STAATSBEZOEK MOET
WENSELIJK ZIJN
NIEUW GEZICHT
VOOR DE CHU
Voorbereiding kost
schermen
zes tot negen maanden
ONTMOETING
DER CRACKS
Automobilist moet
zwaarder belast
Fabriek Robinson
sluit: 94 man
ontslagen
Naar volwassenheid
van tweede jeugd
9
DINSDAG 12 SEPTEMBER 1967
(Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
DEN HAAG Het staatsbezoek van het Luxemburgse
groothertogelijk paar aan Nederland is het achttiende in de
negentienjarige regeringsperiode van koningin Juliana.
Als staatshoofd heeft Hare Majesteit zelf elf officiële be
zoeken aan andere landen gebracht. De verste reizen tvaren
die naar de Verenigde Staten in 1952, naar Iran en Thailand
in 1963, naar Mexico in 1964 en naar Canada nog maar enkele
maanden geleden.
De diepere betekenis van een
staatsbezoek in volle staatsie het
wel eens gebruikte woord „staatsiebe-
zoek" is fout! is de versteviging, of
zo men wil: het opnieuw beleven,
van bestaande goede betrekkingen
tussen twee landen. Deze kunnen zo
wel van politieke als van econo
mische aard zijn, beide kan natuur
lijk ook.
Ander karakter
Vroeger, in de glorietijd der Euro
pese monarchieën, droeg een staatsbe
zoek een ietwat ander karakter dan
tegenwoordig. Omdat er toen heel
wat meer tronen waren, was het aan
tal officiële visites ook aanzienlijk
De koningen en koninginnen uit
die dagen kwamen bij elkaar op be
zoek om zich den volke te tonen. De
mensen stroomden de straat op. De
glans, de schittering, de gezichten
alles moest persoonlijk worden waar
genomen.
De moderne publiciteitsmedia
kranten, radio, televisie hebben
van een staatsbezoek een evenement
gemaakt, waar het volk niet meer zo
direkt bij betrokken is. De overgang
van de absolute naar de constitutione
le monarchie, de meer recente devalu
atie van het koningschap ook, zijn
hier tevens oorzaak van.
Het is niet langer de vorst, die
beslist of een staatsbezoek wenselijk
is, maar de regering in Nederland
de Koningin en het kabinet dus. Bij
de overwegingen spelen politieke en
economische factoren een voorname
roL
Met een land kunnen goede of
redelijk goede betrekkingen worden
onderhouden zonder dat het in aan
merking komt voor een staatsbezoek.
Voorbeelden hiervan zijn Spanje,
Duitsland en Indonesië. De scherpe
puntjes uit het verleden zijn in poli
tieke ^jn nog niet afgesleten.
Hand gelicht
Dat met de algemeen geldende
maatstaven toch wel eens de hand
wordt gelicht, bewijst het officiële
bezoek, dat het Nepalese koningspaar
9^n maand of vijf geleden aan Neder
land bracht. Handelsbetrekkingen
zijn er nauwelijks met het bergstaat-
je aan de voet van de Himalaja; di
plomatieke betrekkingen bestaan
slechts op de laagste sport van de
Nederland schijnt te hebben meege-
hobbeld met andere westerse landen,
Brand bij Hoogovens:
drie mannen gewond
VELSEN Gisteren hebben bij
een brandje in een opslagloods voor
kalkammonsalpeter op het terrein
van de Hoogovens in Velsen drie
personeelsleden verwondingen opgelo-
In het KNVB-centrum te Zeist,
tijdens een bijeenkomst van de
Nederlandse selectieploeg, ont
moette debutant Jan Klijnjan
(links) de cracks doelman
Pieters Graafland, rechts, die
zijn come-back viert, en Johan
Cruyff, die door schorsing enkelé
internationale ontmoetingen mis
te.
De DFC-er Klijnjan dreigde
óók zijn eerste interland (woens
dag tegen Oost-Duitsland) te zul
len missen. Als militair had hij
enkele dagen licht arrest te
goed. Zijn conimandant heeft
die straf opgeschort. De Dordte-
naar kan nu zijn debuut maken.
die de koning en de koningin van
Nepal eveneens officieel hebben ont
vangen. De diepere drijfveren moe
ten wel van psychologische betekenis
zijn geweest.
