DE VODDENRAPERS
VAN DE WANGPO
Niemand geloofde wat er
in Auschwitz gebeurde
In Sjanghai zwerven de
kinderen - gehuld in
lompen - verwilderd rond
W^V'j
Jeugd verdeeld
over Johnson
Prof. De Jong aanvaardt ambt
de Haagse hof geplukt
5
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 1967
SJANGHAI Armzaligen kunnen gelukzaligen zijn. Gezien
in het licht van tijd en eeuwigheid is een geringe bedeling even
betrekkelijk als een goede bedoening. Over de spanten van de
einders heen wordt steeds opnieuw bewezen dat kleine, flakke
rende kaarsjes van meer betekenis voor het leven en de mensheid
kunnen zijn dan grote, 6tramme en helder brandende.
Het rijk van Mao is beslist geen
paradijs. Voor de Westerling, die in
en bij de democratische vrijheden is
opgegroeid, zou het geestelijke
corset een benauwende kwelling
zijn. En wat de materiële inbedding
betreft: de minst tevredene, de
grootste klager, zou aan één blik
over de Chinese muur voldoende
hebben om het eigen bestaan te lo
ven en te prijzen.
Al oriënterende, vraagt men zich
af hoe de 800 miljoen Chinezen het
communistische systeem en het dic
tatoriale regime ondergaan. Zouden
ze geloven dat de verabsoluteerde
staat inderdaad vereenzelvigd dient
te worden met de massa, met het
proletariaat? Zou dit grootste volk
van de wereld, dat ook nog eens de
oudste cultuur bezit, dat door de
eeuwen heen wijs gebleken is en
bekwaam en tot het uiterste gedul
dig, het Confucius-acntige stand
beeld, dat Mao voor zichzelf heeft
opgericht, niet op een kwade dag
kunnen vergruizelen?
Wroeten
Men wroet in deze materie zolang
men in Rood China is. Men tracht
de raadselachtige situaties, waar
voor men wordt geplaatst, te door
gronden zonder daar ook maar een
moment in te slagen.
In elke gemeenschap, waar uitslui
tend de lof wordt bezongen van ar
beiders, boeren en soldaten moeten
Besluit
A merika krijgt nu toch het anti-
f\. raket-systeem, waar minister van
defensie McNamara een groot tegen
stander van was. De militaire advi
seurs van president Johnson hebben
zij het ten dele hun zin gekre
gen.
Slechts de medeling, dat het systeem
bedoeld is om voorbereid te zijn op
een mogelijke Chinese aanval met
kernwapens in de jaren zeventig
en nog geen 40 maar vijf miljard
dollar gaat kosten, heeft de pil voor
McNamara enigszins verguld.
De minister heeft echter duidelijk
gemaakt, niet akkoord te zullen gaan
met een uitgebreider verdediging
tegen een Russische bedreiging, die
de inzet was van de strijd tussen de
medewerkers van de president.
Maanden geleden is de beslissing
eigenlijk al gevallen. Johnson gaf
toen opdracht, de bouw van het sy
steem voor te bereiden en tegelijk
krachtig te streven naar een verge
lijk met Rusland.
Nu is China de kapstok geworden
waar het systeem aan wordt opge
hangen. Op die manier denkt John
son zich naar twee kanten te dek
ken. nl. die van de Russen en die
van de Amerikaanse kiezers.
Amerika kan nu ongehinderd zijn
anti-raket-systeem bouwen en (als
de besprekingen met Rusland op
niets uitlopen) na verloop van tijd
desgewenst belangrijk uitbreiden.
Reactie
De vraag is, hoe Rusland op het
Amerikaanse besluit zal reage
ren. Het is bekend, dat er in het
Kremlin totdusver voor- en tegen
standers waren van een vergelijk
met Amerika.
Aangenomen wordt, dat de tegen
standers aan het langste eind zullen
trekken. Victor Zorza houdt in de
Guardian zelfs rekening met de mo
gelijkheid. dat het besluit tot de val
van premier Kosygin leidt.
Engeland behoort tot de landen die
de Amerikaanse stap betreuren, om
dat het de bewapeningswedloop een
nog gevaarlijker karakter zou geven
en het uitzicht op ontwapening ge
heel zou wegnemen.
