenten
worden predikant, maar de Presby
teriaanse Kerk van Guatamala
krijgt er een groot aantal geeste
lijke leiders bij die de kerk op tal
van posten kunnen dienen.
Formosa: De presbyterianen
hadden hier een uitstekend semi
narium met hoge intellectuele nor
men. Maar door de academische
benadering waren de studenten
wel in staat theologie te studeren,
maar werden zij nauwelijks opge
leid voor het pastorale werk.
De studie is nu aangevuld met
allerlei praktisch werk. Sommige
studenten moeten in hun vakan
ties in een fabriek werken, ande
ren worden ingeschakeld b'j het
studentenpastoraat, aan de uni
versiteit, weer anderen worden te
werk gesteld in jeugdgevangenis
sen. Enkelen leerden het Chinese
poppenspel. Lang niet alle studen
ten worden nu predikant, maar
vele gemeenten krijgen er goede
ouderlingen bij.
Zuid-Afrika: Honderden Ban
toes hebben zich in de laatste tien
tallen jaren van de historische ker
ken afgescheiden en autonome ne-
gerkerken gesticht. Maar le lei
ders van deze kerken worden ou
der. En zij zijn niet in staat ge
weest opvolgers op te leiden.
Vele van deze kerken en kerkjes
(met een totaal aantal leden van 2
miljoen Bantoes) hebben contact
gezocht met het Christelijk Insti
tuut van dr. Beyers Naudé. Dit
heeft een speciele schriftelijke cur
sus gesticht om deze mensen
waarvan sommigen zich „bis
schop" en anderen „dominee" noe
men te helpen. Op hel ogenblik
worden 1000 Bantoes bereikt.
Dr. Hopewell. 38 jaar en tweemaal
gepromoveerd (in de theologie en de
filosofie) bezocht ons land even' om
de kerken die dit fonds steunen op
de hoogte te brengen van de jongste
ontwikkeling. Dit fonds werd in 1956
ingesteld om het theologisch onder
wijs van de jonge kerken te stimule
ren. Het heeft reeds.in 240 gevallen
subsidies verstrekt, vaak om experi
menten mogelijk te maken. Neder
land heeft ongeveer 270.000 gulden
bijgedragen in de laatste tien jaar.
In de drie traditionele zen-
djngs-continenten zijn ongeveer 1400
theologische en 'bijbelscholen, die
vaak slechts aan minimale eisen vol
doen. Dan zijn er ongeveer 100 die
zich met recht hogescholen kunnen
noemen, en een aantal, misschien 10,
die werkelijk kunnen wedijveren met
de opleidingsinstituten in het westen.
VRUCHTEN
Dr. Hopewell gelooft dat het fonds
direct heeft bijgedragen aan de groei
in het aantal studenten. Een tweede
vrucht is dat een aantal scholen nu
eindelijk goed gehuisvest zijn. In de
derde plaats hebben scholen elkaar
gevonden en werken sommige zeer
nauw samen. Maar deze rustige Ame
rikaan ziet nog voldoende problemen
die overwonnen moeten worden. In
de eerste plaats zal het docenten
korps verbeterd moeten worden. Nog
1 altijd moeten in vele landen buiten-
i landers worden ingeschakeld. Maar
zendelingen zijn niet altijd de best
geschikte docenten.
In de tweede plaats staan vele scho
len en seminaria voor de vraag hoe
I ze hun studenten het beste kunnen
opleiden voor hun toekomstige taak.
Vaak is het rooster eenvoudig overge-
Openbare les VU
dr. S. L. Visser
(Van onze onderwijsredactie)
AMSTERDAM Dr. S. L. Visser,
benoemd tot buitengewoon lector in
de faculteit der geneeskunde aan de
VU voor het onderwijs in de encefalo-
grafie en de klinische neurofysiolo
gie, heeft vandaag zijn openbare les
gegeven, getiteld: Mogelijkheden van
verwerking van elektro-encefalo-
grafische gegevens door een compu
ter.
Dr. Visser hield eeen beschouwing
over de vraag welke mogelijkheden
de computer-techniek voor d-2 elek-
tro-encefalografie biedt.
Dr. Simon Lammert Visser, in 1927
te Rotterdam geboren, studeerde me
dicijnen te Leiden. In 1959 promoveer
de hij aan de VU. Sinds 1960 is hij
als zenuwarts verbonden aan de Va-
leriuskliniek te Amsterdam en vanaf
1963 is hij tevens werkzaam in het
academisch ziekenhuis van de VU.
nomen van een school in het westen,
Het gevolg is dat de studenten het
gevoel hebben dat zij veel ballast
meekrijgen, waaraan ze weinig heb
ben in de praktijk.