Hoewel de nieuwe naties (Afrika,
Azië) wel eens tegenovergesteld me
nen te moeten handelen uit presti-
gedrang van het staatshoofd of met
het doel de nodige „erkenning" voor
het wereïdforum te krijgen is het
een misvatting te geloven dat het ont
vangende land het initiatief tot een
staatsbezoek neemt. Niet de gastheer,
maar de gast gooit het balletje op. De
gastheer beoordeelt daarna wèl of
het voorgenomen bezoek van de gast
opportuun is.
De monarchale traditie wil dat het
staatshoofd met de minste dienstja
ren bij reeds langer in functie zijnde
staatshoofden zijn .opwachting"
maakt. Meestal vindt dan later een
contrabezoek plaats van ongeveer de
zelfde lengte en dezelfde zwaarte.
Uitzondering
Wat Nederland betreft, vormt Ame
rika hier een uitzondering op. Al in
1952 bracht onze vorstin een staatsbe
zoek aan de Verenigde Staten, dat
nog altijd niet beantwoord is.
Als de regering meent dat een
staatsbezoek wenselijk is, komt het
vliegwiel op gang van de machine,
die gestalte moet geven aan de mani
festatie. De centrale figuren zijn de
grootmeesters der beide hoven als
't tenminste om een koninklijke gast
en gastheer gaat zomede de weder
zijdse ambassadeurs.
De voorbereidingen behoren tot
„het geheim van Soestdijk". Tussen
het eerste contact en de eigenlijke
daad ligt een periode van zes tot
negen maanden.
De grootmeester, die als de opperce-
remoniemeester kan worden betiteld,
wordt o.m. bijgestaan door de chef
van het militaire huis en de opperstal
meester. De eerste regelt het militai
re eerbetoon, de tweede het vervoer
in de ruimste betekenis van het
woord.
Helikoptervloot
Tot het transport behoren de karos
sen en de paarden, maar ook de li
mousines en de eventueel in te scha
kelen vliegtuigen, treinen en schepen.
Voor het staatsbezoek van groother
tog Jan en groothertogin Josephi
ne-Charlotte van Luxemburg staat
zelfs een helikoptervloot ter beschik
king vijf stuks waarmee het
hoge gezelschap en zijn gasten over
de Deltawerken vliegt.
Gebruikelijk is dat een staatsbe
zoek aan Nederland drie a vier dagen
duurt. Even gebruikelijk is dat
Amsterdam als hoofdstad, Den Haag
als residentie en Rotterdam als eerste
handelscentrum in het programma
worden opgenomen. Tot de vaste prik
ken behoren een kranslegging bij het
verzetsmonument op de Dam vrij
wel onmiddellijk na aankomst een
ontvangst van de regering, een
voorstelling van het Corps Diplomati
que of althans van de chefs de mis
sion, en een galadiner over en weer.
Voor 't overige wordt al naar ge
lang de wensen van de gast en de
mogelijkheden, die gedurende diens
officiële bezoek bestaan, een keuze
uit een scala van „aanbiedingen" ge
daan.
Een rondvaart door de grachten
resp. havens van Amsterdam en Rot
terdam blijkt bij staatshoofden zeer
in trek te zijn. Hetzelfde geldt voor
een bezoek aan het Rijksmuseum en
aan de Philipsfabrieken. De Deltawer
ken staan wel eens op het program,
de bloemenveiling van Aalsmeer, de
Keukenhof, het .Frans Hals Museum
(Haarlem), de Prinsenhof (Delft), het
Mauritshuis (Den Haag), de Fokkerfa
brieken, de Jaarbeurs enzovoorts.
Wensen
Zeer bijzondere wensen uitte de
Sjah van Perzië, die in 1959 een
officiéél bezoek aan Nederland
bracht. Hij gaf te kennen naar de
Verolmewerf op Rozenburg te willen
gaan, waar een naar zijn vader ge
noemde Iraanse tanker tewater gela
ten werd, zomede naar een fokkerij
van stamboekkoeien in Friesland.