McNamara heeft de bouw van een
anti-raket-systeem altijd een ver-|
spilling van geld genoemd, omdat
het bij een massale Russische aanval
van generlei waarde zou blijken te
zijn.
Als antwoord op de Russische anti
raket-bewapening ziet hij grotere en
verbeterde kernwapens, die bij een
tegenaanval door het defensie-sy
steem van de Russen kunnen drin
gen.
McNamara deed een beroep op Mos
kou, te streven naar een redelijke
en ongevaarlijke overeenkomst om
opleving van de bewapeningswed-|
loop te voorkomen. Gevreesd moetl
echter worden, dat deze oproep zijn
doel voorbij schiet. I
onpeilbare kloven geslagen worden.
De intellectuelen, de handelaars, de
middenstanders het zijn maar en
kele van de vele groeperingen
kunnen niet anders dar\ zich tekort
gedaan voelen.
Toch kan men een intellectueel
horen beweren dat er maar één God
is: het communisme, en maar één
profeet: Mao.
Toch kan men een (voormalig)
handelaar horen zeggen: „Particu
lier initiatief is uit den boze. Het
verrijkt de een, verarmt de ander
en doet onoverbrugbare tegenstellin
gen ontstaan.
Enige rechtspersoon
Als belichaming van het volk is
de staat de enige rechtspersoon, die
zich naar alle kanten mag en moet
ontplooien".
En een ex-middenstander zei:
„Men dient het hoofd te buigen voor
de wil van de massa".
Bekeerlingen? Huichelaars? We
zels? Al deze kwalificaties kunnen
van toepassing op deze zegslieden
zijn. De vraag blijft alleen hoe en
waar de oppositie zich doet horen.
Ze moet er zijn, anders zouden Ma
o's keurtroepen, de rode gardisten,
zich niet roeren. Als waarnemer, als
„onbetrouwbare vreemdeling" voor
al, die slechts op „de verguizing van
land en volk" uit is, merkt men er
echter niets van.
Het fcal best zo 'zijn' dat er in het
rode rijk grote vooruitgang is ge
boekt sinds dit' in 1949 tot stand
kwam. En het zal even waar wezen
dat er hele volksscharen zijn, die
het onder Mao beter hebben dan
onder Tsjang Kai-sjek of onder de
Keizer en diens corrupte, van geen
uitpersmethode terugschrikkende
mandarijnen.
Luye lonen
In de verveloze, verkrotte wijken
op de oevers van de Wangpo vraagt
men zich echter af of het marginale
bestaan, dat daar wordt geleid nóg
benepener zou kunnen zijn.
Aan de heersende klasse, het pro
letariaat, worden in het rode rijk
lonen uitbetaald, welke te laag zijn
om te leven en te hoog om te ster-
De huizen, of, beter: de kamers,
waar de kinderrijke gezinnen van
fabrieksarbeiders en bootwerkers in
samenhokken, zijn haast net ?o kaal
als leegstaande woningen. Het r-nige
meubilair bestaat dikwijls uit enke
le slaapmatjes en wat zelfgetimmer-
de bankjes.
Verwilderd
Jongetjes en meisjes zwerven ver
wilderd rond met smerige kleren en
soms wel lompen aan het 'ijf. De
eenden en kippen waar men bijna
over struikelt, zien er, ondanks stof
op hun veren pakjes, heel wat fris
ser uit.
De textielnood is groot. De werk
pakken van mannen en vrouwen lij
ken op lappendekens. Uit het water
wordt gebruikt en van schepen af
komstig poetskatoen opgevist, dat
door benige moedertjes wordt
schoon gewassen. De lapjes, de vod
den, zijn een welkom geschenk,
evenals het met de vloed aanspoe
lende kolengruis.
Het leven moet hard zijn voor de
paupers van Sjanghai.
Ook de vrouwen zijn verplicht te
werken om de schamele kost voor
het gezin te kunnen verdienen. Hoe-
Want Doublemint kauwen bevor
dert de spijsvertering, 't Is heerlijk
en zo gezond. Doublemint reinigt
uw tanden en verfrist mond en
adem. Koop vandaag nog een
pakje - plezier voor twee - en
merk zelf hoe goed Doublemint
u doet.