VRAGEN
Een derde vraag die in de laatste
jaren gesteld wordt is hoe een derge
lijke predikantenopleiding gebruikt
kan worden om de kerken in staat te
stellen beter hun taak te verstaan in
deze veranderde tijd. Hoe kunnen de
ze scholen ook mensen afleveren die
bruikbaar zijn voor allerlei pioniers-
In wezen zijn dat natuurlijk ook
vragen die in West-Europa gesteld
worden. Ook daar is een nieuwe be
zinning aan de gang over de aard
van het theologisch onderwijs. Maar
dr. Hopewell heeft het gevoel dat de
zendingslanden wat gemakkelijker
tot nieuwe experimenten komen (zie
elders op deze pagina), ook al is het
daar ook moeilijk de traditie te door
breken.
EXPERIMENTEN
Dr. Hopewell betreurt het dat de
experimenten in sommige scholen zo
weinig de aandacht hebben getrok
ken in Europa en Noord-Amerika.
Hij zou het op prijs stellen als er
meer uitwisseling kwam van hoogle
raren tussen deze scholen van de jon
ge kerken en de traditionele universi
teiten (Europa) en seminaria (Ameri
ka).
Maar tot nu toe bleek het moeilijk
een dergelijke uitwisseling te orga
niseren. Als jonge kerken goede ei
gen hoogleraren hebben, vinden zij
het maar moeilijk om hen een jaar
lang af te staan aan het westen. Toch
zou een dergelijke uitwisseling,
meent dr. Hopewell, waardevol zijn
voor het oude westen (beter is „noor
den") en het jonge zuiden.
Jeugd
Het laatste initiatief is het tot
stand komen van de afzonderlijke
jeugdpsychiatrische kliniek Fornhese,
uitgaande van Zon en Schild.
Tot de jubilerende stichting be
hoort ook de in 1951 opgerichte Her
vormde Stichting voor Geestelijk
Hulpbehoevenden met de inrichtin
gen Hendrik van Boeijen-Oord te As
sen, Eemeroord te Baarn (in ont
werp), een te Middelharnis (in ont
werp) en een te Beetsterzwaag (in
ontwerp).
Enquête over
liet celibaat
NIJMEGEN Het Instituut voor
Toegepaste Sociologie van de Nij
meegse universiteit start binnenkort
met een onderzoek naar de meningen
over het celibaat onder de Neder
landse priesters.
Bij de opening van het pastoraal
concilie in Doorn, dat in het begin
van dit jaar werd gehouden, heeft
kardinaal Alfrink de enquête reeds
aangekondigd.
De leiding van het onderzoek is in
handen van dr. J. van Kemenade,
directeur van het instituut. Drs. J. A.
A. van Laarhoven, vicaris van 's-Her-
togenbosch, heeft de leiding van een
begeleidingscommissie, die het episco
paat vertegenwoordigt.
Spaanse protestanten
veroordelen wet van
godsdienstvrij heid
TARRAGONA De evangelische
kerken van Spanje, die in Tarrago
na hun jaarlijks congres houden,
hebben woensdag de wet inzake de
godsdienstvrijheid in juni door
het Spaanse parlement aangenomen
veroordeeld.
Zij vinden de wet voor een deel
in strijd met de geest en de letter
van de verklaringen over de vrij
heid van godsdienst die op het jong
ste Vaticaanse concilie zijn aangeno-
De evangelische kerken zijn de
twee grote protestantse groeperin
gen in Spanje. De vorige maand be
sloten de Spaanse Baptisten de wet
te boycotten door zich niet als groep
te laten inschrijven. Inschrijving is
bij de wet verplicht.
Prof. R. van Wageningen
hield inaugurele oratie
(Van onze onderwijsredactie)
AMSTERDAM Prof. dr. R, van
Wageningen, benoemd tot gewoon
I hoogleraar in de theoretische natuur-
kunde aan de VU. heeft vandaag zijn
inaugurele oratie gehouden, getiteld
J Natuurkundige en Schepping,
j In zijn rede zei prof. Van Wagenin
gen dat de opdracht van de natuur
kundige is de bestudering van de zo
genaamde levenloze natuur. Hij kan
die opdracht uitvoeren, omdat de
mens heerst over de schepping zoals
o.a. blijkt uit Psalm 8..