Aan beide verzoeken kon worden vol-
Ook koning Boudewijn van Bel
gië, de broer van groothertogin Jose
phine Charlotte van Luxemburg, zorg
de in dat zelfde jaar voor ean sur
prise. Hij wilde nog een keer in de
duinen van Noordwijk staan, die hij
uit z'n jeugd kende. Koningin Astrid
en haar kinderen waren daar vaak
de gast van burgemeester Van den
Mortel.
President Bourguiba van Tunesië
had voorkeur voor Leiden. Op het
gebied van de wetenschap en ook op
dat van de drukkunst kan deze uni
versiteitsstad als een „Oosters bol
werk" gelden.
Dat er van de organisatoren van
een staatsbezoek vele draden lopen
naar de gemeentelijke en procinciale
overheden, naar de Rijkspolitie, Het
ministerie van buitenlandse zaken
(protocol) en de Rijksvoorlichtings
dienst (faciliteiten voor binnen en bui
tenlandse publiciteitsverte-
genwoordigers) behoeft wel niet on
derstreept te worden.
Alles, tot het kleinste detail toe,
Tartaren mogen
weer naar huis
MOSKOU Het Kremlin heeft de
Tartaren van de Krim gerehabili
teerd. 22 jaar nadat Stalin de bevol
kingsgroep van het schiereiland aan
de Zwarte Zee had gedeporteerd we
gens collaboratie met de Duitsers.
President Podgorny heeft twee de
creten getekend krachtens welke de
Tartaren naar hun woonsteden mo
gen terugkeren.
De meeste van de half miljoen Tar
taren zijn gedeporteerd naar Oezbe-
60-jarige vrouw
aangerand
BADHOEVEDORP Een 60-jarige
vrouw, wonende in een woonschuit
langs de Nieuwe Meerdijk in Badhoe
vedorp, is gisteren aangerand door
een onbekende ongeveer 25-jarige
jongeman. Hij drong de schuit bin
nen toen de echtgenoot van de vrouw
juist naar zijn werk was vertrokken.
Hij bedreigde de vrouw met een re
volver. Na de aanranding verdween
hij in een grijze bestelauto.
moet zorgvuldig worden bekeken. Als
voorbeeld noemen we slechts dat
spoorwegovergangen en bruggen
nooit een hindernis mogen vormen
als het gezelgschap zich per auto van
de ene ontvangst naar de andere
spoedt.
Energie nodig
Men kan rustig stellen dat een
staatsbezoek veel vergt van de ener
gie en het uithoudingsvermogen van
de onderscheidene staatshoofden en
hun entourage. De dag begint al
vroeg; pas tegen middernacht kunnen
ze zichzelf weer eens zijn.
De schatkist investeert er kapitalen
in, die tot honderdduizenden guldens
kunnen oplopen. Niet vanwege de
staatsie op zichzelf, maar ten behoe
ve van een stuk onpersoonlijke recla
me voor Nederland op het hoogste
Wiardi Beckmanstichting
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG Het wegennet
wordt door de bestaande prijs
verhouding tussen de auto ener
zijds en het openbaar vervoer an
derzijds overbelast. Door deze
verhouding in het nadeel van de
auto te wijzigen, kan een effi
ciënter gebruik van de weg wor
den bereikt. Het bijzonder ge
bruik van auto's op drukke pun
ten kan door tolheffing worden
afgezwakt. Het stilstaan of par
keren op de openbare weg waar
de ruimte schaars is, moet wor
den verboden of worden belast
door parkeergelden.
Het gratis beschikbaar stellen van
de gehele infrastructuur betekent een
onrechtvaardig voordeel voor hen die
zich de aanschaf van een auto kun
nen permitteren en dat voor een be
langrijk deel op kosten van de niet-
autobezitters, in welke groep de
laagst betaalden relatief sterk zijn
vertegenwoordigd.