V.(
ÖSC «ftl 5R itibiit! c j'efj", r."
0i£?«
De gele en de
zwarte vuist doen de imperialisten
alle kanten uitvliegen.
wel er op papier schoolplicht
bestaat, merkt men hier in de haven
buurten er weinig van.
„Die kinderen daar", zei een Chi
nees, die op de zwervertjes wees,
„behoren op zo'n leeftijd in de klas
te zitten. Er zijn echter geen onder
wijzers genoeg. We zijn nog steeds
doende het leerkrachtenkorps op
peil te brengen".
„Zijr\ er wel voldoende1 sch^-
De man aarzelde even. Meer om
zeilend dan antwoordend bracht hij
naar voren:
„Toen voorzitter Mao de macht
overnam, moest er een enorme ach
terstand worden ingehaald. Negentig
procent van het Chinese volk was
analfabeet. Er zijn duizenden scho
len bijgebouwd. Zelfs de machtigste
communisten zijn niet in staat in
nog geen twee decennia voldoende
leslokalen voor de hele bevolking i
uit de grond te stampen".
Opvallend figuur
De meest opvallend geklede fi
guur, die men in de havenwijken
ontmoeten kan, is een oude, magere
trishawberijder. Als 't regent, heeft
hij een jas aan, die ook in originali
teit alles slaat. Het is een vierkante
mantel met een rond uitgesneden
hals, die geheel van op elkaar ge
plakte repen autobinnenband is ge
maakt.
Omdat het kledingstuk nogal som
ber is en ook waarschijnlijk om de
Grote Proletarische Culturele Revo
lutie en de jeugdige uitvoerders er
van te eren, zijn door dit Chinese
Michelinmannetje oranje-rode
sierstrippen op de kraag en het rug
pand aangebracht. Uiteraard zijn de
ze ook van rubber, zij 't dat het
materiaal van verknipte fietsbinnen-
banden afkomstig is.
De economie in Mao's rijk toont
duidelijke kenmerken van schaarste.
Bekend is dat degenen, die de strikt
dogmatische koers verwerpen en de
zogenaamde kapitalistische weg zijn
ingeslagen, op het ter beschikking
stellen van meer gebruiksgoederen
aandringen. Het pauperdom, voor
hetwelk de compiyrustjsphe g-2lijke-
monniken-en-kappen tiheorie slechts
een frase is, zou hiep alleen maar
wel bij kunnen varen.
De kinderpostzegels, waarvan hierboven de afbeeldingen, zijn dit jaar
door Wim Bijmoer ontworpen naar de bekende kinderversjes van Annie
Af. G. Schmidt.
ik los nog steeds evenveel af,
maar toch gaat het me
f 100,- minder kosten...
Wanneer u en uw vrouw nu deelnemen aan het Premie Spaarplan
en elk jaar 500,- aflossen op uw hypotheek, dan krijgt u vanaf
1972 ieder Jaar honderd gulden van het Rijk! Belastingvrij!
Dit geld kunt u dan weer gebruiken voor de aflossing. (Nou ja, of u
moet uw collectie grammofoonplaten eens behoorlijk willen
aanvullen....) Geïnteresseerd? Vraag dan morgen eens nadere
Inlichtingen. Alle Hypotheekbanken, Bouwfondsen, Banken,
Boerenleenbanken, Raiffeisenbanken, Levensverzekerings
maatschappijen en Spaarbanken zullen u graag helpen.
PREMIE SPAARPLAN
Basis voor persoonlijk bezit
Britse correspondent
„Amer gedwongen
gif te slikken"
O
LONDEN De correspondenten
van de Britse bladen Daily Express
en Daily Telegraph schrijven dat
veldmaarschalk Amer, de voormalige
plaatsvervanger van Nasser, zich niet
uit eigener beweging van het leven
heeft beroofd, maar dat hij ertoe is
gedwongen.
Eén correspondent zegt dat nie
mand in Kairo geloof hecht aan de
officiële lezing dat Amer vrijwillig
een eind aan zijn leven heeft ge
maakt.