Dr. Riek van Wageningen, geboren
in 1926 le Assen, studeerde in Gronin
gen. Hij heeft onder meer gewerkt in
dienst van de stichting FOM. Sinds
1958 is hij in verscheidene functies
aan de universiteit te Groningen ver
bonden.
Als u vooreen dubbeltje
op de eerste rang
kunt zitten...
Wij willen de man nog zien,
die meer van zijn senoritas
geniet, dan u van uw kloeke
TOPIC van een dubbeltje!
Koopt u eens een doosje. Wed
den, dat u TOPIC blijft roken?
Bisschoppen kiezen 8 leden
ROME Na eerst op woens
dag gefaald te hebben slaagden
de bisschoppen die in Rome
vergaderen er gisteren" wel in
om een commissie samen te
stellen. Kardinaal Alfrink werd
niet benoemd, maar wel de ta
melijk progressieve Belgische
kardinaal Suenens. De com
missie zal zich moeten bezin
nen op de gevaren die het ge
loof bedreigen.
Kardinaal Ottaviani had voor de
bisschoppenconferentie een rapport
opgesteld dat al spoedig de r.aam „Ca
talogus van Ketterijen" kreeg. Geen
van de bischoppen die gekozen zijn
hebben zich tijdens het debat echter
uitgesproken voor een dergelijke be
nadering van dit onderwerp.
In zoverre ze aan het woord kwa
men hebben zij het rapport van de
congregatie voor de geloofsleer tame
lijk scherp afgewezen als te pessi
mistisch.
Gekozen werden behalve kardinaal
Suenens, kardinaal Seper uit Joe
goslavië. bisschop Carlo Colombo, de
theologische adviseur van de paus,
aartsbisschop John Joseph Wright uit
de Amerikaanse stad Pittsburgh, kar
dinaal Doepfner van München, kardi
naal Veuillot van Parijs, bisschop
Marcus McGrath uit Panama en de
Syrische bisschop Neofito Edelby, de
adviseur van de mel'kitisóhe patriarch
van Antiochië. De paus zal bovendien,
nog vier leden aanwijzen.
De verkiezing van de Parij se kardi
naal Veuillot is het meest opmerke
lijke aspect van de keuze der bis
schoppen. Hij is de progressieve voor
zitter van de conferentie, De bischop
pen passeerden uit het presidium de
conservatieve Italiaan Felici en ook
de Ierse voorzitter die een tus-
ser.slandpunt inneemt.
Nieuwe studierichting
li teratuurwetensckap
NED. IIERV. KERK
Beroepen te Amstelveen-Buitenveldert
(wijkgem, 7 toez.): W. R. v. d. Zee,
jeugdpred. te Rotterdam.
Bedankt voor Giessendam-Nederhar-
dinxveld: J. Kruijt te Rotterdam-Hille-
gersberg. voor Rotterdam-Delfshaven
(wijkgem. Tussendijken): drs. M. J. G.
v. d. Velden te Renkum.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Hijlaard (Fr.): L. Moes-
ker te Arapoti (Brazilië); te Suameer
(Fr.): C. Bruning te Nieuwlande (Dr.).
Aangenomen naar Tzum (Fr.): F.
Dijkstra te Hijum (Fr.).
KIET WEER II\ EUROPA
(Van o
onderwijsredactie)
DEN HAAG Er is een nieuwe
studierichting ingesteld, die van de
algemene literatuurwetenschap. Ze
valt onder de subfaculteit van de al
gemene en vergelijkende taalwe
tenschap en de algemene literatuur
wetenschap.
Men kan algemene literatuurwe
tenschap studeren in Leiden, Utrecht,
Amsterdam en Nijmegen.
Dit hebt u nog nóóit gegeten!
Kijk, wat de Iglo-koks deden. Zij hakten En kijk nu eens bij uw winkelier in de diep-
zorgvuldig spinazie. Die werd snel gaar vrieskast. Daar ligt die verbazend lekkere
gekookt. Intussen maakten zij een apart spinazie a la creme! Voor u! Tafelklaar!
romig sausje met exquise kruiden. Dat Alleen maar opwarmen. Niets toevoegen I
mengden zij door de spinazie. En toen Niets! Eet vandaag nog deze heerlijke Iglo-
proeven... verrassendl keuken-vondst. Spinazie a la crèmel
Pak van 450 gram 1.45. Met proefbon 25 ct. reductie!