Dit schrijven dr. C. de Galan, R. M.
de Haan en drs. H. Peschar in de
brochure „Belasten met mate". Het
stuk is opgesteld als prae-advies voor
een conferentie van de dr. Wiardi
Beckmanstichting, het wetenschappe
lijk bureau van de PvdA, die op 14
september in Utrecht een conferentie
zal houden over de overheidsfinan-
In het prae-advies worden diverse
aspecten van dit onderwerp onder de
loep genomen. De samenstellers me
nen dat de aanleg van jachthavens
geheel door de watersportliefhebbers
zelf gefinancierd dient te worden, ter
wijl de invoering van een toeristen
belasting ernstig dient te worden
overwogen.
Lynda Bird
vliegt uit
Weer vliegt een Johnson-
meisje het huis uit. Nu is het de
oudste dochter van de Ameri
kaanse president, Lynda Bird.
Johnson en zijn echtgenote heb
ben haar verloving bekend ge
maakt met Charles Robb (28),
een kapitein van de mariniers.
Lynda Bird, die 23 jaar is,
heeft al laten weten, dat zij be
gin december met Charles in het
huwelijk hoopt te treden.
Ie waarde van 70.000 te
(Van een onzer verslaggevers)
VALKENSWAARD De schoenfa
briek van Robinson in Valkenswaard
gaat sluiten. Dat betekent ontslag voor
94 werknemers. Met de vakbonden is
overleg gepleegd.
Robinson maakt een moeilijke tijd
door. Verleden week werd voor 35 man
werktijdverkorting doorgevoerd in het
hoofdbedrijf in Nijmegen waar 335
mensen werken. Dat was om de grote
voorraden, voornamelijk heren- en jon
gensschoenen, te kunnen verminderen.
Tot sluiting in Valkenswaard, een
stikkerij en een afdeling voor onder
werk van schoenen, is besloten in het
kader van stroomlijning en efficiency
van de produktie.
De directie van Robinson heeft goe
de hoop dat deze maatregelen voldoen
de zijn om het bedrijf weer een ge
zonde basis te geven. Fusiegeruchten
werden ontkend noch bevestigd.
De fabriek in Groesbeek, waar 60
man werken, blijft draaien.
AUTODIEVEN
GEGREPEN
ARNHEM De Arnhemse recher
che is er dankzij een tip van een
autohandelaar in het zuiden van het
land in geslaagd een reeks auto
diefstallen tot klaarheid te brengen.
De 30-jarige Arnhemse koopman H.
v. B. en de 27-jarige autohandelaar
H. C. uit Driel hebben bekend zestien
gestolen auto's, waaronder enkele uit
met een tota-
hebben ver
handeld op markten in Apeldoorn,
Beek en Donk, Tilburg en Utrecht.
Alle auto's konden worden achter
haald. Van het geld bleek echter
niets meer over. Een tweede reeks
autodiefstallen werd gepleegd door
de 19-jarige zeeman H. A. R., de
18-jarige kok J. R. H. en de 17-jarige
monteur C. V., allen uit Arnhem. Het
drietal is in Antwerpen aangehouden
en heeft bekend zes auto's te hebben
gestolen.
Barber voorzitter
conservatieven
LONDEN De voormalige Britss
minister van gezondheid Anthony
Barber, heeft het voorzitterschap van
de conservatieve partij overgenomen
van Du Cann. Aldus heeft de leider
Waarnemers zien in de verandering
geen uiting van onenigheid in de
partijtop.
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG ,,Hoe genoeglijk rolt het leven des
gerusten landmans voort." Met deze versregel meen
den buitenstaanders het. beeld van de Christelijk-
Historische Unie wellicht het beste te typeren. De
Unie had en heeft immers een sterke aanhang
op het platteland, en er gebeuren weinig spectaculaire
dingen. Toch moet men zich hierop niet verkijken. Al
leek de CHU vaak een onbewogen zee, onder de opper
vlakte was het een en al beweging.
Om te beginnen was er na de oorlog de onverwachte
terugkeer van de CHU. De Unie moest na 1945 aan de
„doorbraak" zware offers brengen. Belangrijke leden gingen
naar de Partij van de Arbeid over. Tot hen behoorden mr. G. E.
van Walsum, de latere burgemeester van Rotterdam; prof. mr.