De correspondent van de Daily
Telegraph bericht, dat vertegen
woordigers van de generale staf
Amer hebben gedwongen gifpillen
in te nemen. Men zou bevreesd zijn
geweest dat tijdens een proces Amer
het regime in verlegenheid zou
brengen.
NEW YORK Martin Luther
King, Jacqueline Kennedy. Robert
Kennedy, Billy Graham, Oe Thant en
Johnson zijn de zes mensen, waar de
Amerikaanse christelijke jeugd het
meest respect voor heeft, zo blijkt uit
een enquête, die het interkerkelijke
jeugdblad Youth onder zijn lezers
heeft gehouden.
Maar Johnson staat nog hoger geno
teerd op de lijst, waar de jongeren
een hekel aan hebben, samen met De
Gaulle, ex-gouverneur Wallace, Cassi-
us Clay, Mao Tse-toeng en Liz Tay
lor.
Gisternacht is de gehuwde serge
ant-hofmeester W. J. Rasenberg uit
Katwijk aan de Rijn, bij de NA-
VO-oefening Perfect play in de Atlan
tische Oceaan, overboord geslagen
van De Zeven Provinciën. Een vloot
van schepen heeft de gehele dag zon
der resultaat gezocht.
ROTTERDAM „Als „een
sterfgeval te Auswitz" bereikte
het eerste bericht van het om
komen van joden in het zo be
ruchte k,anjp Auschwitz qns land.
dat bericht kwam op 18 septem
ber 1942 terecht in de vergade
ring van de Centrale commissie
van de Joodse Raad. Auswitz
werd gespeld zonder ch. De Jood
se Raad had nog nooit van die
plaats gehoord.
„Een sterfgeval te Auswitz"
werd de titel van de indrukwek
kende inaugurele rede, waar
mee prof. dr. L. de Jong van
middag het ambt aanvaardde
van buitengewoon hoogleraar in
de geschiedenis van de jongste
tijd aan de Nederlands Economi
sche Hogeschool te Rotterdam.
Dr. De Jong
werd bekend in
een heel andere
functie. Hij is di
recteur van het
rijksinstituut voor
oorlogsdocumen
tatie en als zo
danig leverde hij
als deskundige
waardevolle ge
tuigenissen in
vele processen
tegen oorlogs
misdadigers.
De tragiek var.- - -
deling „een sterfgeval in Auswitz
de simpele mede-
DOOR
De uitzending v an Achter het
nieuws over de ongehuwde moeder
eindigde met de opmerking, dat men
ooit misschien nog eens een repor
tage zou wijden aan de ongehuwde
vader.
Het klonk een tikkeltje wrang en
ook een beetje als of zoiets voorlopig
onmogelijk is.
Maar tijdens de uitzending heb ik
me aldoor zitten afvragen, wanneer
die ongehuwde vader op het tapijt
zou komen. De ongehuwde moeders
leefden met hun kind, behalve de
vrouw die afstand had gedaan, alle
maal financieel heel moeilijk. Uit de
keuze; werken en het kind dus aan
de zorg van anderen overlaten of
leven van de bijstandswet hadden
zij, uit te respecteren motieven, het
tweede gekozen.
Het verbazingwekkende voor mij
echter was. dat geen van haar er
over peinsden de vader te manen tot
een alimentatie.
Wel werd gepleit voor een extra
overheids uitkering aan deze moe
ders tot het kind bijvoorbeeld vier
jaar was en dus naar een kleu
terschool kon gaan. Dan immers zou
den de vrouwen werk kunnen zoe
ken.
Daar kan men respect voor hebben.
Maar of het op deze wijze verstan
dig is?
Eén geval betrof een student. „Hij
heeft toch niks. studeert op kosten
van zijn ouders en die wilden niks
van een huwelijk weten."
Dus geen aanspraak op alimenta
tie maken. Misschien ook iets van
trots. „Hij heeft mij laten zitten en
Dubbele
moraal
nu vraag ik niks meer."
Het is een algemeen ingenomen
standpunt. Het aantal ongehuwde va
ders dat voor hun kinderen een fi
nanciële bijdrage levert is gering.