P. Lieftinck, die als PvdA-lid grote bekendheid kreeg als
minister van financiën en wijlen prof. mr. J. Barents, de eerste
hoogleraar in de politicologie aan de Amsterdamse Gemeente
Universiteit.
Naast een aantal kopstukken, die de leiding hadden moeten
overnemen, verdwenen ook veel jongeren. Zo was de CHU
gedwongen een aantal jaren op betrekkelijk oudere kaderleden
te steunen, terwijl de doorstroming van onderaf gering was.
Geruime tijd had de CHU in de Tweede Kamer de fractie met
de hoogste gemiddelde leeftijd.
Daarnaast had de Unie te kampen met moeilijkheden op het
gebied van haar voorlichting. Haar dagblad De Nederlander
moest worden opgeheven.
Toch bleef de CHU bestaan. De Unie bleek na de oorlog in
haar aanhang zelfs een relatief grote stabiliteit te vertonen.
Men kan dan ook constateren dat zij een wezenlijk element in
de Nederlandse politiek vertegenwoordigt. Een partij die door
ongeveer acht procent van de kiezers niet graag zou worden
gemist.
Het beeld van de CHU is gedurende vele jaren bepaald door
wijlen dr. H. W. Tilanus. Hij WAS de Unie. Terwijl de Kamer
in december 1958 naar een crisis toegroeide die het einde zou
betekenen van de regeringsperiode-Drees, sprak de heer
Tilanus de historische woorden „Moet dat nu zo?"
Deze en andere uitlatingen van de Unie-leider vormden het
beeld van de CHU als evenwichtige, niet agressieve, naar
synthese strevende, protestantse volkspartij.
van de verdeeld stemmende CHU tot de uitzonderingen ging
behoren.
Sinds 1963 toonden de verkiezingen voor de CHU een
opgaande lijn, die de Unie-aanhang hoopvol deed uitzien naar
de Kamerverkiezingen van 1967. De uitslag werd een bittere
teleurstelling. In plaats van de verwachte winst van een en
misschien twee zetels, werd een zetel verloren.
Deze verkiezingen hebben in CH-kring indruk gemaakt.
Men werd zich pijnlijk bewust dat men de organisatie van de
CHU jarenlang schromelijk verwaarloosd had. Kort na de
verkiezingen werd een commissie van drie „wijze mannen"
mr. Y. Scholten, J. Kaland en Jac. Huijsen ingesteld om na
te gaan „wat de CHU gelet op de verkiezingsuitslag en de
reacties daarop thans te doen staat".
Maar ook de politieke oriëntatie veranderde. Onmiddellijk na
de verkiezingen bleek dit reeds uit een aantal artikelen in het
c.h.-weekblad De Nederlander. Onder andere de oud-Unie-secre-
taris mr. J. W. van Gelder en de heer J. T. Mellema (die mr.
Beernink als fractieleider opvolgde na diens benoeming tot
minister van binnenlandse zaken) pleitten voor meer openheid
naar ARP en KVP.
„We moeten ons afvragen of in de CHU en ook in de andere
grote christelijke partijen zich niet zodanige veranderingen
hebben voltrokken dat het klimaat in die partijen niet meer
zodanige verschillen vertoont met de CHU dat nauwer contact
Jong*
Moderne aanpak
Omstreeks 1963 zette een verandering in. De heer Tilanus
werd als fractieleider opgevolgd door mr. H. K. J. Beernink, en
voorts werd de fractie aangevuld met jonge leden, zoals de
heren Bos, Schuring en drs. Tilanus jr., die door hun deskundig
heid een aanzienlijke versterking van de CH-fractie bleken.
De leiding van mr. Beernink bracht een moderne strakke
aanpak, die er al spoedig toe leidde dat het traditionele beeld
in het belang van heel ons volk geboden is," schreef mr. Van
Gelder.
De koers van de CHU richt zich momenteel op het zoeken
naar samenwerking en overleg met de KVP en de ARP.
In het .voorjaar van 1966 kreeg de Unie een nieuw bestuur.