De moeders vergeten echter één
ding. Dat ook zij niet in de toekomst
kunnen kijken. Dat ze alleen maar
tot het kind volwassen is kunnen
bidden en hopen, dat ze gezond en
in leven blijven. Om voor het kind
te zorgen.
Dat ze dikwijls, gezien de situatie,
het gemis aan een opleiding, met
alle goede wil niet verder zullen ko
men dan een zorgelijk bestaan met
nauwelijks voldoende middelen om
hun kind zich ten volle te kunnen
laten ontplooien.
Dat bijvoorbeeld de student van
nu, straks een man zal zijn met een,
dank zij zijn ongestoord voltooide
studie, hoog inkomen.
Tragisch dat de man dan betaalt
voor zijn misschien al vergeten
kind?
Het lijkt mij alleen maar eerlijk.
Een stuk verantwoordelijkheid, zo
als ook de moeder haar verantwoor
delijkheden heeft aanvaard.
Het accepteren van een alimenta
tie voor een kind, heeft niets te ma
ken met het voorzien in het le
vensonderhoud voor zichzelf.
Het is een billijkheid, die trou
wens in de wet is vastgelegd.
De uitdrukking „dubbele moraal"
stamt uit het begin van deze eeuw.
Het duidt aan, dat de man zich din
gen kon permitteren, die vrouwen
niet waren toegestaan naar de alge
meen heersende morele begrippen.
De International Alliance of Wo
men heeft er nu nog een speciale
commissie voor. In ons land echter
is het een vrijwel onbekend begrip
geworden.
Te onbekend, want hier is een
stukje dubbele moraal nog springle
vend.
was, dat van 15 tot en met 24 augus
tus van dat jaar er reeds 11.172 jo
den waren weggevoerd in dertien
transporten uit Westerbork en één
uit Amersfoort.
In Auschwitz-Birkenau zijn daar-
vérn 11.116 aangèkomen.
Van één transport, dat van 17
augustus, zijn de bewaard gebleven
gegevens niet volledig, aldus prof.
De Jong. Maar hoe de selectie der
aankomenden van de twaalf overige
transporten uit Westerbork ge
schiedde, weten wij met pijnlijke
nauwkeurigheid.
Van 10.610 aangekomenen zijn
3349 onmiddellijk naar de gaska
mer gevoerd en 4857 mannen en
2404 vrouwen zijn opgenomen in
het immense kamp dat toen in op
bouw was: Birkenau, administra
tief aangeduid als Auschwitz II.
Even vóór de vergadering van 18
september had de Joodse Raad de
eerste zending brieven ontvangen
van gedeporteerden. De inhoud was
vrijwel gelijkluidend, alle waren
afkomstig uit de plaats Birkenau.
Men had vijf dagen nodig gehad om
met raadplegen van de meest gede
tailleerde atlassen te weten te ko
men waar die plaats lag: in Opper-
Silezië.
Uit deze brieven en ook uit een I
in Zuid-Limburg gehouden rede
van Generalkommissar Schmidt had
men de indruk, dat het werkkamp
in Opper-Silezië een fundamenteel
ander karakter had dan het vernie
tigingskamp Mauthausen, dat reeds
een jaar eerder berucht was gewor
den.
Maar de zending was klein en
de ongerustheid der families van de
gedeporteerden nam toe, en de Jood
se Raad beslootdat men in het
uur van het allergrootste gevaar de
gemeenschap niet in de steek mocht
laten. Daarnaast komt de overwe
ging dat men moet trachten althans
de belangrijkste mensen zo lang mo
gelijk te behouden."
Maar dat niet
Diep gaat prof. De Jong in op de
tragische vergissing van de Jood-
sche Raad, die de berichten over
uitroeiing van joden beschouwde
als overdrijving, als oorlogspropa
ganda.
Prof. Cohen, voorzitter van de
Joodse Raad, achtte de Duitsers tot
alle vuiligheid in staat, maar dat
niet.
Kurt Gerstein, de bekende anti
nazi, die toetreedt tot de Waffen-
SS om de misdaden van deze orga
nisatie op het spoor te komen, geeft
zijn berichten door. Zij worden om
hun gruwelijkheid niet geloofd.
De Groningse arts I. van Hall ver
telt aan een aantal joodse medici,
wat hij in Vught en Westerbork
heeft gehoord; men gelooft hem
niet.
In augustus 1941 werden enkele
jonge Limburgers gearresteerd na
verspreiding van het bekende man
dement vr.n de bisschoppen. Twee
hunner komen in Auschwitz terecht
maar worden een half jaar later
vrijgelaten wonderlijk genoeg, na
alles wat zij hebben kunnen zien!
en het grieft hun diep dat de ker
kelijke overheid geen belangstel
ling toont voor hun ervaringen en
dat wat zij daarover in eigen kring
meedelen, geen geloof vindt.
NSB'ers vragen
Prof. De Jong geeft nog als tra
gische bijzonderheden dat er brie
ven zijn gevonden van NSB'ers die
Mussert ronduit vragen, of inder
daad de joden op deze manier wor
den uitgeroeid. Vast staat, dat op
zo'n brief geen antwoord is ont
vangen. Vast staat ook, dat een van
deze briefschrijvers, wiens epistel
letterlijk is aangehaald, lid van de
NSB is gebleven.
En als voornaam punt haalt prof.
De Jong de Duitie misleiding aan,
die de functie had de deportatie van
de joden te doen geschieden zonder
wrijvingen en zo mogelijk met me
dewerking van alle betrokkenen.
„Reibungslos" noemde de Duitse be
zetter dit.
Prof. De Jong ziet de jodenver
volging als een complex van bij
zondere betekenis in het hem op
gedragen leervak. Hij ziet ook, dat
het niet weten of eigenlijk „niet
willen weten" in dat complex een
heel bijzondere plaats inneemt.
Interessant is in dit verband de
zeer verzorgde manier, waarop zijn
inaugurele rede in brochurevorm is
uitgegeven bij Em. Querido's uitge
verij te Amsterdam. In de omslag
het originele rapport van Kurt Ger
steins waarnemingen.
RAALTE De 57-jarige heer J. G.
Bouwman uit Heeten is gisteren, lig
gend naast zijn bromfiets, dood aan
getroffen in Raalte. Volgens een ge
tuige heeft een vrachtauto hem aan
gereden. De politie zoekt naar deze
wagen.
iVCRV—DEO (3)
Onder de NRCV-leden zijn zeer veel
j liefhebbers van het eenvoudige christe
lijke lied. Twee jaar geleden nog kon-
I den zij op donderdagavond een kwar
tiertje van deze liederen genieten.
Dit is verleden tijd. Wat doet de NCRV
I voor de liefhebbers van de zgn. Joh.
l de Heer-liederen, de liedjes van o.a. de
Zingende Zusjes, van de nlet-ritmisch
gezongen psalmen enz.? De liefhebbers
j van de lichte muziek komen ook bij de
I NCRV meer dan ruim aan hun trek.
Voorburg I. P. van Arkel
\CRV-DEO (4)
Er is weer een groep van verontrus-
I ten bijgekomen, thans ..ethervrienden".
Zeer begrijpelijk, gezien het program
mabeleid van dc NCRV. Toch is het m.i.
een bezwaar dat er in het stichtingsbe
stuur van DEO bepaalde groeperingen
zitten, die ..een ander evangelie" bren
gen. Een tweede bezwaar is. dat vla de
evt. toekomstige omroep DEO alle be
zwaren bij de geref. gezindte om zich
een tv-toestel aan te schaffen zullen
wegvallen. Men koopt het toestel dan
immers „uitsluitend" voor de program
ma's van DEO? Overigens volgens de
doelstelling wil men een ..krachtig Bij
bels getuigenis laten horen" en dus niet
..laten zien" Waarom dan het kijkkastje
erbij gesleept?
Stolwijk C. Burggraaf
(De belde vorige geplaatste ingezon
den brieven over dit onderwerp gingen
met enige onvolkomendheden gepaard.
Van het eerste stukje was de beginregel
weggevallen, luidende ..Hoewel ik mij
zelf niet kan zien als een". Bij het twee
de „ingezonden" was de ondertekening