Drs. A. D. W. Tilanus werd voorzitter en mr. W. Scholten
secretaris.
De nieuwe politieke koers bleek duidelijk op het congres van
de CHU in maart jl. te Apeldoorn. De heer Tilanus legde er de
nadruk op dat ARP, CHU en KVP gezamenlijk naar een nieuwe
inhoud van christelijke politiek moeten zoeken. Voorts beklem
toonde hij de noodzaak dat de CHU zich tot een moderne partij
zal moeten reorganiseren. „We mogen geen eiland worden in
een dynamische, progressieve samenleving", aldus de Unie-
voorzitter.
Dit was een volledig nieuw geluid. Op het congres dat in 1966
in Vlissingen werd gehouden had mr. Beernink nog een groot
aantal klimaatsverschillen tussen AR en CHU opgesomd. In zijn
afscheidsrede als voorzitter erkende de heer Beernink dat hij
het „fusiebootje" van de AR altijd had afgehouden omdat hij
meende dat de tijd er niet rijp voor was en de Unie bovendien
te veel een eigen karakter had in de Nederlandse politiek.
eren
De CHU wordt bovendien gestuwd door een actieve jongeren
organisatie de CHJO die de Unie kritisch en opbouwend
begeleidt. De voorzitter van de CHJO, de 27-jarige Delftsa
onderwijzer Jac. Huijsen, maakte deel uit van het „wijze
driemanschap" onder leiding van oud-minister Scholten. Ter
gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de CHJO werd
een brochure het zogenaamde rode boekje uitgegeven, dat
was gewijd aan-de toekomst van de CHU.
Hierin wordt gesteld dat men moet streven naar vorming van
één confessionele'partij die zowel protestantse als rooms-katho-
lieke kiezers omvat.
De houding ten opzichte van de christen-radicalen was tot nu
toe afwachtend, kritisch. Fractieleider Mellema waarschuwde
op de zomerconferentie in Woudschoten de Americain-groep
dat zij door de christelijke politiek eenzijdig in radicale
richting te trekken wel eens een tijdbom onder de confessionele
partijvorming kon leggen. De activiteiten van de groep-Bogaers
in de KVP acht de Unie primair een zaak van deze partij. Drs.
Tilanus hoopte dat de christen-radicalen mr. Cals en mr.
Jurgens, die ook aan het .overleg van „de achttien" deelnemen,
dit gesprek serieus zullen blijven nemen.
De belangrijkste gebeurtenis voor de CHU was de verschij
ning van het rapport van de commissie-Y. Scholten, in juli van
een centrale ledenadministratie
betere voorlichting en propaganda
een nieuwe wijze van kandidaatsstelling voor de Tweede
een volledige omvorming van de Unieraad, het politiek
adviescollege der Unie.
Het bestuur van de CHU zal zijn standpunt over dit rapport
deze maand bekendmaken. In december krijgt de Algemene
Vergadering gelegenheid haar visie op de reorganisatievoor
stellen kenbaar te maken. Verwacht wordt dat het bestuur de
voorstellen van de commissie voor een groot deel zal overne
men. In deze richting wijst, volgens insiders, het aftreden van
secretaris mr. W. Scholten en zijn vervanging door dr. H. A.
Schuring. Mr. Schol ten stond bekend als uiterst voorzichtig met
het invoeren van vernieuwingen in de partij-organisatie.
Beginselprogram
Een heet hangijzer in de CHU is al ruim vijf jaar de
herziening van het beginselprogram. Het bestaande program
dateert van 1951. De overige grote partijen hebben sindsdien
hun beginselen alweer herzien. In het „rode boekje" van de
CHJO wordt het CH-beginselprogram „afgestemd op de golf
lengte van de negentiende eeuw" genoemd.
Het Uniebestuur hoopt tegen het eind van dit jaar het nieuwe
program van beginselen in concept gereed te hebben.
Volgend jaar zullen wc meer weten over het „nieuwe gezicht"
van de CHU. Naar alle waarschijnlijkheid zullen we dan
kunnen constateren dat de in 1968 60-jarige CHU bezig is naar
de volwassenheid van haar tweede jeugd toe te groeien.
